Today, I'm going to take you around the world in 18 minutes. My base of operations is in the U.S., but let's start at the other end of the map, in Kyoto, Japan, where I was living with a Japanese family while I was doing part of my dissertational research 15 years ago. I knew even then that I would encounter cultural differences and misunderstandings, but they popped up when I least expected it.
Sot, do t'ju marr me vete rreth botës në 18 minuta. Baza ime ku operoj është në ShBA, por le të fillojmë në anën tjetër të hartës, në Kioto, Japoni, ku unë po jetoja me një familje japoneze derisa po bëja një pjesë të hulumtumit për disertacionin tim 15 vite më parë. E dija edhe atëhere se do të ndeshesha në ndryshime kulturore dhe keqkuptime, por ato dilnin kur më së paku e prisja.
On my first day, I went to a restaurant, and I ordered a cup of green tea with sugar. After a pause, the waiter said, "One does not put sugar in green tea." "I know," I said. "I'm aware of this custom. But I really like my tea sweet." In response, he gave me an even more courteous version of the same explanation. "One does not put sugar in green tea." "I understand," I said, "that the Japanese do not put sugar in their green tea, but I'd like to put some sugar in my green tea." (Laughter) Surprised by my insistence, the waiter took up the issue with the manager. Pretty soon, a lengthy discussion ensued, and finally the manager came over to me and said, "I am very sorry. We do not have sugar." (Laughter) Well, since I couldn't have my tea the way I wanted it, I ordered a cup of coffee, which the waiter brought over promptly. Resting on the saucer were two packets of sugar.
Në ditën time të parë, shkova në një restorant, dhe kërkova për një filxhan qaj të gjelbër me sheqer. Pas një heshtje, kamarieri tha, "Askush nuk vë sheqer në qaj të gjelbër." "E di," thashë unë. "Jam e njohur me këtë traditë. Por me të vërtetë e dua qajin tim të ëmbël." Ai ma ktheu duke më dhënë një version më të sjellshëm të të njejtit sqarim. "Askush nuk vë sheqer në qaj të gjelbër." "E kuptoj", i thashë, "që japonezët nuk vënë sheqer në qajin e tyre të gjelbër, por unë do doja sheqer në qajin tim të gjelbër." (Të qeshura) I befasuar nga këmbëngulja ime, kamarieri e solli çështjen tek menaxheri. Shumë shpejt, pasoi një diskutim i gjatë, dhe përfundimisht menaxheri erdhi tek unë dhe më tha, "Më vjen shumë keq. Nuk kemi sheqer." (Të qeshura) Pasi nuk mund ta kisha qajin ashtu siç e doja, kërkova një gotë kafe, të cilën kamarieri e solli shumë shpejt. Në pjatën e filxhanit ishin dy pako sheqer.
My failure to procure myself a cup of sweet, green tea was not due to a simple misunderstanding. This was due to a fundamental difference in our ideas about choice. From my American perspective, when a paying customer makes a reasonable request based on her preferences, she has every right to have that request met. The American way, to quote Burger King, is to "have it your way," because, as Starbucks says, "happiness is in your choices." (Laughter) But from the Japanese perspective, it's their duty to protect those who don't know any better -- (Laughter) in this case, the ignorant gaijin -- from making the wrong choice. Let's face it: the way I wanted my tea was inappropriate according to cultural standards, and they were doing their best to help me save face.
Dështimi im t'i siguroja vetes një filxhan qaji të gjelbër të ëmbël nuk ishte thjeshtë keqkuptim. Kjo ndodhi për shkak të ndryshimeve fundamentale në idetë tona për zgjedhjen. Nga perspektiva ime amerikane, kur klienti që paguan bën një kërkesë të arsyeshme duke u bazuar në preferencat e saj, ajo ka çdo të drejtë ta marri atë që kërkon. Mënyra amerikane, ashtu siç e thotë Burger King, është "merre ashtu siç e do" sepse, siç thotë Starbucks, "lumturia është në zgjedhjet tuaja." (Të qeshura) Por nga perspektiva japoneze, është detyra e tyre të mbrojnë ata që nuk dinë më mirë -- (Të qeshura) në këtë rast, të huajin injorant -- që të bëjnë zgjedhje të gabuara. E vërteta është: mënyra si e doja qajin tim ishte e pavend sipas standardeve kulturore, dhe ata po bënin më të mirën të mos më merrej fytyra.
Americans tend to believe that they've reached some sort of pinnacle in the way they practice choice. They think that choice, as seen through the American lens best fulfills an innate and universal desire for choice in all humans. Unfortunately, these beliefs are based on assumptions that don't always hold true in many countries, in many cultures. At times they don't even hold true at America's own borders. I'd like to discuss some of these assumptions and the problems associated with them. As I do so, I hope you'll start thinking about some of your own assumptions and how they were shaped by your backgrounds.
