Nine years ago, I stood on a stage a lot like this one. It was at the TEDWomen conference in Washington, DC, back in 2012. I was 22 years old, a woman with a college degree. That's nothing too exceptional to say here in the United States. In Afghanistan, my homeland, women like me were the exception.
Dziewięć lat temu stałam na scenie podobnej do tej. Byłam na konferencji TEDWomen w Waszyngtonie w 2012 roku. Byłam 22-letnią kobietą z dyplomem uczelni wyższej. To nic nadzwyczajnego tutaj, w Stanach Zjednoczonych. W Afganistanie, mojej ojczyźnie, kobiety, takie jak ja, były nadzwyczajne.
It had been a little over a decade since the fall of the Taliban regime. A time when it was quite literally illegal for girls to go to school. The Afghan people had spent a decade rebuilding our nation and our lives. And when I stood on the TEDWomen stage, I challenged the world to dare to educate Afghan girls. The way I had just started doing at a place in Kabul called the School of Leadership, Afghanistan, or SOLA.
Minęło trochę ponad 10 lat od upadku reżimu Talibów. Czasu, gdy edukacja dla dziewcząt była dosłownie nielegalna. Afgańczycy spędzili dekadę, odbudowując nasz kraj i nasze życia. I gdy stałam na scenie TEDWomen, wezwałam świat do edukowania dziewcząt z Afganistanu. Tak jak ja robiłam to w Kabulu, w Szkole Przywództwa w Afganistanie, w skrócie zwanej SOLA.
(Video) [To] me, Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities. And every single day, the girls of SOLA remind me of that. Like me, they are dreaming big.
(Wideo) [Dla] mnie Afganistan to państwo nadziei i nieograniczonych możliwości. Każdego dnia dziewczęta z SOLA mi o tym przypominają. Tak jak ja, mają one wielkie marzenia.
That was then.
Tak było kiedyś.
(Applause)
(Brawa)
And this is now. And the Taliban are back.
A to jest teraźniejszość. Talibowie wrócili.
But I want you to know I haven't stopped dreaming. Neither have those girls of SOLA. We have taken our dreams and adapted them. Agility, adaptation, resilience. These concepts are core to everything that SOLA is. We have faced the uncertainty of what might be, and we have turned it into the certainty of what will be. I'll explain.
Chcę, żebyście wiedzieli, że nie przestałam marzyć. Podobnie jak dziewczęta z SOLA. Przystosowałyśmy nasze marzenia. Sprawność, adaptacja, wytrzymałość. To kluczowe koncepty w SOLA. Stawiliśmy czoła niepewności tego, co może się zdarzyć i zmieniliśmy ją w pewność tego, co się zdarzy. Wytłumaczę.
Back in 2012, we ran a program where girls lived at SOLA but primarily studied at high schools in Kabul. And we secured scholarships for these girls to pursue their education overseas, including here in America. It worked. It worked well. But I realized I was contributing to something I never wanted to see: a brain drain of Afghanistan’s educated women. So I realized I had to adapt. I wanted to educate Afghan girls who would become educated Afghan women, who would then educate other girls. And all of them together over time would build a new Afghanistan from the bottom up, and they would be among its leaders. I needed a place where these girls would learn to read English and Koran. I needed a place where the administration and instructors would be women. A place where the notion of female leadership -- Afghan female leadership -- would become known for every student. I needed a place that quite simply did not exist in Afghanistan.
W 2012 roku prowadziliśmy program, w którym dziewczęta mieszkały w SOLA, ale początkowo uczyły się w liceach w Kabulu. Zapewniliśmy im stypendia, żeby mogły kontynuować edukację za granicą, na przykład w Ameryce. Zadziałało. I to bardzo dobrze. Ale zauważyłam, że przyczyniłam się do czegoś, czego nigdy nie chciałam. Do drenażu mózgów wyedukowanych Afganek. Musiałam się przystosować. Chciałam edukować młode Afganki, które staną się wyedukowanymi afgańskimi kobietami, które będą następnie edukować kolejne dziewczynki. I za jakiś czas wszystkie razem zbudują nowy Afganistan. I to one znajdą się wśród jego przywódców. Potrzebowałam miejsca, gdzie dziewczęta mogłyby uczyć się angielskiego i Koranu. Miejsca, gdzie zarządem i instruktorami byłyby kobiety. Miejsca, gdzie zjawisko przywództwa kobiet, kobiet z Afganistanu stałoby się znane każdemu uczniowi. Potrzebowałam miejsca, które tak naprawdę nie istniało w Afganistanie.
