Have you ever been asked by your Chinese friend, "What is your zodiac sign?" Don't think they are making small talk. If you say, "I'm a Monkey," they immediately know you are either 24, 36, 48 or 60 years old.
Đã bao giờ bạn được một người bạn gốc Hoa hỏi, "Bạn tuổi con gì?" chưa? Đừng cho rằng họ đang chào hỏi xã giao. Nếu bạn nói, "Tôi tuổi Thân," họ sẽ biết ngay bạn 24, 36, 48 hoặc 60 tuổi.
(Laughter) Asking a zodiac sign is a polite way of asking your age.
(Cười lớn) Hỏi con giáp của bạn chính là cách hỏi tuổi lịch sự của họ.
By revealing your zodiac sign, you are also being evaluated. Judgments are being made about your fortune or misfortune, your personality, career prospects and how you will do in a given year. If you share you and your partner's animal signs, they will paint a picture in their mind about your private life. Maybe you don't believe in the Chinese zodiac. As a quarter of the world population is influenced by it, you'd be wise to do something about that.
Khi bạn nói ra mình tuổi con gì, họ sẽ bắt đầu đánh giá bạn. Họ sẽ đánh giá điềm may, rủi của bạn, tính cách, con đường sự nghiệp và vận hạn của bạn trong năm đó. Khi bạn tiết lộ tuổi của bạn và bạn đời mình, họ sẽ hình dung ra cả một bức tranh về đời sống cá nhân của bạn. Có lẽ bạn không tin vào 12 con giáp. Nhưng vì 1/4 dân số thế giới chịu ảnh hưởng từ nó, sẽ tốt hơn nếu bạn hiểu chút ít về nó.
So what is the Chinese zodiac, exactly? Most Westerners think of Greco-Roman zodiac, the signs divided into 12 months. The Chinese zodiac is different. It's a 12-year cycle labeled with animals, starting with a Rat and ending with a Pig, and has no association with constellations. For example, if you were born in 1975, you are a Rabbit. Can you see your zodiac sign there? Our Chinese ancestors constructed a very complicated theoretical framework based on yin and yang, the five elements and the 12 zodiac animals. Over thousands of years, this popular culture has affected people's major decisions, such as naming, marriage, giving birth and attitude towards each other. And some of the implications are quite amazing.
Vậy thật ra 12 con giáp là gì? Hầu hết người phương Tây nghĩ tới các cung Hoàng đạo của Hy Lạp cổ đại, gồm có 12 ký hiệu đại diện cho 12 tháng. Hệ Can chi của Trung Hoa thì khác. Nó là một chu kỳ 12 năm, mỗi năm có một loài vật đại diện, bắt đầu bằng năm Tý (chuột) và kết thúc bằng năm Hợi (lợn), và không hề có liên hệ gì với các chòm sao. Ví dụ, nếu bạn sinh năm 1975, thì bạn cầm tinh con Thỏ (hoặc Mão). Bạn thấy con vật đại diện cho năm sinh của mình chưa? Tổ tiên người Hoa chúng tôi đã tạo ra một hệ thống vận hành rất công phu dựa trên thuyết âm-dương, ngũ hành, và 12 con giáp. Trải qua hàng ngàn năm, nền văn hoá dân gian này có ảnh hưởng tới những quyết định hệ trọng của con người, như đặt tên, cưới hỏi, sinh con, và cách đối đãi giữa người và người. Và trong đó có một số các ẩn ý khá thú vị.
The Chinese believe certain animals get on better than the others. So parents choose specific years to give birth to babies, because they believe the team effort by the right combination of animals can give prosperity to families. We even refer to the zodiac when entering into romantic relations. I'm a Pig; I should have perfect romance with Tigers, Goats and Rabbits. Chinese people believe some animals are natural enemies. As a Pig, I need to be careful with a Snake. Raise your hand if you are a Snake. Let's have a chat later.
Người Hoa tin rằng có vài con giáp vượt trội hơn so với số còn lại. Nên các bậc cha mẹ luôn chọn ra những năm thuận lợi để sinh con, vì họ tin rằng sự kết hợp giữa các thành viên hợp tuổi nhau (Tam Hạp) sẽ mang phúc tới cho cả gia đình. Và ngay cả khi chọn người yêu, chúng tôi cũng để tâm đến con giáp. Tôi tuổi Hợi; tôi sẽ rất hợp với ai tuổi Dần, Mùi và Mão. Người Hoa tin rằng có vài loài vật vốn là kẻ thù không đội trời chung. Vì tôi tuổi Hợi, tôi phải cẩn trọng với người tuổi Tỵ. Giơ tay lên nếu bạn tuổi Tỵ nào. Chút nữa chúng ta gặp riêng nhé.
(Laughter)
(Cười lớn)
We believe some animals are luckier than the others, such as the Dragon. Unlike the Western tradition, the Chinese Dragon is a symbol for power, strength and wealth. It's everyone's dream to have a Dragon baby. Jack Ma's parents must have been very proud. And they are not the only ones. In 2012, the Year of the Dragon, the birthrate in China, Hong Kong and Taiwan increased by five percent. That means another one million more babies. With a traditional preference to baby boys, the boy-girl ratio that year was 120 to 100. When those Dragon boys grow up, they will face much more severe competition in love and job markets.
