So sometimes I get angry, and it took me many years to be able to say just those words. In my work, sometimes my body thrums, I'm so enraged. But no matter how justified my anger has been, throughout my life, I've always been led to understand that my anger is an exaggeration, a misrepresentation, that it will make me rude and unlikable. Mainly as a girl, I learned, as a girl, that anger is an emotion better left entirely unvoiced.
Nganjëherë nxehem, dhe më janë dashur shumë vjet që të mund t'i them këto fjalë. Gjatë punës sime, ndonjëherë më dridhet trupi, ndjehem tejet e tërbuar. Por pa marrë parasysh sa i arsyeshëm ka qenë inati im, përgjatë jetës sime, gjithnjë më është vënë në dukje se inati im është i tepërt, një shfytyrim, se më bën të dukem si e pasjellshme dhe e pakëndshme. Sidomos si e re, kam mësuar se inati është një ndjenjë që është më mirë të ngelet i pashprehur.
Think about my mother for a minute. When I was 15, I came home from school one day, and she was standing on a long veranda outside of our kitchen, holding a giant stack of plates. Imagine how dumbfounded I was when she started to throw them like Frisbees...
Në mendje më bie nëna ime. Isha 15 vjeçe, dhe një ditë kur u ktheva nga shkolla, ajo po rrinte në verandën e gjatë përjashta kuzhinës sonë, me një pirg të madh pjatash në duar. Parafytyroni sa e shtangur mbeta kur ajo filloi t'i flakte tutje si frisbi...
(Laughter)
(Të qeshura)
into the hot, humid air. When every single plate had shattered into thousands of pieces on the hill below, she walked back in and she said to me, cheerfully, "How was your day?"
në ajrin e nxehtë, me lagështi. Kur secila nga ato u bë copë-copë në bregun matanë, ajo u kthye brenda dhe m'u drejtua hareshëm, "Si të kaloi dita?"
(Laughter)
(Të qeshura)
Now you can see how a child would look at an incident like this and think that anger is silent, isolating, destructive, even frightening. Especially though when the person who's angry is a girl or a woman. The question is why.
E keni parasysh se si një fëmijë mund ta shikojë një ndodhi të tillë dhe të mendojë se inati është i heshtur, shkatërrimtar, dhe madje i frikshëm. Sidomos kur ajo që është e inatosur është një vajzë ose grua. Pyetja është pse.
Anger is a human emotion, neither good nor bad. It is actually a signal emotion. It warns us of indignity, threat, insult and harm. And yet, in culture after culture, anger is reserved as the moral property of boys and men. Now, to be sure, there are differences. So in the United States, for example, an angry black man is viewed as a criminal, but an angry white man has civic virtue. Regardless of where we are, however, the emotion is gendered. And so we teach children to disdain anger in girls and women, and we grow up to be adults that penalize it.
Inati është ndjenjë njerëzore, as e mirë e as e keqe. Në fakt është ndjenjë lajmëtare. Na paralajmëron për ofendim, kanosje, fyerje dhe cenim. Dhe prapëseprapë, në kultura të ndryshme inati është i rezervuar si pronë morale e djemve dhe burrave. Pa dyshim se ka edhe dallime. Për shembull, në Shtetet e Bashkuara një burrë i racës së zezë, shihet si kriminel, por një i bardhë do të thotë se ka vyrtyt qytetar. Sidoqoftë, pavarësisht se ku ndodhemi ndjenja është e ndarë në gjini. Andaj ne i mësojmë fëmijët ta përbuzin inatin te vajzat dhe gratë, dhe pastaj shndërrohemi në të rritur që e ndëshkojnë atë.
So what if we didn't do that? What if we didn't sever anger from femininity? Because severing anger from femininity means we sever girls and women from the emotion that best protects us from injustice. What if instead we thought about developing emotional competence for boys and girls? The fact is we still remarkably socialize children in very binary and oppositional ways. Boys are held to absurd, rigid norms of masculinity -- told to renounce the feminine emotionality of sadness or fear and to embrace aggression and anger as markers of real manhood. On the other hand, girls learn to be deferential, and anger is incompatible with deference. In the same way that we learned to cross our legs and tame our hair, we learned to bite our tongues and swallow our pride. What happens too often is that for all of us, indignity becomes imminent in our notions of femininity.
