I'm going to ask and try to answer, in some ways, kind of an uncomfortable question. Both civilians, obviously, and soldiers suffer in war; I don't think any civilian has ever missed the war that they were subjected to. I've been covering wars for almost 20 years, and one of the remarkable things for me is how many soldiers find themselves missing it. How is it someone can go through the worst experience imaginable, and come home, back to their home, and their family, their country, and miss the war? How does that work? What does it mean? We have to answer that question, because if we don't, it'll be impossible to bring soldiers back to a place in society where they belong, and I think it'll also be impossible to stop war, if we don't understand how that mechanism works.
Tôi sẽ nêu ra câu hỏi và cố tìm cách trả lời, một câu hỏi nhức nhối. Cả dân thường và những người lính đều đau khổ với chiến tranh; nhưng chẳng có người dân thường nào lại nhớ tiếc cuộc chiến mình đã trải qua. Là phóng viên chiến trường gần 20 năm, tôi để ý thấy rất nhiều người lính nhớ tiếc chiến tranh. Làm sao người ta có thể trải qua những kinh nghiệm đen tối nhất, rồi trở về quê nhà, về lại mái ấm, về lại gia đình, đất nước, vẫn còn nhớ tiếc đến chiến tranh? Sao lại có thể như thế? Điều đó nghĩa là gì? Ta phải trả lời cho được câu hỏi đó, nếu không, làm sao có thể đưa người lính trở về chỗ của họ trước đây trong xã hội, chúng ta cũng không thể chấm dứt chiến tranh nếu không hiểu được cơ chế này vận động ra sao.
The problem is that war does not have a simple, neat truth, one simple, neat truth.
Vấn đề là ở chỗ, chiến tranh không đơn giản chỉ có một sự thật không chỉ có một sự thật đơn giản mà thôi đâu.
Any sane person hates war, hates the idea of war, wouldn't want to have anything to do with it, doesn't want to be near it, doesn't want to know about it. That's a sane response to war. But if I asked all of you in this room, who here has paid money to go to a cinema and be entertained by a Hollywood war movie, most of you would probably raise your hands. That's what's so complicated about war. And trust me, if a room full of peace-loving people finds something compelling about war, so do 20-year-old soldiers who have been trained in it, I promise you. That's the thing that has to be understood.
Bất kỳ ai lành mạnh cũng đều ghét chiến tranh, ghét ý nghĩ về chiến tranh, không muốn liên quan gì tới nó hết, không muốn gần nó, không muốn biết về nó. Đấy là một phản ứng lành mạnh trước chiến tranh. Tuy nhiên, nếu hỏi tất cả các bạn trong phòng này, có ai đã từng mua vé đi xem phim và khoái trá thưởng thức phim chiến tranh Hollywood, chắc hầu hết ở đây, mọi người đều giơ tay. Cái phức tạp về chiến tranh là ở chỗ đó. Tin tôi đi, nếu ở trong phòng này toàn những người yêu chuộng hòa bình, còn thấy chiến tranh có cái hấp dẫn không cưỡng nổi, thì những người lính 20 tuổi được đào luyện trong chiến tranh cũng cảm thấy như vậy, tôi dám cam đoan thế. Đấy là điều chúng ta phải hiểu.
I've covered war for about 20 years, as I said, but my most intense experiences in combat were with American soldiers in Afghanistan. I've been in Africa, the Middle East, Afghanistan in the '90s, but it was with American soldiers in 2007, 2008, that I was confronted with very intense combat. I was in a small valley called the Korengal Valley in eastern Afghanistan. It was six miles long. There were 150 men of Battle Company in that valley, and for a while, while I was there, almost 20 percent of all the combat in all of Afghanistan was happening in those six miles. A hundred and fifty men were absorbing almost a fifth of the combat for all of NATO forces in the country, for a couple months. It was very intense. I spent most of my time at a small outpost called Restrepo. It was named after the platoon medic that had been killed about two months into the deployment. It was a few plywood B-huts clinging to a side of a ridge, and sandbags, bunkers, gun positions, and there were 20 men up there of Second Platoon, Battle Company. I spent most of my time up there. There was no running water. There was no way to bathe. The guys were up there for a month at a time. They never even got out of their clothes. They fought. The worked. They slept in the same clothes. They never took them off, and at the end of the month, they went back down to the company headquarters, and by then, their clothes were unwearable. They burned them and got a new set. There was no Internet. There was no phone. There was no communication with the outside world up there. There was no cooked food. There was nothing up there that young men typically like: no cars, no girls, no television, nothing except combat. Combat they did learn to like.
