Я расла на Тайване ў сям'і каліграфера. Самым дарагім успамінам дзяцінства была мая маці, калі яна паказвала прыгажосць, абрысы і форму кітайскіх іерогліфаў. З таго часу я зачаравана гэтай надзвычайнай мовай.
Growing up in Taiwan as the daughter of a calligrapher, one of my most treasured memories was my mother showing me the beauty, the shape and the form of Chinese characters. Ever since then, I was fascinated by this incredible language.
Але для некарыстальнікаў яна здаецца непраходнай нібы Кітайская Сцяна. Апошнімі гадамі я раздумвала, як бы зламаць гэтую сцяну, каб кожны, хто хоча, змог бы ўбачыць і зразумець прыгажосць гэтай вытанчанай мовы. Я пачала думаць пра новы метад хуткага вывучэння кітайскай мовы.
But to an outsider, it seems to be as impenetrable as the Great Wall of China. Over the past few years, I've been wondering if I can break down this wall, so anyone who wants to understand and appreciate the beauty of this sophisticated language could do so. I started thinking about how a new, fast method of learning Chinese might be useful.
З пяці гадоў я пачала вывучаць як пісаць кожную рысачку для пэўнага іерогліфа ў правільнай паслядоўнасці. Я вывучала новыя іерогліфы штодзённа цягам наступных пятнаццаці гадоў. Сёння ў нас толькі пяць хвілін, лепш было б мець прасцейшы і хутчэйшы спосаб. Кітайскі вучоны ведае каля 20 000 іерогліфаў. Каб валодаць мовай спатрэбіцца толькі 1000. Веданне 200 найбольш ужываных дазволіць вам зразумець 40 адсоткаў простай літаратуры - дастаткова каб зразумець дарожныя знакі, меню ў рэстаране, галоўную думку інтэрнэт-старонак або газет. Сёння я пакажу як працуе метад на прыкладзе васьмі іерогліфаў. Вы гатовыя?
Since the age of five, I started to learn how to draw every single stroke for each character in the correct sequence. I learned new characters every day during the course of the next 15 years. Since we only have five minutes, it's better that we have a fast and simpler way. A Chinese scholar would understand 20,000 characters. You only need 1,000 to understand the basic literacy. The top 200 will allow you to comprehend 40 percent of basic literature -- enough to read road signs, restaurant menus, to understand the basic idea of the web pages or the newspapers. Today I'm going to start with eight to show you how the method works. You are ready?
Адкройце ваш рот як мага шырэй, пакуль ён не зробіцца квадратным. И вы атрымліваеце "рот" А гэта чалавек, які ідзе шпацыраваць. "Чалавек". А вось "агонь" - іерогліф падобны да чалавека з дзвюма рукамі, які быццам бы апантанна крычыць: "Ратуйце! Гару!" - Насамрэч гэты іерогліф паходзіць з формы полымя, вы можаце запомніць любы з гэтых спосабаў. Гэта дрэва. "Дрэва". Гэта "гара". "Сонца". "Месяц". "Дзверы". Падобны на дзверы ў салун з вестэрнаў.
Open your mouth as wide as possible until it's square. You get a mouth. This is a person going for a walk. Person. If the shape of the fire is a person with two arms on both sides, as if she was yelling frantically, "Help! I'm on fire!" -- This symbol actually is originally from the shape of the flame, but I like to think that way. Whichever works for you. This is a tree. Tree. This is a mountain. The sun. The moon. The symbol of the door looks like a pair of saloon doors in the wild west.
