My students often ask me, "What is sociology?" And I tell them it's the study of the way in which human beings are shaped by things that they don't see. And they say, "So, how can I be a sociologist? How can I understand those invisible forces?" And I say, "Empathy. Start with empathy. It all begins with empathy. Take yourself out of your shoes, put yourself into the shoes of another person."
Studentët e mi, më pyesin shpesh, "Cfare është sociologjia?" E unë ju them, " Ajo studion mënyrat se si qeniet njerëzore janë të formuar nga gjërat të cilat ata nuk i shohin." Dhe ata pyesin, "Si mund të bëhem sociolog? Si mundem ti kuptoj këto forca të padukshme?" Dhe ju përgjigjem. "Bashkëndjesia." Filloni me dhembshuri - bashkëndjenje. Sepse çdo gjë fillon me bashkëndjenje. Hiqeni veten nga lëkura e juaj, vendoseni veten në lëkurën e një personi tjetër."
Here, I'll give you an example. So I imagine my life if, a hundred years ago, China had been the most powerful nation in the world and they came to the United States in search of coal. And they found it, and, in fact, they found lots of it right here. And pretty soon, they began shipping that coal, ton by ton, railcar by railcar, boatload by boatload, back to China and elsewhere around the world. And they got fabulously wealthy in doing so. And they built beautiful cities all powered on that coal. And back here in the United States, we saw economic despair, deprivation. This is what I saw. I saw people struggling to get by, not knowing what was what and what was next. And I asked myself the question: How is it possible that we could be so poor here in the United States, because coal is such a wealthy resource; it's so much money? And I realize: because the Chinese ingratiated themselves with a small ruling class here in the United States, who stole all of that money and all of that wealth for themselves. And the rest of us, the vast majority of us, struggle to get by. And the Chinese gave this small ruling elite loads of military weapons and sophisticated technology in order to ensure that people like me would not speak out against this relationship. Does this sound familiar?
Do t'ju jap një shembull. E paramendoj jetën time, sikur njëqind vite më herët Kina do të kishte qenë shteti më i fuqishëm në botë dhe ata do të vinin në Shtetet e Bashkuara për të kërkuar thëngjill, dhe do të gjenin, në fakt do të gjenin në sasi të mëdha po këtu. Shumë shpejt, do të fillonin të transportonin këtë thëngjill, me tonelata, me trena, me anije, deri në Kinë apo edhe diku tjetër në botë. Dhe ata do të pasuroheshin duke e transportuar në këtë mënyrë. Dhe do të ndërtonin qytete të bukura të gjitha këto prej atij thëngjilli. Ndërsa këtu në Shtetet e Bashkuara, ne shohim një dëshprim dhe humbje ekonomike. Kjo është çfare unë pashë. Unë pashë njerëzit të cilët po mundoheshin të mbijetonin, duke mos patur dijeni se çfare po i pret. Dhe pastaj i bëra vetes një pyetje. Unë pyeta "Si është e mundur që ne këtu në Shtetet e Bashkuara të jemi kaq të varfur, duke ditur se thëngjilli është një burim i pasur, vlen shumë para?" Dhe e kuptova, sepse Kinezët kanë përvetësuar me një klasë të pakët sunduese këtu në Shtetet e Bashkuara dhe kanë grabitur të gjitha paratë e pasuritë për vete. E ne të tjerët, shumica prej neve, luftojmë të mbijetojmë. Dhe Kinezët i kanë dhuruar kësaj elite të vogël sunduese shumë armë dhe teknologji të sofistikuar që të siguroj që njerëzit sikur unë të mos flasin kundër këtyre marrëdhënieve. A ju tingëllon kjo e njohur?
And they did things like train Americans to help protect the coal. And everywhere, there were symbols of the Chinese -- everywhere, a constant reminder. And back in China, what do they say in China? Nothing! They don't talk about us. They don't talk about the coal. If you ask them, they'll say, "Well, you know, we need the coal. I mean, come on, I'm not going to turn down my thermostat. You can't expect that." And so, I get angry, and I get pissed, as do lots of average people. And we fight back, and it gets really ugly. And the Chinese respond in a very ugly way. And before we know it, they send in the tanks and they send in the troops. And lots of people are dying. And it's a very, very difficult situation.
