The story I wanted to share with you today is my challenge as an Iranian artist, as an Iranian woman artist, as an Iranian woman artist living in exile. Well, it has its pluses and minuses. On the dark side, politics doesn't seem to escape people like me. Every Iranian artist, in one form or another, is political. Politics have defined our lives. If you're living in Iran, you're facing censorship, harassment, arrest, torture -- at times, execution. If you're living outside like me, you're faced with life in exile -- the pain of the longing and the separation from your loved ones and your family. Therefore, we don't find the moral, emotional, psychological and political space to distance ourselves from the reality of social responsibility.
Câu chuyện mà tôi muốn chia sẻ với các bạn hôm nay nói về những thử thách tôi gặp phải với tư cách là một nghệ sỹ Iran, một nữ nghệ sỹ Iran một nữ nghệ sỹ Iran sống lưu vong. Điều này có những mặt được và mặt xấu. Mặt xấu là dường như chính trị không buông tha những người như tôi. Mỗi một nghệ sỹ Iran, bằng hình thức này hay hình thức khác, đều liên quan đến chính trị. Chính trị đã và đang ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng tôi. Nếu bạn đang sống tại Iran, bạn phải đối mặt với chính sách kiểm duyệt, đàn áp, tống giam, tra tấn -- và đôi khi, hành hình. Nếu bạn đang sống bên ngoài đất nước Iran như tôi, bạn đang sống một cuộc sống lưu vong -- đối mặt với nỗi khát khao hướng về cũng như sự chia cắt khỏi những người yêu dấu và gia đình. Vì thế, chúng ta không để cho khoảng trống đạo đức, cảm xúc, tâm lý và chính trị cản trở chúng ta khỏi thực tế là chúng ta có trách nhiệm với xã hội (Iran).
Oddly enough, an artist such as myself finds herself also in the position of being the voice, the speaker of my people, even if I have, indeed, no access to my own country. Also, people like myself, we're fighting two battles on different grounds. We're being critical of the West, the perception of the West about our identity -- about the image that is constructed about us, about our women, about our politics, about our religion. We are there to take pride and insist on respect. And at the same time, we're fighting another battle. That is our regime, our government -- our atrocious government, [that] has done every crime in order to stay in power. Our artists are at risk. We are in a position of danger. We pose a threat to the order of the government.
Điều lạ là, một nghệ sỹ như tôi thấy trách nhiệm rằng mình phải là tiếng nói phải là người phát ngôn của đồng bào mình, thậm chí khi tôi - thật tình là - không có tiếp xúc với đất nước của chính mình. Đồng thời, những người như tôi, chúng tôi đang chiến đấu trên hai mặt trận khác nhau. Chúng tôi phê phán người phương Tây, nhận thức của phương Tây về danh tính của chúng tôi -- về hình ảnh được xây dựng về chúng tôi, về những người phụ nữ và đời sống chính trị của chúng tôi, về tín ngưỡng của chúng tôi. Chúng tôi đấu tranh để tự hào và yêu cầu được tôn trọng. Và đồng thời, chúng tôi chiến đấu trên một mặt trận khác. Đó là chế độ của đất nước mình, chính phủ đang điều hành nó, một chính phủ tàn bạo, đã làm mọi tộc ác có thể để có thể nắm giữ quyền lực. Những nghệ sỹ như chúng tôi đang gặp rủi ro. Chúng tôi đang trong tình thế rất nguy hiểm. Chúng tôi đe doạ thể chế mà chính phủ đang điều hành.
But ironically, this situation has empowered all of us, because we are considered, as artists, central to the cultural, political, social discourse in Iran. We are there to inspire, to provoke, to mobilize, to bring hope to our people. We are the reporters of our people, and are communicators to the outside world. Art is our weapon. Culture is a form of resistance. I envy sometimes the artists of the West for their freedom of expression. For the fact that they can distance themselves from the question of politics. From the fact that they are only serving one audience, mainly the Western culture. But also, I worry about the West, because often in this country, in this Western world that we have, culture risks being a form of entertainment. Our people depend on our artists, and culture is beyond communication.