Tôi vừa kể trong 20 năm, tôi là phóng viên chiến tranh, nhưng kinh nghiệm chiến tranh sâu sắc nhất của tôi là với lính Mỹ ở Afghanistan. Tôi ở châu Phi, Trung Đông, và Afghanistan vào những năm 90 nhưng chỉ khi ở cùng những lính Mỹ trong những năm 2007, 2008, tôi mới phải trải qua những cuộc chiến khốc liệt. Tôi ở một thung lũng nhỏ, có tên Korengal ở miền đông Afghanistan. Một dải đất kéo dài 6 dặm. 150 lính thuộc Đại đội Chiến đấu đóng trong thung lũng, và trong suốt thời gian tôi có mặt ở đó, 20% các trận đánh xảy ra ở Afghanistan, đã diễn ra trên dải đất 6 dặm này. 150 người lính đã hứng chịu gần 1/5 các cuộc chiến đấu của toàn bộ lực lượng NATO trên nước này, trong vài tháng. Hết sức khốc liệt. Tôi thường ở trong một chốt nhỏ, có tên là chốt Restrepo, mang tên người cứu thương của trung đội hy sinh khoảng hai tháng sau khi triển khai quân ở đó. Chốt là vài chiếc lều dựng bằng gỗ dán hình chữ B bám cheo leo trên mỏm đá, quây bằng bao cát, công sự, ụ súng, có 20 người lính trên chốt thuộc trung đội 2, Đại đội Chiến đấu. Tôi thường ở trên chốt. Ở đây không có nước máy. Không tắm rửa được. Mỗi người lính phải ở trên chốt một tháng. Họ thậm chí không bao giờ cởi bỏ quân phục. Họ đánh nhau, làm việc, ngủ cũng mang quân phục. Họ không bao giờ cởi quân phục Cuối tháng, họ quay về ban chỉ huy đại đội, bấy giờ, quân phục họ không dùng được nữa Họ đốt nó đi, và nhận một bộ mới. Không Internet, không điện thoại. Không có liên lạc gì với thế giới bên ngoài. Không có thức ăn tươi. Không có một cái gì các chàng trai trẻ vốn ưa thích như: không xe, không gái, không TV, không gì sất, có mỗi đánh nhau. Họ học cách khoái đánh nhau.
I remember one day, it was a very hot day in the spring, and we hadn't been in a fight in a couple of weeks, maybe. Usually, the outpost was attacked, and we hadn't seen any combat in a couple of weeks, and everyone was just stunned with boredom and heat. And I remember the lieutenant walking past me sort of stripped to the waist. It was incredibly hot. Stripped to the waist, walked past me muttering, "Oh God, please someone attack us today." That's how bored they were. That's war too, is a lieutenant saying, "Please make something happen because we're going crazy."
Tôi nhớ một hôm, trời rất nóng vào mùa xuân, dịp ấy, suốt mấy tuần không có trận đánh nào. Thường thường, chốt tiền phương hay bị tấn công dạo ấy suốt vài tuần liền vẫn thấy im ắng, mọi người đều lấy làm ngạc nhiên với sự buồn tẻ và cái nóng. Tôi vẫn nhớ, có một trung úy đi ngang qua tôi, cởi trần, mặc độc quần dài. Hôm ấy, trời nóng phát điên. Anh ấy cởi trần, đi ngang qua tôi lẩm bẩm: "Cầu Trời có ai đó tấn công chúng con hôm nay!" Để thấy là họ đang thấy buồn tẻ tới cỡ nào. Đấy cũng là sự thật về chiến tranh, điều viên trung úy vừa nói, "Xin cho điều gì đó xảy ra đi, vì chúng tôi đã chán ốm lên rồi."
