So when I was in Morocco, in Casablanca, not so long ago, I met a young unmarried mother called Faiza. Faiza showed me photos of her infant son and she told me the story of his conception, pregnancy, and delivery.
Gdy nie tak dawno byłam w Maroku w Casablance, poznałam młodą, niezamężną matkę o imieniu Faiza. Pokazała mi zdjęcia swojego synka i opowiedziała historię jego poczęcia, ciąży i narodzin.
It was a remarkable tale, but Faiza saved the best for last. "You know, I am a virgin," she told me. "I have two medical certificates to prove it."
To niezwykła opowieść, ale najlepsze zostawiła na koniec. Powiedziała: "Wiesz, jestem dziewicą. Mam na dowód dwa zaświadczenia lekarskie".
This is the modern Middle East, where two millennia after the coming of Christ, virgin births are still a fact of life.
Oto współczesny Środkowy Wschód, gdzie dwa tysiąclecia po narodzeniu Chrystusa wciąż zdarzają się niepokalane poczęcia.
Faiza's story is just one of hundreds I've heard over the years, traveling across the Arab region talking to people about sex. Now, I know this might sound like a dream job, or possibly a highly dubious occupation,
Słyszałam wiele takich historii, podróżując po krajach arabskich i rozmawiając z ludźmi o seksie. Brzmi to jak praca z bajki albo bardzo podejrzany zawód,
but for me, it's something else altogether. I'm half Egyptian, and I'm Muslim. But I grew up in Canada, far from my Arab roots.
lecz dla mnie to coś innego. Jestem na wpół Egipcjanką i muzułmanką. Jednak dorastałam w Kanadzie, daleko od arabskich korzeni.
Like so many who straddle East and West, I've been drawn, over the years, to try to better understand my origins. That I chose to look at sex comes from my background in HIV/AIDS, as a writer and a researcher and an activist. Sex lies at the heart of an emerging epidemic in the Middle East and North Africa, which is one of only two regions in the world where HIV/AIDS is still on the rise.
Jak wielu żyjących na pograniczu Wschodu i Zachodu, chciałam lepiej poznać swoje pochodzenie. Zdecydowałam zająć się seksem ze względu na zainteresowanie HIV/AIDS jako pisarka, badaczka i aktywistka. Seks to podłoże gwałtownej epidemii na Środkowym Wschodzie i w Północnej Afryce,
Now sexuality is an incredibly powerful lens with which to study any society, because what happens in our intimate lives is reflected by forces on a bigger stage: in politics and economics, in religion and tradition, in gender and generations. As I found, if you really want to know a people, you start by looking inside their bedrooms.
jednym z dwóch regionów, gdzie zapadalność na HIV/AIDS rośnie. Seksualność to niezwykle dobra lupa do badania dowolnego społeczeństwa, bo nasze intymne życie odzwierciedla się w szerszej perspektywie: w polityce, ekonomii, religii, tradycji, w kwestiach gender i pokoleniowych. Odkryłam, że jeśli chcesz poznać naród,
Now to be sure, the Arab world is vast and varied. But running across it are three red lines -- these are topics you are not supposed to challenge in word or deed.
musisz zajrzeć mu do sypialni. Świat arabski jest rozległy i różnorodny. Przemierzając go, natkniemy się na trzy ograniczenia,
The first of these is politics. But the Arab Spring has changed all that, in uprisings which have blossomed across the region since 2011. Now while those in power, old and new, continue to cling to business as usual, millions are still pushing back, and pushing forward to what they hope will be a better life.
którym nie należy się przeciwstawiać mową ani czynem. Pierwszy to polityka. Zmieniła to jednak Arabska Wiosna Ludów i powstania, które trwają od 2011 roku. Obecnie możnowładcy starej i nowej daty prowadzą interesy jak dawniej, miliony innych wciąż żyją na marginesie
That second red line is religion. But now religion and politics are connected, with the rise of such groups as the Muslim Brotherhood. And some people, at least, are starting to ask questions about the role of Islam in public and private life.
i walczą o lepsze życie. Drugi drażliwy temat to religia. Obecnie polityka i religia są powiązane, odkąd powstały grupy takie, jak Bractwo Muzułmańskie. Niektórzy jednak pytają o rolę islamu
You know, as for that third red line, that off-limits subject, what do you think it might be?
w życiu publicznym i prywatnym. Jak sądzicie?
Audience: Sex.
Jaki jest trzeci niewygodny temat?
Shereen El Feki: Louder, I can't hear you.
Publiczność: Seks.
Audience: Sex.
SEF: Głośniej, nie słyszę.
SEF: Again, please don't be shy.