So my team and I created it. In 2016, SOLA became a full-fledged boarding school for girls. The first and only in Afghanistan.
Dlatego stworzyliśmy je z moją ekipą. W 2016 roku SOLA stała się pełnoprawną szkołą z internatem dla dziewcząt. Pierwszą i jedyną w Afganistanie.
(Applause)
(Brawa)
That year, we enrolled 24 girls in sixth grade. By 2021, we had enrolled nearly 100 girls in grades six to 11. I'll tell you something I'm very proud of. In 2016, we drew girls from 14 of Afghanistan's 34 provinces. This year, we have girls from 28 provinces.
Tego samego roku zrekrutowaliśmy 24 dziewczynki do 6 klasy. Do 2021 roku zrekrutowaliśmy prawie 100 dziewcząt do klas od 6 do 11. Powiem wam coś, z czego jestem bardzo dumna. W 2016 roku wzięliśmy dziewczęta z 14 spośród 34 afgańskich prowincji. W tym roku mamy dziewczęta z 28 prowincji.
(Applause)
(Brawa)
Imagine you are a girl from one of these provinces coming to SOLA. You've probably never lived away from your family. As you can see, we have obscured their faces for their safety. But when you arrive on campus, an older sister will be there for you. She will be beside you as you pray in the campus mosque; she will eat with you; she will help you with your schoolwork. You are from different provinces, different ethnicities, but you are united by sisterhood. By your identity as Afghan girls.
Wyobraź sobie, że jesteś dziewczynką z jednej z prowincji, uczącą się w SOLA. Pewnie nigdy nie mieszkałaś z dala od swojej rodziny. Jak widzicie zasłoniliśmy ich twarze dla bezpieczeństwa. Ale gdy pojawisz się na kampusie, starsza siostra będzie się tobą opiekować. Będzie przy tobie podczas modlitwy w szkolnym meczecie, będzie z tobą jadła, będzie ci pomagała z lekcjami. Jesteście z różnych prowincji, różnych grup etnicznych, ale jesteście połączone, jak siostry, poprzez tożsamość afgańskich dziewczynek.
Educating girls, breaking barriers, this is what we do at SOLA. We became known for this nationwide. Parents came to us from across Afghanistan asking us to admit their daughters.
Edukowanie dziewcząt, łamanie barier to to, co robimy w SOLA. To nasza specjalność znana ogólnokrajowo. Rodzice przychodzili do nas z całego Afganistanu, prosząc, żeby przyjąć ich córki.
I remember one father in particular, from a rural province, and one of his daughters was already a student with us. This was back in 2019, and I remember him coming to campus and sitting in my office. He was trying to convince me to admit another one of his daughters. On his way out, he stopped in the doorway, turned around and looked at me, and completely calmly, he said, "When the Taliban come back, please promise that you will burn my daughter's records. If the Taliban know my daughter studies here, they will kill my family." Remember, this was 2019. Two years ago. He didn't say "if the Taliban come back." He said "when." I promised him that I would do what he asked. And this summer ... I did.
Pamiętam zwłaszcza jednego ojca z wiejskiej prowincji, którego córka już była naszą uczennicą. To było w 2019 roku i pamiętam, jak przyszedł na kampus, siedział w moim gabinecie. Starał się przekonać mnie, żebym przyjęła jego kolejną córkę. Gdy wychodził, zatrzymał się w drzwiach, odwrócił do mnie, popatrzył i całkowicie spokojnie powiedział “Gdy Talibowie wrócą, obiecaj, proszę, że spalisz papiery mojej córki. Jeśli Talibowie dowiedzą się, że moja córka się tu uczy, zabiją całą moją rodzinę“. To było w 2019 roku. Dwa lata temu. On nie powiedział “jeśli Talibowie wrócą“. On powiedział “gdy”. Obiecałam mu, że spełnię jego prośbę. I tego lata... Zrobiłam to.