Po çfarë nëse s'do ta bënim këtë? Çfarë nëse nuk do ta shkëpusnim inatin nga feminiteti? Sepse kjo domethënë se i shkëpusim vajzat dhe gratë nga ndjenja që na mbron më së miri nga padrejtësia. Çka nëse do të mendonim se si ta zhvillonim aftësinë emocionale te djemtë dhe vajzat? Fakt është se fëmijëve akoma ua mësojmë normat shoqërore në mënyra binare dhe të kundërta. Djemve u mësohen rregulla absurde, e të paepura të maskulinitetit; u thuhet të heqin dorë nga ndjenjat femërore të trishtimit dhe frikës, dhe t'i përvetësojnë ashpërsinë dhe inatin si simbol i burrërisë së vërtetë. Nga ana tjetër, vajzat mësohen të jenë të nënshtruara, dhe inati është në kundërshti me nënshtrimin. Njashtu si kemi mësuar t'i kryqëzojmë këmbët dhe t'i zbusim flokët, kemi mësuar të mbajmë gojën të kyçur dhe ta ulim kokën. Ajo që ndodh pothuajse gjithnjë është se për të gjithë ne, përulësia bëhet pjesë e pashmangshme e idesë sonë për feminitetin.
There's a long personal and political tale to that bifurcation. In anger, we go from being spoiled princesses and hormonal teens, to high maintenance women and shrill, ugly nags. We have flavors, though; pick your flavor. Are you a spicy hot Latina when you're mad? Or a sad Asian girl? An angry black woman? Or a crazy white one? You can pick. But in fact, the effect is that when we say what's important to us, which is what anger is conveying, people are more likely to get angry at us for being angry. Whether we're at home or in school or at work or in a political arena, anger confirms masculinity, and it confounds femininity. So men are rewarded for displaying it, and women are penalized for doing the same.
Ndarja e tillë bazohet në një përallë të gjatë personale dhe politike. Kur nxehemi, nga princeza të llastuara dhe adoleshente që u vlojnë hormonet, kthehemi në gra nazeqare, dhe grindavece çjerrëse të neveritshme. Por jemi me shije; zgjedhni shijen tuaj. A jeni një hispanike djegëse kur nxeheni? Apo një vajzë e trishtë aziatike? Zezake e tërbuar? A një e bardhë e çmendur? Mund të zgjedhni. Por si rrjedhojë, kur e themi atë që është e rëndësishme për ne, e cila është ajo që zemërimi përçon, ka më shumë të ngjarë që njerëzit të nxehen me ne sepse jemi nxehur. Pavarësisht nëse jemi në shtëpi, shkollë, në punë, apo në skenën politike, inati i shkon për shtat maskulinitetit, dhe e pështjellon feminitetin. Prandaj kur e shfaqin, burrat shpërblehen ndërsa gratë ndëshkohen për të njëjtin veprim.
This puts us at an enormous disadvantage, particularly when we have to defend ourselves and our own interests. If we're faced with a threatening street harasser, predatory employer, a sexist, racist classmate, our brains are screaming, "Are you kidding me?" And our mouths say, "I'm sorry, what?"
Kjo na le në kushte tejet të paleverdishme, sidomos kur duhet ta mbrojmë vetveten dhe interesat tanë. Nëse ballafaqohemi me ndonjë ngacmues rruge, punëdhënës makut, një shok klase seksist dhe racist, truri ynë ulërin, "Mos po tallesh me mua?" Dhe goja jonë thotë, "Më falni, çfarë?"
(Laughter)
(Të qeshura)
Right? And it's conflicting because the anger gets all tangled up with the anxiety and the fear and the risk and retaliation. If you ask women what they fear the most in response to their anger, they don't say violence. They say mockery. Think about what that means. If you have multiple marginalized identities, it's not just mockery. If you defend yourself, if you put a stake in the ground, there can be dire consequences.
Apo jo? Dhe biem ndesh sepse zemërata ngatërrohet me ankthin, frikën, dhe rrezikun e hakmarrjes. Pyesni gratë për reagimin ndaj inatit të tyre i cili i frikëson më shumë, dhe nuk do të thonë dhuna. Thonë tallja. Mendoni se ç'do të thotë kjo. Nëse keni të bëni me identitete të margjinalizuara, nuk është vetëm tallja. Nëse i del për zot vetvetes, nëse e shpreh qëndrimin tënd, pasojat mund të jenë të tmerrshme.
