Twenty-three years ago, at the age of 19, I shot and killed a man. I was a young drug dealer with a quick temper and a semi-automatic pistol.
Cách đây 23 năm, vào năm 19 tuổi, Tôi đã bắn và giết chết một người. Tôi là một thanh niên buôn bán ma túy với tính khí nóng nảy và một khẩu súng ngắn bán tự động.
But that wasn't the end of my story. In fact, it was beginning, and the 23 years since is a story of acknowledgment, apology and atonement. But it didn't happen in the way that you might imagine or think. These things occurred in my life in a way that was surprising, especially to me.
Nhưng đó không phải là sự kết thúc của cuộc đời tôi. Thực ra, nó là sự khởi đầu, và 23 năm qua là một câu chuyện về sự nhận biết, hối lỗi và sự đền tội. Nhưng điều đó không diễn ra theo cách mà bạn tưởng tượng hay nghĩ ra. Những điều này xảy ra trong đời tôi một cách bất ngờ, nhất là đối với tôi.
See, like many of you, growing up, I was an honor roll student, a scholarship student, with dreams of becoming a doctor. But things went dramatically wrong when my parents separated and eventually divorced.
Các bạn thấy, như nhiều người trong các bạn, lớn lên, tôi là một học sinh có tên trên bảng vàng, một sinh viên lãnh học bổng, mơ trở thành một bác sĩ. Nhưng mọi việc đã đi sai hướng một cách bất ngờ khi cha mẹ tôi chia tay và cuối cùng li dị.
The actual events are pretty straightforward. At the age of 17, I got shot three times standing on the corner of my block in Detroit. My friend rushed me to the hospital. Doctors pulled the bullets out, patched me up, and sent me back to the same neighborhood where I got shot. Throughout this ordeal, no one hugged me, no one counseled me, no one told me I would be okay. No one told me that I would live in fear, that I would become paranoid, or that I would react hyper-violently to being shot. No one told me that one day, I would become the person behind the trigger. Fourteen months later, at 2 a.m., I fired the shots that caused a man's death.
Các sự việc thực tế khá rõ ràng. Ở tuổi 17, tôi đã bị bắn 3 lần khi đứng ngay ở góc khu nhà tôi ở Detroit. Bạn của tôi vội đưa tôi vào bệnh viện. Các bác sĩ đã lấy đạn ra, băng bó cho tôi, và trả tôi về đúng khu ở nơi tôi đã bị bắn. Trong suốt cuộc thử thách này, không một ai ôm tôi, không ai khuyên răn tôi, không ai nói với tôi rằng rồi tôi sẽ ổn. Không ai nói với tôi rằng tôi sẽ sống trong sợ hãi, rằng tôi sẽ trở thành một kẻ hoang tưởng, hoặc tôi sẽ phản ứng quá mức bạo lực với việc bị bắn. Không ai nói với tôi rằng một ngày nào đó, tôi sẽ trở thành kẻ nổ súng. Mười bốn tháng sau đó, lúc 2 giờ sáng, tôi đã nổ súng giết chết một người đàn ông.
When I entered prison, I was bitter, I was angry, I was hurt. I didn't want to take responsibility. I blamed everybody from my parents to the system. I rationalized my decision to shoot because in the hood where I come from, it's better to be the shooter than the person getting shot. As I sat in my cold cell, I felt helpless, unloved and abandoned. I felt like nobody cared, and I reacted with hostility to my confinement. And I found myself getting deeper and deeper into trouble. I ran black market stores, I loan sharked, and I sold drugs that were illegally smuggled into the prison. I had in fact become what the warden of the Michigan Reformatory called "the worst of the worst." And because of my activity, I landed in solitary confinement for seven and a half years out of my incarceration.