To understand that, you have to, for a moment, think about combat not morally -- that's an important job to do — but for a moment, don't think about it morally, think about it neurologically. Let's think about what happens in your brain when you're in combat. First of all, the experience is very bizarre, it's a very bizarre one. It's not what I had expected. Usually, you're not scared. I've been very scared in combat, but most of the time when I was out there, I wasn't scared. I was very scared beforehand and incredibly scared afterwards, and that fear that comes afterwards can last years. I haven't been shot at in six years, and I was woken up very abruptly this morning by a nightmare that I was being strafed by aircraft, six years later. I've never even been strafed by aircraft, and I was having nightmares about it. Time slows down. You get this weird tunnel vision. You notice some details very, very, very accurately and other things drop out. It's almost a slightly altered state of mind. What's happening in your brain is you're getting an enormous amount of adrenaline pumped through your system. Young men will go to great lengths to have that experience. It's wired into us. It's hormonally supported. The mortality rate for young men in society is six times what it is for young women from violence and from accidents, just the stupid stuff that young men do: jumping off of things they shouldn't jump off of, lighting things on fire they shouldn't light on fire, I mean, you know what I'm talking about. They die at six times the rate that young women do. Statistically, you are safer as a teenage boy, you would be safer in the fire department or the police department in most American cities than just walking around the streets of your hometown looking for something to do, statistically.
Để hiểu được cái đó, chúng ta phải, dừng lại một giây, nghĩ về chiến tranh , không từ góc độ đạo đức - đó là việc quan trọng - nhưng lúc này, hãy khoan bàn đạo đức, mà hãy nghĩ về nó dước góc độ thần kinh học. Hãy nghĩ đến những gì xảy ra trong não bộ khi các bạn đang đánh nhau. Trước hết, kinh nghiệm chiến trường là rất khác lạ, rất kỳ quái. Nó không phải là cái tôi trông đợi. Thường thường, các bạn không sợ. Những khi có trận đánh, tôi rất sợ, nhưng tôi lại tham gia hầu hết các trận, tôi không sợ. Trước trận đánh tôi rất sợ, và sau trận đánh thì tôi cực sợ, và nỗi sợ sau đấy có thể kéo dài hàng năm. Đã 6 năm, không có ai chĩa súng vào tôi, nhưng sáng nay, tôi vẫn choàng thức giấc bởi một ác mộng bị máy bay oanh kích, 6 năm sau. Tôi chưa từng bị máy bay oanh kích, nhưng tôi lại có những cơn ác mộng về nó. Thời gian chậm rãi trôi. Người ta mắc ảo giác đường hầm quái gở. Người ta nhìn tập trung vào một số chi tiết hết sức rõ nét, và bỏ qua những chi tiết khác. Gần như não trạng có sự thay đổi. Điều đang xảy ra trong não là nó tiết ra một lượng lớn adrenaline, chất này chạy trong cơ thể. Nam thanh niên sẽ làm nhiều thứ có thể để có trải nghiệm ấy. Nó cố hữu trong chúng tôi. Nó được gây ra bởi hóc-môn. Tỉ lệ tử vong của nam thanh niên trong xã hội gấp 6 lần nữ, tử vong do bạo lực và tai nạn, toàn cái ngu xuẩn nam thanh niên hay làm: nhảy ra khỏi những chỗ không nên nhảy, châm lửa vào những chỗ không nên châm, hẳn các bạn hiểu điều tôi muốn nói. Tỉ lệ tử vong của họ cao gấp 6 lần so với tỉ lệ tử vong của nữ. Vể mặt thống kê, nam giới ở tuổi thiếu niên an toàn hơn là tuổi thanh niên, tuổi thanh niên mà làm trong đội PCCC, hoặc ở trong sở cảnh sát của các thành phố của Mỹ, thì an toàn hơn là thanh niên đi quanh quất, tìm kiếm việc gì đó để làm, đấy là về mặt thống kê mà nói.