Publiczność: Seks.
Audience: Sex.
SEF: Jeszcze raz, śmiało.
SEF: Absolutely, that's right, it's sex. (Laughter)
Publiczność: Seks.
Across the Arab region, the only accepted context for sex is marriage -- approved by your parents, sanctioned by religion and registered by the state. Marriage is your ticket to adulthood. If you don't tie the knot, you can't move out of your parents' place, and you're not supposed to be having sex, and you're definitely not supposed to be having children.
SEF: Macie absolutną rację, to seks. (Śmiech) Na tym terenie jedyny dopuszczalny kontekst dla seksu to małżeństwo, akceptowane przez rodziców, usankcjonowane przez religię i rejestrowane przez państwo. Małżeństwo to bilet do dorosłości. Jeśli nie zawrzesz małżeństwa, nie możesz opuścić domu rodziców i nie możesz uprawiać seksu
It's a social citadel; it's an impregnable fortress which resists any assault, any alternative. And around the fortress is this vast field of taboo against premarital sex, against condoms, against abortion, against homosexuality, you name it.
oraz bezwzględnie nie możesz mieć dzieci. To społeczny bastion, twierdza nie do zdobycia, odpierająca każdy szturm czy alternatywę. Otacza ją rozległy obszar tabu w kwestii seksu przedmałżeńskiego, prezerwatyw, aborcji, homoseksualizmu i innych takich.
Faiza was living proof of this. Her virginity statement was not a piece of wishful thinking. Although the major religions of the region extoll premarital chastity, in a patriarchy, boys will be boys. Men have sex before marriage, and people more or less turn a blind eye.
Faiza stanowi tego żywy dowód. Jej świadectwo o dziewictwie to nie wynik pobożnych życzeń. Chociaż większość miejscowych religii pochwala czystość przedmałżeńską, w patriarchacie chłopcy są uprzywilejowani. Mężczyźni uprawiają przedmałżeński seks i ludzie przymykają na to oko.
Not so for women, who are expected to be virgins on their wedding night -- that is, to turn up with your hymen intact. This is not a question of individual concern, this is a matter of family honor, and in particular, men's honor.
Dla kobiet jest inaczej, gdyż oczekuje się od nich dziewictwa w noc poślubną, czyli nienaruszonej błony dziewiczej. To nie kwestia prywatna. W grę wchodzi honor rodziny, zwłaszcza mężczyzn.
And so women and their relatives will go to great lengths to preserve this tiny piece of anatomy -- from female genital mutilation, to virginity testing, to hymen repair surgery.
Zatem kobiety i ich krewni zrobią wiele, by zachować tę malutką cześć ciała, począwszy od okaleczenia genitaliów, po testy na dziewictwo czy chirurgiczne odtworzenie błony.
Faiza chose a different route: non-vaginal sex. Only she became pregnant all the same. But Faiza didn't actually realize this, because there's so little sexuality education in schools, and so little communication in the family.
Faize wybrała inną opcję: seks bez penetracji pochwy. Niestety i tak zaszła w ciążę. Faiza nie zdawała sobie z tego sprawy, bo edukacja seksualna w szkołach praktycznie nie istnieje i nie rozmawia się o tym w domu.
When her condition became hard to hide, Faiza's mother helped her flee her father and brothers. This is because honor killings are a real threat for untold numbers of women in the Arab region. And so when Faiza eventually fetched up at a hospital in Casablanca, the man who offered to help her, instead tried to rape her.
Kiedy było to trudne do ukrycia, matka pomogła jej umknąć przed ojcem i braćmi, gdyż zabijanie dla honoru realnie zagraża nieopisanej liczbie kobiet w tym regionie. Kiedy w końcu Faiza trafiła do szpitala w Casablance, mężczyzna, który miał jej pomóc usiłował ją zgwałcić.
Sadly, Faiza is not alone. In Egypt, where my research is focused, I have seen plenty of trouble in and out of the citadel. There are legions of young men who can't afford to get married, because marriage has become a very expensive proposition. They are expected to bear the burden of costs in married life, but they can't find jobs. This is one of the major drivers of the recent uprisings, and it is one of the reasons for the rising age of marriage in much of the Arab region.
Jej przypadek to nie wyjątek. W Egipcie, głównym obszarze badań, widziałam masę problemów wewnątrz i poza tym bastionem. Są tam legiony młodzieńców, których nie stać na małżeństwo, bo to bardzo droga sprawa. Oczekuje się, że poniosą brzemię kosztów małżeńskiego życia, lecz nie mogą znaleźć pracy. To jedna z głównych przyczyn niedawnych powstań i powód zawierania małżeństw w coraz późniejszym wieku w większości krajów arabskich.