Amerikanët besojnë se kanë arritur një lloj kulminacioni në mënyrën si e praktikojnë zgjedhjen. Ata mendojnë se zgjedhja, siç shihet nga sytë e amerikanëve më së miri përmbush një dëshirë të natyrshme dhe të pafund për zgjedhje tek të gjithë njerëzit. Fatkeqësisht, këto besime janë të bazuara në supozime që nuk janë gjithmonë të vërteta në shumë vende, në shumë kultura. Ndonjëhere ato nuk janë të vërteta as brenda kufijve amerikanë. Do doja të diskutoja disa nga këto supozime dhe problemet që lidhen me ato. Derisa e bëj këtë, shpresoj qe do filloni të mendoni për disa nga vetë supozimet tuaja dhe si ato janë formuar nga përvoja juaj.
First assumption: if a choice affects you, then you should be the one to make it. This is the only way to ensure that your preferences and interests will be most fully accounted for. It is essential for success. In America, the primary locus of choice is the individual. People must choose for themselves, sometimes sticking to their guns, regardless of what other people want or recommend. It's called "being true to yourself." But do all individuals benefit from taking such an approach to choice? Mark Lepper and I did a series of studies in which we sought the answer to this very question. In one study, which we ran in Japantown, San Francisco, we brought seven- to nine-year-old Anglo- and Asian-American children into the laboratory, and we divided them up into three groups.
Supozimi i parë: nëse zgjedhja të ndikon ty, atëherë duhet të jesh ti që e bën atë zgjedhje. Kjo është mënyra e vetme për të siguruar se preferencat dhe interesat e tua merren parasysh plotësisht. Është esenciale për sukses. Në Amerikë, pozita primare e zgjedhjes qëndron tek individi. Njerëzit duhet të zgjedhin për vetveten, ndonjëherë në mënyre kokëforte, pa marrë parasysh se çfarë njerëzit tjerë duan apo rekomandojnë. Kjo quhet "të jesh i sinqertë me veten." Por a përfitojnë të gjithë duke pasur një qasje të tillë ndaj zgjedhjes? Mark Lepper dhe unë kemi bërë disa studime duke kërkuar t'i përgjigjemi pikërisht kësaj pyetjeje. Në një studim, që e bëmë në Japantown, San Francisco, sollëm fëmijë 7-9 vjeçare anglo-amerikanë dhe aziatiko-amerikanë në laborator, dhe i ndamë në tre grupe.
The first group came in, and they were greeted by Miss Smith, who showed them six big piles of anagram puzzles. The kids got to choose which pile of anagrams they would like to do, and they even got to choose which marker they would write their answers with. When the second group of children came in, they were brought to the same room, shown the same anagrams, but this time Miss Smith told them which anagrams to do and which markers to write their answers with. Now when the third group came in, they were told that their anagrams and their markers had been chosen by their mothers. (Laughter) In reality, the kids who were told what to do, whether by Miss Smith or their mothers, were actually given the very same activity, which their counterparts in the first group had freely chosen.
Grupi i parë erdhi, dhe ata u përshëndetën nga zonjusha Smith, e cila u tregoi gjashtë grumbuj të mëdhenj anagramësh. Fëmijët vetë zgjodhën cilin anagram donin ta bënin dhe me çfarë do të shënonin përgjigjet e tyre. Kur erdhi grupi i dytë i fëmijëve, ata u sollën në dhomën e njejtë, iu treguan të njejtët anagramë, por kësaj here zonjusha Smith u tregoi cilët anagramë të bënin dhe me çfarë të shënonin përgjigjet e tyre. Tani, kur erdhi grupi i tretë, atyre ia tha se anagramët dhe shënuesit e tyre ishin zgjedhur nga nënat e tyre. (Të qeshura) Në realitet, fëmijëve të cilëve u tha çfarë të bënin, ose nga zonjusha Smith ose nga nënat e tyre, në fakt iu dha i njejti aktivitet, të cilin fëmijët e grupit të parë e kishin zgjedhur vetë.
With this procedure, we were able to ensure that the kids across the three groups all did the same activity, making it easier for us to compare performance. Such small differences in the way we administered the activity yielded striking differences in how well they performed. Anglo-Americans, they did two and a half times more anagrams when they got to choose them, as compared to when it was chosen for them by Miss Smith or their mothers. It didn't matter who did the choosing, if the task was dictated by another, their performance suffered. In fact, some of the kids were visibly embarrassed when they were told that their mothers had been consulted. (Laughter) One girl named Mary said, "You asked my mother?"
Me këtë procedurë, ne ishim në gjendje të siguronim se fëmijët e të tre grupeve të gjithë bënë të njëjtin aktivitet, duke e bërë më të lehtë për ne të krahasonim performancën. Ndryshime kaq të vogla në mënyrën si e administruam aktivitetin rezultuan në ndryshime befasuese në mënyrën se si ata performuan. Anglo-amerikanët, bënë dy herë e gjysmë më shumë anagramë kur i zgjodhën vetë, krahasuar me kur ato ishin zgjedhur nga zonjusha Smith apo nënat e tyre. Nuk kishte rëndësi kush e bëri zgjedhjen, nëse detyra e tyre ishte përcaktuar nga tjetri, performanca e tyre binte. Në fakt, disa prej fëmijëve u ndjenë të turpshëm kur u tha se ishin këshilluar nënat e tyre. (Të qeshura) Një vajzë me emrin Mary tha, "E keni pyetur nënën time?"