Dhe ata po ashtu i kanë stërvitur Amerikanët t'ju ndihmojnë ta mbrojnë thëngjillin. Dhe kudo, ishin vendosur simbolet e Kinezëve-- gjithëkund, një përkujtues i përhershëm. Dhe në Kinë, çfare po thonin ata në Kinë? Asgjë. Ata nuk po flisnin rreth nesh. Ata nuk po flisnin për thëngjillin. Nëse i pyesni ata, do të përgjigjeshin, " Shikoni, ju e dini që thëngjilli, neve na nevojitet thëngjilli. Ajo qe po them unë është, njerëz nuk do ti ule temperaturat në termostat. Nuk duhet ta prisni këtë gjë." Kështu që unë nevrikosem, dhe humb toruan, sikurse shumë njerëz të zakonshëm. Dhe luftoj, dhe kuptohet gjithëçka prishet. Kinezët kundërvihen në mënyrë të shëmtuar. Dhe ende pa e kuptuar ne, ata dërgojnë tankset pastaj edhe trupat luftarake, shumë njerëz po vdesin, dhe mbretëron një situatë tejet e vështirë.
Can you imagine what you would feel if you were in my shoes? Can you imagine walking out of this building and seeing a tank sitting out there, or a truck full of soldiers? Just imagine what you would feel, because you know why they're here; you know what they're doing here. And you just feel the anger and you feel the fear. If you can, that's empathy. That's empathy. You've left your shoes, and you've stood in mine. And you've got to feel that.
A mund ta imagjinoni se çka do të ndjeni nëse do të ishit në lëkurën time? A mund të paramendoni që kur të dilni nga kjo ndërtesë do të shihni një tanks të vendosur aty apo një kamion përplot me ushtarë? Dhe vetëm paramendoni se çka do të ndjenit. Sepse e dini përse ata janë aty, dhe se çfare po bëjnë aty. Dhe ju e ndjeni mllefin e frikën. Nëse këtë ju mund ta paramendoni, atëherë kjo është dhembshuria--kjo është bashkëndjesia. Ju keni dale nga lëkura e juaj, e jeni vendosur në lëkurën time. Dhe keni mundur të ndjeni atë.
OK, so that's the warm-up. That's the warm-up. Now we're going to have the real radical experiment. So, for the remainder of my talk, what I want you to do is put yourselves in the shoes of an ordinary Arab Muslim living in the Middle East -- in particular, in Iraq. And so to help you, perhaps you're a member of this middle-class family in Baghdad. What you want is the best for your kids. You want your kids to have a better life. And you watch the news, you pay attention. You read the newspaper, you go down to the coffee shop with your friends, you read the newspapers from around the world. Sometimes you even watch satellite, CNN, from the United States. You have a sense of what the Americans are thinking. But really, you just want a better life for yourself. That's what you want. You're Arab Muslim living in Iraq. You want a better life for yourself.
Në rregull, kjo ishte vetëm për t'ju ngrohur pak. Pra ishte një parahyrje. Tani ne do të shohim eksperimentin e vërtetë radikal Dhe vetëm sa për t'ju rikujtuar diskutimin tim, se ajo cfare kërkoj nga ju është të vendosni veten në lëkurën e një arabi musliman të zakonshëm i cili jeton në Lindjen e Mesme-- më saktësisht, në Irak. Dhe për t'ju ndihmuar pak, ndoshta paramendoni se jeni anëtar i një familje të klasës së mesme në Bagdad-- dhe se ju doni vetëm të mirën e fëmijëve tuaj. Ju dëshironi që fëmijët tuaj të kenë një jetë sa më të mirë. Dhe sa herë shihni lajmet, ju i kushtoni vëmendjen, ju lexoni shtypin ditor, ju takoni miqtë për kafe, dhe ju lexoni shtypin ditor nga e gjithë bota. Dhe nganjëherë ju po ashtu shihni në kanalet satelitore, CNN nga Shtetet e Bashkuara. Kështu që e keni një ndjenjë se çfare Amerikanët jane duke menduar. Por në fakt, ju vetëm se dëshironi një jetë sa më të mirë për veten. Kjo është se çfare ju dëshironi. Ju jeni një arab musliman duke jetuar në Irak. Ju dëshironi një jetë sa më të mirë për veten.
