I normally teach courses on how to rebuild states after war. But today I've got a personal story to share with you. This is a picture of my family, my four siblings -- my mom and I -- taken in 1977. And we're actually Cambodians. And this picture is taken in Vietnam. So how did a Cambodian family end up in Vietnam in 1977? Well to explain that, I've got a short video clip to explain the Khmer Rouge regime during 1975 and 1979.
Tôi chuyên dạy các khóa học về cách thức xây dựng lại đất nước sau chiến tranh. Nhưng hôm nay tôi có câu chuyện riêng muốn chia sẻ cùng quý vị. Đây là bức ảnh gia đình tôi, Bốn anh chị em tôi, mẹ tôi và tôi, chụp năm 1977. Thực tế chúng tôi là người Cam-pu-chia. Nhưng bức ảnh này được chụp ở Việt Nam. Tại sao một gia đình Cam-pu-chia lại dạt tới Việt Nam vào năm 1977? Để trả lời, tôi có một đoạn video ngắn về chế độ Khơ-me Đỏ trong khoảng thời gian 1975 – 1979.
Video: April 17th, 1975. The communist Khmer Rouge enters Phnom Penh to liberate their people from the encroaching conflict in Vietnam, and American bombing campaigns. Led by peasant-born Pol Pot, the Khmer Rouge evacuates people to the countryside in order to create a rural communist utopia, much like Mao Tse-tung's Cultural Revolution in China. The Khmer Rouge closes the doors to the outside world. But after four years the grim truth seeps out. In a country of only seven million people, one and a half million were murdered by their own leaders, their bodies piled in the mass graves of the killing fields.
Video: Ngày 17 tháng Tư, năm 1975. Quân cộng sản Khơ-me Đỏ tiến vào Phnom Penh để giải phóng người dân khỏi cuộc xung đột đang leo thang ở Việt nam và các chiến dịch ném bom của Mỹ. Dưới sự lãnh đạo của Pol Pot – một người xuất thân từ nông dân, quân Khơ-me Đỏ sơ tán người dân về vùng nông thôn nhằm thành lập một xã hội cộng sản không tưởng. tương tự cuộc cách mạng văn hóa của Mao Trạch Đông ở Trung Quốc. Khơ-me Đỏ đã đóng hết các cánh cửa hướng ra thế giới bên ngoài. Nhưng sau 4 năm, sự thật tàn nhẫn phơi bày. Ở một đất nước với dân số chỉ 7 triệu, đã có một triệu rưỡi người bị tàn sát bởi những người lãnh đạo của họ, xác của họ chất đống trong những nấm mộ tập thể trên cánh đồng chết.
Sophal Ear: So, notwithstanding the 1970s narration, on April 17th 1975 we lived in Phnom Penh. And my parents were told by the Khmer Rouge to evacuate the city because of impending American bombing for three days. And here is a picture of the Khmer Rouge. They were young soldiers, typically child soldiers. And this is very normal now, of modern day conflict, because they're easy to bring into wars.
Sophal Ear: Lời bình của những năm 1970! ngày 17 tháng Tư năm 1975 chúng tôi vẫn đang ở Phnom Penh. Bố mẹ tôi được chính quyền Khơ-me Đỏ thông báo phải sơ tán khỏi thành phố để tránh chiến dịch bom Mỹ trong 3 ngày sắp tới. Đây là một bức ảnh của quân Khơ-me Đỏ. Họ là những người lính trẻ. Những người lính trẻ em điển hình. Giờ thì điều đó là bình thường trong các cuộc xung đột hiện đại. Bởi việc đưa chúng ra trận thật dễ dàng.
The reason that they gave about American bombing wasn't all that far off. I mean, from 1965 to 1973 there were more munitions that fell on Cambodia than in all of World War II Japan, including the two nuclear bombs of August 1945. The Khmer Rouge didn't believe in money. So the equivalent of the Federal Reserve Bank in Cambodia was bombed. But not just that, they actually banned money. I think it's the only precedent in which money has ever been stopped from being used. And we know money is the root of all evil, but it didn't actually stop evil from happening in Cambodia, in fact.