(Laughter)
(Të qeshura)
In contrast, Asian-American children performed best when they believed their mothers had made the choice, second best when they chose for themselves, and least well when it had been chosen by Miss Smith. A girl named Natsumi even approached Miss Smith as she was leaving the room and tugged on her skirt and asked, "Could you please tell my mommy I did it just like she said?" The first-generation children were strongly influenced by their immigrant parents' approach to choice. For them, choice was not just a way of defining and asserting their individuality, but a way to create community and harmony by deferring to the choices of people whom they trusted and respected. If they had a concept of being true to one's self, then that self, most likely, [was] composed, not of an individual, but of a collective. Success was just as much about pleasing key figures as it was about satisfying one's own preferences. Or, you could say that the individual's preferences were shaped by the preferences of specific others.
Për dallim, fëmijët aziatiko-amerikanë performuan më së miri kur besuan se nënat e tyre kishin bërë zgjedhjen, së dyti më së miri kur zgjodhën vetë, dhe më së paku mirë kur zgjedha ishte bërë nga zonjusha Smith. Një vajzë me emrin Natsumi iu afrua zonjushës Smith derisa po dilte nga dhoma tërhoqi fundin e saj dhe e pyeti, "A mund t'i tregosh nënës sime se bëra ashtu siç tha ajo?" Fëmijët e gjeneratës së parë ishin shumë të ndikuar nga qasja ndaj zgjedhjes e prindërve të tyre imigrantë. Për ata, zgjedhja nuk ishte vetëm mënyrë e definimit dhe paraqitjes së individualitetit të tyre, por mënyrë e krijmit të komunitetit dhe harmonisë duke ua lënë zgjedhjet atyre njerëzve që u besonin dhe i respektonin më së shumti. Nëse ata kishin një koncept për të qenit i sinqertë me veten, atëherë vetvetja e tyre, me shumë gjasa, përbëhej nga, jo një individ, por një kolektiv. Suksesi kishte të bënte aq shumë të bënin të lumtur figurat e tyre kryesore sesa të kënaqnin preferencat e tyre. Ose, mund të thuash se preferencat e individit ishin formuar nga preferencat e disa njerëzve specifikë.
The assumption then that we do best when the individual self chooses only holds when that self is clearly divided from others. When, in contrast, two or more individuals see their choices and their outcomes as intimately connected, then they may amplify one another's success by turning choosing into a collective act. To insist that they choose independently might actually compromise both their performance and their relationships. Yet that is exactly what the American paradigm demands. It leaves little room for interdependence or an acknowledgment of individual fallibility. It requires that everyone treat choice as a private and self-defining act. People that have grown up in such a paradigm might find it motivating, but it is a mistake to assume that everyone thrives under the pressure of choosing alone.
Atëherë sugjerimi se në performojmë më së miri kur individi zgjedh vetë është i vërtetë vetëm kur vetvetja është e ndarë nga të tjerët. Kur, për dallim, dy ose më shumë individë shohin zgjedhjet e tyre dhe rezultatet e tyre të lidhura ngushtë, atëherë ata mund të rrisin suksesin e njëri tjetrit duke e kthyer zgjedhjen në një akt kolektiv. Insistimi që ata të zgjedhin vetë ndoshta edhe mund të kompromentojë të dyja, performancën dhe marrëdhëniet e tyre. Sidoqoftë, kjo është saktësisht ajo çfarë standardi amerikan kërkon. Lejon shumë pak hapësirë për ndër-varësi ose pranimin e gabueshmërisë individuale. Kërkon që secili të trajtojë zgjedhjen si një akt personal dhe vetë-percaktues. Njerëzit që janë rritur me një standard të tillë ndoshta mendojnë se është motivues por është gabim të supozohet se secili lulëzon nën presonin e vetë zgjedhjes.
The second assumption which informs the American view of choice goes something like this. The more choices you have, the more likely you are to make the best choice. So bring it on, Walmart, with 100,000 different products, and Amazon, with 27 million books and Match.com with -- what is it? -- 15 million date possibilities now. You will surely find the perfect match. Let's test this assumption by heading over to Eastern Europe. Here, I interviewed people who were residents of formerly communist countries, who had all faced the challenge of transitioning to a more democratic and capitalistic society. One of the most interesting revelations came not from an answer to a question, but from a simple gesture of hospitality. When the participants arrived for their interview, I offered them a set of drinks: Coke, Diet Coke, Sprite -- seven, to be exact.
