When I was a child growing up in Maine, one of my favorite things to do was to look for sand dollars on the seashores of Maine, because my parents told me it would bring me luck. But you know, these shells, they're hard to find. They're covered in sand, they're difficult to see. However, over time, I got used to looking for them. I started seeing shapes and patterns that helped me to collect them.
Khi tôi còn là một đứa trẻ lớn lên ở Maine, một trong những sở thích của tôi là tìm kiếm những con "sand dollar" (một loài nhím biển) sống ở vùng bờ biển Maine, vì cha mẹ bảo tôi rằng chúng sẽ mang lại may mắn. Nhưng các bạn biết đấy, chúng rất khó tìm. Chúng bị bao phủ bởi cát nên rất khó thấy. Tuy nhiên, tôi dần dần quen với việc tìm chúng. Tôi bắt đầu nhận ra những hình dáng và những khuôn mẫu giúp tôi tìm ra chúng.
This grew into a passion for finding things, a love for the past and archaeology. And eventually, when I started studying Egyptology, I realized that seeing with my naked eyes alone wasn't enough. Because all of the sudden, in Egypt, my beach had grown from a tiny beach in Maine to one eight hundred miles long, next to the Nile. And my sand dollars had grown to the size of cities. This is really what brought me to using satellite imagery. For trying to map the past, I knew that I had to see differently.
Điều này phát triển thành niềm đam mê tìm kiếm các đồ vật, 1 tình yêu đối với quá khứ và khảo cổ học. Và dần dần khi tôi bắt đầu nghiên cứu Ai Cập học, tôi nhận ra rằng quan sát với con mắt trần là chưa đủ. Vì điều bất ngờ của Ai Cập là bãi biển của tôi đã phát triển từ 1 bãi biển nhỏ ở Maine thành 1 bãi biển dài 800 dặm bên cạnh sông Nile, và những con "sand dollars" đã từng phát triển bằng kích cỡ của 1 thành phố. Đây chính là điều đã khiến tôi bắt đầu sử dụng hình ảnh vệ tinh. Vì cố tái hiện lại quá khứ, tôi biết tôi phải nhìn mọi vật theo 1 cách khác.
So I want to show you an example of how we see differently using the infrared. This is a site located in the eastern Egyptian delta called Mendes. And the site visibly appears brown, but when we use the infrared and we process it, all of the sudden, using false color, the site appears as bright pink. What you are seeing are the actual chemical changes to the landscape caused by the building materials and activities of the ancient Egyptians.
Nên tôi muốn đưa ra 1 ví dụ về cách tôi nhìn khác đi bằng cách sử dụng tia hồng ngoại. Đây là 1 địa điểm ở phía đông đồng bằng Ai Cập, được gọi là Bendix. Và ta thấy địa điểm này rõ ràng có màu nâu, nhưng khi dùng tia hồng ngoại và xử lí nó bằng 1 màu sai lệch thì bỗng nhiên, ta thấy địa điểm này màu hồng. Những gì bạn đang thấy thật ra là những thay đổi về hóa học của cảnh quan này, gây nên bởi các vật liệu xây dựng và hoạt động của người Ai Cập cổ.
What I want to share with you today is how we've used satellite data to find an ancient Egyptian city, called Itjtawy, missing for thousands of years. Itjtawy was ancient Egypt's capital for over four hundred years, at a period of time called the Middle Kingdom, about four thousand years ago. The site is located in the Faiyum of Egypt, and the site is really important, because in the Middle Kingdom there was this great renaissance for ancient Egyptian art, architecture and religion. Egyptologists have always known the site of Itjtawy was located somewhere near the pyramids of the two kings who built it, indicated within the red circles here, but somewhere within this massive flood plain. This area is huge -- it's four miles by three miles in size. The Nile used to flow right next to the city of Itjtawy, and as it shifted and changed and moved over time to the east, it covered over the city.
Điều tôi muốn chia sẻ với các bạn hôm nay là ta dùng dữ liệu từ vệ tinh như thế nào để tìm một thành phố Ai Cập cổ, được gọi là Itijtawy, đã mất tích hàng ngàn năm. Itijawy là thủ đô của Ai Cập cổ trong hơn 400 năm, vào một thời kì gọi là Vương Quốc Trung Tâm cách đây khoảng 4000 năm. Thành phố này ở Faiyum, Ai Cập và địa điểm này rất quan trọng vì trong thời kì Vương Quốc Trung Tâm đã diễn ra 1 cuộc Phục hưng lớn của nghệ thuật, kiến trúc và tôn giáo của Ai Cập cổ. Các nhà Ai Cập cổ vật học luôn biết rằng Itjtawy toạ lạc đâu đó gần những kim tự tháp của hai vị vua xây nên nó, được chỉ ra trong vòng tròn đỏ này, nhưng đâu đó trong vùng đồng bằng ngập nước rộng lớn này. Khu vực này rất rộng lớn -- 3 dặm chiều ngang và 4 dặm chiều dài. Sông Nile từng chảy ngay bên cạnh thành phố Itjtawy, và khi dòng sông dịch chuyển dần dần sang phía đông, nó bao phủ toàn bộ thành phố.
So, how do you find a buried city in a vast landscape? Finding it randomly would be the equivalent of locating a needle in a haystack, blindfolded, wearing baseball mitts.