There are career women who want to get married, but can't find a husband, because they defy gender expectations, or as one young female doctor in Tunisia put it to me, "The women, they are becoming more and more open. But the man, he is still at the prehistoric stage."
Są kobiety robiące karierę, które chcą wyjść za mąż, lecz nie znajdują męża, bo zawiodły oczekiwania związane z ich płcią. Pewna młoda lekarka z Tunezji wyjaśnia: "Kobiety stają się coraz bardziej otwarte. Mężczyźni tkwią w prehistorii".
And then there are men and women who cross the heterosexual line, who have sex with their own sex, or who have a different gender identity. They are on the receiving end of laws which punish their activities, even their appearance. And they face a daily struggle with social stigma, with family despair, and with religious fire and brimstone.
Są też mężczyźni i kobiety, którzy wychodzą poza heteroseksualność i utrzymują związki homoseksualne lub identyfikują się z inną płcią. Są bliscy obalenia praw, nakładających na nich kary nawet za wygląd. Zmagają się z codzienną walką z piętnem społecznym, rozpaczą rodziny i potępieniem religii.
Now, it's not as if it's all rosy in the marital bed either. Couples who are looking for greater happiness, greater sexual happiness in their married lives, but are at a loss of how to achieve it, especially wives, who are afraid of being seen as bad women if they show some spark in the bedroom.
Nie jest też różowo w małżeństwach. Pary szukające większego szczęścia, większej satysfakcji seksualnej, nie wiedzą, jak to osiągnąć, zwłaszcza kobiety, które boją się uchodzić za rozwiązłe, jeśli okażą trochę iskry w sypialni.
And then there are those whose marriages are actually a veil for prostitution. They have been sold by their families, often to wealthy Arab tourists. This is just one face of a booming sex trade across the Arab region.
Są też tacy, których małzeństwa są przykrywką dla prostytucji. Kobiety zostały sprzedane przez rodzinę, często bogatym arabskim turystom. To tylko jedno oblicze kwitnącego handlu usługami seksualnymi w tym regionie.
Now raise your hand if any of this is sounding familiar to you, from your part of the world. Yeah. It's not as if the Arab world has a monopoly on sexual hangups.
Niech podniosą rękę ci, dla których brzmi to znajomo w ich części świata. Świat arabski nie ma monopolu na opóźnienie w tej materii.
And although we don't yet have an Arab Kinsey Report to tell us exactly what's happening inside bedrooms across the Arab region, It's pretty clear that something is not right. Double standards for men and women, sex as a source of shame, family control limiting individual choices, and a vast gulf between appearance and reality: what people are doing and what they're willing to admit to, and a general reluctance to move beyond private whispers to a serious and sustained public discussion.
Choć dla tego regionu wciąż brak raportu Kinseya mówiącego, co dokładnie dzieje się w tamtejszych sypialniach, wyraźnie coś jest nie tak. Podwójne standardy dla mężczyzn i kobiet, seks jako źródło wstydu, kontrola rodziny nad osobistymi decyzjami, i ogromna przepaść między pozorami a realiami: tym, co ludzie robią i tym, do czego się przyznają, oraz ogromna niechęć przejścia od prywatnych plotek do poważnej i trwałej publicznej debaty.
As one doctor in Cairo summed it up for me, "Here, sex is the opposite of sport. Football, everybody talks about it, but hardly anyone plays. But sex, everybody is doing it, but nobody wants to talk about it." (Laughter)
Pewien doktor z Kairu podsumował: "Tutaj seks jest przeciwieństwem sportu. Każdy mówi o futbolu, a prawie nikt nie gra. A seks uprawia każdy, a nikt nie chce o tym mówić". (Śmiech)
(Music) (In Arabic)
(Muzyka) (Po arabsku)
SEF: I want to give you a piece of advice, which if you follow it, will make you happy in life.
SEF: "Chcę udzielić wam rady. Jeśli z niej skorzystacie, wasze życie będzie szczęśliwe.
When your husband reaches out to you, when he seizes a part of your body, sigh deeply and look at him lustily.
Gdy zbliża się do was mąż, i chwyta za jakąś część ciała, westchnijcie głęboko i spójrzcie na niego pożądliwie.
When he penetrates you with his penis, try to talk flirtatiously and move yourself in harmony with him.
Podczas penetracji spróbujcie poflirtować i poruszać się z nim harmonijnie".
Hot stuff! And it might sound that these handy hints come from "The Joy of Sex" or YouPorn. But in fact, they come from a 10th-century Arabic book called "The Encyclopedia of Pleasure," which covers sex from aphrodisiacs to zoophilia, and everything in between.