Supozimi i dytë që informon për pikëpamjen amerikane ndaj zgjedhjes është kjo. Sa më shumë zgjedhje që ke, aq më shumë gjasa ke të bësh zgjedhjen më të mirë. Na trego çfarë ke, Walmart, me 100 mijë produkte të ndryshme, Amazon, me 27 milionë libra dhe Match.com me -- çfarë? -- 15 milion takime të mundshme dashurie. Me siguri se do ta gjeni të duhurin. Ta testojmë këtë supozim duke shkuar në Evropën Lindore. Këtu, intervistova njerëz të cilët ishin banorë të ish-vendeve komuniste, ku të gjithë ishin përballur me sfidën e tranzicionit në një shoqëri më demokratike dhe kapitaliste. Një nga zbulimet më interesante erdhi jo nga përgjigjet në ndonjë pyetje, por nga një sjellje e thjeshtë e mikpritjes. Kur pjesëmarrësit erdhën për intervistë, u ofrova pije: Kola, Kola dietale, Sprite -- shtatë, saktësisht.
During the very first session, which was run in Russia, one of the participants made a comment that really caught me off guard. "Oh, but it doesn't matter. It's all just soda. That's just one choice." (Murmuring) I was so struck by this comment that from then on, I started to offer all the participants those seven sodas, and I asked them, "How many choices are these?" Again and again, they perceived these seven different sodas, not as seven choices, but as one choice: soda or no soda. When I put out juice and water in addition to these seven sodas, now they perceived it as only three choices -- juice, water and soda. Compare this to the die-hard devotion of many Americans, not just to a particular flavor of soda, but to a particular brand. You know, research shows repeatedly that we can't actually tell the difference between Coke and Pepsi. Of course, you and I know that Coke is the better choice.
Gjatë sesionit të parë, që u mbajt në Rusi, një nga pjesëmarrësit bëri një koment shumë të papritur për mua. "Oh, nuk ka rëndësi. Të gjitha janë pije të gazuara. Është vetëm një zgjedhje." (Duke pëshpëritur) Aq shumë u habita nga ky koment dhe nga ky moment, fillova t'u ofroja të gjithë pjesëmarrësve ato 7 lloje të pijeve, dhe i pyesja, "Sa zgjedhje janë këtu?" Përsëri, ata i panë ato shtatë lloje të ndryshme të pijeve të gazuara, jo si shtate zgjedhje, por si një zgjedhje: pije e gazuar ose jo e gazuar. Kur solla lëng dhe ujë përveç atyre shtatë pijeve të gazuara, tani ata i panë si vetëm tre zgjedhje -- lëng, ujë dhe pije të gazuara. Krahasoni këtë me përkushtimin e shumë amerikanëve, jo vetëm ndaj një shije të veçantë të pijeve të gazuara, por edhe ndaj një marke të veçantë. E dini, hulumtimet tregojnë vazhdimisht se ne nuk mund të bëjmë dallimin midis Kolës dhe Pepsit. Natyrisht, ju dhe unë e dimë se Kola është zgjedhja më e mirë.
(Laughter)
(Të qeshura)
For modern Americans who are exposed to more options and more ads associated with options than anyone else in the world, choice is just as much about who they are as it is about what the product is. Combine this with the assumption that more choices are always better, and you have a group of people for whom every little difference matters and so every choice matters. But for Eastern Europeans, the sudden availability of all these consumer products on the marketplace was a deluge. They were flooded with choice before they could protest that they didn't know how to swim. When asked, "What words and images do you associate with choice?" Grzegorz from Warsaw said, "Ah, for me it is fear. There are some dilemmas you see. I am used to no choice." Bohdan from Kiev said, in response to how he felt about the new consumer marketplace, "It is too much. We do not need everything that is there." A sociologist from the Warsaw Survey Agency explained, "The older generation jumped from nothing to choice all around them. They were never given a chance to learn how to react." And Tomasz, a young Polish man said, "I don't need twenty kinds of chewing gum. I don't mean to say that I want no choice, but many of these choices are quite artificial."
Për amerikanët modernë që janë të ekspozuar ndaj shumë opcioneve dhe shumë reklamave më shumë se kushdo tjetër në botë, zgjedhja paraqet kush ata janë aq sa paraqet edhe vetë produktin. Kombinoni këtë me supozimin se më shumë zgjedhje është gjithmonë më mirë, dhe kemi një grup njerëzisht për të cilët çdo ndryshim i vogël ka rëndësi dhe çdo zgjedhje ka rëndësi. Por për Evropianët Lindorë, disponueshmëria e papritur e gjithë atyre produkteve në treg ishte dërrmuese. Ata u përmbyten me zgjedhje para se të mund të protestonin se nuk dinin të notonin. Kur u pyet, "Çfarë fjalë dhe imazhe shoqërizoni me zgjedhje?" Grzegorz nga Varshava tha, "Ah, për mua është frikë. Ka disa dilema. Unë nuk jam mësuar me zgjedhje. Bohdan nga Kiev tha, në përgjigje se si ndihej ndaj tregut të ri të konsumatorit, "Është shumë. Ne nuk na nevojitet çdo gjë që ka aty." Një sociolog nga Agjencioni për Hulumtime në Varshavë sqaroi, "Gjeneratat më të vjetra kanë kërcyer nga asgjë në zgjedhje gjithandej. Atyre asnjëherë nuk u dha mundësia të mësonin si të reagonin." Dhe Tomasz, një i ri polak tha, "Nuk më nevojiten 20 lloje çamçakëzash. Nuk dua të them se nuk dua të kem zgjedhje, por shumë nga këto zgjedhje janë mjaft artificiale."