Nhưng oái ăm thay, tình trạng này đã thêm sức mạnh cho toàn thể chúng tôi, vì chúng tôi (những người nghệ sỹ) được xem như là trung tâm của cuộc tranh luận văn hoá, chính trị, và xã hội tại Iran. Chúng tôi truyền cảm hứng, khơi gợi, động viên và mang đến hy vọng cho đồng bào Iran. Chúng tôi là những người đưa tin của đồng bào, và người giao tiếp với thế giới bên ngoài. Nghệ thuật là vũ khí của chúng tôi. Văn hoá là một cách thức kháng chiến. Thi thoảng tôi thấy ghen tỵ với những nghệ sỹ phương Tây vì sự tự do thể hiện của họ vì thực tế là họ có thể tách mình ra khỏi ảnh hưởng của chính trị ra khỏi thực tế rằng họ chỉ đang phục vụ một khán giả, chủ yếu là văn hoá phương Tây. Nhưng đồng thời, tôi quan ngại về phương Tây, bởi vì thường trong đất nước này, thế giới phương Tây mà chúng ta đang có văn hoá đối mặt với nguy cơ trở thành một loại hình giải trí. Đồng bào chúng tôi phụ thuộc vào những nghệ sỹ, và văn hoá thì nằm ngoài khả năng giao tiếp.
My journey as an artist started from a very, very personal place. I did not start to make social commentary about my country. The first one that you see in front of you is actually when I first returned to Iran after being separated for a good 12 years. It was after the Islamic Revolution of 1979. While I was absent from Iran, the Islamic Revolution had descended on Iran and had entirely transformed the country from Persian to the Islamic culture. I came mainly to be reunited with my family and to reconnect in a way that I found my place in the society. But instead, I found a country that was totally ideological and that I didn't recognize anymore. More so, I became very interested, as I was facing my own personal dilemmas and questions, I became immersed in the study of the Islamic Revolution -- how, indeed, it had incredibly transformed the lives of Iranian women. I found the subject of Iranian women immensely interesting, in the way the women of Iran, historically, seemed to embody the political transformation. So in a way, by studying a woman, you can read the structure and the ideology of the country.
Hành trình trở thành nghệ sỹ của tôi bắt đầu từ một nơi rất riêng tư. Tôi đã không bắt đầu bình luận xã hội về đất nước của mình. Bức tranh mà các bạn đang thấy trước mắt được chụp khi tôi trở về Iran lần đầu tiên sau 12 năm xa cách. Thời điểm chụp là sau cuộc cách mạng Hồi giáo năm 1979. Khi tôi không ở tại Iran, cuộc cách mạng Hồi giáo diễn ra và đã thay đổi hoàn toàn đất nước từ văn hoá Ba tư sang Hồi giáo Tôi trở về cốt yếu để đoàn tụ cùng gia đình mình và để kết nối bản thân tìm ra vị trí của mình trong xã hội. Nhưng thay vì thế, tôi nhận ra một đất nước thuộc một ý thức hệ mà tôi không thể nhận ra nữa. Hơn thế, tôi trở nên hứng thú khi tôi đối mặt với sự tiến thoái lưỡng nan của mình và những câu hỏi, tôi dần nghiên cứu về cuộc cách mạng Hồi giáo bằng cách nào mà nó thực sự đã thay đổi một cách khó tin cuộc sống của những người phụ nữ Iran. Tôi cực kỳ hứng thú với chủ đề về người phụ nữ Iran, theo cách thức mà họ, về tính lịch sử, là hiện thân của cuộc cải tổ chính trị. Bằng cách nghiên cứu về người phụ nữ, bạn có thể hiểu cấu trúc và ý thức hệ của đất nước Iran.
So I made a group of work that at once faced my own personal questions in life, and yet it brought my work into a larger discourse -- the subject of martyrdom, the question of those who willingly stand in that intersection of love of God, faith, but violence and crime and cruelty. For me, this became incredibly important. And yet, I had an unusual position toward this. I was an outsider who had come back to Iran to find my place, but I was not in a position to be critical of the government or the ideology of the Islamic Revolution. This changed slowly as I found my voice and I discovered things that I didn't know I would discover. So my art became slightly more critical. My knife became a little sharper. And I fell into a life in exile. I am a nomadic artist. I work in Morocco, in Turkey, in Mexico. I go everywhere to make believe it's Iran.
