When I was a child growing up in Maine, one of my favorite things to do was to look for sand dollars on the seashores of Maine, because my parents told me it would bring me luck. But you know, these shells, they're hard to find. They're covered in sand, they're difficult to see. However, over time, I got used to looking for them. I started seeing shapes and patterns that helped me to collect them.
Bērnībā, uzaugot Meinā, viena no manām vismīļākajām nodarbēm bija smilšu dolāru meklēšana Meinas liedagā, jo vecāki teica, ka tie atnesīšot man laimi. Bet ziniet, to čaulas atrast ir grūti. Tās ir klātas smiltīm, grūti ieraugāmas. Tomēr laika gaitā es pieradu tos meklēt. Es sāku saskatīt formas un rakstus smiltīs, kas palīdzēja man tos atrast.
This grew into a passion for finding things, a love for the past and archaeology. And eventually, when I started studying Egyptology, I realized that seeing with my naked eyes alone wasn't enough. Because all of the sudden, in Egypt, my beach had grown from a tiny beach in Maine to one eight hundred miles long, next to the Nile. And my sand dollars had grown to the size of cities. This is really what brought me to using satellite imagery. For trying to map the past, I knew that I had to see differently.
Tā izauga par aizraušanos ar lietu meklēšanu, par mīlestību pret pagātni un arheoloģiju. Visbeidzot, kad sāku studēt eģiptoloģiju, es sapratu, ka ar manu neapbruņoto aci nepietiek. Jo Ēģiptē mana pludmale pēkšņi bija izaugusi no mazās Meinas pludmalītes līdz tādai, kas stiepjas 1300 kilometru garumā gar Nīlas krastu. Un mani smilšu dolāri bija izauguši par pilsētām. Tieši tas mani noveda pie satelītattēlu izmantošanas. Es zināju, ka, mēģinot kartēt pagātni, man ir jāredz citādi.
So I want to show you an example of how we see differently using the infrared. This is a site located in the eastern Egyptian delta called Mendes. And the site visibly appears brown, but when we use the infrared and we process it, all of the sudden, using false color, the site appears as bright pink. What you are seeing are the actual chemical changes to the landscape caused by the building materials and activities of the ancient Egyptians.
Gribu jums parādīt piemēru redzēšanai citādi ar infrasarkano gaismu. Šī senvieta – Mendesa – atrodas Ēģiptes deltas austrumu daļā. Acīm šī vieta izskatās brūna, taču, izmantojot un apstrādājot infrasarkanos datus, pēkšņi, izmantojot viltus krāsu, vieta izskatās koši rozā. Tas, ko redzat, ir ainavas faktiskās ķīmiskās izmaiņas, ko izraisījuši būvmateriāli un seno ēģiptiešu aktivitātes.
What I want to share with you today is how we've used satellite data to find an ancient Egyptian city, called Itjtawy, missing for thousands of years. Itjtawy was ancient Egypt's capital for over four hundred years, at a period of time called the Middle Kingdom, about four thousand years ago. The site is located in the Faiyum of Egypt, and the site is really important, because in the Middle Kingdom there was this great renaissance for ancient Egyptian art, architecture and religion. Egyptologists have always known the site of Itjtawy was located somewhere near the pyramids of the two kings who built it, indicated within the red circles here, but somewhere within this massive flood plain. This area is huge -- it's four miles by three miles in size. The Nile used to flow right next to the city of Itjtawy, and as it shifted and changed and moved over time to the east, it covered over the city.
Šodien vēlos jums pastāstīt to, kā mēs izmantojām satelītdatus, lai atrastu senu ēģiptiešu pilsētu Ičtavi, kas pazudusi tūkstošiem gadu. Ičtavi bija Senās Ēģiptes galvaspilsēta vairāk nekā 400 gadus laika periodā, ko dēvē par Vidējo valsti, kas bija pirms aptuveni 4000 gadu. Senvieta atrodas Faijumā, Ēģiptē, un tā ir patiešām svarīga, jo Vidējās valsts laikā Senās Ēģiptes māksla, arhitektūra un reliģija piedzīvoja īstu renesansi. Eģiptologi vienmēr ir zinājuši, ka Ičtavi atradusies kaut kur netālu no to divu valdnieku piramīdām, kas pilsētu uzcēla, – tās iezīmētas ar sarkanajiem apļiem – bet kaut kur šajā milzīgajā palienē... tā ir milzīga platība! Tie ir pieci reiz sešarpus kilometri. Nīla savulaik tecēja tieši līdzās Ičtavi pilsētai, taču, laika gaitā mainoties un pārvietojoties uz austrumiem, tā atstāja pilsētu zem ūdens.
So, how do you find a buried city in a vast landscape? Finding it randomly would be the equivalent of locating a needle in a haystack, blindfolded, wearing baseball mitts.