In reality, many choices are between things that are not that much different. The value of choice depends on our ability to perceive differences between the options. Americans train their whole lives to play "spot the difference." They practice this from such an early age that they've come to believe that everyone must be born with this ability. In fact, though all humans share a basic need and desire for choice, we don't all see choice in the same places or to the same extent. When someone can't see how one choice is unlike another, or when there are too many choices to compare and contrast, the process of choosing can be confusing and frustrating. Instead of making better choices, we become overwhelmed by choice, sometimes even afraid of it. Choice no longer offers opportunities, but imposes constraints. It's not a marker of liberation, but of suffocation by meaningless minutiae. In other words, choice can develop into the very opposite of everything it represents in America when it is thrust upon those who are insufficiently prepared for it. But it is not only other people in other places that are feeling the pressure of ever-increasing choice. Americans themselves are discovering that unlimited choice seems more attractive in theory than in practice.
Në realitet, shumë zgjedhje ka mes gjërave që nuk janë shumë të ndryshme. Vlera e zgjedhjes varet nga aftësia jonë të perceptojmë dallimet midis opcioneve. Amerikanët trajnojnë gjatë gjithë jetës së tyre të luajnë "dallo ndryshimin" Ata e praktikojnë këtë nga një moshë aq e hershme saqë tani besojnë se të gjithë lindin me këtë aftësi. Në fakt, edhe pse të gjithë njerëzit ndajnë nevojën bazike dhe dëshirën për zgjedhje, jo të gjithë ne shohim zgjedhje në vendet e njejta ose në shkallë të njejtë. Kur dikush nuk e sheh se si një zgjedhje është ndryshe nga tjetra, ose kur ka shumë zgjedhje për të krahasuar, procesi i zgjedhjes mund të jetë hutues dhe frustrues. Në vend të bërjes së zgjedhjes më të mirë, ne ndjehemi të ngulfatur nga zgjedhja, ndonjëherë edhe të frikësuar. Zgjedhja më nuk ofron mundësi, por imponon detyrime. Nuk paraqet ndjenjë çlirimi, por ndjenjë se të zihet fryma nga imtësira të pakuptimta. Me fjalë të tjera, zgjedhja mund të zhvillohet në krejtësisht të kundërtën e çdo gjëje që paraqet në Amerikë kur ju jepet atyre që nuk janë shumë të gatshëm për të. Por nuk janë vetëm njerzit e tjerë në vendet tjera që po ndjejnë presionin e zgjedhjeve që gjithnjë po rriten. Vetë amerikanët po zbulojnë se zgjedhja e pafund është më tërheqëse në teori sesa praktikë.
We all have physical, mental and emotional (Laughter) limitations that make it impossible for us to process every single choice we encounter, even in the grocery store, let alone over the course of our entire lives. A number of my studies have shown that when you give people 10 or more options when they're making a choice, they make poorer decisions, whether it be health care, investment, other critical areas. Yet still, many of us believe that we should make all our own choices and seek out even more of them.
Ne të gjithë kemi limite fizike, mentale dhe emocionale (të qeshura) që e bën të pamundur për ne të procesojmë secilën zgjedhje që na ofrohet, edhe në një dyqan ushqimesh, lëre më gjatë gjithë jetës sonë. Një numër studimesh që kam bërë kanë treguar se kur ju jep njerëzve 10 apo më shumë opcione kur ata janë duke bërë një zgjedhje, ata marrin vendime më të gabuara, qoftë rreth shëndetit, investimeve, fusha tjera kritike. Megjithatë, shumë prej nesh besojnë se ne vetë duhet të bëjmë zgjedhjet tona dhe të kërkojmë edhe më shumë prej tyre.
This brings me to the third, and perhaps most problematic, assumption: "You must never say no to choice." To examine this, let's go back to the U.S. and then hop across the pond to France. Right outside Chicago, a young couple, Susan and Daniel Mitchell, were about to have their first baby. They'd already picked out a name for her, Barbara, after her grandmother. One night, when Susan was seven months pregnant, she started to experience contractions and was rushed to the emergency room. The baby was delivered through a C-section, but Barbara suffered cerebral anoxia, a loss of oxygen to the brain. Unable to breathe on her own, she was put on a ventilator. Two days later, the doctors gave the Mitchells a choice: They could either remove Barbara off the life support, in which case she would die within a matter of hours, or they could keep her on life support, in which case she might still die within a matter of days. If she survived, she would remain in a permanent vegetative state, never able to walk, talk or interact with others. What do they do? What do any parent do?