Vì thế tôi đã tiến hành một vài công việc mà ngay lập tức trả lời một số câu hỏi của tôi về cuộc sống, và đã đưa công trình của tôi đến một tranh luận lớn hơn về chủ đề: nỗi thống khổ, câu hỏi của những ai sẵn sàng đứng ở ngã giao của tình yêu dành cho Chúa, niềm tin, và bạo lực, tội ác và sự hung tàn. Đối với tôi, điều này trở nên cực kỳ quan trọng. Và dù thế, tôi có một vị trí không bình thường về chủ đề này. Tôi đã là người ngoài trở về Iran để tìm vị trí của mình, nhưng tôi đã không ở vào vị trí để mà phê phán chính phủ hay ý thức hệ của cuộc cách mạng Hồi giáo. Điều này thay đổi từ từ cùng lúc tôi tìm ra tiếng nói của mình và tôi khám phá ra những điều mà tôi không biết rằng tôi có thể biết. Vì thế nghệ thuật của tôi trở nên phê phán một chút. Con dao của tôi trở nên sắc hơn. Và tôi rơi vào một cuộc sống lưu vong. Tôi là một nghệ sỹ nay đây mai đó. Tôi làm việc tại Ma-rốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Mêhicô. Tôi đi mọi nơi để huyễn hoặc bản thân rằng đó là Iran.
Now I am making films. Last year, I finished a film called "Women Without Men." "Women Without Men" returns to history, but another part of our Iranian history. It goes to 1953 when American CIA exercised a coup and removed a democratically elected leader, Dr. Mossadegh. The book is written by an Iranian woman, Shahrnush Parsipur. It's a magical realist novel. This book is banned, and she spent five years in prison. My obsession with this book, and the reason I made this into a film, is because it at once was addressing the question of being a female -- traditionally, historically in Iran -- and the question of four women who are all looking for an idea of change, freedom and democracy -- while the country of Iran, equally, as if another character, also struggled for an idea of freedom and democracy and independence from the foreign interventions.
Giờ tôi đang thực hiện một vài bộ phim. Năm ngoái, tôi hoàn thành một phim với tên gọi "Những người phụ nữ không có bóng dáng đàn ông." Bộ phim nói về lịch sử, nhưng là một lịch sử khác của người Iran chúng tôi. Bối cảnh vào năm 1953 khi tình báo Mỹ tiến hành đảo chính và lật đổ lãnh đạo dân chủ tiến sỹ Mossadegh. Cuốn sách này được viết bởi một người phụ nữ Iran, Shahrnush Parsipur. Đó là một cuốn tiểu thuyết thực tế tuyệt vời. Cuốn sách đã bị cấm phát hành, và tác giả lãnh án tù 5 năm. Lý do mà tôi đam mê quyển sách, và lý do tôi chuyển thể nó thành phim, là vì nó đã đề cập đến những câu hỏi của việc là một người phụ nữ -- một cách truyền thống và mang tính lịch sử ở Iran -- và câu hỏi của bốn người phụ nữ đi tìm lý tưởng của sự thay đổi, tự do và dân chủ -- khi mà đất nước Iran, như một nhân vật nữa, cũng đấu tranh cho một lý tưởng của sự tự do và dân chủ và sự độc lập khỏi những can thiệp từ bên ngoài.
I made this film because I felt it's important for it to speak to the Westerners about our history as a country. That all of you seem to remember Iran after the Islamic Revolution. That Iran was once a secular society, and we had democracy, and this democracy was stolen from us by the American government, by the British government. This film also speaks to the Iranian people in asking them to return to their history and look at themselves before they were so Islamicized -- in the way we looked, in the way we played music, in the way we had intellectual life. And most of all, in the way that we fought for democracy. These are some of the shots actually from my film. These are some of the images of the coup. And we made this film in Casablanca, recreating all the shots.
Tôi làm bộ phim này vì tôi cảm thấy nó quan trọng để bộ phim lên tiếng với những người Phương Tây về lịch sử của chúng tôi là một đất nước. Để các bạn nhớ đến Iran sau cuộc cách mạng hồi giáo. Nhớ rằng Iran đã từng là một xã hội lâu đời, và chúng tôi có nền dân chủ, và nền dân chủ đã bị đánh cắp bởi chính phủ Hoa Kỳ, bởi chính phủ Anh Quốc. Bộ phim này cũng chuyển tải thông điệp tới những đồng bào Iran kêu gọi họ quay về với quá khứ lịch sử và nhìn nhận bản thân mình trước lúc họ bị "hồi giáo hoá" -- trong cách chúng ta ăn mặc, trong cách chúng ta nghe nhạc, trong đời sống trí thức của chúng ta. Và trên hết, trong cách chúng ta đấu tranh cho nền dân chủ. Đây là một số cảnh quay từ bộ phim của tôi. Có một vài hình ảnh cuộc đảo chính. Và chúng tôi hoàn thành bộ phim tại Casablanca, dựng lại toàn bộ các ảnh.