So here, let me help you. Let me help you with some things that you might be thinking. Number one: this incursion into your land these past 20 years and before -- the reason anyone is interested in your land, and particularly the United States, is oil. It's all about oil; you know that, everybody knows that. People back in the United States know it's about oil. It's because somebody else has a design for your resource. It's your resource -- it's not somebody else's. It's your land; it's your resource. Somebody else has a design for it. And you know why they have a design? You know why they have their eyes set on it? Because they have an entire economic system that's dependent on that oil -- foreign oil, oil from other parts of the world that they don't own.
Prandaj, më lejoni t'ju ndihmoj. Më lejoni t'ju sqaroj disa gjëra që ju mund ti mendoni. E para: ky farë inkursioni në vendin tuaj në 20 vitet e fundit, dhe më herët, shkaku pse dikush është i interesuar për vendin tuaj, e sidomos Shtetet e Bashkuara, është nafta. Gjithçka është rreth naftës, ju e dini, gjithëkush e di. Edhe njerëzit në Shtetet e Bashkuara e dinë se kjo punë ka të bëjë me naftën. E kjo ndodh sepse dikush tjetër ka një interes për burimet tuaja. Burimi ështe i juaji, nuk i takon dikujt tjetër. Atdheu është i juaji, burimet janë tuajat. Por dikush tjetër e ka zgjedhur. Dhe e dini pse dikush tjetër e ka zgjedhur? E dini përse ata ja kanë mësyer? Sepse ata e kanë një sistem të plotë ekonomik që varet në naftë-- në naftën e huaj, naftë e cila vjen nga anët e botës, të cilën ata nuk e zotërojnë.
And what else do you think about these people? The Americans, they're rich. Come on, they live in big houses, they have big cars. They all have blond hair, blue eyes. They're happy. You think that. It's not true, of course, but that's the media impression. And that's what you get. And they have big cities, and the cities are all dependent on oil. And back home, what do you see? Poverty, despair, struggle. Look, you don't live in a wealthy country. I mean -- this is Iraq. This is what you see. You see people struggling to get by. It's not easy; you see a lot of poverty. And you feel something about this. These people have designs for your resource, and this is what you see?
E çfare tjetër mendoni për këta njerëz? Amerikanët, ata janë të pasur. Shikoni, ata jetojnë në shtëpi të mëdha, posedojnë makina të mëdhaja, ata të gjithë janë biondë, sykaltërt, e janë shumë të lumtur. Ju mendoni, që kjo natyrisht nuk është e vërtetë, por kjo është përshtypja mediale, dhe kuptohet kjo është se çfare rezulton të kuptohet. Se ata kanë qytete të mëdha, e se këto qytete varen të gjitha në naftë. E në atdheun tuaj, çfare shihni? Varfëri, dëshprim, luftë për mbijetesë. Shikoni, ju nuk jetoni në një shtet të pasur. Ky është Iraku. Kjo është ajo cfare shihni. Ju shihni njerëz të cilët luftojnë të mbijetojnë. Ajo qe dua të them; ju shihni shumë varfëri. Dhe ju ndjeni diçka për këtë gjë. Këta njerëz kanë për qëllim burimet tuaja, kjo është ajo se cfare ju shihni?
Something else you see that you talk about -- Americans don't talk about this, but you do -- there's this thing, this militarization of the world, and it's centered right in the United States. And the United States is responsible for almost one half of the world's military spending. Four percent of the world's population! And you feel it; you see it every day. It's part of your life. And you talk about it with your friends. You read about it. And back when Saddam Hussein was in power, the Americans didn't care about his crimes. When he was gassing the Kurds and gassing Iran, they didn't care about it. When oil was at stake, somehow, suddenly, things mattered. And what you see, something else: the United States, the hub of democracy around the world -- they don't seem to really be supporting democratic countries all around the world. There are a lot of countries, oil-producing countries, that aren't very democratic, but supported by the United States. That's odd.