You can imagine how that plays out in combat. At Restrepo, every guy up there was almost killed, including me, including my good friend Tim Hetherington, who was later killed in Libya. There were guys walking around with bullet holes in their uniforms, rounds that had cut through the fabric and didn't touch their bodies.
Các bạn có thể hình dung trong chiến đấu, điều đó rõ đến thế nào. Tại chốt Restrepo, ai lên đó cũng có thể chết, kể cả tôi, kể cả bạn thân của tôi, Tim Hetherington, người về sau đã hy sinh ở Lybia. Ở đây có những người lính dính nhiều vết đạn trên quân phục, đạn xé rách áo nhưng chưa chạm vào cơ thể
I was leaning against some sandbags one morning, not much going on, sort of spacing out, and some sand was kicked into the side of, sort of hit the side of my face. Something hit the side of my face, and I didn't know what it was. You have to understand about bullets that they go a lot faster than sound, so if someone shoots at you from a few hundred meters, the bullet goes by you, or hits you obviously, half a second or so before the sound catches up to it. So I had some sand sprayed in the side of my face. Half a second later, I heard dut-dut-dut-dut-duh. It was machine gun fire. It was the first round, the first burst of an hour-long firefight. What had happened was the bullet hit, a bullet hit three or four inches from the side of my head. Imagine, just think about it, because I certainly did, think about the angle of deviation that saved my life. At 400 meters, it missed me by three inches. Just think about the math on that. Every guy up there had some experience like that, at least once, if not many times.
Một buổi sáng, tôi đang dựa vào một bao cát, chưa định làm gì, chỉ đang đứng thở, tự nhiên, có vốc cát tung vào mặt tôi, tôi chợt thấy cát văng vào má, có gì đó quệt qua mặt, không biết là cái gì. Các bạn phải hiểu về đạn một tí, nó đi nhanh hơn tốc độ âm thanh nhiều, nếu có kẻ nhằm bắn bạn, cách chỗ bạn vài trăm mét, viên đạn sẽ bay đến bạn, hay nhằm trúng bạn, nửa giây trước khi bạn nhận ra âm thanh của nó. Thế là, tôi thấy cát văng trên mặt. Nửa giây sau, tôi mới nghe tiếng đút đút, tiếng súng tiểu liên. Đấy là tràng tiểu liên khai hỏa của một trận kéo dài cả tiếng. Viên đạn bay sát tôi, chỉ cách mặt tôi có mấy phân Hãy thử hình dung, như tôi đã hình dung mà xem, hãy nghĩ về cái góc lệch của viên đạn. Cách tôi 400 mét, viên đạn chỉ đi chệch có ba phân Hãy nghĩ về những con số ấy. Người lính nào trên chốt, cũng đều trải qua kinh nghiệm như thế ít nhất là một lần, nếu không nói là nhiều lần.
The boys are up there for a year. They got back. Some of them got out of the Army and had tremendous psychological problems when they got home. Some of them stayed in the Army and were more or less okay, psychologically. I was particularly close to a guy named Brendan O'Byrne. I'm still very good friends with him. He came back to the States. He got out of the Army. I had a dinner party one night. I invited him, and he started talking with a woman, one of my friends, and she knew how bad it had been out there, and she said, "Brendan, is there anything at all that you miss about being out in Afghanistan, about the war?" And he thought about it quite a long time, and finally he said, "Ma'am, I miss almost all of it." And he's one of the most traumatized people I've seen from that war. "Ma'am, I miss almost all of it."