This film tried to find a balance between telling a political story, but also a feminine story. Being a visual artist, indeed, I am foremost interested to make art -- to make art that transcends politics, religion, the question of feminism, and become an important, timeless, universal work of art. The challenge I have is how to do that. How to tell a political story but an allegorical story. How to move you with your emotions, but also make your mind work. These are some of the images and the characters of the film. Now comes the green movement -- the summer of 2009, as my film is released -- the uprising begins in the streets of Tehran.
Bộ phim này cố gắng cân bằng giữa việc kể về một câu chuyện chính trị và câu chuyện về người phụ nữ. Trở thành một hoạ sỹ, thật sự là tôi quan tâm trước tiên đến việc sáng tạo nghệ thuật chuyển tải đời sống chính trị, tôn giáo, những câu hỏi của người phụ nữ, và trở thành một công trình nghệ thuật quan trọng, vĩnh cửu và đại chúng. Những thách thức tôi gặp phải là làm cách nào để thực hiện điều đó -- bằng cách nào kể một câu chuyện chính trị một cách ẩn dụ bằng cách nào gây cảm xúc với khán giả nhưng cũng khiến tâm trí bạn làm việc. Đây là một số ảnh và diễn viên của bộ phim. Đây là phong trào xanh mùa hè năm 2009 khi bộ phim của tôi được công chiếu -- cuộc nổi dậy bắt đầu ở những đường phố Tehran.
What is unbelievably ironic is the period that we tried to depict in the film, the cry for democracy and social justice, repeats itself now again in Tehran. The green movement significantly inspired the world. It brought a lot of attention to all those Iranians who stand for basic human rights and struggle for democracy. What was most significant for me was, once again, the presence of the women. They're absolutely inspirational for me. If in the Islamic Revolution, the images of the woman portrayed were submissive and didn't have a voice, now we saw a new idea of feminism in the streets of Tehran -- women who were educated, forward thinking, non-traditional, sexually open, fearless and seriously feminist. These women and those young men united Iranians across the world, inside and outside.
Điều mà tôi thấy là oái ăm một cách khó tin là khoảng thời gian mà chúng tôi cố gắng thể hiện trong bộ phim, cuộc đấu tranh cho nền dân chủ và công bằng xã hội, tự lặp lại bây giờ một lần nữa ở Tehran. Phong trào xanh đã truyền cảm hứng cho thế giới. Nó đem lại sự quan tâm và chú ý tới những đồng bào Iran đã đứng lên đấu tranh cho quyền cơ bản của con người và đấu tranh cho nền dân chủ. Điều quan trọng nhất đối với tôi là, một lần nữa, sự hiện diện của người phụ nữ. Họ hoàn toàn truyền cảm hứng cho tôi. Nếu trong cuộc cách mạng Hồi giáo, hình ảnh người phụ nữ được thể hiện là rất dễ phục tùng và không hề có tiếng nói riêng, bây giờ chúng tôi nhận thấy một thế hệ phụ nữ mới trên những đường phố Tehran -- những người phụ nữ được giáo dục, suy nghĩ cấp tiến và không gò bó bởi truyền thống cởi mở về tình dục, không có nỗi sợ và nghiêm túc theo thuyết nam nữ bình quyền. Những người phụ nữ này và những chàng trai trẻ kia đoàn kết đồng bào Iran trên toàn thế giới, trong và ngoài.
I then discovered why I take so much inspiration from Iranian women. That, under all circumstances, they have pushed the boundary. They have confronted the authority. They have broken every rule in the smallest and the biggest way. And once again, they proved themselves. I stand here to say that Iranian women have found a new voice, and their voice is giving me my voice. And it's a great honor to be an Iranian woman and an Iranian artist, even if I have to operate in the West only for now.
Tôi sau đó khám phá ra tại sao tôi được truyền cảm hứng nhiều đến vậy từ những người phụ nữ Iran. Vì rằng, trong mọi hoàn cảnh, họ đã đẩy xa biên giới. Họ đối mặt với nhà cầm quyền. Họ phá vỡ mọi luật lệ theo những cách từ nhỏ nhất đến lớn nhất. Và một lần nữa, họ đã chứng tỏ bản thân mình. Tôi đứng đây để nói rằng những người phụ nữ Iran đã tìm ra một giọng nói mới, và giọng nói của họ đang cho tôi giọng nói của mình. Và tôi thật sự thấy hãnh diện là một phụ nữ Iran và một nữ nghệ sỹ người Iran thậm chí nếu tôi chỉ được làm việc ở phương Tây bây giờ.
Thank you so much.
Cảm ơn các bạn rất nhiều.
(Applause)
(Vỗ tay)