Ju shihni diçka tjetër për ate qe edhe bisedoni-- Amerikanët nuk bisedojnë për këtë gjë, por ju po. Ekziston militarizimi i botës, me qendër po në Shtetet e Bashkuara. Dhe Shtetet e Bashkuara përgjigjet për gati gjysmën e shpenzimeve të ushtrisë në botë-- katër përqind e popullatës së botës. Dhe ju e ndjeni, e shihni çdo ditë. Kjo është pjesë e jetë suaj. Dhe ju flisni për këtë gjë me miqtë tuaj. Lexoni për këtë. Dhe kur ishte Sadam Husein në fuqi, Amerikanëve nuk ju bëhej vonë për krimet e tij. Kur ai po helmonte me gas kurdët dhe iranianët, ata nuk brengoseshin fare. Kur u rrezikua nafta. papritmas gjithçka dukej e rëndësishme. Dhe ajo qe shihni, diçka tjetër, Shtetet e Bashkuara, qendra e demokracisë rreth botës, ata nuk duket sikur po përkrahnin shtetet demokratike rreth botës. Ekzistojnë shumë shtete, të cilat prodhojnë naftë, që nuk janë aq demokratike, por që mbështeten nga Shtetet e Bashkuara. Kjo është e çuditshme.
Oh -- these incursions, these two wars, the 10 years of sanctions, the eight years of occupation, the insurgency that's been unleashed on your people, the tens of thousands, the hundreds of thousands of civilian deaths? All because of oil. You can't help but think that. You talk about it. It's in the forefront of your mind, always. You say, "How is that possible?" And this man, he's everyman -- your grandfather, your uncle, your father, your son, your neighbor, your professor, your student. Once a life of happiness and joy and suddenly, pain and sorrow. Everyone in your country has been touched by the violence, the bloodshed, the pain, the horror -- everybody. Not a single person in your country has not been touched.
Oh, këto inkursione, këto dy luftëra, 10 vitet e sanksionieve, tetë vitet e okupimit, rebelimi i cili është ndërsyer në njerëzit tuaj, qindra mijëra vdekje të njerëzve civil, e te gjitha për shkak të naftës. Nuk mund të mendoni ndryshe. Ju flisni për këtë gjë. Gjithmonë ju paraprin mendimeve tuaja. Ju thoni, "Si është kjo e mundur?" Dhe ky njeri, mund te jetë kushdo-- gjyshi juaj, xhaxhai juaj, babai juaj, biri juaj. fqinji juaj, profesori juaj, studenti juaj. Dikur një jetë me lumturi e gaz, dhe papritmas dhimbje e pikëllim. Gjithëkush në vendin tuaj është prekur nga dhuna, nga gjakderdhjet, dhimbja, tmerri, çdokush. Nuk ka asnjë person në vendin tuaj që nuk është prekur.
But there's something else. There's something else about these people, these Americans who are there. There's something else about them that you see that they don't see themselves. And what do you see? They're Christians! They're Christians. They worship the Christian God, they have crosses, they carry Bibles. Their Bibles have a little insignia that says "US Army" on them. And their leaders, their leaders: before they send their sons and daughters off to war in your country -- and you know the reason -- before they send them off, they go to a Christian church, and they pray to their Christian God, and they ask for protection and guidance from that god. Why? Well, obviously, when people die in the war, they are Muslims, they are Iraqis -- they're not Americans. You don't want Americans to die -- "Protect Our Troops." And you feel something about that -- of course you do. And they do wonderful things. You read about it, you hear about it. They're there to build schools and help people. That's what they want to do. They do wonderful things, but they also do the bad things, and you can't tell the difference.
Por ka edhe diçka tjetër. Ka edhe diçka tjetër rreth këtyre njerëzve, këta amerikanë që janë atje. Ka diçka rreth tyre që ju mund të vëreni--qe ata vetë nuk e shohin. Pra, çfare po vëreni? Ata janë të krishterë. Ata janë të krishterë. Ata adhurojnë një zot të krishterë, kanë simbolin e kryqit, ata kanë biblën. Bibla e tyre e ka një simbol në të cilën shkruhet " Ushtria e Shteteve të Bashkuara". Dhe udhëheqësit e tyre, udhëheqësit e tyre: para se ti dërgojnë bijtë e bijat e tyre për të luftuar për vendin e tyre-- e ju e dini arsyen përse-- para se ti dërgojnë, ata shkojnë në Kishën e krishterë dhe i luten Zotit të tyre të krishterë, i luten që Zoti t'ju rrëfej rrugën e ti mbroj. Përse? Epo, siç shihet, kur njerëzit vdesin në një luftë, ata janë muslimanë, ata janë irakianë-- ata nuk janë amerikanë. Ju nuk dëshironi që amerikanët të vdesin. Ruani trupat tanë. Dhe ju seç ndjeni diçka rreth kësaj pune-- normalisht që ndjeni. E ata bëjnë gjëra të mrekullueshme. Ju lexoni rreth tyre, dëgjoni për ta. Se ata janë atje për të ndërtuar shkolla dhe ti ndihmojnë njerëzit, e kjo është se çfare ata duan që ju të besoni. Ata bëjnë gjëra të mrekullueshem por edhe gjëra të shëmtuara, por ju nuk e shihni ndryshimin. E ky njeri, për shembull e ke një njeri si Gjeneral Toger William Boykin.
