Добры дзень! Як справы? Як вам канферэнцыя?
Good morning. How are you?
Папярэднія выступы вельмі мяне ўразілі. Пасля іх мне няма чаго тут рабіць. (Смех) Цягам канфэренцыі вызначыліся тры тэмы, важныя і для майго выступу. Па-першае, кожная лекцыя і кожны выступоўца ўяўлялі сабой прыклад чалавечай здольнасці да творчасці — неверагодна шырокай і разнастайнай. Па-другое, менавіта дзякуючы творчасці мы зусім не можам уявіць сабе, як будзе выглядаць наша будучыня. Аніякіх абрысаў.
(Audience) Good. It's been great, hasn't it? I've been blown away by the whole thing. In fact, I'm leaving. (Laughter) There have been three themes running through the conference, which are relevant to what I want to talk about. One is the extraordinary evidence of human creativity in all of the presentations that we've had and in all of the people here; just the variety of it and the range of it. The second is that it's put us in a place where we have no idea what's going to happen in terms of the future. No idea how this may play out.
Я цікаўлюся адукацыяй; шчыра кажучы, я зразумеў, што адукацыя цікавая ўсім. Гэта даволі займальна: вось вы на вечарыне, і вы згадваеце пра тое, што займаецеся педагогікай. Насамрэч педагогі не так часта бываюць на вечарынах,
I have an interest in education. Actually, what I find is, everybody has an interest in education. Don't you? I find this very interesting. If you're at a dinner party, and you say you work in education -- actually, you're not often at dinner parties, frankly.
іх не запрашаюць. (Смех) Цікава яшчэ, што і назад не запрашаюць. Але ўсё ж такі на вечарыне, і хто-небудзь зацікавіўся вашай прафесіяй. Вы адказваеце, што вы педагог, і ў суразмоўца бялее на вачох. "Божа, - думаеце вы, - адзіны выходны за ўвесь тыдзень, а тут патрэбна будзе выратоўваць ад інфаркту!" (Смех)
(Laughter) If you work in education, you're not asked. (Laughter) And you're never asked back, curiously. That's strange to me. But if you are, and you say to somebody, you know, they say, "What do you do?" and you say you work in education, you can see the blood run from their face. They're like, "Oh my God. Why me?" (Laughter)
Аднак калі запытацца ў суразмоўцы пра яго ўласную адукацыю, рэакцыя будзе вельмі моцнай... Гэтае пытанне глыбока кранае людзей, ці не так?.. Яно накштал пытанняў пра веравызнанне, заробак і да таго падобных. Я вельмі цікаўлюся адукацыяй, як, мяркую, мы ўсе; гэтая тэма такая блізкая нам збольшага таму, што менавіта адукацыя павінна стаць для нас дзвярыма ў тую будучыню, якую мы не здольныя ўявіць. Калі ўдумацца, то дзеці, што ў гэтым годзе пайшлі ў школу, пойдуць на пенсію ў 2065 годзе. Нягледзячы на ўсё тое, што мы пачулі за гэтыя чатыры дні, ніхто не мае аніякага ўяўлення пра тое, якім будзе свет хаця б праз пяць год. І, тым не менш, мы павінны даваць дзецям адпаведныя для будучыні веды. Тут жа нічагусенька нельга спрагназаваць.
"My one night out all week." (Laughter) But if you ask about their education, they pin you to the wall, because it's one of those things that goes deep with people, am I right? Like religion and money and other things. So I have a big interest in education, and I think we all do. We have a huge vested interest in it, partly because it's education that's meant to take us into this future that we can't grasp. If you think of it, children starting school this year will be retiring in 2065. Nobody has a clue, despite all the expertise that's been on parade for the past four days, what the world will look like in five years' time. And yet, we're meant to be educating them for it. So the unpredictability, I think, is extraordinary.
І па-трэцяе, мы ўсе, мяркую, пагадзіліся, што дзеці здольныя на абсалютна неверагодныя рэчы — яны здольныя ствараць новае. Учора мы бачылі Сірыну - ейныя здольнасці надзвычайныя. Яна - выключэнне з правілаў, але ў пэўным сэнсе яна звычайная - калі можна так сказаць, у маштабе ўсіх дзяцей свету. Мы бачым у ёй спалучэнне рэдкай самаадданасці з прыроджаным талентам. Я мяркую, што надзвычайныя таленты ёсць ва ўсіх дзяцей, а мы безадказна марнатравім іх. Я хацеў бы пагутарыць пра адукацыю і пра творчасць. Мне падаецца, што творчасць зараз настолькі ж важная, наколькі важная пісьменнасць, і мы павінны надаць творчасці адпаведны статус. (Воплескі) Дзякуй. Вось і ўсё, дарэчы.
