Your plan to set up your friend Carey with your acquaintance Emerson is finally coming together. Both individuals have heard all about each other and they’re eager to meet for dinner. You’ve just made them a reservation for Friday night, and you’re about to text Carey the details when an unsettling thought crosses your mind: Carey is always<i> </i>late. And not just by 5 minutes; we’re talking 20 or even 30 minutes late. Carey seems to view punctuality as an oppressive relic of an earlier era. But what if you told them dinner was at 6 instead of 6:30? That way, they would almost certainly arrive on time. You really want this relationship to work, so... should you lie? Take a moment to think: what you would do?
Kế hoạch mai mối cho cô bạn Carey và người quen Emerson của bạn đã diễn ra vô cùng suôn sẻ. Cả hai đều đã được nghe kể về đối phương và đang trông chờ cho cuộc hẹn ăn tối. Bạn đặt một bàn cho họ vào tối thứ Sáu, và khi đang sắp sửa gửi thông tin cho Carey thì bạn chợt nhớ ra một vấn đề: Carey luôn đến trễ. Và không phải chỉ là trễ 5 phút; vấn đề là nó lên đến 20, có khi là 30 phút. Carey dường như xem việc đến đúng hẹn chỉ là một quan niệm khắt khe và cũ rích. Vậy nếu bạn báo bữa tối bắt đầu lúc 6:00 thay vì 6:30 thì sao? Như thế thì bạn có thể chắc chắn rằng cô sẽ đến đúng giờ. Bạn muốn mối quan hệ này diễn ra tốt đẹp, vậy...bạn có nên nói dối không? Hãy dành một phút để suy nghĩ: bạn nên làm gì?
Maybe you should lie! You think this new relationship could be great for Carey, and you don’t want them to ruin it before it’s even begun. Sure, Emerson may eventually learn about their chronic lateness. But if Carey shows up on time just this once, the relationship will at least have a chance to take root. Your lie would pave the way for a potentially happy relationship. And if taking an action will create a better outcome for everyone involved, that’s normally a pretty good reason to take it.
Có lẽ là bạn nên nói dối! Bạn nghĩ mối quan hệ này sẽ rất tuyệt cho Carey, và bạn không muốn nó kết thúc ngay trước khi nó bắt đầu. Dĩ nhiên, Emerson rồi cũng sẽ biết về tính trễ nãi của cô ấy Nhưng chỉ cần Carey đúng hẹn vào lần này, thì rất có thể đây sẽ là khởi đầu cho một mối quan hệ sau này. Lời nói dối của bạn sẽ mở đường cho một tình yêu hạnh phúc. Để cho tất cả mọi người đều thấy hài lòng, có vẻ đấy là một lý do chính đáng.
But isn't it morally wrong to lie? The absolutist position on lying, associated with German philosopher Immanuel Kant, holds that lying is always immoral, regardless of the circumstances. In other words, there’s a moral rule which forbids lying, and that rule is absolute. You might think, though, that this stance overstates the moral importance of lying. Suppose a murderer were hunting Carey down. If the killer asked you about Carey’s whereabouts, it seems odd to say that you must tell the truth at the cost of your friend’s life. From this perspective, absolutism seems too rigid.
Nhưng xét về lý thì nói dối có sai không? Chủ nghĩa tuyệt đối nói về việc nói dối, gắn liền với triết gia người Đức Immanuel Kant, rằng dưới mọi tình huống, nói dối luôn là phi đạo đức. Nói cách khác, tồn tại một tiêu chuẩn đạo đức cấm việc nói dối, và nó luôn luôn đúng. Bạn có thể cho rằng, tình huống nên được ưu tiên hơn tính đạo đức về sự dối trá. Giả sử một sát thủ đang truy lùng Carey. Nếu hắn hỏi bạn về vị trí của Carey, thì việc bạn phải nói thật và khiến bạn mình phải chết nghe có vẻ không ổn cho lắm. Từ góc nhìn này, chủ nghĩa tuyệt đối đã quá khắt khe.
By contrast, utilitarian philosopher John Stuart Mill would say lying is wrong only when it leads to less happiness overall. Now, to be fair, most lies do seem likely to create unhappiness. Someone who accepts a lie believes something which is false, and trying to conduct your life on the basis of false information doesn’t usually go well. However, in some circumstances, perhaps including your situation, lying might produce more happiness overall. In those cases, utilitarians say it’s not morally wrong to lie. In fact, it might even be your moral duty to do so.