And this guy, you get a guy like Lt. Gen. William Boykin. Here's a guy who says that your god is a false god. Your god's an idol; his god is the true god. The solution to the problem in the Middle East, according to him, is to convert you all to Christianity -- just get rid of your religion. And you know that. Americans don't read about this guy. They don't know anything about him, but you do. You pass it around. You pass his words around. I mean, this is serious. You're afraid. He was one of the leading commanders in the second invasion of Iraq. And you're thinking, "My God, if this guy is saying that, then all the soldiers must be saying that." And this word here -- George Bush called this war a crusade. Man, the Americans, they're just like, "Ah, crusade. Whatever. I don't know what that means." You know what it means -- it's a holy war against Muslims. Look, invade, subdue them, take their resources. If they won't submit, kill them. That's what this is about. And you're thinking, "My God, these Christians are coming to kill us." This is frightening. You feel frightened. Of course you feel frightened.
Ajo cfare dua t'ju them, m'lejoni t'ju potencoj, ky njeri thotë se Zoti i juaj është jo ai i vërteti. Zoti i juaj është veç një idhull, Zoti i tij është ai i vërteti. Zgjidhja për çështjen e Lindjes së Mesme, sipas tij, është që të gjithë të konvertohen në krishterizëm-- ta hiqni qafe fenë tuaj. E ju e dini, që amerikanët nuk lexojnë për këtë person. Ata nuk dijnë asgjë rreth tij, por ju e dini. Ju i njoftoni të tjerët. Ju e shpërndani predikimin e tij. Kjo është një gjë shumë serioze. Ai ka qenë një nga komandantët kryesor në okupimin e dytë të Irakut. Ju po mendoni, " Oh Zot, nëse ky njeri po flet kështu, atëherë të gjithë ushtarët modeomos flasin të njejtën gjë." Dhe kjo fjalë këtu, George Bush, e ka quajtur këtë luftë një kryqëzatë. E Amerikanët e shohin këtë gjë sikur, "Ah, kryqëzata. Eh, çfare po di unë." Por ju e dini se çfare do të thotë kjo fjalë. Do të thotë luftë e shenjtë kundër muslimanëve. Shiko, do të thotë: pushtoni, nënshtroni ata dhe grabisni burimet e tyre. Nëse nuk nënshtrohen, vritini. Kjo është e gjitha. E ju po mendoni, "Oh Zoti im, të krishterët po vijnë të na vrasin." Kjo është tmerruese. Ju ndjeheni të tmerruar. Natyrisht që ndjeheni të tmerruar.
And this man, Terry Jones: I mean here's a guy who wants to burn Qurans, right? And the Americans: "Ah, he's a knucklehead. He's a former hotel manager; he's got three dozen members of his church ..." They laugh him off. You don't laugh him off, because in the context of everything else, all the pieces fit. Of course this is how Americans think. So people all over the Middle East, not just in your country, are protesting. "He wants to burn Qurans, our holy book. These Christians -- who are these Christians? They're so evil, they're so mean -- this is what they're about?" This is what you're thinking as an Arab Muslim, as an Iraqi. Of course you're going to think this.
E ky person, Terry Jones: Dua te them qe ky njeri dëshiron të djeg Kuranin. E qëndrimi i amerikanëve është që "Ky njeri është i marrë. Ai është një ish menaxher i një hoteli; ai ka disa anëtarë në kishën e tij." Ata e përqeshin. Por ju nuk e përqeshni. Sepse në kontekst të gjerë, çdo gjë ka kuptim. Dua te them qe, kjo është menyra se si amerikanët e kuptojnë, prandaj njerëzit në gjithë Lindjen e Mesme, jo vetëm në vendin tuaj, po protestojnë. "Ai dëshiron ta djeg Kuranin, librin tonë të shenjtë. Këta të krishterë, kush janë këta të krishterë? Ata janë aq të ligj, ata janë aq të poshtër -- kjo është ajo se çfare janë ata." Kjo është ajo që ju mund të mendoni si një arab musliman, si një irakian. Natyrisht se kjo është se çfare mendoni.