Khi bước vào tù, tôi cay đắng, giận giữ, bị tổn thương. Tôi không muốn nhận trách nhiệm. Tôi đổ lỗi cho mọi người, từ cha mẹ cho đến chế độ. Tôi bào chữa cho quyết định nổ súng của mình bởi vì trong khu tôi sống, thà là người nổ súng còn hơn là người bị bắn. Khi ngồi trong xà lim lạnh lẽo, tôi cảm thấy bất lực, không ai yêu thương và bị bỏ rơi. Tôi cảm thấy như không có ai thèm quan tâm, và tôi đã phản ứng một cách thù địch với sự giam cầm. Và tôi đã thấy mình đang ngày càng dấn sâu hơn vào rắc rối. Tôi đã mở cửa hàng chợ đen, tôi cho vay nặng lãi, tôi bán ma túy buôn lậu bất hợp pháp vào trong tù. Tôi thực tế đã trở nên cái mà quản giáo Trại Cải tạo Michigan gọi là "thằng khốn nạn nhất trong những thắng khốn". Và vì những hành vi của mình, tôi bị đưa vào khu biệt giam trong 7 năm rưỡi trong tổng thời gian chịu án phạt tù.
Now as I see it, solitary confinement is one of the most inhumane and barbaric places you can find yourself, but find myself I did. One day, I was pacing my cell, when an officer came and delivered mail. I looked at a couple of letters before I looked at the letter that had my son's squiggly handwriting on it. And anytime I would get a letter from my son, it was like a ray of light in the darkest place you can imagine. And on this particular day, I opened this letter, and in capital letters, he wrote, "My mama told me why you was in prison: murder." He said, "Dad, don't kill. Jesus watches what you do. Pray to Him."
Giờ tôi hiểu rằng, biệt giam là một trong những nơi bất nhân và dã man nhất bạn có thể rơi vào, nhưng ở đó tôi đã tìm thấy chính mình. Ngày nọ, tôi đang đi tới đi lui trong xà lim, thì một sĩ quan đến giao thư. Tôi xem qua một vài bức trước khi tôi xem bức có nét chữ nguệch ngoạc của con trai mình. Và mỗi khi nhận thư con trai, nó giống như là một tia sáng chiếu rọi vào nơi tăm tối nhất. Trong ngày đặc biệt đó, tôi mở bức thư, với những chữ vết hoa, nó viết, "Mẹ nói với con tại sao bố vào tù: giết người." Nó viết tiếp, "Bố, đừng giết người. Chúa Giêsu biết bố làm gì. Hãy cầu nguyện với Ngài."
Now, I wasn't religious at that time, nor am I religious now, but it was something so profound about my son's words. They made me examine things about my life that I hadn't considered. It was the first time in my life that I had actually thought about the fact that my son would see me as a murderer. I sat back on my bunk and I reflected on something I had read in [Plato], where Socrates stated in "Apology" that the unexamined life isn't worth living.
Tôi lúc đó không mộ đạo, bây giờ cũng không, nhưng có cái gì đó thật sâu sắc trong những lời của con trai tôi. Chúng làm tôi phải xem lại những điều trong đời tôi mà tôi không hề xét tới. Đó là lần đầu tiên trong cuộc đời tôi đã thật sự suy nghĩ về việc con trai tôi sẽ xem tôi như là một kẻ giết người. Tôi ngồi thụt vào giường và tôi ngẫm nghĩ về một số điều đã từng đọc ở Plato, chỗ Scocrates phát biểu trong cuốn "Apology" rằng sống không tự tra xét thì không đáng sống.
At that point is when the transformation began. But it didn't come easy. One of the things I realized, which was part of the transformation, was that there were four key things. The first thing was, I had great mentors. Now, I know some of you all are probably thinking, how did you find a great mentor in prison? But in my case, some of my mentors who are serving life sentences were some of the best people to ever come into my life, because they forced me to look at my life honestly, and they forced me to challenge myself about my decision making.