What you're seeing here are the records of my students burning. We set this fire to protect every girl who's ever studied at SOLA. This was mid-August. Right as the Taliban were about to enter Kabul. Less than two weeks later, nearly 250 members of the SOLA community, students, staff and family members, were out of Afghanistan and safe in the nation of Rwanda.
To, co tu widzicie, to płonące dokumenty moich uczennic. Spaliliśmy je, żeby chronić każdą dziewczynkę, która kiedykolwiek uczyła się w SOLA. To było w połowie sierpnia. W momencie, w którym Talibowie wkraczali do Kabulu. Mniej niż dwa tygodnie później prawie 250 członków społeczności SOLA, uczennic, kadry i członków rodzin znalazło się poza Afganistanem, bezpiecznie, w Rwandzie.
(Applause)
(Brawa)
I will say this again. When you face the uncertainty of what might be, you can turn it into the certainty of what will be.
Powiem to jeszcze raz. Gdy stawiasz czoła niepewności tego, co może się zdarzyć, możesz zmienić to w pewność tego, co się zdarzy.
SOLA's departure from Afghanistan made headlines. And I think it has drawn the attention partly because how swiftly the Taliban took over Afghanistan and how quickly so much of what was beautiful about my country turned to dust. But what these stories don't usually tell you is that we had been quietly planning for this day of our departure for most of the year. I had that conversation with my student's father in December 2019. The United States signed an agreement with the Taliban in February 2020. And the US announced its unconditional withdrawal from Afghanistan in April 2021. These dates were like signposts on a road I never wanted to be on. I couldn't see far enough down that road to be certain about it's end. But what I was certain of was that I would not sit passively by and let that road lead me.
Ucieczka SOLA z Afganistanu trafiła na pierwsze strony gazet. I myślę, że to przykuło uwagę częściowo dlatego, że Talibowie tak prędko przejęli Afganistan i tak szybko obrócili wszystko, co było piękne w moim kraju w pył. Ale to, czego nie mówią wam te historie to to, że po cichu przygotowywaliśmy się do dnia tej ucieczki przez większość roku. Rozmawiałam z ojcem tamtej uczennicy w grudniu 2019 roku. USA podpisało porozumienie z Talibami w lutym 2020 roku. I USA ogłosiło swoje bezwarunkowe wycofanie z Afganistanu w kwietniu 2021 roku. Te daty były jak oznakowanie na drodze, na której nigdy nie chciałam się znaleźć. Nie wiedziałam, co znajduje się na końcu tej drogi. Ale miałam pewność, że nie będę siedzieć bezczynnie, pozwalając, żeby ta droga sama mną kierowała.
This spring, we started making plans to bring our students overseas for a study abroad program. This takes time. We needed to identify potential host nations; we needed parents to grant permission; we needed to speak with officials and gather our resources. It takes time, and all the while you're moving down that road, going faster, gaining momentum toward what lies at the end. There is a lot about this that I still cannot talk about. Some of it is for security reasons. And some of it is for personal reasons. This is still very raw for me.
Tej wiosny zaczęliśmy planować, jak przewieźć nasze uczennice za granicę, żeby uczyły się zagranicznego programu. Na to potrzeba czasu. Musieliśmy znaleźć potencjalne kraje, które zaopiekowałyby się uczennicami, potrzebowaliśmy zgody od rodziców, musieliśmy rozmawiać z urzędnikami i zgromadzić środki. Na to potrzeba czasu. I przez cały ten czas, kierując się drogą w dół, coraz szybciej, nabierając rozpędu do tego, co znajduje się na końcu. Jest wiele aspektów tej sprawy, o których wciąż nie mogę mówić. Częściowo z powodów bezpieczeństwa, a częściowo z powodów osobistych. To wciąż jest dla mnie bardzo trudne.
I never imagined Afghanistan would fall as fast as it did. No one imagined it. But I will tell you this. On August 1, we were bringing our students back to Kabul after their semester break. On August 15, the Taliban were in Kabul and in control. And on August 30, we were holding our second day of classes at our new campus in Rwanda with our entire community together and safe.