And then your cousin says, "Hey coz, check out this website. You've got to see this -- Bible Boot Camp. These Christians are nuts! They're training their little kids to be soldiers for Jesus. They take little kids and run them through these things till they teach them how to say, 'Sir! Yes, sir!' and things like 'grenade toss' and 'weapons care and maintenance.' And go to the website -- it says 'US Army' right on it. I mean, these Christians, they're nuts. How can they do this to their little kids?" And you're reading this website. And of course, Christians in the United States, or anybody, says, "This is some little church in the middle of nowhere." You don't know that. For you, this is like, all Christians. It's all over the Web: "Bible Boot Camp." And look at this. They even teach their kids -- they train them in the same way the US Marines train. Isn't that interesting. And it scares you, and it frightens you.
E pastaj kusheriri juaj, ju fton te shihni një faqe në internet. Kusheri, duhesh patjetër ta shohësh-- Kamp stërvitjeje për Bibël. Këta të krishterë janë çmendur. Ata po i stërvisin fëmijet e tyre të vegjël që të bëhen ushtarë të Jezusit. Ata i marrin këta fëmijë e ju servojnë gjëra të tilla e mësojnë si të ju adresohen njerëzve, "Zotëri, po Zotëri" (adresime ushtarake) po ashtu si të hedhin granata, si të kujdesen e mirëmbajnë armët e zjarrit. Ata shohin këtë faqe në internet. Në të shkruan "Ushtria e Shteteve të Bashkuara. Këta të krishterë janë të çmendur, Si mund t'ja bëjnë këtë fëmijëve të tyre të vegjël?" Dhe ju po lexoni në këtë faqe interneti. Natyrisht, dikush apo edhe të krishterët në Shtetet e Bashkuara, thonë: "Ah, po kjo qenka një kishë tejet e vogël në një vend të humbur." Por ju nuk e dini këtë gjë. Për juve, të gjithë të krishterët janë njësoj. E kanë vendosur në internet, Kampi i stërvitjes për Bibël. E ju e vëreni se: ata i stërvisin fëmijët e tyre-- në mënyrën e njejtë se si stërviten marinsat e Shteteve të Bashkuara. A nuk është kjo interesante. Dhe kjo ju frikëson, dhe ju tmerron.
So these guys, you see them. You see, I, Sam Richards -- I know who these guys are. They're my students, my friends; I know what they're thinking. You don't know. When you see them, they're something else. They're something else. That's what they are to you. We don't see it that way in the United States, but you see it that way. So here. Of course, you've got it wrong. You're generalizing. It's wrong. You don't understand the Americans. It's not a Christian invasion. We're not just there for oil; we're there for lots of reasons. You have it wrong. You've missed it. And of course, most of you don't support the insurgency; you don't support killing Americans; you don't support the terrorists. Of course you don't. Very few people do. But -- some of you do. And this is a perspective. OK. So now, here's what we're going to do.
Ju i shihni këta persona. Shikoni, Unë, Sam Richards, e di kush janë këta persona. Ata janë studentët e mi, miqtë e mi. E di se çfare po mendoni: "Ju nuk e dini këtë gjë." Kur ju i shihni ata, ata janë diçka tjetër, diçka tjetër. Ja çka janë ata për ju. Ne në SH.B.A nuk i shohim në atë mënyrë, por ju po. Kështu që. Natyrisht që ju gaboheni. Ju po i gjeneralizoni. Kjo është e gabueshme. Ju nuk i kuptoni amerikanët. Ky nuk është një okupim i krishterëve. Ne nuk brengosemi vetëm për naftën, por edhe për çështje tjera. Ju po gaboheni. Ju e keni humbur kete. Kuptohet, shumica prej jush nuk e keni mbështetur këtë pushtim; ju nuk i mbështetni vrasjen e amerikanëve; ju nuk i mbështetni terroristët. Natyrisht që jo. Shumë pak njerëz janë mbështetës të këtyre gjërave. Por disa prej juve po. E kjo është vetëm një perspektivë. Në rregull, tani do të bëjmë diçka.