And the third part of this is that we've all agreed, nonetheless, on the really extraordinary capacities that children have -- their capacities for innovation. I mean, Sirena last night was a marvel, wasn't she? Just seeing what she could do. And she's exceptional, but I think she's not, so to speak, exceptional in the whole of childhood. What you have there is a person of extraordinary dedication who found a talent. And my contention is, all kids have tremendous talents, and we squander them, pretty ruthlessly. So I want to talk about education, and I want to talk about creativity. My contention is that creativity now is as important in education as literacy, and we should treat it with the same status. (Applause)
Thank you.
Дзякуй за ўвагу. (Смех). Так, засталося яшчэ 15 хвілін.
(Applause) That was it, by the way. Thank you very much.
Ну, я нарадзіўся... не. (Смех)
(Laughter) So, 15 minutes left.
(Laughter)
"Well, I was born ... "
Я вельмі люблю распавядаць адну гісторыю. Шасцігадовая дзяўчынка сядзела за апошняй партай на ўроку малявання і нешта малявала. Увогуле дзяўчынка звычайна не звяртала ўвагі на ўроке, але тады яна працавала з вялікім захапленнем. Настаўніцы гэта спадабалася, яна падышла да дзяўчынкі і спытала: "Што ты малюеш?" Дзяўчынка адказала: "Я малюю Бога". Настаўніца сказала: "Ніхто не ведае, як выглядае Бог." Дзяўчынка адказала: "Зараз даведаюцца." (Смех)
(Laughter) I heard a great story recently -- I love telling it -- of a little girl who was in a drawing lesson. She was six, and she was at the back, drawing, and the teacher said this girl hardly ever paid attention, and in this drawing lesson, she did. The teacher was fascinated. She went over to her, and she said, "What are you drawing?" And the girl said, "I'm drawing a picture of God." And the teacher said, "But nobody knows what God looks like." And the girl said, "They will in a minute." (Laughter)
Калі мы жылі ў Англіі і майму сыну было чатыры гады... шчыра кажучы, мы шмат дзе жылі, калі яму было чатыры гады. (Смех) Калі быць дакладным, у тым годзе, дзе б ён ні быў, яму заўжды было чатыры гады. Дык вось, ён граў у каляднай пастаноўцы. Вы помятаеце сюжэт? Гэта ж быў блакбастар!
When my son was four in England -- actually, he was four everywhere, to be honest. (Laughter) If we're being strict about it, wherever he went, he was four that year. He was in the Nativity play. Do you remember the story?
Мэл Гібсан зняў працяг, вы напэўна бачылі: "Каляды-2". Джэймс атрымаў ролю Іосіфа,
(Laughter) No, it was big, it was a big story. Mel Gibson did the sequel, you may have seen it.
(Laughter)
чаму мы былі вельмі радыя. Натуральна, мы лічылі гэтую адной з галоўных роляў. Па ўсёй хаце сноўдаліся прадстаўнікі пастаноўкі ў цішотках "Джэймс Робінсан на ролю Іосіфа!" (Смех) Роля без словаў, але вы памятаеце частку, дзе з'яўляюцца тры вешчуны. Яны прыходзяць з дарамі, прыносяць золата, ладан і міру. Рэальны выпадак. Мы сядзелі ў актавай зале, і, як здалося, вешчуны папросту пераблыталі парадак дароў; прынамсі, пасля пастаноўкі мы спыталі ў аднаго з хлопчыкаў, ці ўсё прайшло добра, і яго вельмі здзівіла пытанне. Яны проста памяняліся адзін з адным месцамі. Дык вось, уваходзяць тры хлапчукі , кожнаму па чатыры гады, з ручнікамі на галовах, ставяць на падлогу скрынкі, першы кажа: "Я прынёс табе золата", другі кажа: "Я прынёс табе мірры", а трэці кажа: "Дзяцька Ладан даслаў гэта". (Смех)
"Nativity II." But James got the part of Joseph, which we were thrilled about. We considered this to be one of the lead parts. We had the place crammed full of agents in T-shirts: "James Robinson IS Joseph!" (Laughter) He didn't have to speak, but you know the bit where the three kings come in? They come in bearing gifts, gold, frankincense and myrrh. This really happened. We were sitting there, and I think they just went out of sequence, because we talked to the little boy afterward and said, "You OK with that?" They said, "Yeah, why? Was that wrong?" They just switched. The three boys came in, four-year-olds with tea towels on their heads. They put these boxes down, and the first boy said, "I bring you gold." And the second boy said, "I bring you myrrh." And the third boy said, "Frank sent this." (Laughter)
