With medical students restraining the patient and onlookers eagerly awaiting, Scottish surgeon Robert Liston poised himself to begin. In quick succession, he cut his patient’s flesh, sawed through their tibia and fibula and, within just a few minutes, the amputation was complete. It was the 1830s and Liston was renowned for his surgical speed. This was important because, before anesthesia was widely used, patients had to consciously endure every moment of surgery.
Studenci medycyny przytrzymywali pacjenta, a obserwatorzy z niecierpliwością czekali, gdy szkocki chirurg Robert Liston przygotowywał się do rozpoczęcia operacji. W krótkim czasie naciął ciało pacjenta, przepiłował kość piszczelową i strzałkową i w ciągu kilku minut zakończył amputację. To były lata 30. XIX wieku, a Liston słynął z szybkich operacji. Był to ważny moment, bo zanim znieczulenie stało się powszechne, pacjenci byli świadomi podczas operacji.
The quest for anesthetics that could induce unconsciousness and enable more meticulous surgeries launched long before Liston. Around 200 CE, Chinese physician Hua Tuo described mixing alcohol with a powder of various ingredients to anesthetize patients. And 13th century Arab surgeon Ibn al-Quff described patients taking anesthetics, likely inhaling drugs like cannabis, opium, and mandrake, from saturated sponges.
Poszukiwania środków znieczulających, które mogłyby wywołać utratę przytomności i umożliwić skomplikowane operacje, rozpoczęły się na długo przed Listonem. Około 200 roku n.e. chiński lekarz Hua Tuo opisał mieszanie alkoholu z różnymi sproszkowanymi składnikami w celu znieczulenia pacjentów. XIII-wieczny arabski chirurg Ibn al-Quff opisał chorych wdychających narkotyki takie jak konopie indyjskie, opium czy mandragorę z nasączonych gąbeczek.
By the end of the 1700s, many scientists were pondering chemistry’s medical applications. This led to a profusion of anesthetic advancements involving three main players: nitrous oxide, ether, and chloroform.
W XVII wieku naukowcy zastanawiali się nad zastosowaniami chemii w medycynie. Doprowadziło to do wielu postępów w dziedzinie środków znieczulających. Trzy główne substancje, których używano, to podtlenek azotu, eter i chloroform.
In 1799, English chemist Humphry Davy began experimenting with nitrous oxide, or laughing gas— inhaling it himself and observing its effects on friends. Davy noted that its pain-relieving abilities might make it useful for surgical operations— but it would be decades before that happened. This was, at least in part, because some surgeons and patients were skeptical of the effectiveness and safety of anesthetic drugs.
W 1799 roku angielski chemik Humphry Davy zaczął eksperymentować z podtlenkiem azotu czyli gazem rozweselającym - wdychał go i obserwował jego wpływ na przyjaciół. Davy zauważył, że zdolność gazu do uśmierzania bólu może się przydać podczas operacji chirurgicznych, jednak minęły dziesięciolecia, zanim go użyto. Częściowo wynikało to z faktu, że niektórzy chirurdzy i pacjenci sceptycznie odnosili się do skuteczności i bezpieczeństwa leków znieczulających.
In 1804, Japanese surgeon Seishū Hanaoka successfully removed a breast tumor from a patient anesthetized with a mix of medicinal herbs. But the news stayed in Japan indefinitely.
W 1804 roku japoński chirurg Seishū Hanaoka z powodzeniem usunął guza piersi u pacjentki znieczulonej mieszanką ziół. Ale ta wiadomość nie wyszła poza Japonię.
Eventually, ether started garnering medical attention. It was first formulated centuries before then came to be used recreationally. During the so-called “ether frolics” of the early 1800s, an American physician noted that the fall he suffered while using ether was painless. In 1842, he etherized a patient and successfully removed a tumor from his neck.
Uwagę lekarzy zaczął przyciągać natomiast eter. Został on opracowany wieki wcześniej, a następnie był używany rekreacyjnie. Podczas “zabaw z eterem” na początku XIX wieku amerykański lekarz, stosując eter, zauważył, że upadek, którego doznał, był bezbolesny. W 1842 roku znieczulił pacjenta eterem i z powodzeniem usunął guza z jego szyi.
In the meantime, dentists finally began recognizing nitrous oxide’s promise. But, in 1845, when an American dentist attempted a public tooth extraction on someone anesthetized with nitrous oxide, he apparently encountered a setback when his patient screamed. It was probably just an insufficient dose— but it was a bad publicity moment for the drug.