Step outside of your shoes that you're in right now, and step back into your normal shoes. So everyone's back in the room. OK? Now here comes the radical experiment. So we're all back home. This photo: this woman -- man, I feel her. I feel her. She's my sister, my wife, my cousin, my neighbor. She's anybody to me. These guys standing there, everybody in the photo -- I feel this photo, man. So here's what I want you to do.
Do të dalim nga kjo lëkurë, nga ku jemi tani e do të kthehemi tek lëkura jonë. Pra të gjithë jemi kthyer prapa. Tani fillon eksperimenti radikal. Tani pra jemi kthyer aty ku ishim. Kjo fotografi: kjo grua, më besoni, mund ta bashkëndjej. Une e ndjej ate. Ajo është motra ime, gruaja ime, kusherira ime, fqinja ime. Ajo mund të jetë kushdo për mua. Këta njerëz në këtë fotografi, të gjithë ata. Unë e ndjej këtë fotografi. Kjo është ajo se cfare dua që ju të bëni.
Let's go back to my first example, of the Chinese. I want you to go there. It's all about coal, and the Chinese are here in the United States. What I want you to do is picture her as a Chinese woman receiving a Chinese flag because her loved one has died in America in the coal uprising. And the soldiers are Chinese, and everybody else is Chinese. As an American, how do you feel about this picture? What do you think about that scene?
Le të kthehemi tek shembulli im i parë për Kinezët. Dua që ju të ktheheni po aty. Gjithçka është rreth thëngjillit, dhe se kinezët janë këtu në Shtetet e Bashkuara. Dhe dua që ju ta paramendoni atë si një grua kineze duke e marr flamurin kinez sepse të dashurit e saj kanë vdekur në Amerikë në kryengritjet e thëngjillit. Dhe ushtarët janë kinezë. dhe se gjithkush tjetër është kinez. Si një amerikan, si do të ndjeheshit për këtë fotografi? Si do të ndjeheshit për këtë skenë?
OK, try this. Bring it back. This is the scene here. It's an American, American soldiers, American woman who lost her loved one in the Middle East, in Iraq or Afghanistan. Now, put yourself in the shoes, go back to the shoes of an Arab Muslim living in Iraq. What are you feeling and thinking about this photo, about this woman?
Në rregull të provojmë diçka. Kthejeni prapa. Këtu kemi një skenë. Gjendet një amerikan, ushtarë amerikanë, grua amerikane e cila ka humbur të dashurin e saj në Lindjen e Mesme -- në Irak apo Afganistan. Tani, vendoseni veten në lëkurën e saj, kthehuni prapa tek një arab musliman që jeton në Irak. Cfare po ndjeni e mendoni për këtë fotografi, për këtë grua?
OK, now follow me on this, because I'm taking a big risk here. And so I'm going to invite you to take a risk with me. These gentlemen here, they're insurgents. They were caught by the American soldiers, trying to kill Americans. And maybe they succeeded. Maybe they succeeded. Put yourself in the shoes of the Americans who caught them. Can you feel the rage? Can you feel that you just want to take these guys and wring their necks? Can you go there? It shouldn't be that difficult. You just -- oh, man. Now, put yourself in their shoes. Are they brutal killers or patriotic defenders? Which one? Can you feel their anger, their fear, their rage at what has happened in their country? Can you imagine that maybe one of them, in the morning, bent down to their child and hugged their child and said, "Dear, I'll be back later. I'm going out to defend your freedom, your lives. I'm going out to look out for us, the future of our country." Can you imagine that? Can you imagine saying that? Can you go there? What do you think they're feeling? You see, that's empathy. It's also understanding.