Nigdy nie przypuszczałam, że Afganistan rozpadnie się tak szybko, jak to się stało. Nikt tak nie przypuszczał. Ale powiem wam jedno. Pierwszego sierpnia nasze uczennice wracały do Kabulu po przerwie semestralnej. Piętnastego sierpnia Talibowie byli w Kabulu, sprawując kontrolę. A trzydziestego sierpnia przeprowadzaliśmy drugi dzień lekcji w nowym kampusie w Rwandzie, z całą społecznością, razem i w bezpieczeństwie.
(Applause)
(Brawa)
That is how fast things can move. And that's what anyone, not just me, but anyone can accomplish when you accept the uncertainty of what might be, and through careful contingency planning, turn it into the certainty of what will be. You will find yourself somewhere new. And different. Adapting and succeeding. And sometimes, you will know you have left a light on to help you find your way home.
Tak szybko mogą dziać się rzeczy. I to jest to, co każdy, nie tylko ja, ale każdy może osiągnąć, jeśli zaakceptuje niepewność tego, co może się zdarzyć I dokładnie planując ewentualności, zmieni to w pewność tego, co się zdarzy. Znajdziecie się w nowym miejscu. W innym miejscu. Przystosowując się i odnosząc sukces. I czasami dowiecie się, że zostawiliście światło, żeby móc znaleźć drogę do domu.
What you're seeing here is something that I very rarely show publicly. Earlier, I talked about SOLA's campus in Kabul. That campus is a series of rented buildings that we have converted into classroom and residential space. But what you're seeing here is something very different. This is a perimeter wall that rings a parcel of land in the heart of Kabul city, land that SOLA holds legal rights to. This is the land where we're going to build a permanent campus, where Afghan girls will come to live and study in safety. We cleared this land ourselves, all 18,000 cubic meters of landfill. We raised this wall ourselves. We knew we would face opposition, and we planned for it. We spoke with our neighbors, explaining how valuable an educated girl is to her family, explaining how one day their daughters could apply to study at SOLA. And our neighbors became some of our strongest allies. We spoke with high-level government officials who complained that this land was too valuable to be wasted on educating girls. And we convinced them otherwise. Those officials, of course, aren't in government anymore. Afghanistan has new leaders. And while this is a sensitive topic, I can say that it's quite possible that construction on this new campus might resume relatively soon. Time will tell.
Widzicie coś, co rzadko pokazuję publicznie. Wcześniej mówiłam o kampusie SOLA w Kabulu. To kilka wynajmowanych budynków, które zamieniliśmy w sale lekcyjne i miejsca do mieszkania. Ale to, co widzicie, to coś zupełnie innego. To jest ściana otaczająca teren w centrum Kabulu, teren, do którego SOLA ma prawa. To teren, na którym wybudujemy nasz stały kampus, gdzie młode Afganki będą mieszkać i uczyć się w bezpieczeństwie. Sami wyczyściliśmy ten teren, całe 18 000 metrów kwadratowych pełnych śmieci i odpadów. Sami postawiliśmy tę ścianę. Wiedzieliśmy, że czeka nas sprzeciw i przygotowaliśmy się. Rozmawialiśmy z sąsiadami i wyjaśniliśmy, jak cenne jest wykształcenie dziewczynki dla jej rodziny, wyjaśniliśmy, że pewnego dnia ich córki mogą aplikować do SOLA. I ci sąsiedzi stali się naszymi największymi sojusznikami. Rozmawialiśmy z ważnymi urzędnikami, którzy narzekali, że ten teren jest zbyt cenny, żeby stracić go na edukację dziewcząt. I przekonaliśmy ich, że wręcz przeciwnie. Ci urzędnicy, oczywiście, nie są już w rządzie. Afganistan ma teraz nowych przywódców. I choć jest to delikatny temat, mogę powiedzieć, że bardzo możliwe, że budowa nowego kampusu wznowi się już niedługo. Czas pokaże.