W międzyczasie dentyści zaczęli dostrzegać zalety podtlenku azotu. W 1845 roku amerykański dentysta próbował publicznie usunąć ząb u pacjenta znieczulonego podtlenkiem azotu, ale najwyraźniej napotkał przeszkodę, bo jego pacjent krzyknął. Przyczyną bólu była najprawdopodobniej zbyt mała dawka substancji. Sytuacja ta nie sprzyjała popularyzacji leku.
Meanwhile, dentists refined ether for tooth extractions. And, in October 1846, an American dentist administered ether to a patient, and a surgeon removed the man’s neck tumor. Two months later, Liston himself performed an upper leg amputation on an etherized patient, who reportedly regained consciousness minutes after and asked when the procedure would begin. Further ether-enabled successes followed from India, Russia, and beyond.
W międzyczasie dentyści udoskonalili eter do ekstrakcji zębów. W październiku 1846 roku amerykański dentysta podał pacjentowi eter, a chirurg usunął mu guza z szyi. Dwa miesiące później sam Liston przeprowadził amputację górnej części nogi pacjentowi pod wpływem eteru, który podobno odzyskał przytomność kilka minut po operacji i zapytał, kiedy rozpocznie się zabieg. Kolejne sukcesy z wykorzystaniem eteru miały miejsce na całym świecie.
But ether had issues, including unpleasant side effects. Scottish obstetrician James Simpson heard about an alternative anesthetic called chloroform. And, in 1847, he and two colleagues decided to try some themselves and promptly passed out. Soon after, Simpson administered chloroform to one of his patients during childbirth. It quickly gained popularity because it was fast-acting and thought to be side-effect-free— though we now know it’s harmful and probably carcinogenic.
Jednak eter powodował nieprzyjemne skutki uboczne. Szkocki położnik James Simpson usłyszał o innym znieczulaczu - chloroformie. W 1847 roku wraz z dwoma kolegami zdecydowali się go wypróbować i natychmiast zemdleli. Wkrótce potem Simpson podał chloroform jednej ze swoich pacjentek podczas porodu. Chloroform zyskał popularność, ponieważ szybko działał i był uważany za wolny od skutków ubocznych, choć obecnie wiemy, że jest szkodliwy i prawdopodobnie rakotwórczy.
Because anesthetics weren’t yet fully understood, they sometimes had lethal consequences. And some doctors held sexist and racist beliefs that dictated the amount of anesthesia they’d provide, if any at all. American obstetrician Charles Meigs argued that the pain of childbirth was a form of divine suffering and was skeptical that doctors should interfere with it. Throughout the 1840s, American physician James Marion Sims conducted experimental gynecological surgeries without pain relief, primarily upon enslaved Black women.
Jako że środki znieczulające nie były jeszcze w pełni zbadane, czasami miały śmiertelne konsekwencje. Niektórzy lekarze wyznawali seksistowskie i rasistowskie poglądy, które wpływały na dawkę znieczulenia, jaką mogliby zapewnić. Amerykański położnik Charles Meigs twierdził, że ból porodowy jest formą boskiego cierpienia, więc lekarze nie powinni w niego ingerować. W latach 40. XIX wieku amerykański lekarz James Marion Sims przeprowadzał eksperymentalne operacje ginekologiczne bez znieczulenia, głównie na zniewolonych czarnoskórych kobietach.
By the late 19th century, those who could access anesthetics were undergoing increasingly complex operations, including some that were previously impossible. Chloroform came to be understood as a riskier, more toxic option, and fell out of favor by the early 1900s. Alongside newer drugs, ether and nitrous oxide are still used today— but in modified formulations that are safer and produce fewer side effects, while doctors closely monitor the patient’s state. Thanks to these advances, speed is not always of the essence and, instead of acute agony, surgery can feel like just a dream.
Pod koniec XIX wieku ci, którzy mieli dostęp do środków znieczulających, przechodzili bardziej złożone operacje, które wcześniej były niemożliwe. Chloroform zaczął być postrzegany jako ryzykowna i toksyczna opcja, więc na początku XX wieku wypadł z łask. Eter i podtlenek azotu nadal są stosowane, ale w zmodyfikowanych formułach, które są bezpieczniejsze i powodują mniej skutków ubocznych u pacjentów obserwowanych przez lekarzy. Dzięki postępowi nauki szybkość nie jest najistotniejsza i zamiast odczuwać ból pacjentowi może się wydawać, że śni.