Họ làm nhiệm vụ như thế cả năm. Rồi họ trở về. Một số người xuất ngũ, gặp những vấn đề tâm lý nghiêm trọng khi trở về. Một số tiếp tục ở lại quân đội, với tâm lý ít nhiều ổn định. Tôi rất thân với một người lính, tên là Brendan O'Byrne. Hiện giờ chúng tôi vẫn thân thiết với nhau. Anh ấy đã về Mỹ và xuất ngũ. Tôi mở một bữa tiệc ăn tối, và mời anh ấy. trong bữa ăn, anh ấy trò chuyện với một phụ nữ, cũng là bạn của tôi, và chị ấy hiểu những gian khổ tồi tệ ngoài chiến trường, chị ấy bảo, "Brendan, hiện giờ có gì khiến anh nhớ tiếc sau thời gian ở Afghanistan, về cuộc chiến tranh?" Anh ấy trầm tư một hồi lâu, cuối cùng anh ấy nói, "Chị à, tôi nhớ tiếc hầu hết mọi thứ". Và anh ấy là một trong những người bị tổn thương chiến tranh nặng nhất mà tôi từng gặp. "Chị à, tôi nhớ tiếc hầu hết mọi thứ"
What is he talking about? He's not a psychopath. He doesn't miss killing people. He's not crazy. He doesn't miss getting shot at and seeing his friends get killed. What is it that he misses? We have to answer that. If we're going to stop war, we have to answer that question.
Anh ta đang nói về cái gì vậy? Anh ấy không phải là người tâm thần. Anh ấy không nhớ tiếc chuyện đánh giết. Anh ấy không điên. Không nhớ tiếc chuyện bị bắn và cảnh bạn mình bị giết. Vậy anh ta nhớ tiếc cái gì? Chúng ta phải trả lời câu hỏi đó. Nếu định chấm dứt chiến tranh, chúng ta phải trả lời câu hỏi đó.
I think what he missed is brotherhood. He missed, in some ways, the opposite of killing. What he missed was connection to the other men he was with. Now, brotherhood is different from friendship. Friendship happens in society, obviously. The more you like someone, the more you'd be willing to do for them. Brotherhood has nothing to do with how you feel about the other person. It's a mutual agreement in a group that you will put the welfare of the group, you will put the safety of everyone in the group above your own. In effect, you're saying, "I love these other people more than I love myself."
Tôi nghĩ, cái anh ấy nhớ, là tình đồng đội. Anh ấy nhớ đến, có thể nói, cái đối lập với bắn giết. Anh ấy nhớ sự gắn kết với những đồng đội ở bên nhau. Tình đồng đội khác với tình bạn. Tình bạn, hiển nhiên, nảy sinh trong xã hội. Anh càng mến ai đó, anh càng sẵn lòng giúp họ. Tình đồng đội không liên quan gì tới cảm xúc của anh về ai đó. Đó là sự đồng tâm nhất trí với nhau trong một nhóm, đặt lợi ích của nhóm lên trên, đặt sự an toàn của người khác lên trên sự an toàn của chính mình. Tinh thần đó nói lên rằng "Tôi yêu những người này hơn bản thân tôi".
Brendan was a team leader in command of three men, and the worst day in Afghanistan — He was almost killed so many times. It didn't bother him. The worst thing that happened to him in Afghanistan was one of his men was hit in the head with a bullet in the helmet, knocked him over. They thought he was dead. It was in the middle of a huge firefight. No one could deal with it, and a minute later, Kyle Steiner sat back up from the dead, as it were, because he'd come back to consciousness. The bullet had just knocked him out. It glanced off the helmet. He remembers people saying, as he was sort of half-conscious, he remembers people saying, "Steiner's been hit in the head. Steiner's dead." And he was thinking, "I'm not dead." And he sat up. And Brendan realized after that that he could not protect his men, and that was the only time he cried in Afghanistan, was realizing that. That's brotherhood.