Now we reproduce these patterns not in big, bold and blunt ways, but in the everyday banality of life. When my daughter was in preschool, every single morning she built an elaborate castle -- ribbons and blocks -- and every single morning the same boy knocked it down gleefully. His parents were there, but they never intervened before the fact. They were happy to provide platitudes afterwards: "Boys will be boys." "It's so tempting, he just couldn't help himself." I did what many girls and women learn to do. I preemptively kept the peace, and I taught my daughter to do the same thing. She used her words. She tried to gently body block him. She moved where she was building in the classroom, to no effect. So I and the other adults mutually constructed a particular male entitlement. He could run rampant and control the environment, and she kept her feelings to herself and worked around his needs. We failed both of them by not giving her anger the uptake and resolution that it deserved. Now that's a microcosm of a much bigger problem. Because culturally, worldwide, we preference the performance of masculinity -- and the power and privilege that come with that performance -- over the rights and needs and words of children and women.
Tani ne e përsërisim këtë shembull jo në rrethana madhore dhe zemërdhënëse, por në banalitetin e jetës së përditshme. Kur vajza ime shkonte në kopsht, çdo mëngjes ajo ndërtonte një kështjellë të përbërë, me shirita e blloqe, dhe çdo mëngjes i njëjti djalosh me kënaqësi i'a prishte. Prindërit ishin të pranishëm, por ata kurrë nuk ndërhynin. Ata nuk ngurronin për t'i dhënë arsyetimet e rëndomta: "Kështu janë djemtë." "Është aq tunduese, dhe ai nuk mund t'i shmanget." E bëra atë që shumë vajza janë mësuar ta bëjnë. E ruajta qetësinë si masë parandaluese, dhe e mësova vajzën time ta bënte të njëjtën gjë. Ajo i përdori fjalët e saja. Ajo u përpoq ta zbrapste. E ndërroi edhe vendin ku ndërtonte, por më kot. Kështu ne të rriturit sëbashku ndërtuam një privilegj të caktuar mashkullor. Ai mund të rendte i shfrenuar dhe të bëntë si t'i tekej, ndërsa ajo i mbante ndjenjat në vete, dhe u përshtatej nevojave të tij. Ne i zhgënjyem që të dy, duke mos e lënë atë ta nxirrte inatin nga brenda she ta hiqte qafe siç i takonte. Kjo është vetëm minituarë e një problemi shumë më të madh. Sepse anembanë botës, në aspektin kulturor i japim më shumë përparësi performancës mashkullore, pushtetit dhe privilegjit që e shoqërojnë këtë performancë, sesa të drejtave, nevojave dhe fjalëve të fëmijëve dhe grave.
So it will come as absolutely no surprise, probably, to the people in this room that women report being angrier in more sustained ways and with more intensity than men do. Some of that comes from the fact that we're socialized to ruminate, to keep it to ourselves and mull it over. But we also have to find socially palatable ways to express the intensity of emotion that we have and the awareness that it brings of our precarity. So we do several things. If men knew how often women were filled with white hot rage when we cried, they would be staggered.
Ndoshta është afërmendsh për të pranishmit se gratë e mbajnë inatin më gjatë, dhe i njëjti është më i ngjeshur se te burrat. Kjo pak është edhe si pasojë e faktit se jemi mësuar të përsiatemi, ta mbajmë brenda e ta shoshisim me vete. Por duhet të gjejmë mënyra të pranueshme në shoqëri për ta shprehur vrullin e ndjenjave që kemi, dhe ndërgjegjësimin që e sjell mbi brishtësinë tonë. Andaj bëjmë disa gjëra. Po ta dinin burrat se sa shpesh ne qajmë kur na kaplon tërbimi, do të mbeteshin gojëhapur.
(Laughter)
(Të qeshura)
We use minimizing language. "We're frustrated. No, really, it's OK."
Ne përdorim gjuhë nënvlerësuese. "Jemi të irrituara. Jo, vërtet s'ka gjë."
(Laughter)
(Të qeshura)
We self-objectify and lose the ability to even recognize the physiological changes that indicate anger. Mainly, though, we get sick. Anger has now been implicated in a whole array of illnesses that are casually dismissed as "women's illnesses." Higher rates of chronic pain, autoimmune disorders, disordered eating, mental distress, anxiety, self harm, depression. Anger affects our immune systems, our cardiovascular systems. Some studies even indicate that it affects mortality rates, particularly in black women with cancer.
Ne e objektivizojmë vetveten, derisa e humbasim edhe aftësinë për t'i njohur ndryshimet fiziologjike që shërbejnë si tregues të inatit. Në përgjithësi, sëmuremi. Së fundi, është gjetur lidhja në mes të zemërimit dhe një numri të madh sëmundjesh që shpërfillen si "sëmundje të grave." Shkallë më e lartë e dhimbjeve kronike, çrregullimet e të ngrënit dhe autoimune, shqetësim mendor, ankth, lëndimi i vetvetes, depresion. Inati ndikon në sistemin tonë imunitar, në sistemin kardiovaskular. Sipas disa studimeve, ndikon edhe në shkallën e vdekshmërisë, sidomos te gratë me ngjyrë të prekura nga kanceri.