Ngay tại thời điểm đó sự biến chuyển bắt đầu. Nhưng nó không đến dễ dàng. Một trong những điều tôi nhận ra, là một phần của sự biến đổi, đó là có 4 điều chính yếu. Điều thứ 1 là, tôi có những người thầy tuyệt vời. Các bạn đây chắc sẽ nghĩ rằng, Sao tìm được một ông thầy lớn ở trong tù chứ? Nhưng trong trường hợp của tôi, một số người thầy của tôi những người đang chấp hành án chung thân là trong những người tuyệt vời nhất đã đến trong đời tôi, họ buộc tôi nhìn lại đời mình một cách chân thành, và họ buộc tôi thử thách chính mình về những quyết định của mình.
The second thing was literature. Prior to going to prison, I didn't know that there were so many brilliant black poets, authors and philosophers, and then I had the great fortune of encountering Malcolm X's autobiography, and it shattered every stereotype I had about myself.
Điều thứ 2 là văn chương. Trước khi vào tù, tôi không biết rằng có nhiều những thi sĩ, tác giả và triết gia da màu xuất sắc, sau đó tôi có một cơ hội tuyệt vời bắt gặp cuốn tự truyện của Malcolm X, và nó phá vỡ mọi khuôn mẫu của tôi về chính mình.
The third thing was family. For 19 years, my father stood by my side with an unshakable faith, because he believed that I had what it took to turn my life around. I also met an amazing woman who is now the mother of my two-year-old son Sekou, and she taught me how to love myself in a healthy way.
Điều thứ 3 là gia đình. Trong suốt 19 năm, cha tôi luôn ở bên tôi với một niềm tin mãnh liệt, bởi vì ông tin rằng tôi có những thứ để thay đổi hoàn toàn cuộc sống của mình. Tôi cũng đã gặp một người phụ nữ tuyệt vời người hiện giờ là mẹ của đứa con trai 2 tuổi của tôi Sekou, và cô ta dạy tôi biết cách yêu thương bản thân theo cách lành mạnh.
The final thing was writing. When I got that letter from my son, I began to write a journal about things I had experienced in my childhood and in prison, and what it did is it opened up my mind to the idea of atonement. Earlier in my incarceration, I had received a letter from one of the relatives of my victim, and in that letter, she told me she forgave me, because she realized I was a young child who had been abused and had been through some hardships and just made a series of poor decisions. It was the first time in my life that I ever felt open to forgiving myself.
Điều cuối cùng là viết lách. Khi tôi nhận lá thư đó từ con trai tôi, tôi đã bắt đầu ghi lại hồi tưởng về những vệc tôi đã trải qua trong thời thơ ấu và trong tù, và những gì tôi làm đã mở tâm trí tôi ra với ý nghĩ về sự đền tội. Lúc mới ngồi tù, tôi có nhận được một bức thư từ một người thân của nạn nhân của tôi, trong bức thư đó, bà ta nói là bà ta tha thứ cho tôi, bởi vì bà nhận thấy tôi chỉ là một đứa trẻ bị lạm dụng và đã phải chịu nhiều đau khổ đã ra các quyết định nông nổi. Đó là lần đầu tiên trong cuộc đời tôi tự mở lòng ra để tha thứ chính mình.
One of the things that happened after that experience is that I thought about the other men who were incarcerated alongside of me, and how much I wanted to share this with them. And so I started talking to them about some of their experiences, and I was devastated to realize that most of them came from the same abusive environments, And most of them wanted help and they wanted to turn it around, but unfortunately the system that currently holds 2.5 million people in prison is designed to warehouse as opposed to rehabilitate or transform. So I made it up in my mind that if I was ever released from prison that I would do everything in my power to help change that.