Gorąca rzecz! Może się wydawać, że to wskazówki z "Radości seksu" lub YouPorn, lecz pochodzą z arabskiej księgi z X wieku pod tytułem "Encyklopedia przyjemności", opisującej seks od afrodyzjaków po zoofilię i wszystko pomiędzy.
The Encyclopedia is just one in a long line of Arabic erotica, much of it written by religious scholars. Going right back to the Prophet Muhammad, there is a rich tradition in Islam of talking frankly about sex: not just its problems, but also its pleasures, and not just for men, but also for women. A thousand years ago, we used to have whole dictionaries of sex in Arabic. Words to cover every conceivable sexual feature, position and preference, a body of language that was rich enough to make up the body of the woman you see on this page.
Encyklopedia jest jedną z wielu arabskich książek erotycznych, w większości napisanych przez duchownych uczonych. Sięgając wprost do proroka Mahometa, istnieje bogata islamska tradycja otwartej rozmowy o seksie: nie tylko o problemach, ale i o przyjemnościach. Nie tylko dla mężczyzn, ale i dla kobiet. Tysiąc lat temu mieliśmy całe słowniki seksu po arabsku. Słowa na opisanie wyimaginowanego obrazu seksu, pozycji i preferencji, słownictwo wystarczająco bogate, by nadać kobiecemu ciału piękny wygląd.
Today, this history is largely unknown in the Arab region. Even by educated people, who often feel more comfortable talking about sex in a foreign language than they do in their own tongue. Today's sexual landscape looks a lot like Europe and America on the brink of the sexual revolution.
Dziś ta historia jest tam mało znana. Nawet wśród wykształconych ludzi, którym często łatwiej rozmawiać o seksie w obcym języku niż we własnym. Te kwestie wyglądają dość podobnie jak w Europie czy Ameryce na progu rewolucji seksualnej.
But while the West has opened on sex, what we found is that Arab societies appear to have been moving in the opposite direction. In Egypt and many of its neighbors, this closing down is part of a wider closing in political, social and cultural thought. And it is the product of a complex historical process, one which has gained ground with the rise of Islamic conservatism since the late 1970s. "Just say no" is what conservatives around the world say to any challenge to the sexual status quo. In the Arab region, they brand these attempts as a Western conspiracy to undermine traditional Arab and Islamic values. But what's really at stake here is one of their most powerful tools of control: sex wrapped up in religion.
Jednak Zachód otworzył się na seks, a kraje arabskie zmierzają w przeciwnym kierunku. W Egipcie i krajach ościennych jest to częścią szerszego zamknięcia w kwestiach politycznych, społecznych i kulturowych. To produkt kompleksowego procesu historycznego, którego podłożem jest wzrost islamkiego konserwatyzmu od późnych lat siedemdziesiątych. "Po prostu mów: nie" to odpowiedź wszystkich konserwatystów na próby zmian seksualnego status quo. W krajach arabskich uchodzi to za zachodni spisek, by zdyskredytować tradycyjne arabskie i islamskie wartości. Lecz faktycznie chodzi tu o najpotężniejsze narzędzie kontroli: seks opakowany w religię.
But history shows us that even as recently as our fathers' and grandfathers' day, there have been times of greater pragmatism, and tolerance, and a willingness to consider other interpretations: be it abortion, or masturbation, or even the incendiary topic of homosexuality. It is not black and white, as conservatives would have us believe. In these, as in so many other matters, Islam offers us at least 50 shades of gray. (Laughter)
Historia pokazuje, że nie tak dawno w czasach naszych ojców i dziadków, miał miejsce większy pragmatyzm, tolerancja i wola rozważania innych punktów widzenia: czy to w kwestii aborcji, czy masturbacji, czy też palącej kwestii homoseksualizmu. Wbrew zdaniu konserwatystów, temat nie jest czarno-biały. W tej kwestii, tak jak w wielu innych, islam daje nam niemal 50 odcieni szarości. (Śmiech)
Over my travels, I've met men and women across the Arab region who've been exploring that spectrum -- sexologists who are trying to help couples find greater happiness in their marriages, innovators who are managing to get sexuality education into schools, small groups of men and women, lesbian, gay, transgendered, transsexual, who are reaching out to their peers with online initiatives and real-world support. Women, and increasingly men, who are starting to speak out and push back against sexual violence on the streets and in the home. Groups that are trying to help sex workers protect themselves against HIV and other occupational hazards, and NGOs that are helping unwed mothers like Faiza find a place in society, and critically, stay with their kids.