Я называю гэтыя восем іерогліфаў каранямі. З іх дапамогай можна пабудаваць яшчэ шмат іерогліфаў. "Чалавек" Калі ёсць хтосьці за ім - гэта азначае "ісці следам". Як кажуць, два -кампанія, тры - "натоўп". А тут быццам чалавек выпрастаў шырока рукі і кажа "вось такі быў вялікі". Калі чалавек у роце - ён "у пастцы". Ён у турме, як Ёна ў кіце. Адно дрэва - гэта проста "дрэва". Два дрэвы побач - "лес". Тры дрэвы - і атрымоўваецца "пушча". Пакладзі дашку пад дрэва - і будзе "падмурак". А рот над дрэвам - "дурань". (Смех) Лёгка запомніць, бо дрэва, якое размаўляе - гэта неяк па-дурацку. Памятаеце агонь? Два агні побач - і будзе "спякотна". Тры агні - "полымя" Намалюй агонь пад двума дрэвамі і атрымаеш "гарэнне". Для нас сонца - гэта крыніца дабрабыту. Два сонцы разам - "заможні". Тры сонцы - "бліскаўкі". Сонца і месяц побач азначае "яркасць". Таксама гэта азначае "заўтра" - пасля дня і ночы. Сонца ўздымаецца над гарызонтам. "Світанак". "Дзверы". Дашка ў дзвярах - "засаўка". Рот у дзвярах "пытацца". Тук-тук. Ці ёсць хто дома? Чалавек, які крадзецца ўздоўж дзвярэй - спрабуе "уцякаць", "знікаць". Злева - "жанчына". Дзве жанчыны разам і будзе "спрэчка". (Смех) Тры жанчыны - асцярожна, гэта "блудадзейства".
I call these eight characters radicals. They are the building blocks for you to create lots more characters. A person. If someone walks behind, that is "to follow." As the old saying goes, two is company, three is a crowd. If a person stretched their arms wide, this person is saying, "It was this big." The person inside the mouth, the person is trapped. He's a prisoner, just like Jonah inside the whale. One tree is a tree. Two trees together, we have the woods. Three trees together, we create the forest. Put a plank underneath the tree, we have the foundation. Put a mouth on the top of the tree, that's "idiot." (Laughter) Easy to remember, since a talking tree is pretty idiotic. Remember fire? Two fires together, I get really hot. Three fires together, that's a lot of flames. Set the fire underneath the two trees, it's burning. For us, the sun is the source of prosperity. Two suns together, prosperous. Three together, that's sparkles. Put the sun and the moon shining together, it's brightness. It also means tomorrow, after a day and a night. The sun is coming up above the horizon. Sunrise. A door. Put a plank inside the door, it's a door bolt. Put a mouth inside the door, asking questions. Knock knock. Is anyone home? This person is sneaking out of a door, escaping, evading. On the left, we have a woman. Two women together, they have an argument. (Laughter) Three women together, be careful, it's adultery.
Цяпер мы ведаем амаль 30 іерогліфаў. Дзякуючы гэтаму метаду, выкарыстоўваючы восемь каранёў можна пабудаваць 32 іерогліфа. З наступных васьмі іерогліфаў - яшчэ 32. Даволі лёгка вы можаце вывучыць некалькі соцен іерогліфаў, што на ўзроўні васьмігадовага кітайца. Пасля таго, як мы вывучылі іерогліфы, мы можам пачаць будаваць фразы. Напрыклад, гара і агонь побач - вогненная гара. "Вулкан". Вядома, што Японія - краіна ўзыходзячага сонца. Тут сонца на падмурку зямлі, таму што Японія знаходзіцца на ўсходзе ад Кітая. Такім чынам, сонца разам з падмуркам - "Японія". Чалавек каля Японіі - японец.
So we have gone through almost 30 characters. By using this method, the first eight radicals will allow you to build 32. The next group of eight characters will build an extra 32. So with very little effort, you will be able to learn a couple hundred characters, which is the same as a Chinese eight-year-old. So after we know the characters, we start building phrases. For example, the mountain and the fire together, we have fire mountain. It's a volcano. We know Japan is the land of the rising sun. This is a sun placed with the origin, because Japan lies to the east of China. So a sun, origin together, we build Japan. A person behind Japan, what do we get? A Japanese person.
Іерогліф злева - дзве гары, адна на адной. У старадаўнім Кітаі гэта азначала "выгнанне", таму што кітайскія імператары высылалі сваіх ворагаў у выгнанне за горы. У нашы дні, "выгнанне" ператварылася ў "выходзіць". Рот, які кажа вам выходзіць - гэта "выхад".
The character on the left is two mountains stacked on top of each other. In ancient China, that means in exile, because Chinese emperors, they put their political enemies in exile beyond mountains. Nowadays, exile has turned into getting out. A mouth which tells you where to get out is an exit.
Гэты слайд нагадвае мне, што хопіць балбатаць і пара сыходзіць са сцэны. Дзякую.
This is a slide to remind me that I should stop talking and get off of the stage. Thank you.
(Апладэсменты)
(Applause)