Một điều đã xảy ra sau những trải nghiệm đó là tôi nghĩ về những người khác đã bị bỏ tù ngay sát bên tôi, và mong muốn được chia sẻ cảm xúc với họ. Và như thế tôi bắt đầu nói chuyện với họ về các trải nghiệm của họ, và tôi đau đớn nhận ra phần lớn họ đều bị lạm dụng giống nhau, Đa số họ muốn được giúp đỡ và muốn thay đổi cuộc sống, nhưng thật không may hệ thống hiện giam cầm 2.5 triệu người trong tù được thiết kế như một cái kho trái ngược với phục hồi và thay đổi. Tôi đã tự hứa với mình rằng nếu tôi được ra tù tôi sẽ làm mọi việc trong khả năng của mình để giúp thay đổi điều đó.
In 2010, I walked out of prison for the first time after two decades. Now imagine, if you will, Fred Flintstone walking into an episode of "The Jetsons." That was pretty much what my life was like. For the first time, I was exposed to the Internet, social media, cars that talk like KITT from "Knight Rider." But the thing that fascinated me the most was phone technology. See, when I went to prison, our car phones were this big and required two people to carry them. So imagine what it was like when I first grabbed my little Blackberry and I started learning how to text. But the thing is, the people around me, they didn't realize that I had no idea what all these abbreviated texts meant, like LOL, OMG, LMAO, until one day I was having a conversation with one of my friends via text, and I asked him to do something, and he responded back, "K." And I was like, "What is K?" And he was like, "K is okay." So in my head, I was like, "Well what the hell is wrong with K?" And so I text him a question mark. And he said, "K = okay." And so I tap back, "FU." (Laughter) And then he texts back, and he asks me why was I cussing him out. And I said, "LOL FU," as in, I finally understand. (Laughter)
Năm 2010, tôi bước ra khỏi tù lần đầu tiên sau 2 thập kỉ. Hãy thử tưởng tượng nhé, nếu bạn vui lòng, nhân vật Fred Flintstone bước vào một tập của bộ phim hoạt hình "The Jetsons." Nó khá giống cuộc đời tôi. Lần đầu tiên, tôi được biết đến Internet, mạng xã hội, chiếc xe biết nói như KITT trong "Knight Rider." Nhưng điều làm tôi mê nhất là công nghệ điện thoại. Khi tôi vào tù, cái điện thoại di động bự cỡ này cần đến 2 người khiêng. Thử tưởng tượng lần đầu tiên tôi cầm cái Blackberry nhỏ nhắn và bắt đầu học nhắn tin. Nhưng vấn đề là, mọi người quanh tôi, họ không nhận ra tôi không có khái niệm nào về những từ viết tắt như là LOL, OMG, LMAO, đến một ngày tôi có một cuộc trò chuyện với một người bạn bằng tin nhắn, tôi nhờ anh ta một số việc, anh ta trả lời, "K." Và tôi hỏi, "K là gì?" Và anh ta nhắn vầy, "K is okay." Trong đâu tôi lúc đó, tôi nghĩ, "Có chuyện gì không ổn với K vậy?" Và tôi đã nhắn một dấu hỏi. Và anh ta trả lời, "K = okay." Và tôi nhắn lại, "FU." ( Cười) Sau đó anh ta nhắn lại, và hỏi tôi sao tôi lại chửi anh ta. Và tôi nhắn, "LOL FU," tôi cuối cùng cũng nắm được. (Cười)
And so fast forward three years, I'm doing relatively good. I have a fellowship at MIT Media Lab, I work for an amazing company called BMe, I teach at the University of Michigan, but it's been a struggle because I realize that there are more men and women coming home who are not going to be afforded those opportunities. I've been blessed to work with some amazing men and women, helping others reenter society, and one of them is my friend named Calvin Evans. He served 24 years for a crime he didn't commit. He's 45 years old. He's currently enrolled in college. And one of the things that we talked about is the three things that I found important in my personal transformation, the first being acknowledgment. I had to acknowledge that I had hurt others. I also had to acknowledge that I had been hurt. The second thing was apologizing. I had to apologize to the people I had hurt. Even though I had no expectations of them accepting it, it was important to do because it was the right thing. But I also had to apologize to myself. The third thing was atoning. For me, atoning meant going back into my community and working with at-risk youth who were on the same path, but also becoming at one with myself.