У абедзвюх гісторыях ёсць нешта агульнае — дзеці ўмеюць рызыкаваць; нават калі яны не ўпэўненыя ў нечым, яны ўсё роўна спрабуюць, не баючыся памыліцца. Ці не так? Я, вядома, не сцвярджаю, што ствараць і памыляцца —адно і тое ж, аднак нам вядома, што той, хто не гатовы памыляцца, няздольны ствараць нешта самабытнае. Трэба ўмець памыляцца; але калі дзеці вырастаюць, большасць губляе гэтую здольнасць, ім становіцца жахліва рабіць памылкі. Таксама ж працуюць нашы кампаніі — памылкі не даруюцца. Дый нашыя дзяржаўныя сістэмы адукацыі пабудаваны на недапушчальнасці памылак. У выніку мы адвучваем людзей ад здольнасці да творчасці. Аднойчы Пікаса сказаў, што ўсе дзеці нараджаюцца мастакамі; праблема ў тым, каб застацца мастаком, у працэсе сталення. Я ўпэўнены, што мы не ўзрошваем свае творчыя здольнасці, а, хутчэй, вырастаем з іх. Ці, нават, нас ад іх адвучваюць. Чаму так адбываецца?
What these things have in common is that kids will take a chance. If they don't know, they'll have a go. Am I right? They're not frightened of being wrong. I don't mean to say that being wrong is the same thing as being creative. What we do know is, if you're not prepared to be wrong, you'll never come up with anything original -- if you're not prepared to be wrong. And by the time they get to be adults, most kids have lost that capacity. They have become frightened of being wrong. And we run our companies like this. We stigmatize mistakes. And we're now running national education systems where mistakes are the worst thing you can make. And the result is that we are educating people out of their creative capacities. Picasso once said this, he said that all children are born artists. The problem is to remain an artist as we grow up. I believe this passionately, that we don't grow into creativity, we grow out of it. Or rather, we get educated out of it.
Да таго, як мы пераехалі ў Лас-Анджалес недзе пяць год таму, я жыў у Стрэтфардзе на Эйване ў Брытаніі, і, як вы можаце сабе ўявіць, па пераездзе мы адразу адчулі сябе як дома. (Смех) Дакладней,
So why is this? I lived in Stratford-on-Avon until about five years ago. In fact, we moved from Stratford to Los Angeles. So you can imagine what a seamless transition this was.
мы жылі ў мястэчку з назовам Снітэрфілд, побач са Стрэтфардам. Там нарадзіўся бацька Шэкспіра. Здзівіліся? Я здзівіўся. Вы ж ніколі не думалі пра тое, што ў Шэкспіра быў бацька, праўда? Бо вы ніколі не думалі пра тое, што Шэкспір некалі быў дзіцёнкам, так? Сямігадовы Шэкспір? Мне ніколі такое не прыходзіла на розум. Яму ж было некалі сем гадоў! Нехта навучай яго ангельскай мове! От некаму давялося!
(Laughter) Actually, we lived in a place called Snitterfield, just outside Stratford, which is where Shakespeare's father was born. Are you struck by a new thought? I was. You don't think of Shakespeare having a father, do you? Do you? Because you don't think of Shakespeare being a child, do you? Shakespeare being seven? I never thought of it. I mean, he was seven at some point. He was in somebody's English class, wasn't he?
(Смех) "Дрэнна працаваў на ўроку". Бацька прымушаў яго своечасова класціся спаць,
(Laughter) How annoying would that be?
(Laughter)
"Must try harder."
Шэкспіра! "Ну-ка хуценька ў ложак!" — казаў ён Вільяму Шэкспіру. "Пакладзі аловак і перастань так размаўляць. Цябе ніхто не разумее!"
(Laughter) Being sent to bed by his dad, to Shakespeare, "Go to bed, now!" To William Shakespeare. "And put the pencil down!"
(Laughter)
"And stop speaking like that."
(Смех)
(Laughter) "It's confusing everybody."
Такім чынам, мы пераехалі са Стрэтфарду ў Лас-Анджалес, і я трошкі хачу распавесці пра пярэбары. Мой сын не хацеў ехаць з намі. У мяне двое дзяцей. Сыну зараз 21, дачцэ – 16. Ён не хацеў ехаць у Лас-Анджалес. Ему падабалася задума, але ў Англіі ў яго была дзяўчына. Каханне ўсяго ягонага жыцця, Сара, ён ведаў яе адзін месяц. Нагадаю, што яны адзначылі сваю чацвёртую гадавіну,
(Laughter) Anyway, we moved from Stratford to Los Angeles, and I just want to say a word about the transition. Actually, my son didn't want to come. I've got two kids; he's 21 now, my daughter's 16. He didn't want to come to Los Angeles. He loved it, but he had a girlfriend in England. This was the love of his life, Sarah. He'd known her for a month.