Në rregull. Tani më ndiqni mua sepse do të ndërmarr diçka të rrezikshme. Dhe do t'ju ftoj juve të ndërmirrni këtë rrezik me mua. Këta zotërinj këtu, ata janë kryengritës. Ata janë zënë nga ushtarët amerikanë, duke tentuar të vrisnin amerikanët. Ndoshta ia kanë arritur qëllimit. Ndoshta jo. Vendoseni veten në lëkurën e atyre amerikanëve që i kanë zënë ata. A mund ta ndjeni tërbimin? A mund të ndjeni se ju vetem doni te merrni këta njërez e t'ju këpusni qafën? A mund ta paramendoni? Nuk do të ishte aq e vështirë. Ju jeni te mahnitur. Tani vendoseni veten në lëkurën e tyre. A janë ata vrasës të pamëshirshëm apo mbrojtës atdhedashës? Cila prej tyre? A mund ta ndjeni zemërimin e tyre, frikën e tyre, tërbimin e tyre në atë se çka i ka ndodhur vendit të tyre? A mund ta paramendoni se ndoshta ndonjëri prej tyre në atë mëngjes i ka përqafuar fëmijët e tyre dhe i ka thënë, "Të dashurit e mi, do të kthehem më vonë. Unë po shkoj të mbroj lirinë e jetët tuaj. Unë do t'ju mbroj juve, dhe te ardhmen e këtij vendi." A mund ta imagjinoni kete? A mund ta imagjinoni veten duke thënë të njejtat fjalë? A e keni të mundur? Cfare mendoni ju se po ndjejne ata? Shikoni, kjo është dhembshuria.. E po ashtu edhe te kuptuarit.
[understand]
Tani ju mund të pyesni,
Now, you might ask, "OK, Sam, so why do you do this sort of thing? Why would you use this example of all examples?" And I say, because. You're allowed to hate these people. You're allowed to just hate them with every fiber of your being. And if I can get you to step into their shoes and walk an inch -- one tiny inch -- then imagine the kind of sociological analysis that you can do in all other aspects of your life. You can walk a mile when it comes to understanding why that person's driving 40 miles per hour in the passing lane; or your teenage son; or your neighbor who annoys you by cutting his lawn on Sunday mornings. Whatever it is, you can go so far. And this is what I tell my students: step outside of your tiny, little world. Step inside of the tiny, little world of somebody else. And then do it again and do it again and do it again. And suddenly, all these tiny, little worlds, they come together in this complex web. And they build a big, complex world. And suddenly, without realizing it, you're seeing the world differently. Everything has changed. Everything in your life has changed. And that's, of course, what this is about.
"Në rregull Sam, përse ju bëni gjëra të tilla? Përse merrni këtë shembull prej të gjitha shembujve?" E unë them, sepse....sepse. Ju e keni atë të drejtë ti urreni këta njerëz. Vetëm ti urreni me çdo qelizë të qenies suaj. Dhe nëse unë mund të arrij t'ju vendos në lëkurat e tyre e të ndjeni pak, së paku vetëm pak, atehere mendoni llojin e analizës sociologjike që mund ti bëni në të gjitha aspektet e tjera të jetës suaj? Nëse edhe vetëm në sasi të vogla ju mund të jeni në gjendje të kuptoni përse dikush vozit në shpejtësi prej 40 milje për orë në shiritin tejkalues, apo birin tuaj adoleshent, apo fqinjin tuaj i cili ju bezdis çdo të diele duke shkurtuar barin e tij. Sidoqoftë, ju mund të arrini shumë. E kjo është se çfarë ju them studentëve të mi: dilni nga bota e juaj e vogël. Hyni në botën e vogël të dikujt tjetër. Ju mund ta bëni këtë gjë shumë herë. Dhe papritmas, gjithë këto botëra të vogla, do të mblidhen në një rrjetë të tërësishme. Dhe do ta ndërtojnë një botë të madhe të tërësishme. Dhe papritmas, pa e kuptuar, ju do ta shihni botën ndryshe. Gjithçka ka ndryshuar. Gjithçka në jetën tuaj ka ndryshuar. Dhe natyrisht, ky ishte edhe qëllimi.
Attend to other lives, other visions. Listen to other people, enlighten ourselves. I'm not saying that I support the terrorists in Iraq. But as a sociologist, what I am saying is: I understand. And now perhaps -- perhaps -- you do, too.
Paramendoni jetët e te tjerëve, vizionet e te tjerëve. Dëgjoni njerëzit e tjerë, shkolloni veten. Nuk po them që i mbështes terroristët në Irak, por si sociolog, ajo cfare po them është që i kuptoj. E tani ndoshta---ndoshta -- edhe ju po ashtu.
Thank you.
Ju faleminderit.
(Applause)
(Duartrokitje)