Kjo më sjell tek supozimi i tretë dhe ndosha më problematiku: "Asnjëhere mos i thuaj jo zgjedhjes." Për ta studjuar këtë, le të kthehemi në SHBA dhe pastaj të kalojmë në Francë. Në rrethinat e Çikagos, një çift i ri, Susan dhe Daniel Mitchell, po prisnin fëmijën e tyre të parë. Ata edhe kishin zgjedhur emrin për të, Barbara, nga gjyshja e saj. Një natë, kur Susana ishte 7 muajshe shtatëzënë, filloi të ndjente shtrëngime dhe me nxitim u dërgua në dhomën e emergjencës. Foshnja u lind me prerje cezariane, por Barbara pati anoksia cerebrale, mungesë oksigjeni në tru. E paaftë të merrte vetë frymë, ajo u vë në ventilator. Dy ditë më vonë, mjekët i dhanë familjes Mitchells një zgjedhje: Ata ose do mund ta largonin Barbarën nga tubat në ç'rast ajo do të vdiste brenda disa orëve, ose ata do mund ta mbanin ashtu në ç'rast ajo prapë mund të vdesi brenda disa ditëve. Po të mbijetonte, ajo do të mbetej në gjendje permanente vegjetative, kurrë s'do mund të ecte, të fliste as të bashkëvepronte me të tjerët. Çfarë bëjnë ata? Çfarë bën çdo prind?
In a study I conducted with Simona Botti and Kristina Orfali, American and French parents were interviewed. They had all suffered the same tragedy. In all cases, the life support was removed, and the infants had died. But there was a big difference. In France, the doctors decided whether and when the life support would be removed, while in the United States, the final decision rested with the parents. We wondered: does this have an effect on how the parents cope with the loss of their loved one? We found that it did. Even up to a year later, American parents were more likely to express negative emotions, as compared to their French counterparts. French parents were more likely to say things like, "Noah was here for so little time, but he taught us so much. He gave us a new perspective on life."
Në një studim që bëra me Simona Botti dhe Kristina Orfali, prindë amerikanë dhe francezë janë intervistuar. Ata të gjithë kishin kaluar të njejtën tragjedi. Në secilin rast, prindërit kishin vendosur të hiqnin tubat dhe foshnjet kishin vdekur. Por kishte një dallim shumë të madh. Në Francë, mjekët vendosnin a do të hiqnin dhe kur do të hiqnin tubat, kurse në SHBA, vendimi final mbetej me prindërit. Ne pyetëm veten: a afekton kjo mënyrën se si prindërit përballen më humbjen e të dashurit të tyre? Ne mësuam se e afektonte. Edhe pas një viti, prindërit amerikanë kishin më shumë gjasa të shprehnin emocione negative sesa prindërit francezë. Prindërit francezë kishin më shumë gjasa të thonin gjëra të tilla si, "Noah ishte këtu për as kohë të shkurtër, por ai na mësoi aq shumë. Ai na dha një perspektivë të re mbi jetën."
American parents were more likely to say things like, "What if? What if?" Another parent complained, "I feel as if they purposefully tortured me. How did they get me to do that?" And another parent said, "I feel as if I've played a role in an execution." But when the American parents were asked if they would rather have had the doctors make the decision, they all said, "No." They could not imagine turning that choice over to another, even though having made that choice made them feel trapped, guilty, angry. In a number of cases they were even clinically depressed. These parents could not contemplate giving up the choice, because to do so would have gone contrary to everything they had been taught and everything they had come to believe about the power and purpose of choice.
Prindërit amerikanë kishin më shumë gjasa të thonin gjëra si, "Çfarë nëse? Çfarë nëse?" Një prind tjetër u ankua, "Ndjehem sikur ata me qëllim më torturuan. Si më shtyne që ta bëja atë?" Dhe një prind tjetër tha, "Ndjehem sikur kam marrë pjesë në një ekzekutim." Por kur prindërit amerikanë u pyetën nëse do preferonin që mjekët të merrnin atë vendim, ata të gjithë thanë, "Jo." Ata nuk e imagjonin dot t'ia jepnin atë zgjedhje një tjetri, edhe pse ta bënin bënin vetë atë zgjedhje i bëri ata të ndjeheshin në kurth, fajtorë, të hidhëruar. Në një numër rastesh ata kishin rënë në depresion klinik. Këta prindër nuk mund ta imagjinon ta dorëzonin zgjedhjen, sepse po ta bënin një gjë të tillë do ishte kundër çdo gjëje që ata kishin mësuar dhe çdo gjë që kishin besuar rreth fuqisë dhe qëllimit të zgjedhjes.
In her essay, "The White Album," Joan Didion writes, "We tell ourselves stories in order to live. We interpret what we see, select the most workable of the multiple choices. We live entirely by the imposition of a narrative line upon disparate images, by the idea with which we have learned to freeze the shifting phantasmagoria, which is our actual experience." The story Americans tell, the story upon which the American dream depends, is the story of limitless choice. This narrative promises so much: freedom, happiness, success. It lays the world at your feet and says, "You can have anything, everything." It's a great story, and it's understandable why they would be reluctant to revise it. But when you take a close look, you start to see the holes, and you start to see that the story can be told in many other ways.