Vậy, làm sao các bạn tìm được 1 thành phố bị chôn vùi trong 1 khu vực rông lớn? Tìm kiếm 1 cách ngẫu nhiên sẽ giống như là xác định vị trí 1 cây kim trong đống rơm trong khi bị bịt mắt và mang găng tay bóng bầu dục.
(Laughter)
Vậy những gì chúng tôi đã làm là sử dụng dữ liệu địa hình của NASA
So what we did is we used NASA topography data to map out the landscape, very subtle changes. We started to be able to see where the Nile used to flow. But you can see in more detail, and even more interesting, this very slight raised area seen within the circle up here which we thought could possibly be the location of the city of Itjtawy.
để vạch ra cảnh quan này, những thay đổi rất tinh tế. Chúng tôi bắt đầu thấy được những nơi dòng sông Nile đã từng chảy qua. Nhưng các bạn có thể thấy chi tiết hơn -- và thậm chí thú vị hơn -- khu vực được nâng cao lên một chút được khoanh tròn này, chúng tôi nghĩ nó có thể là vị trí của thành phố Itjtawy.
So we collaborated with Egyptian scientists to do coring work, which you see here. When I say coring, it's like ice coring, but instead of layers of climate change, you're looking for layers of human occupation. And, five meters down, underneath a thick layer of mud, we found a dense layer of pottery. What this shows is that at this possible location of Itjtawy, five meters down, we have a layer of occupation for several hundred years, dating to the Middle Kingdom, dating to the exact period of time we think Itjtawy is. We also found work stone -- carnelian, quartz and agate that shows that there was a jeweler's workshop here. These might not look like much, but when you think about the most common stones used in jewelry from the Middle Kingdom, these are the stones that were used.
Thế nên chúng tôi kết hợp với các nhà khoa học Ai Cập để lấy mẫu ở lõi, như các bạn thấy đây. Khi tôi nói lấy mẫu lõi, nó cũng như lấy mẫu lõi băng, nhưng thay vì tìm các lớp thể hiện sự biến đổi khí hậu, ta đang tìm các lớp thể hiện các nghề nghiệp của con người. Và năm mét dưới mặt đất, dưới 1 lớp bùn dày, chúng tôi tìm thấy một lớp gốm sứ dày. Điều này cho thấy rằng tại vị trí khả thi này của Itjtawy, năm mét dưới mặt đất, ta có 1 lớp thể hiện sự định cư của hàng trăm năm của thời Vương Quốc Trung Tâm, được định tuổi vào thời kì chính xác chúng tôi nghĩ Itjtawy đã tồn tại. Chúng tôi còn tìm thấy 1 số dụng cụ đá -- đá carnelian, thạch anh và agate cho thấy đã từng có 1 xưởng đá quý ở đây. Nghe có vẻ không lí tưởng lắm, nhưng khi các bạn nghĩ về những loại đá thông dụng nhất dùng làm nữ trang và thời Vương Quốc Trung Tâm, thì đó là những loại đá được sử dụng.
So, we have a dense layer of occupation dating to the Middle Kingdom at this site. We also have evidence of an elite jeweler's workshop, showing that whatever was there was a very important city. No Itjtawy was here yet, but we're going to be returning to the site in the near future to map it out. And even more importantly, we have funding to train young Egyptians in the use of satellite technology so they can be the ones making great discoveries as well.
Vậy, ta có một lớp dày hơn thể hiện sự định cư dài lâu hơn vào thời kì Vương Quốc Trung Tâm ở nơi này. Ta cũng có những bằng chứng về nhiều xưởng kim hoàn, cho thấy rằng nơi đây đã từng có 1 thành phố rất quan trọng. Itjtawy chưa được tìm thấy, nhưng chúng tôi dự định sẽ trở lại nơi đó trong tương lai gần để tìm kiếm. Và quan trọng hơn nữa, chúng ta có ngân quỹ để huấn luyện thanh niên Ai Cập về cách sử dụng công nghệ vệ tinh, để họ cũng có thể trở thành những người có những phát hiện vĩ đại.
So I wanted to end with my favorite quote from the Middle Kingdom -- it was probably written at the city of Itjtawy four thousand years ago. "Sharing knowledge is the greatest of all callings. There's nothing like it in the land." So as it turns out, TED was not founded in 1984 AD.
Vậy, tôi muốn kết thúc với câu nói ưa thích của tôi từ Vương Quốc Trung Tâm -- có lẽ nó được viết tại thành phố Itjtawy 4000 năm về trước. "Chia sẻ kiến thức là tiếng gọi vĩ đại nhất. Trên đời chẳng có gì giống như thế." Vậy hoá ra là, TED không được thành lập vào năm 1984 trước công nguyên.
(Laughter)
(tiếng cười)
Making ideas actually started in 1984 BC at a not-lost-for-long city, found from above. It certainly puts finding seashells by the seashore in perspective.
Những ý tưởng thật ra được xuất phát từ năm 1984 trước Công Nguyên tại 1 thành phố bị mất tích chưa bao lâu, đã được tìm thấy như trên. Nó chắc chắn đã đưa việc tìm vỏ sò trên bờ biển vào tầm nhìn.
Thank you very much.
Cảm ơn các ban rất nhiều.
(Applause)
(vỗ tay)
Thank you.
Cảm ơn.
(Applause)
(vỗ tay)