Ngược lại, triết gia của chủ nghĩa vị lợi, John Stuart Mill nói rằng nói dối chỉ sai khi nó dẫn đến ít sự hạnh phúc hơn. Phải nói rằng, đa số mọi lời nói dối đều khiến người ta không hài lòng. Người tin vào lời nói dối đang tin vào những thông tin sai lệch và nếu tiếp tục hành động dựa trên những thông tin đó thì kết quả thường sẽ không tốt. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, như trường hợp của bạn chẳng hạn, thì nói dối giúp mọi người hạnh phúc hơn. Với tình huống như vậy, chủ nghĩa vị lợi xem nói dối là không trái với đạo đức. Thực tế, đôi lúc việc đó được coi là nghĩa vụ về mặt đạo đức.
But if absolutism seems too extreme, you might feel this stance is too lax. In other words, perhaps the utilitarian position understates the moral significance of lying. Most people generally feel some regret about lying, even when they believe it’s the right thing to do. This suggests there’s something inherently objectionable about lying— even when it leads to more happiness. In this case, lying to Carey would be an instance of Paternalism. Paternalism is interfering with another person’s choices for that person's benefit. This might be fine if that person is a literal child. But it seems disrespectful to treat a peer paternalistically. Lying to Carey would mean taking away their opportunity to handle the situation as they see fit, based on their own beliefs and values. Trying to protect Carey from what you consider to be a bad choice would show a lack of respect for their autonomy. By extension, it might also be disrespectful towards Emerson, since you would be deliberately trying to give him a false impression of Carey’s punctuality.
Nhưng nếu chủ nghĩa tuyệt đối là cứng nhắc thì chủ nghĩa vị lợi cũng đang quá dễ dãi. Nói cách khác, có lẽ là những người theo chủ nghĩa vị lợi đang xem nhẹ tính đạo đức về việc nói dối. Đa số mọi người sẽ cảm thấy hội hận sau khi nói dối Ngay cả khi họ tin rằng đó là một điều đúng đắn Dẫn đến một giả thuyết cho rằng luôn có sự chống lại việc nói dối— ngay cả khi nó sẽ mang lại nhiều hạnh phúc hơn. Với trường hợp này, việc nói dối với Carey là một dấu hiệu của chủ nghĩa gia trưởng. Gia trưởng là việc can thiệp vào sự lựa chọn của người khác vì lợi ích của chính người đó. Điều này là ổn nếu nó được áp dụng với một đứa trẻ. Nhưng nó khá bất lịch sự nếu bạn thể hiện sự gia trưởng với ai đó ngang hàng. Nói dối với Carey có nghĩa là bạn đang tước đi cơ hội để họ có thể tự lực cánh sinh và hành xử theo những cách của chính họ muốn. Cố bảo vệ Carey dựa trên những suy đoán của bạn sẽ là một lựa chọn tồi khi bạn đang thiếu sự tôn trọng với quyền tự chủ của họ. Thêm vào đó, bạn cũng đang thiếu tôn trọng với Emerson vì bạn đang có tạo nên cho anh ấy một ấn tượng sai lầm về độ đúng hẹn của Carey.
So how do you weigh potential happiness against guaranteed disrespect? Followers of Kant would say treating others with respect is the heart of moral conduct, while followers of Mill would say nothing is more important than happiness. But other philosophers believe that such conflicts can only be resolved on a case-by-case basis, depending on various details and on the individuals involved. So what will you do in Carey’s case?
Vậy làm thế nào để chọn giữa sự hạnh phúc và sự thiếu tôn trọng đó? Những người tin vào Kant cho rằng đối xử bằng lòng tôn trọng là cốt lõi của các hành vi đạo đức, trong khi những người tin vào Mill quan niệm rằng hạnh phúc là trên hết. Nhưng các triết gia khá tin rằng các xung đột trên chỉ có thể giải quyết khi xét đến những trường hợp riêng rẽ, dựa vào những vô số các thông tin và những người có liên quan. Vậy bạn sẽ làm gì trong tình huống của Carey?