Në esenë e saj, "Albumi i bardhë" Joan Didion shkruan, "Ne i tregojmë vetes storje për të jetuar. Ne interpretojmë çfarë shohim, selektojmë më të realizueshmen nga zgjedhjet e shumta. Ne jetojmë plotësisht nga imponimi i një linje tregimi mbi imazhe të ndryshme, nga ideja me të cilën ne kemi mësuar të ngrijmë fantasmagorinë lëvizëse që është përvoja jonë aktuale." Storja që amerikanët e tregojnë, storja ku mbështetet ëndërra amerikane, është storja e zgjedhjes së pafund. Kjo premton aq shumë: liri, lumturi, sukses. Ta dorëzon botën para këmbëve tua dhe thotë, "Mund të kesh çfarëdo, çdo gjë." "Është storje e mrekullueshme, dhe është e kuptueshme pse ata do hezitonin ta rishikonin atë. Por kur e shikoni nga afër, fillon të shohësh vrimat, dhe fillon të kuptosh se storja mund të tregohet në shumë mënyra tjera.
Americans have so often tried to disseminate their ideas of choice, believing that they will be, or ought to be, welcomed with open hearts and minds. But the history books and the daily news tell us it doesn't always work out that way. The phantasmagoria, the actual experience that we try to understand and organize through narrative, varies from place to place. No single narrative serves the needs of everyone everywhere. Moreover, Americans themselves could benefit from incorporating new perspectives into their own narrative, which has been driving their choices for so long.
Amerikanët shumë shpesh kanë provuar të përhapin idetë e tyre për zgjedhjen duke besuar se ato do të ishin, ose do duhej të ishin, të mirëseardhura me zemra dhe mendje të hapura. Por librat e historisë dhe lajmet e përditshme na tregojnë se jo gjithmonë funksionon ashtu. Fantazmagoria, përvoja akutale që ne mundohemi ta kuptojmë dhe ta organizojmë përmes tregimit, ndryshon nga vendi në vend. Asnjë tregim nuk mund t'u shërbejë nevojave të secilit kudo. Gjithashtu, vetë Amerikanët do mund të përfitonin duke inkorporuar perspektiva të reja në tregimin e tyre, që ka drejtuar zgjedhjet e tyre për një kohë aq të gjatë.
Robert Frost once said that, "It is poetry that is lost in translation." This suggests that whatever is beautiful and moving, whatever gives us a new way to see, cannot be communicated to those who speak a different language. But Joseph Brodsky said that, "It is poetry that is gained in translation," suggesting that translation can be a creative, transformative act. When it comes to choice, we have far more to gain than to lose by engaging in the many translations of the narratives. Instead of replacing one story with another, we can learn from and revel in the many versions that exist and the many that have yet to be written. No matter where we're from and what your narrative is, we all have a responsibility to open ourselves up to a wider array of what choice can do, and what it can represent. And this does not lead to a paralyzing moral relativism. Rather, it teaches us when and how to act. It brings us that much closer to realizing the full potential of choice, to inspiring the hope and achieving the freedom that choice promises but doesn't always deliver. If we learn to speak to one another, albeit through translation, then we can begin to see choice in all its strangeness, complexity and compelling beauty.
Robert Frost kishte thënë, "Është poezia ajo që humbet në përkthim." Kjo sugjeron se çfarëdo që është e bukur dhe lëviz, çfarëdo që na jep ne një mënyrë të re për të parë, nuk mund t'u komunikohet atyre që flasin një gjuhë tjetër. Por Joseph Brodsky ka thënë se, "Është poezia ajo që fitohet nga një përkthim," duke sugjeruar se përkthimi mund të jetë një akt kreativ, dhe transformativ. Kur kemi të bëjmë me zgjedhje, ne kemi më shumë për të fituar sesa për të humbur duke u përfshirë në shumë përkthime të tregimeve. Në vend të zëvendësojmë një storje me një tjetër, ne mund të mësojmë dhe t'i gëzohemi versioneve të shumta që ekzistojnë dhe shumë prej tyre që akoma kanë për t'u shkruar. Nuk ka rëndësi nga vjen apo cila është storja jote, ne të gjithë kemi përgjegjësi ta hapim veten ndaj një fushe të gjerë të asaj se çfarë mund të bëjë zgjedhja, dhe se çfarë mund të paraqesë. Dhe kjo nuk çon në një relativizëm moral paralizues. Më sakt, na mëson ne kur dhe si të veprojmë. Na afron aq shumë me njëri tjetrin sa të mund të realizojmë plotësisht potencialin e zgjedhjes të inspirojmë shpresë dhe të fitojmë lirinë që zgjedhja premton por jo gjithmonë e ofron. Nëse mësojmë të flasim me njëri tjetrin. edhe përmes përkthimit, atëherë ne do mund të fillojmë ta shohim zgjedhjen në gjithë çuditshmërinë e saj, kompleksitetin dhe bukurinë e jashtëzakonshme.
Thank you.
Faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)
Bruno Giussani: Thank you. Sheena, there is a detail about your biography that we have not written in the program book. But by now it's evident to everyone in this room. You're blind. And I guess one of the questions on everybody's mind is: How does that influence your study of choosing because that's an activity that for most people is associated with visual inputs like aesthetics and color and so on?