бо месяц - гэта нямала, калі табе 16 год. Усю дарогу ён вельмі перажываў, казаў, што больш ніколі не адшукае сабе такую дзяўчыну, як Сара. Шчыра кажучы, мы былі хутчэй радыя гэтаму канцу адносінаў, бо мы вырашылі з'ехаць у першую чаргу з-за яе.
(Laughter) Mind you, they'd had their fourth anniversary, because it's a long time when you're 16. He was really upset on the plane. He said, "I'll never find another girl like Sarah." And we were rather pleased about that, frankly --
(Смех)
(Laughter) because she was the main reason we were leaving the country.
Але калі ты пераязджаеш у Амерыку, ці ўвогуле падарожнічаеш па розных краінах, з пункту гледжання іерархіі дысцыплінаў усе адукацыйныя сістэмы зроблены аднолькава. Усе без выключэння. Здаецца, што павінны быць адрозненні, але іх няма. Пануюць заўжды матэматыка і мовазнаўства, затым ідуць гуманітарныя навукі, а потым ужо мастацтвы, і так — паўсюль. Сярод творчых дысцыплінаў таксама ёсць свая іерархія. Выяўленчае мастацтва і музыка атрымліваюць прыярытэт перад тэатрам і харэаграфіяй. Няма такой адукацыйнай сістэмы, у якой танцавальнае мастацтва выкладалася б як матэматыка, штодзённа. Чаму? Чаму б і не? Мне здаецца, што вучыць танцу — важна. Важна вучыць матэматыцы, але важна вучыць і танчыць. Дзеці пачынаюць танчыць пры першай мажлівасці, як мы ўсе — у нас жа ўва ўсіх ёсць рукі і ногі, ці я недачуў, калі на сходзе іх адмянілі? (Смех) Вось што насамрэч адбываецца:
(Laughter) But something strikes you when you move to America and travel around the world: every education system on earth has the same hierarchy of subjects. Every one. Doesn't matter where you go. You'd think it would be otherwise, but it isn't. At the top are mathematics and languages, then the humanities. At the bottom are the arts. Everywhere on earth. And in pretty much every system, too, there's a hierarchy within the arts. Art and music are normally given a higher status in schools than drama and dance. There isn't an education system on the planet that teaches dance every day to children the way we teach them mathematics. Why? Why not? I think this is rather important. I think math is very important, but so is dance. Children dance all the time if they're allowed to, we all do. We all have bodies, don't we? Did I miss a meeting?
мы паслядоўна пачынаем навучаць дзіця ад паясніцы ўгору, затым цэнтрам нашай увагі становіцца ягоная галава, у асноўным, левая яе частка.
(Laughter) Truthfully, what happens is, as children grow up, we start to educate them progressively from the waist up. And then we focus on their heads.
Калі зірнуць на нашу адукацыю з пункту гледжання іншапланецяніна і запытацца ў саміх сябе, навошта яна існуе, то, зірнуўшы на вынікі: на тых, хто мае поспех; на выдатнікаў; на дзяцей, якія выконваць усё, што ім скажуць — вы, як іншапланецянін, прыйшлі б да высновы, што мэтай дзяржаўных сістэм адукацыі па ўсім свеце з’яўляецца вытворчасць універсітэцкіх прафесараў. Згодзіцеся? Вось хто атрымліваецца ў выніку. А я калісь быў адзін з іх, ато ж! (Смех) Я нічога не маю супраць прафесуры,
And slightly to one side. If you were to visit education as an alien and say "What's it for, public education?" I think you'd have to conclude, if you look at the output, who really succeeds by this, who does everything they should, who gets all the brownie points, who are the winners -- I think you'd have to conclude the whole purpose of public education throughout the world is to produce university professors. Isn't it? They're the people who come out the top. And I used to be one, so there. (Laughter)
але не варта меркаваць, што гэты клас людзей —паказчык дасягненняў чалавецтва; яны проста асобны від, іншая форма жыцця, варта сказаць, дзіўнаватая. Я кажу гэта з любоўю. Большасць вядомых мне прафесараў — не ўсе, але большасць — жывуць унутры сваёй галавы. Там, наверсе, у асноўным у левай частцы. Яны бесцялесныя, практычна літаральна. Яны разглядаюць цела ў якасці сродку транспарціроўкі галавы. Ну не?