Lý do mà họ đưa ra về các chiến dịch bom Mỹ không hẳn là nói dối. Ý tôi là, từ 1965 đến 1973 lượng bom đạn trút xuống Cam-pu-chia còn lớn hơn lượng bom đạn sử dụng trong Thế Chiến II tại Nhật Bản. tính cả 2 quả bom hạt nhân hồi tháng Tám năm 1945. Và cái cơ quan tương tự như “Ngân hàng Dự trữ Liên bang” của Cam-pu-chia đã bị đánh bom. Mà không chỉ vậy, trên thực tế họ cấm hẳn việc lưu hành tiền. Có lẽ đó là tiền lệ duy nhất khi mà tiền bạc lại từng bị cấm sử dụng. Dù ta vẫn biết tiền bạc là gốc rễ của mọi điều xấu xa, nhưng thực tế cấm đoán tiền bạc cũng chẳng ngăn được tai họa xảy đến với Cam-pu-chia. Gia đình tôi bị lùa từ Phnom Penh đến tỉnh Pursat.
My family was moved from Phnom Penh to Pursat province. This is a picture of what Pursat looks like. It's actually a very pretty area of Cambodia, where rice growing takes place. And in fact they were forced to work the fields. So my father and mother ended up in a sort of concentration camp, labor camp.
Đây là một bức hình của Pursat. Quả đây là một vùng rất đẹp của Cam-pu-chia. nơi có những cánh đồng lúa. Thực ra người dân bị bắt buộc phải làm việc trên cánh đồng. Bố mẹ tôi bị đưa tới một trại lao động, kiểu như một trại tập trung. một trại lao động, kiểu như một trại tập trung.
And it was at that time that my mother got word from the commune chief that the Vietnamese were actually asking for their citizens to go back to Vietnam. And she spoke some Vietnamese, as a child having grown up with Vietnamese friends. And she decided, despite the advice of her neighbors, that she would take the chance and claim to be Vietnamese so that we could have a chance to survive, because at this point they're forcing everybody to work. And they're giving about -- in a modern-day, caloric-restriction diet, I guess -- they're giving porridge, with a few grains of rice.
Và cũng thời gian đó mẹ tôi nghe người đội trưởng đội sản xuất nói rằng người Việt Nam đang kêu gọi các công dân của họ trở về nước. May mắn là mẹ tôi biết chút ít tiếng Việt, bởi bà đã lớn lên cùng với đám bạn người Việt. Nên bà quyết định - bất chấp những lời khuyên can của hàng xóm- bà sẽ tận dụng cơ hội này để nhận là người Việt nhằm có được cơ hội sống sót. Bởi khi đó, họ bắt mọi người làm việc cật lực. Và họ chỉ chu cấp… theo như chếc độ ngày nay thì có lẽ nó như một chế độ ăn kiêng với lượng ca-lo rất khắt khe gồm chỉ có cháo đặc với một chút gạo.
And at about this time actually my father got very sick. And he didn't speak Vietnamese. So he died actually, in January 1976. And it made it possible, in fact, for us to take on this plan. So the Khmer Rouge took us from a place called Pursat to Kaoh Tiev, which is across from the border from Vietnam. And there they had a detention camp where alleged Vietnamese would be tested, language tested.
Và cũng vào thời điểm này, bố tôi ốm rất nặng. Ông ấy không nói được tiếng Việt. Ông ấy đã mất vào tháng 1 năm 1976. Điều đó thực ra đã tạo điều kiện cho chúng tôi theo đuổi kế hoạch này. Quân Khơ-me Đỏ đưa chúng tôi từ Pursats tới Koh Tiev Nơi tiếp giáp với biên giới Việt Nam. Ở đó họ có một trại tập trung là nơi kiểm tra cho những người nhận là người Việt, bài kiểm tra ngôn ngữ.