Bruno Giussani: Faleminderit. Sheena, ka një detaj sa i përket biografisë tënde të cilin nuk e kemi shkruar në librin e programit. Por deri tani është e qartë për të gjithë në këtë dhomë. Ti je e verbër. Dhe mendoj se një nga pyetjet në mendjen e secilit është: Si ndikon ajo në studimin tënd të zgjedhjes sepse ajo është një aktivitet që për shumicën e njerëzve asociohet me informata visuale si estetika dhe ngjyra e kështu me rradhë?
Sheena Iyengar: Well, it's funny that you should ask that because one of the things that's interesting about being blind is you actually get a different vantage point when you observe the way sighted people make choices. And as you just mentioned, there's lots of choices out there that are very visual these days. Yeah, I -- as you would expect -- get pretty frustrated by choices like what nail polish to put on because I have to rely on what other people suggest. And I can't decide. And so one time I was in a beauty salon, and I was trying to decide between two very light shades of pink. And one was called "Ballet Slippers." And the other one was called "Adorable." (Laughter) And so I asked these two ladies, and the one lady told me, "Well, you should definitely wear 'Ballet Slippers.'" "Well, what does it look like?" "Well, it's a very elegant shade of pink." "Okay, great." The other lady tells me to wear "Adorable." "What does it look like?" "It's a glamorous shade of pink." And so I asked them, "Well, how do I tell them apart? What's different about them?" And they said, "Well, one is elegant, the other one's glamorous." Okay, we got that. And the only thing they had consensus on: well, if I could see them, I would clearly be able to tell them apart.
Sheena Iyengar: Është çuditshme që pyet për këtë sepse një nga gjërat interesante e të qenit i verbër është se në fakt ti ke një avantazh kur shikon mënyrën se si njerëzit që shohin bëjnë zgjedhje. Dhe siç e përmende më herët, ka shumë zgjedhje që janë shumë vizuale këto ditë. Po, mund ta imagjinoni se unë mjat frustrohem nga zgjedhjet si përshembul çfarë manikyri të përdor sepse më duhet të mbështetem tek çfarë më sugjerojnë të tjerët. Dhe unë nuk mund të vendos. Kështu një herë isha në një sallon bukurie, dhe po mundohesha të vendosja mes dy nuancave shumë të lehta të ngjyrës rozë. Dhe njëra quhet "Pantofla baleti." Tjetra quhej "E adhurueshme." (Të qeshura) Kështu pyeta dy zonja, dhe njëra më tha, "Duhet patjetër të përdorësh nuancën "Pantofla e Baletit." "Më thuaj si duket?" "Është një nuancë shumë elegante e rozës." "Shumë mirë." Zonja tjetër më tha të përdorja nuancën "E Adhurueshme". "Si duket" "Është një nuancë magjepsëse e rozës." Dhe kështu i pyeta, "Por si mund t'i dalloj? Çfarë është ndryshe rreth tyre?" Dhe ato thanë, "Ja, njëra është elegante, tjetra është magjepsëse." Mirë, e kuptuam këtë. Dhe e vetmja gjë për të cilën pajtoheshin: po të mund të shihja do të mund t'i dalloja nga njëra tjetra.
(Laughter)
(Të qeshura)
And what I wondered was whether they were being affected by the name or the content of the color, so I decided to do a little experiment. So I brought these two bottles of nail polish into the laboratory, and I stripped the labels off. And I brought women into the laboratory, and I asked them, "Which one would you pick?" 50 percent of the women accused me of playing a trick, of putting the same color nail polish in both those bottles. (Laughter) (Applause) At which point you start to wonder who the trick's really played on. Now, of the women that could tell them apart, when the labels were off, they picked "Adorable," and when the labels were on, they picked "Ballet Slippers." So as far as I can tell, a rose by any other name probably does look different and maybe even smells different.
Dhe po pyesja veten nëse ato ishin ndikuar nga emri apo përmbajtja e ngjyrës, kështu vendosa të bëja një eksperiment të vogël. I solla këto dy shishe të vogla manikyri në laborator, dhe ua hoqa etiketat. Solla gra në laborator, dhe i pyeta, "Cilën do ta zgjedhje?" 50 përqind e grave më akuzuan se po i mashtroja duke vendosur manikyrin e ngjyrës së njejtë në të dy shishet. (Të qeshura) (Duartrokitje) Në këtë pikë fillon e mendon se kush me të vërtetë po mashtrohet. Tani, nga gratë që mund ta bënin dallimin, kur etiketat ishin të hequra, ato zgjodhën nuancën "E adhurueshme," dhe kur etiketat nuk ishin të hequra, ato zgjodhën nuancën "Pantoflat e baletit" Dhe për aq sa mund të them, një trëndafil më çfarëdo emri me siguri duket ndryshe e ndoshta edhe mban erë ndryshe.
BG: Thank you. Sheena Iyengar. Thank you Sheena.
BG: Faleminderit. Sheena Iyengar. Faleminderit Sheena.
(Applause)
(Duartrokitje)