And I like university professors, but, you know, we shouldn't hold them up as the high-water mark of all human achievement. They're just a form of life. Another form of life. But they're rather curious. And I say this out of affection for them: there's something curious about professors. In my experience -- not all of them, but typically -- they live in their heads. They live up there and slightly to one side. They're disembodied, you know, in a kind of literal way. They look upon their body as a form of transport for their heads.
(Смех) Цела для іх — спосаб дастаўкі галавы на паседжанні. Калі вам спатрэбіцца доказ таго, што магчыма існаваць па-за сваім целам, завітайце на канферэнцыю пажылых вучоных і схадзіце на танцы ў апошні вечар. (Смех) Вы ўбачыце, як дарослыя мужчыны і жанчыны
(Laughter) Don't they? It's a way of getting their head to meetings. (Laughter) If you want real evidence of out-of-body experiences, by the way, get yourself along to a residential conference of senior academics and pop into the discotheque on the final night. (Laughter)
карэчацца, не трапляючы ў рытм, як яны чакаюць заканчэння танцаў, каб прыйсці дадому і напісаць пра ўсё гэта артыкул.
And there, you will see it. Grown men and women writhing uncontrollably, off the beat. (Laughter)
Ідэал нашай адукацыйнай сістэмы — вучоны,
Waiting until it ends, so they can go home and write a paper about it.
і на гэта ёсць нагода. Дзяржаўныя сістэмы адукацыі былі пабудаваныя ў дзевятнаццатым стагоддзі практычна на пустым месцы. Яны былі прыстасаваныя да патрэбаў індустрыяльнай рэвалюцыі. Іерархія дысцыплінаў пабудаваная на двух слупах. Па-першае, высокі прыярытэт атрымліваюць дысцыпліны, карысныя для набыцця працоўных навыкаў. У школе вас напэўна мякка адцягвалі ад цікавых вам урокаў, у якасці прычыны выкарыстоўваючы тое, што вы ніколі не можаце зрабіць іх сваёй прафесіяй: "Не займайся музыкай, ты ніколі не станеш музыкам, не малюй, ты ніколі не станеш мастаком." Неблагая парада, але абсалютна памылковая. Зараз такі стан рэчаў па ўсім свеце змяняецца. Па-другое, справа ў навуковай дзейнасці, якая стала для нас прыкладам інтэлектуальных здольнасцяў, бо ўніверсітэты распрацавалі сістэму адукацыі на свой капыл. Калі ўдумацца, дзяржаўная адукацыйная сістэма — гэта расцягнуты працэс паступлення ва ўніверсітэт. У выніку вельмі таленавітыя, здольныя і творчыя людзі не лічаць сябе такімі, бо ніхто ні кроплі не шанаваў тыя школьныя прадметы, якія ім лёгка даваліся. Некаторыя прадметы ўвогуле таўраваліся. Але, як мне падаецца, так пряцягвацца не можа.
(Laughter) Our education system is predicated on the idea of academic ability. And there's a reason. Around the world, there were no public systems of education, really, before the 19th century. They all came into being to meet the needs of industrialism. So the hierarchy is rooted on two ideas. Number one, that the most useful subjects for work are at the top. So you were probably steered benignly away from things at school when you were a kid, things you liked, on the grounds you would never get a job doing that. Is that right? "Don't do music, you're not going to be a musician; don't do art, you won't be an artist." Benign advice -- now, profoundly mistaken. The whole world is engulfed in a revolution. And the second is academic ability, which has really come to dominate our view of intelligence, because the universities design the system in their image. If you think of it, the whole system of public education around the world is a protracted process of university entrance. And the consequence is that many highly talented, brilliant, creative people think they're not, because the thing they were good at at school wasn't valued, or was actually stigmatized. And I think we can't afford to go on that way.
За наступныя 30 гадоў, калі верыць ЮНЕСКА, універсітэты выпусцяць больш людзей, чым за ўсю гісторыю чалавецтва. Усё гэта — сукупнасць фактараў, пра якія мы казалі раней: уплыў тэхналогіі на прафесійную дзейнасць, дэмаграфія і вялізарны прырост насельніцтва. І раптам дыплом зробіцца нічога не варты, так? У час майго студэнцтва, калі ў цябе быў дыплом, у цябе была праца, а калі працы не было, то толькі таму, што табе не хацелася працаваць. А мне, шчыра кажучы, не хацелася працаваць. (Смех) Зараз жа студэнты адразу пасля выпуску
In the next 30 years, according to UNESCO, more people worldwide will be graduating through education than since the beginning of history. More people. And it's the combination of all the things we've talked about: technology and its transformational effect on work, and demography and the huge explosion in population. Suddenly, degrees aren't worth anything. Isn't that true? When I was a student, if you had a degree, you had a job. If you didn't have a job, it's because you didn't want one. And I didn't want one, frankly.