Brendan là tổ trưởng tổ ba người, và ngày tồi tệ nhất tại chiến trường Afghanistan - Anh ấy suýt chết mấy lần. Nhưng anh chẳng bận tâm. Điều buồn nhất của anh trên chiến trường Afghanistan là khi một người lính của anh bị trúng đạn vào đầu, viên đạn trúng vào mũ sắt, làm anh ta bất tỉnh. Mọi người tưởng anh đã chết. Đó là giữa lúc đấu súng ác liệt. Không ai xử lý được, và một phút sau, Kyle Steiner ngồi nhỏm dậy như sống lại từ cõi chết, vì sau khi ngất đi, anh ta tỉnh lại. Viên đạn chỉ xô ngã anh ta. Nó đập vào mũ rồi văng đi. Anh ta vẫn nhớ nghe thấy có ai nói trong lúc nửa tỉnh nửa mê, Anh ta vẫn nhớ nghe thấy có ai nói, "Steiner bị trúng đạn vào đầu. Steiner chết rồi." Anh ta vẫn nghĩ trong đầu "Mình chưa chết." Và anh ta ngồi dậy Và sau đó, Brendan nhận ra rằng anh đã không thể che chở đồng đội mình. Lần duy nhất anh đã khóc ở Afghanistan là khi nhận ra điều ấy. Đó là tình đồng đội.
This wasn't invented recently. Many of you have probably read "The Iliad." Achilles surely would have risked his life or given his life to save his friend Patroclus. In World War II, there were many stories of soldiers who were wounded, were brought to a rear base hospital, who went AWOL, crawled out of windows, slipped out doors, went AWOL, wounded, to make their way back to the front lines to rejoin their brothers out there. So you think about Brendan, you think about all these soldiers having an experience like that, a bond like that, in a small group, where they loved 20 other people in some ways more than they loved themselves, you think about how good that would feel, imagine it, and they are blessed with that experience for a year, and then they come home, and they are just back in society like the rest of us are, not knowing who they can count on, not knowing who loves them, who they can love, not knowing exactly what anyone they know would do for them if it came down to it. That is terrifying. Compared to that, war, psychologically, in some ways, is easy, compared to that kind of alienation. That's why they miss it, and that's what we have to understand and in some ways fix in our society.
Tình cảm đó có từ xưa. Nhiều người trong các bạn hẳn đã đọc Iliad Achilles hẳn đã ước được dấn thân hay bỏ mạng để cứu bạn là Patroclus. Chiến tranh thế giới lần thứ hai có nhiều câu chuyện về những người lính bị thương, được đưa về bệnh viện dã chiến đã trốn viện trèo qua cửa sổ, lèn qua cửa chính, trốn ra khỏi viện, với vết thương chưa lành, trở về mặt trận để trở lại cùng đồng đội. Ta hãy nghĩ về Brendan hãy nghĩ về những người lính này, qua những kinh nghiệm trận mạc ấy, sự gắn bó keo sơn ấy, trong từng nhóm nhỏ, có độ 20 người yêu thương nhau, còn yêu nhau hơn bản thân mình, hãy hình dung tình cảm ấy quý báu đến thế nào, và họ được sống trong tình cảm ấy suốt một năm, rồi ai về nhà nấy, họ trở về với xã hội, giống như chúng ta đây, không biết ai là người mình có thể tin cậy, không biết ai còn yêu mình, ai mình có thể yêu, không biết mình thực ra, còn có ai trên đời ở bên mình trong khó khăn hoạn nạn. Cảm giác ấy thật là kinh khủng. Về mặt tâm lý mà nói, so với cảm giác ấy, chiến tranh trận mạc còn dễ dàng hơn, so với cái cảm giác xa lạ lạc loài ấy. Chính vì thế, họ nhớ tiếc, và đấy là điều chúng ta phải hiểu, để theo một cách nào đấy, chữa lành cho xã hội của chúng ta.
Thank you very much.
Cám ơn các bạn rất nhiều.
(Applause)
(Vỗ tay)