3 năm trôi rất nhanh, tôi làm việc khá tốt. Tôi có một học bổng tại MIT Media Lab, tôi làm cho một công ty tuyệt vời là BMe, tôi dạy tại đại học Mechigan, nhưng đó là một sự đấu tranh bởi vì tôi nhận ra rằng có nhiều đàn ông và phụ nữ khi về nhà không được hưởng những cơ hội đó. Tôi đã được ơn làm việc với môt vài đàn ông và phụ nữ tuyệt vời, giúp những người khác tái hòa nhập xã hội, một trong số họ là bạn tôi Calvin Evans. Anh bị giam 24 năm cho một tội anh không phạm. Anh ta 45 tuổi, hiện ghi danh vào một trường đại học. Một trong những điều mà chúng tôi nói đến là 3 điều mà tôi thấy quan trọng trong sự biến đổi cá nhân của mình, điều đầu tiên là sự thừa nhận. Tôi phải nhận đã làm tổn thương người khác. Tôi cũng phải thừa nhận rằng tôi cũng đau khổ. Điều thứ 2 là việc xin lỗi. Tôi đã phải xin lỗi người mà tôi làm tổn thương. Thậm chí không dám mong rằng họ chấp nhận lời xin lỗi đó, điều đó rất quan trọng vì đó là điều đúng đắn. Nhưng tôi cũng phải xin lỗi chính mình. Điều thứ 3 là chuộc lỗi. Đối với tôi, việc chuộc lỗi nghĩa là trở lại với cộng đồng của tôi làm việc với các bạn trẻ đang gặp nguy hiểm những người đang trên cùng con đường, nhưng cũng đang trở nên ủng hộ tôi.
Through my experience of being locked up, one of the things I discovered is this: the majority of men and women who are incarcerated are redeemable, and the fact is, 90 percent of the men and women who are incarcerated will at some point return to the community, and we have a role in determining what kind of men and women return to our community.
Qua kinh nghiệm của tôi trong tù, một điều tôi khám phá ra là: phần lớn những người đàn ông và phụ nữ bị giam giữ này đều có thể cứu chữa được, và thực tế là, 90% những người đàn ông và phụ nữ bị đi tù sẽ một lúc nào đó quay trở lại với cộng đồng, và chúng ta có vai trò định hướng họ là loại người nào khi quay trở lại với cộng đồng chúng ta.
My wish today is that we will embrace a more empathetic approach toward how we deal with mass incarceration, that we will do away with the lock-them-up-and-throw-away-the-key mentality, because it's proven it doesn't work.
Ước nguyện của tôi hiện nay là chúng ta sẽ nhận lấy cách tiếp cận đồng cảm hơn làm sao để giải quyết việc bỏ tù hàng loạt, để chấm dứt lối nghĩ nhốt-chúng-lại -quẳng-chìa-khóa-đi, vì điều đó được chứng minh là không hiệu quả.
My journey is a unique journey, but it doesn't have to be that way. Anybody can have a transformation if we create the space for that to happen. So what I'm asking today is that you envision a world where men and women aren't held hostage to their pasts, where misdeeds and mistakes don't define you for the rest of your life. I think collectively, we can create that reality, and I hope you do too.
Hành trình của tôi là hành trình độc đáo, không nhất thiết phải theo cách đó. Bất cứ ai cũng có thể biến đổi nếu ta tạo điều kiện cho nó xảy ra. Những gì tôi đề nghị hôm nay là các bạn hãy hình dung một thế giới mọi đàn ông và phụ nữ không còn khư khư ôm lấy quá khứ, nơi những lầm lỗi và thiếu sót không định nghĩa con người trong suốt cuộc đời. Cùng nhau, chúng ta có thể tạo ra được thực tế đó, và tôi hy vọng các bạn cũng có thể làm được.
Thank you.
Xin cám ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)