вяртаюцца дамоў гуляць у відэагульні, бо там, дзе раней хапала 5 год ва ўніверсіцеце, цяпер патрабуюць 6-7, а дзе патрабавалі 6-7 — цяпер трэба быць кандыдатам навук. Інфляцыя адукацыі — прыкмета таго, што ўся адукацыйная структура трасецца ў нас пад нагамі. Мы павінны пераасэнсаваць сваё ўяўленне пра розум.
(Laughter) But now kids with degrees are often heading home to carry on playing video games, because you need an MA where the previous job required a BA, and now you need a PhD for the other. It's a process of academic inflation. And it indicates the whole structure of education is shifting beneath our feet. We need to radically rethink our view of intelligence.
Мы ведаем тры рэчы пра розум: па-першае, ён разнастайны. Мы думаем таксама, як і ўспрымаем, то бок зрокавымі вобразамі, гукамі і тактыльнымі адчуваннямі; мы разважаем абстрактна, разважаем праз рух. Па-другое, розум зменлівы. Як вы даведаліся ўчора з шэрагу прэзентацый, мяркуючы па абмене інфармацыяй унутры галаўных мазгоў, яны не падзелены на незалежныя скрыні , розум узаемадзейнічае паміж усімі часткамі. Акты творчасці, якія я вызначаю як працэс узнікнення новых, вытворчых і карысных ідэй, узнікаюць у выніку ўзаемадзеяння прынцыпова розных спосабаў спазнання свету.
We know three things about intelligence. One, it's diverse. We think about the world in all the ways that we experience it. We think visually, we think in sound, we think kinesthetically. We think in abstract terms, we think in movement. Secondly, intelligence is dynamic. If you look at the interactions of a human brain, as we heard yesterday from a number of presentations, intelligence is wonderfully interactive. The brain isn't divided into compartments. In fact, creativity -- which I define as the process of having original ideas that have value -- more often than not comes about through the interaction of different disciplinary ways of seeing things.
Мозг наўмысна... Дарэчы, існуе нэрвовы вузел, які аб'ядноўвае два паўшар'і мозгу, ён называецца мазолістым целам. У жанчын ён таўсцейшы. Падхопліваючы сказанае Хэлен учора, рызыкну дапусціць, што менавіта таму жанчыны лепш спраўляюцца з некалькімі справамі адначасова. Існуе маса доследаў, але я ведаю па сабе: калі мая жонка дома нешта гатуе — на шчасце, гэта рэдкасць —(Смех) яна адначасова — не, з нечым яна цудоўна спраўляецца — дык вось яна адначасова
By the way, there's a shaft of nerves that joins the two halves of the brain, called the corpus callosum. It's thicker in women. Following off from Helen yesterday, this is probably why women are better at multitasking. Because you are, aren't you? There's a raft of research, but I know it from my personal life. If my wife is cooking a meal at home, which is not often ... thankfully. (Laughter)
размяўляе з некім па тэлефоне, размяўляе з дзецьмі, фарбуе столі, робіць аперацыю на адкрытым сэрцы... Калія я гатую, дзверы зачыненыя, дзяцей у пакоі няма, тэлефон маўчыць. Калі ўваходзіць жонка, я злуюся, кажу ёй: "Тэры, я, калі што, спрабую падсмажыць яйка, можа хопіць мне замінаць?" (Смех)
No, she's good at some things. But if she's cooking, she's dealing with people on the phone, she's talking to the kids, she's painting the ceiling -- (Laughter) she's doing open-heart surgery over here. If I'm cooking, the door is shut, the kids are out, the phone's on the hook, if she comes in, I get annoyed. I say, "Terry, please, I'm trying to fry an egg in here."
(Laughter)
Вы ж ведаеце гэта выказванне, пра дрэва, якое падае сярод пустога лесу. Калі ніхто не чуў гуку, ці ўпала дрэва насамрэч? Кагадзе я ўбачыў выдатную цішотку з надпісам: "Калі мужчына размаўляе ў лесе і яго не чуе ніводная жанчына, ён і тут неправы?" (Смех)
"Give me a break." (Laughter) Actually, do you know that old philosophical thing, "If a tree falls in a forest, and nobody hears it, did it happen?" Remember that old chestnut? I saw a great T-shirt recently, which said, "If a man speaks his mind in a forest, and no woman hears him, is he still wrong?"