Tātad, kā plašā ainavā atrast pazudušu pilsētu? Meklēt uz labu laimi būtu tāpat kā meklēt adatu siena kaudzē ar aizsietām acīm un beisbola cimdiem rokās.
(Laughter)
(Smiekli)
So what we did is we used NASA topography data to map out the landscape, very subtle changes. We started to be able to see where the Nile used to flow. But you can see in more detail, and even more interesting, this very slight raised area seen within the circle up here which we thought could possibly be the location of the city of Itjtawy.
Tāpēc ainavas kartēšanai mēs izmantojām NASAs topogrāfiskos datus, lai ieraudzītu pavisam sīkas izmaiņas. Mēs sākām ieraudzīt, kur Nīla tecējusi agrāk. Taču vēl interesantāk ir, ka detalizētāk saskatāms šis mazliet paaugstinātais laukums, kas šeit atzīmēts ar aplīti, kas, domājams, varētu būt Ičtavi pilsētas atrašanās vieta.
So we collaborated with Egyptian scientists to do coring work, which you see here. When I say coring, it's like ice coring, but instead of layers of climate change, you're looking for layers of human occupation. And, five meters down, underneath a thick layer of mud, we found a dense layer of pottery. What this shows is that at this possible location of Itjtawy, five meters down, we have a layer of occupation for several hundred years, dating to the Middle Kingdom, dating to the exact period of time we think Itjtawy is. We also found work stone -- carnelian, quartz and agate that shows that there was a jeweler's workshop here. These might not look like much, but when you think about the most common stones used in jewelry from the Middle Kingdom, these are the stones that were used.
Mēs sadarbojāmies ar ēģiptiešu zinātniekiem, lai veiktu šeit redzamos urbšanas darbus. Ar „urbšanu” es domāju ko līdzīgu ledus urbšanai, taču klimata pārmaiņu slāņu vietā tiek meklēti cilvēku kultūrslāņi. Un piecu metru dziļumā, zem bieza dubļu slāņa mēs atradām blīvu keramikas slāni. Tas parāda, ka šajā iespējamajā Ičtavi atrašanās vietā, piecu metru dziļumā, ir vairāku gadsimtu kultūrslānis, kas datējams ar Vidus valsts periodu, tieši to laika periodu, kad Ičtavi, domājams, pastāvēja. Mēs atradām arī apstrādātus akmeņus – karnēliju, kvarcu un ahātu, – kas liecina, ka tur bijusi rotdara darbnīca. Var šķist, ka tas nav daudz, taču, apdomājot, kādus akmeņus visbiežāk izmantoja Vidējās valsts laika rotās, izrādās, tika izmantoti tieši šie.
So, we have a dense layer of occupation dating to the Middle Kingdom at this site. We also have evidence of an elite jeweler's workshop, showing that whatever was there was a very important city. No Itjtawy was here yet, but we're going to be returning to the site in the near future to map it out. And even more importantly, we have funding to train young Egyptians in the use of satellite technology so they can be the ones making great discoveries as well.
Tātad, šajā vietā ir blīvs kultūrslānis, datējams ar Vidējās valsts periodu. Mums ir arī pierādījumi, ka šeit bijusi elitāra rotdara darbnīca, kas norāda, ka, lai arī kas te būtu bijis, tā bijusi ļoti svarīga pilsēta. Ičtavi šeit vēl nebija, taču drīzumā mēs atgriezīsimies šajā vietā, lai to kartētu. Un vēl svarīgāk – mums ir finansējums jaunu ēģiptiešu apmācībai satelīttehnoloģijas izmantošanā, lai arī viņi varētu veikt dižus atklājumus.
So I wanted to end with my favorite quote from the Middle Kingdom -- it was probably written at the city of Itjtawy four thousand years ago. "Sharing knowledge is the greatest of all callings. There's nothing like it in the land." So as it turns out, TED was not founded in 1984 AD.
Es gribētu beigt ar savu iemīļotāko citātu no Vidus valsts perioda – to, iespējams, uzrakstīja Ičtavi pilsētā pirms četriem tūkstošiem gadu. „Dalīties zināšanās ir visdižākais no aicinājumiem. Uz zemes nav nekā līdzīga.” Tātad, kā izrādās, TED nav dibināts mūsu ēras 1984. gadā.
(Laughter)
(Smiekli)
Making ideas actually started in 1984 BC at a not-lost-for-long city, found from above. It certainly puts finding seashells by the seashore in perspective.
Ideju radīšana patiesībā sākās 1984. gadā pirms mūsu ēras no augšas atrastā pilsētā, kas vairs nebūs sen zudusi. Katrā ziņā uz gliemežvāku meklēšanu tas liek paraudzīties citām acīm.
Thank you very much.
Liels paldies.
(Applause)
(Aplausi)
Thank you.
Paldies.
(Applause)
(Aplausi)