I am sick and tired of the women I know being sick and tired. Our anger brings great discomfort, and the conflict comes because it's our role to bring comfort. There is anger that's acceptable. We can be angry when we stay in our lanes and buttress the status quo. As mothers or teachers, we can be mad, but we can't be angry about the tremendous costs of nurturing. We can be angry at our mothers. Let's say, as teenagers -- patriarchal rules and regulations -- we don't blame systems, we blame them. We can be angry at other women, because who doesn't love a good catfight? And we can be angry at men with lower status in an expressive hierarchy that supports racism or xenophobia. But we have an enormous power in this. Because feelings are the purview of our authority, and people are uncomfortable with our anger. We should be making people comfortable with the discomfort they feel when women say no, unapologetically. We can take emotions and think in terms of competence and not gender. People who are able to process their anger and make meaning from it are more creative, more optimistic, they have more intimacy, they're better problem solvers, they have greater political efficacy.
Më kanë ardhur në majë të hundës gratë që u ka ardhur në majë të hundës. Inati na sjell shumë kokëçarje, dhe kjo bie ndesh me rolin tonë si vendosëse të qetësisë. Ka zemërata të pranueshme. Mund të nxehemi kur shikojmë punët tona dhe e mbështesim gjendjen ekzistuese. Si nëna dhe mësuese, mund të xhindosemi, por nuk mund të nxehemi për shpenzimet e mbarështimit. Mund t'i mbajmë mëri nënat tona. Për shembull, si adoleshente -- rregullat dhe normat patriarkale -- nuk e fajësojmë sistemin, por ato. Mund të nxehemi me gratë tjera, se kujt nuk i'a do qejfi një sherr mes femrash? Dhe mund të nxehemi me burrat në pozitën shoqërore më të ulët në hieararkinë që e përkrah racizmin dhe ksenofobinë. Por ne kemi pushtet të pamasë. Sepse ndjenjat janë fushë veprimi i autoriteti tonë, dhe njerëzit vihen në siklet nga inati jonë. Ne duhet t'i bëjmë njerëzit të ndjehen rehat me sikletin që e ndjenjë kur gratë thonë jo, pa u përulur syri. Mund të mendojmë për ndjenjat në suaza të zotësisë dhe jo gjinisë. Njerëzit që dinë ta shoshitin inatin, dhe t'ia zbulojnë domethënien janë më kreativë, më optimistë, kanë marrëdhënie të ngushta, i zgjidhin më lehtë problemet, kanë efikasitet më të lartë politik.
Now I am a woman writing about women and feelings, so very few men with power are going to take what I'm saying seriously, as a matter of politics. We think of politics and anger in terms of the contempt and disdain and fury that are feeding a rise of macho-fascism in the world. But if it's that poison, it's also the antidote. We have an anger of hope, and we see it every single day in the resistant anger of women and marginalized people. It's related to compassion and empathy and love, and we should recognize that anger as well.
Unë jam një grua që shkruan për gratë dhe ndjenjat, andaj shumë pak burra të pushtetshëm do ta marrin me gjithë mend këtë që po e them sa i përket politikës. Ne e mendojmë politikën njësh me përçmimin, përbuzjen dhe tërbimin që po i japin krahë maço-fashizmit në botë. Por nëse ky është helmi, është edhe kundërhelmi. Kemi një inat shpresëdhënës, dhe e hasim çdo ditë, në inatin e qëndrueshëm të grave dhe njerëzve të margjinalizuar. Ka të bëjë me dhembshurinë, prekshmërinë dhe dashurinë, dhe duhet ta miratojmë edhe atë lloj inati.
The issue is that societies that don't respect women's anger don't respect women. The real danger of our anger isn't that it will break bonds or plates. It's that it exactly shows how seriously we take ourselves, and we expect other people to take us seriously as well. When that happens, chances are very good that women will be able to smile when they want to.
Çështja është se mosrespektimi i inatit të grave tregon se nuk respektohen as ato. Inati jonë nuk është i rrezikshëm se then pjata e këput lidhje. Por sepse ai tregon se sa seriozisht e marrim veten tonë, dhe se presim që edhe njerëzit tjerë të na marrin po aq seriozisht. Kur të ndodhë kjo, ka shumë mundësi që gratë do të mund të buzëqeshin kur të dëshirojnë.
(Applause)
(Duartrokitje)
Thank you.
Ju falemnderit.
(Applause) (Cheers)
(Duartrokitje)