(Laughter)
І трэцяе, што я хачу сказаць пра розум, у кожнага ён свой. Я зараз працую над новай кніжкай пад назваю "Адкрыццё". Яна заснавана на серыі інтэрв'ю, прысвечаных таму, як людзі раскрывалі ў сабе талент. Я ўражаны тым, як людзі праходзяць гэты шлях. Да кнігі мяне падштурхнула размова з цудоўнай жанчынай, пра якую большасць людзей ніколі не чула, яе завуць Джыліян Лін. Нехта з вас яе ведае. Яна харэограф, і кожны ведае тое, што яна паставіла. Гэта мюзіклы "Каты" і "Здань оперы". Яна цудоўная. У Англіі я быў у радзе праўлення Каралеўскага балету, што, здаецца, відавочна. Аднойчы за абедам я спытаў у Джыліян, як яна стала танцоркай. Яна распавяла, што ў школе яе лічылі безнадзейнай. Гэта было ў 30-х. Настаўнікі са школы напісалі яе бацькам цэдулку, у якой казалася, што ў дзяўчынкі парушэнні працэсу навучання. Яна не магла засяродзіцца, пастаянна ёрзала. Зараз бы сказалі, што ў яе сіндром дэфіцыту ўвагі. Але ў 1930-ыя гады ніхто не ведаў пра такі сіндром, такім дыягназам нельга было прыкрыцца. (Смех) Ніхто не ведаў, што такі від разладжання нават існуе.
And the third thing about intelligence is, it's distinct. I'm doing a new book at the moment called "Epiphany," which is based on a series of interviews with people about how they discovered their talent. I'm fascinated by how people got to be there. It's really prompted by a conversation I had with a wonderful woman who maybe most people have never heard of, Gillian Lynne. Have you heard of her? Some have. She's a choreographer, and everybody knows her work. She did "Cats" and "Phantom of the Opera." She's wonderful. I used to be on the board of The Royal Ballet, as you can see. (Laughter) Gillian and I had lunch one day. I said, "How did you get to be a dancer?" It was interesting. When she was at school, she was really hopeless. And the school, in the '30s, wrote to her parents and said, "We think Gillian has a learning disorder." She couldn't concentrate; she was fidgeting. I think now they'd say she had ADHD. Wouldn't you? But this was the 1930s, and ADHD hadn't been invented at this point. It wasn't an available condition. (Laughter)
Дык вось, яе адвялі да лекара. Пакой, аздоблены дубовымі панэлямі,
People weren't aware they could have that.
яна прыйшла туды з маці, яе пасадзілі ў фатэль у дальні кут пакою, дзе яна праседзела, падклаўшы далоні пад ногі цэлых дваццаць хвілін, пакуль доктар размаўляў пра яе праблемы ў школе. Яна ўсім замінала, несвоечасова здавала хатняе заданне, і гэтак далей. 8-гадовае дзіця. У рэшце рэшт доктар сеў побач з Джыліян і сказаў ёй, што выслухаў яе маці, асэнсаваў усе праблемы Джыліян, але цяпер хацеў бы пагутарыць з яе маці сам-насам. Ён папрасіў Джыліян пачакаць трошачкі, і выйшаў разам з маці з пакою. Перад тым, як пайсці, ён уключыў радыё, якое стаяла на стале. Як толькі дарослыя пайшлі, доктар папрасіў маці Джыліян зірнуць на тое, чым займаецца дачка. Тая адразу ж ускочыла на ногі і пачала рухацца ў такт з музыкай. Доктар і маці Джыліян паглядзелі на гэта некалькі хвілінаў, потым доктар павярнуўся і сказаў: "Місіз Лін, Джыліян не хворая. Яна танцоўшчыца. Аддайце яе ў харэаграфічную школу."
(Laughter) Anyway, she went to see this specialist. So, this oak-paneled room, and she was there with her mother, and she was led and sat on this chair at the end, and she sat on her hands for 20 minutes, while this man talked to her mother about all the problems Gillian was having at school, because she was disturbing people, her homework was always late, and so on. Little kid of eight. In the end, the doctor went and sat next to Gillian and said, "I've listened to all these things your mother's told me. I need to speak to her privately. Wait here. We'll be back. We won't be very long," and they went and left her. But as they went out of the room, he turned on the radio that was sitting on his desk. And when they got out of the room, he said to her mother, "Just stand and watch her." And the minute they left the room, she was on her feet, moving to the music. And they watched for a few minutes, and he turned to her mother and said, "Mrs. Lynne, Gillian isn't sick. She's a dancer. Take her to a dance school."