And my mother's Vietnamese was so bad that to make our story more credible, she'd given all the boys and girls new Vietnamese names. But she'd given the boys girls' names, and the girls boys' names. And it wasn't until she met a Vietnamese lady who told her this, and then tutored her for two days intensively, that she was able to go into her exam and -- you know, this was a moment of truth. If she fails, we're all headed to the gallows; if she passes, we can leave to Vietnam. And she actually, of course -- I'm here, she passes. And we end up in Hong Ngu on the Vietnamese side. And then onwards to Chau Doc. And this is a picture of Hong Ngu, Vietnam today. A pretty idyllic place on the Mekong Delta. But for us it meant freedom. And freedom from persecution from the Khmer Rouge.
Tiếng Việt của mẹ tôi khi ấy rất tệ, Để làm cho hoàn cảnh của chúng tôi đáng tin hơn, bà đã đặt cho các con mình những cái tên Việt Nam. Nhưng bà lại đặt tên nam giới con các con gái và tên nữ giới cho các con trai. Bà đã không biết điều đó cho đến khi gặp một người phụ nữ Việt người đã chỉ ra cho bà, và sau đó dành 2 ngày liên tục dạy cho bà, nhờ đó bà đã có thể tham dự bài kiểm tra Và quý vị nên biết rằng, đó là giờ phút sinh tử của chúng tôi Nếu bà trượt, giá treo cổ đã chờ sẵn chúng tôi. Nếu bà qua được, chúng tôi có thể tới Việt Nam. Và bà đã - tất nhiên là tôi đang ở đây -, bà đã vượt qua. Rồi chúng tôi tới Hồng Ngự bên đất Việt Nam. Sau đó đi tiếp tới Châu Đốc. Và đây là bức ảnh Hồng Ngự của Việt Nam ngày nay. Một vùng quê thơ mộng ở Đồng bằng sông Mê-kông. Nhưng với chúng tôi nó mang lại tự do. Sự tự do được thoát khỏi sự hành hạ của Khơ-me Đỏ.
Last year, the Khmer Rouge Tribunal, which the U.N. is helping Cambodia take on, started, and I decided that as a matter of record I should file a Civil Complaint with the Tribunal about my father's passing away. And I got word last month that the complaint was officially accepted by the Khmer Rouge Tribunal. And it's for me a matter of justice for history, and accountability for the future, because Cambodia remains a pretty lawless place, at times.
Năm ngoái, phiên tòa Khơ-me Đỏ, được Liên hiệp quốc giúp Cam-phu-chia thành lập, đã khởi xướng, Và tôi quyết định rằng vì lý do đóng góp cho hồ sơ lưu trữ Tôi sẽ gửi đơn tố cáo lên Tòa về cái chết của cha tôi. Tôi đã nhận được phúc đáp tháng trước rằng đơn của tôi đã được Phiên tòa Khơ-me Đỏ chính thức chấp nhận. Đối với tôi, việc đó như một sự công bằng cho lịch sử, một trách nhiệm giải trình cho tương lai. Bởi Cam-pu-chia đôi khi vẫn còn trong tình trạng vô luật lệ.
Five years ago my mother and I went back to Chau Doc. And she was able to return to a place that for her meant freedom, but also fear, because we had just come out of Cambodia. I'm happy, actually, today, to present her. She's here today with us in the audience. Thank you mother.
Cách đây 5 năm, tôi và mẹ đã thăm lại Châu Đốc. Và bà đã được trở lại một nơi mà đối với bà nó từng mang ý nghĩa tự do và cả nỗi sợ hãi. bởi khi đó chúng tôi chỉ mới rời khỏi Cam-pu-chia. Hôm nay tôi rất vui mừng được giới thiệu bà. Bà cũng có mặt ở đây cùng chúng tôi, trong khán phòng. Con cám ơn mẹ
(Applause)
(Vỗ tay)