Podczas podróży spotykałam mężczyzn i kobiety, którzy badali to spektrum: seksuologów, którzy usiłowali pomóc parom odnaleźć większe szczęście w małżeństwie, innowatorów, którym udało się wprowadzić edukację seksualną do szkół, małe grupy mężczyzn i kobiet, lesbijek, gejów, transseksualistów, docierających do osób sobie podobnych przez inicjatywy online i w realu. Kobiety i coraz więcej mężczyzn, którzy zabierają głos i zmieniają poziom przemocy seksualnej na ulicach i w domach. Grupy pomagające pracownikom socjalnym chronić się przed HIV i innymi zagrożeniami zawodowymi, i pracowników organizacji pozarządowych, pomagających samotnym matkom, jak Faiza, odnaleźć miejsce w społeczeństwie, i, co istotne, pozostać z dziećmi.
Now these efforts are small, they're often underfunded, and they face formidable opposition. But I am optimistic that, in the long run, times are changing, and they and their ideas will gain ground. Social change doesn't happen in the Arab region through dramatic confrontation, beating or indeed baring of breasts, but rather through negotiation.
Te wysiłki są zbyt skromne, często niedofinansowane i napotykają na olbrzymi opór. Lecz wierzę, że w dłuższej perspektywie czasy się zmienią, a oni i ich ideały zyskają popularność. Zmiany społeczne nie następują tam przez dramatyczne konfrontacje, bicie w piersi czy ich obnażanie, lecz raczej przez negocjacje.
What we're talking here is not about a sexual revolution, but a sexual evolution, learning from other parts of the world, adapting to local conditions, forging our own path, not following one blazed by another. That path, I hope, will one day lead us to the right to control our own bodies, and to access the information and services we need to lead satisfying and safe sexual lives. The right to express our ideas freely, to marry whom we choose, to choose our own partners, to be sexually active or not, to decide whether to have children and when, all this without violence or force or discrimination.
Nie mówimy tu o rewolucji lecz o ewolucji seksualnej, czerpiącej naukę z innych części świata, adaptującej ją do lokalnych warunków, przecierającej własną ścieżkę, zamiast podążać ścieżkami innych. Wierzę, że ta ścieżka zawiedzie nas kiedyś do prawa kontrolowania własnego ciała, dostępu do informacji, do koniecznych usług, by wieść satysfakcjonujące i bezpieczne życie seksualne. Prawa do swobodnego wyrażania ideałów, do poślubiania, kogo chcemy, do wybierania własnych partnerów, aktywności seksualnej lub jej odmowy, do decydowania, czy i kiedy mieć dzieci, wszystko bez przemocy, przymusu czy dyskryminacji.
Now we are very far from this across the Arab region, and so much needs to change: law, education, media, the economy, the list goes on and on, and it is the work of a generation, at least.
Teraz jeszcze daleko nam do tego w krajach arabskich i wiele musi się zmienić: prawo, edukacja, media i gospodarka. Lista jest długa i to praca co najmniej dla jednego pokolenia.
But it begins with a journey that I myself have made, asking hard questions of received wisdoms in sexual life. And it is a journey which has only served to strengthen my faith, and my appreciation of local histories and cultures by showing me possibilities where I once only saw absolutes.
Lecz zaczyna się od podróży, którą ja sama przeszłam, stawiając trudne pytania na temat powszechnych opinii o życiu seksualnym. Ta podróż posłużyła umocnieniu mojej wiary i docenieniu lokalnej historii i kultury, pokazując mi możliwości tam, gdzie kiedyś widziałam bezwzględność.
Now given the turmoil in many countries in the Arab region, talking about sex, challenging the taboos, seeking alternatives might sound like something of a luxury.
Wziąwszy pod uwagę zamęt w wielu arabskich krajach, mówienie o seksie, rzucanie wyzwania tematom tabu, poszukiwanie alternatyw może brzmieć jak luksus.
But at this critical moment in history, if we do not anchor freedom and justice, dignity and equality, privacy and autonomy in our personal lives, in our sexual lives, we will find it very hard to achieve in public life.
Ale w tym krytycznym momencie historii, jeśli nie zaszczepimy wolności i sprawiedliwości, godności i równości, prywatności i autonomii w życiu osobistym, seksualnym, będzie trudno o to w życiu publicznym.
The political and the sexual are intimate bedfellows, and that is true for us all. no matter where we live and love.
Polityka i seks dzielą łoże, i to dotyczy wszystkich, nieważne, gdzie mieszkamy i kochamy.
Thank you.
Dziękuję.
(Applause)
(Brawa)