Я спытаў, што было далей. Яна распавяла, што мама паслухалася парады лекара і што гэта было цудоўна. Яны ўвайшлі ў пакой, дзе былі людзі, падобныя да Джыліян, круцёлкі, людзі, якім, каб думаць, трэба было рухацца. Яны вучыліся балету, стэпу, джазаваму стылю, займаліся мадэрнам і сучасным танцам. З цягам часу яе прынялі ў Каралеўскую балетную школу, яна стала салісткай, зрабіла выдатную кар'еру у Каралеўскай балетнай трупе. З цягам часу яна скончыла Каралеўскую балетную школу і заснавала ўласную трупу пад назвайТанцавальная кампанія Джыліян Лін, і сустрэла Эндру Лойда Вэбера. Джыліян зрабіла адны з самых вядомых музычных пастановак у гісторыі, прынесла радасць мільёнам людзей, і стала мульціміліянеркай. А іншы лекар мог бы пасадзіць яе на таблеткі і прымусіць супакоіцца.
I said, "What happened?" She said, "She did. I can't tell you how wonderful it was. We walked in this room, and it was full of people like me -- people who couldn't sit still, people who had to move to think." Who had to move to think. They did ballet, they did tap, jazz; they did modern; they did contemporary. She was eventually auditioned for the Royal Ballet School. She became a soloist; she had a wonderful career at the Royal Ballet. She eventually graduated from the Royal Ballet School, founded the Gillian Lynne Dance Company, met Andrew Lloyd Webber. She's been responsible for some of the most successful musical theater productions in history, she's given pleasure to millions, and she's a multimillionaire. Somebody else might have put her on medication and told her to calm down. (Applause)
Цяпер я думаю... (Воплескі) Я думаю, усё зводзіцца да аднаго: Эл Гор нядаўна чытаў лекцыю пра экалогію і рэвалюцыю, якая пачалася з кнігі Рэйчал Карсан. Я мяркую, што наша адзіная надзея на будучыню — прыняць новую канцэпцыю экалогіі чалавека, такую, унутры якой мы пачалі б пераасэнсаванне багацця чалавечых здольнасцяў. Наша адукацыйная сістэма спустошыла нашы розумы, як мы спусташаем нетры Зямлі, пераследуючы мэты ўзбагачэння. Але мы не можам карыстацца такой сістэмай і надалей. Мы павінны пераасэнсаваць асноўныя прынцыпы навучання нашых дзяцей. Ёнас Салк аднойчы сказаў: "Калі б ўсе казюркі зніклі з твару Зямлі, праз 50 гадоў планета стала б нежывой. Калі б ўсе людзі зніклі з твару Зямлі, праз 50 гадоў усе другія формы жыцця паспяхова развіліся б." Ягоная праўда.
What I think it comes to is this: Al Gore spoke the other night about ecology and the revolution that was triggered by Rachel Carson. I believe our only hope for the future is to adopt a new conception of human ecology, one in which we start to reconstitute our conception of the richness of human capacity. Our education system has mined our minds in the way that we strip-mine the earth for a particular commodity. And for the future, it won't serve us. We have to rethink the fundamental principles on which we're educating our children. There was a wonderful quote by Jonas Salk, who said, "If all the insects were to disappear from the Earth, within 50 years, all life on Earth would end. If all human beings disappeared from the Earth, within 50 years, all forms of life would flourish." And he's right.
TED — гэта даніна павагі чалавечаму ўяўленню. Мы павінны імкнуцца разумна карыстацца гэтым дарам, каб пазбегнуць негатыўнага развіцця падзей, пра які шла гутарка. Адзінае выйсце для нас — шанаваць разнастайнасць нашых творчых здольнасцяў, і шанаваць нашых дзяцей, бо яны — наша надзея. Мы павінны вучыць іх цэласна, толькі так у іх атрымаецца існаваць у будучыні, якую, заўважу, мы можам і не заспець, але яны ўбачаць абавязкова. А мы павінны дапамагчы ім сфарміраваць яе. Дзякуй за ўвагу.
What TED celebrates is the gift of the human imagination. We have to be careful now that we use this gift wisely, and that we avert some of the scenarios that we've talked about. And the only way we'll do it is by seeing our creative capacities for the richness they are and seeing our children for the hope that they are. And our task is to educate their whole being, so they can face this future. By the way -- we may not see this future, but they will. And our job is to help them make something of it.