Chúng tôi tin rằng có những con giáp may mắn hơn những con còn lại, chẳng hạn như Rồng (tuổi Thìn). Khác với văn hoá phương Tây, người Hoa xem rồng là biểu tượng của quyền lực, sức mạnh, thịnh vượng. Ai cũng mong muốn có được một đứa con tuổi Rồng. Ba mẹ của Jack Ma hẳn rất tự hào. Và không chỉ mình họ sinh được con tuổi Rồng. Năm 2012 là năm con Rồng, tỉ lệ sinh ở Trung Quốc, Hồng Kông và Đài Loan tăng 5%. Có nghĩa là có thêm 1 triệu em bé ra đời. Với niềm tin cố hữu muốn sinh quý tử, tỉ lệ bé trai - bé gái vào năm đó là 120 - 100. Khi những cậu bé tuổi Rồng lớn lên, chúng sẽ phải cạnh tranh quyết liệt trên đường sự nghiệp lẫn tình duyên.
According to the BBC and the Chinese government's press release, January 2015 saw a peak of Cesarean sections. Why? That was the last month for the Year of the Horse. It's not because they like horses so much, it's because they try to avoid having unlucky Goat babies.
Theo thông cáo báo chí của đài BBC và chính phủ Trung Quốc, tháng 1/2015, số ca sinh mổ chạm mốc cao nhất. Tại sao vậy? Vì đó là tháng cuối cùng của năm Ngọ tính theo Âm Lịch. Không phải vì họ thèm khát có đứa con tuổi Ngọ đâu, mà vì họ không muốn sinh con tuổi Mùi, vốn là một con giáp xui xẻo.
(Laughter)
(Cười lớn)
If you are a Goat, please don't feel bad. Those are Goat babies. They don't look like losers to me.
Nếu bạn tuổi Mùi, đừng tủi thân nhé. Đây là những nhân vật sinh năm Mùi. Tôi chẳng thấy họ thất bại chỗ nào cả.
(Laughter)
(Cười lớn)
Tiger is another undesirable animal, due to its volatile temperament. Many Chinese regions saw a sharp decline of birthrate during those years. Perhaps one should consider zodiac in reverse, as those Tiger and Goat babies will face much less competition. Maybe they are the lucky ones. I went through the Forbes top 300 richest people in the world, and it's interesting to see the most undesirable two animals, the Goat and Tiger, are at the top of the chart, even higher than the Dragon. So maybe we should consider, maybe it's much better to have less competition.
Tuổi Dần cũng không được yêu thích, vì loài cọp có tính khí thất thường. Tỉ lệ sinh ở nhiều vùng của Trung Quốc giảm mạnh trong những năm Dần. Có lẽ ta nên xem xét hệ 12 con giáp theo hướng ngược lại, vì những ai tuổi Dần và Mùi sẽ ít gặp cạnh tranh hơn. Có lẽ họ mới là người may mắn. Tôi đã xem qua top 300 nhân vật giàu nhất thế giới của tạp chí Forbes, và thấy khá thú vị vì những nhân vật mang hai con giáp ít được yêu thích nhất là Dần và Mùi đều ở vị trí cao nhất của bảng xếp hạng, thậm chí còn cao hơn tuổi Rồng. Cho nên, có lẽ ta nên cân nhắc, cạnh tranh ít hơn sẽ tốt hơn nhiều.
One last but interesting point: many Chinese people make their investment decisions based on the zodiac sign index. Although the belief and tradition of the zodiac sign has been over thousands of years, the trend of using it in making major decisions did not really happen until the past few decades. Our ancestors were very busy surviving poverty, drought, famine, riot, disease and civil war. And finally, Chinese people have the time, wealth and technology to create an ideal life they've always wanted. The collective decision made by 1.3 billion people has caused the fluctuation in economics and demand on everything, from health care and education to property and consumer goods. As China plays such an important role in the global economy and geopolitics, the decisions made based on the zodiac and other Chinese traditions end up impacting everyone around the world.
Một điều cuối cùng thú vị khác nữa: nhiều quyết định đầu tư của người Hoa dựa trên niềm tin vào bảng thống kê 12 con giáp. Dù cho niềm tin và truyền thống của hệ Can Chi đã tồn tại suốt hàng ngàn năm, xu hướng áp dụng nó để quyết định những chuyện trọng đại chỉ thực sự nổ ra cách đây vài thập kỷ. Tổ tiên của chúng tôi ngày trước bận chống nghèo, chống hạn hán, cũng như nạn đói, bạo loạn, bệnh dịch và nội chiến. Và cuối cùng người Trung Hoa mới có thời gian, tiền bạc và công nghệ để tạo ra một cuộc sống lý tưởng mà họ hằng ước ao. Chính quyết định của một tập thể gồm 1.3 tỷ người đã gây ra biến động kinh tế và nhu cầu trong mọi phương diện, từ dịch vụ y tế và giáo dục đến tài sản và tiêu thụ hàng hoá. Vì Trung Quốc giữ vai trò quan trọng với kinh tế toàn cầu và địa chính trị, quyết định của họ khi coi trọng 12 con giáp và những truyền thống khác rốt cuộc lại ảnh hưởng tới mọi người trên toàn thế giới.
Are there any Monkeys here? 2016 is the Year of the Monkey. Monkeys are clever, curious, creative and mischievous.
Có ai ở đây tuổi Thân không? Năm 2016 là năm con Khỉ. Khỉ là loài thông minh, hay tò mò, sáng tạo và nghịch ngợm.
Thank you.
Xin cám ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)