Nine years ago, I stood on a TEDWomen stage, and I said Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities. And every single day, the girls of SOLA remind me of that. Like me, they are dreaming big.
Dziewięć lat temu stałam na scenie TEDWomen i powiedziałam, że Afganistan to państwo nadziei i nieograniczonych możliwości. I każdego dnia dziewczęta z SOLA przypominają mi o tym. Tak jak ja, mają wielkie marzenia.
Earlier this year, I was on SOLA's campus in Kabul interviewing a girl who was applying for sixth grade. I asked her why she wanted to come to SOLA, which is a question I ask all our applicants. She said, "I have dreamed of this. I've dreamed of coming to SOLA ever since I was a little girl." In all these years that I have interviewed girls from across Afghanistan, this was the first time that a young girl said that to me. Why do I keep doing what I do, despite the risk that comes with it and all the uncertainty? Because Afghanistan is a country of hope and dreams. It's my home. And it always will be. And now, out there in the most remote corners of Afghanistan, are young girls, dreaming to attend SOLA.
Wcześniej w tym roku byłam na kampusie SOLA w Kabulu, przeprowadzając wywiad z dziewczynką, która aplikowała do szóstej klasy. Zapytałam dlaczego chce przyjść do SOLA, co jest rzeczą, o którą pytam wszystkie aplikantki. Ona powiedziała “Marzyłam o tym. Marzyłam o przyjściu do SOLA odkąd byłam małą dziewczynką“. Przez te wszystkie lata rozmów z Afgankami z całego kraju to był pierwszy raz, gdy usłyszałam te słowa. Dlaczego dalej robię to, co robię, mimo ryzyka, jakie to niesie i całej tej niepewności? Ponieważ Afganistan to państwo nadziei i marzeń. To mój dom. I zawsze nim będzie. W najdalszych zakątkach Afganistanu są młode dziewczyny, które marzą o pójściu do SOLA.
My community, my students are settling and thriving in Rwanda. And I'm so grateful we're there. I see Afghanistan now through TV news reports or on my phone, when friends, still in Afghanistan, call me. But SOLA is there too. We have planted roots that can never be destroyed.
Moja społeczność, moje uczennice osiadają i rozwijają się w Rwandzie. Jestem bardzo wdzięczna, że tam jesteśmy. Obserwuję teraz Afganistan przez telewizję i relacje lub przez telefon, gdy dzwonią do mnie przyjaciele z Afganistanu. Ale SOLA też tam jest. Zapuściliśmy korzenie, których nie można zniszczyć.
Nine years ago, I challenged the world to dare to educate Afghan girls. Those girls are young women now. And they will do what Afghan women have always done. Meet uncertainty head on and rise above it. I know they will do their part. But they, we need something from you, all of you here and watching this.
Dziewięć lat temu wezwałam świat do edukowania dziewcząt z Afganistanu. Te dziewczęta to teraz młode kobiety. I będą one robić to, co Afganki zawsze robiły. Natkną się na niepewności i z determinacją wzniosą się ponad nie. Wiem, że zrobią swoje. Ale one... my czegoś od was potrzebujemy, od wszystkich was, którzy to oglądają.
So today I issue another challenge to the world. Do not look away. As the noise dies down, and Afghanistan slips from the front pages, do not look away.
Dziś wzywam świat do kolejnego działania. Nie odwracajcie wzroku. Gdy ucichnie hałas i Afganistan zniknie z pierwszych stron, nie odwracajcie wzroku.
In nine years, it will be the year 2030. It's the year I will celebrate my 40th birthday. So here is my dream, my birthday wish. In nine years, I hope to be speaking with you again from SOLA’s campus in Kabul, with all of my students there. I will see you then, if you do not look away.
Za dziewięć lat będzie rok 2030. Rok, w którym będę obchodziła moje czterdzieste urodziny. A takie jest moje marzenie, moje urodzinowe życzenie. Za dziewięć lat mam nadzieję, że znów będę do was mówić z kampusu SOLA w Kabulu ze wszystkimi uczennicami na miejscu. Zobaczymy się wtedy, jeśli nie odwrócicie wzroku.
Thank you.
Dziękuję.
(Applause)
(Brawa)