Let's talk dirty. A few years ago, oddly enough, I needed the bathroom, and I found one, a public bathroom, and I went into the stall, and I prepared to do what I'd done most of my life: use the toilet, flush the toilet, forget about the toilet. And for some reason that day, instead, I asked myself a question, and it was, where does this stuff go? And with that question, I found myself plunged into the world of sanitation -- there's more coming -- (Laughter) — sanitation, toilets and poop, and I have yet to emerge. And that's because it's such an enraging, yet engaging place to be.
Poświntuszmy. Kilka lat temu zachciało mi się do toalety. Znalazłam toaletę publiczną, weszłam do kabiny i przygotowałam się do zrobienia tego, co robiłam przez większość życia: skorzystania z toalety, spuszczenia wody i zapomnienia o tym. Jednak tego dnia, z jakiegoś powodu zadałam sobie pytanie: dokąd to wszystko idzie? W ten sposób zagłębiłam się w świat kanalizacji - będzie tego więcej (Śmiech) - kanalizacji, toalet i kupy, i jeszcze się nie wynurzyłam. To dlatego, że to miejsce doprowadza do wściekłości, ale także przyciąga.
To go back to that toilet, it wasn't a particularly fancy toilet, it wasn't as nice as this one from the World Toilet Organization. That's the other WTO. (Laughter) But it had a lockable door, it had privacy, it had water, it had soap so I could wash my hands, and I did because I'm a woman, and we do that.
Wracając do tej toalety, nie była to jakaś szczególna toaleta, nie była tak fajna, jak ta z WTO - Światowej Organizacji Toaletowej. To kolejne WTO po Światowej Organizacji Handlu. (Śmiech) Ale były drzwi na zamek, była prywatność, była woda, było mydło, więc mogłam umyć ręce, co zrobiłam, bo jestem kobietą, a kobiety to robią.
(Laughter) (Applause)
(Śmiech) (Brawa)
But that day, when I asked that question, I learned something, and that was that I'd grown up thinking that a toilet like that was my right, when in fact it's a privilege. 2.5 billion people worldwide have no adequate toilet. They don't have a bucket or a box. Forty percent of the world with no adequate toilet. And they have to do what this little boy is doing by the side of the Mumbai Airport expressway, which is called open defecation, or poo-pooing in the open. And he does that every day, and every day, probably, that guy in the picture walks on by, because he sees that little boy, but he doesn't see him.
Ale tego dnia, kiedy zadałam sobie to pytanie, doszłam do pewnego wniosku. Wychowałam się, myśląc, że taka toaleta jest moim prawem, kiedy tak naprawdę jest przywilejem. 2,5 mld ludzi na świecie nie ma odpowiedniej toalety. Nie mają wiadra ani pojemnika. 40% świata nie ma odpowiednich toalet. Muszą robić to, co robi ten chłopiec na poboczu autostrady przy lotnisku w Bombaju, co nazywa się defekacją na wolnym powietrzu lub robieniem kupy na wolnym powietrzu. Robi to codziennie i pewnie codziennie ten koleś ze zdjęcia przechodzi tamtędy, bo widzi tego chłopca, ale go nie zauważa.
But he should, because the problem with all that poop lying around is that poop carries passengers. Fifty communicable diseases like to travel in human shit. All those things, the eggs, the cysts, the bacteria, the viruses, all those can travel in one gram of human feces. How? Well, that little boy will not have washed his hands. He's barefoot. He'll run back into his house, and he will contaminate his drinking water and his food and his environment with whatever diseases he may be carrying by fecal particles that are on his fingers and feet. In what I call the flushed-and-plumbed world that most of us in this room are lucky to live in, the most common symptoms associated with those diseases, diarrhea, is now a bit of a joke. It's the runs, the Hershey squirts, the squits. Where I come from, we call it Delhi belly, as a legacy of empire. But if you search for a stock photo of diarrhea in a leading photo image agency, this is the picture that you come up with. (Laughter) Still not sure about the bikini. And here's another image of diarrhea. This is Marie Saylee, nine months old. You can't see her, because she's buried under that green grass in a little village in Liberia, because she died in three days from diarrhea -- the Hershey squirts, the runs, a joke. And that's her dad. But she wasn't alone that day, because 4,000 other children died of diarrhea, and they do every day. Diarrhea is the second biggest killer of children worldwide, and you've probably been asked to care about things like HIV/AIDS or T.B. or measles, but diarrhea kills more children than all those three things put together. It's a very potent weapon of mass destruction. And the cost to the world is immense: 260 billion dollars lost every year on the losses to poor sanitation. These are cholera beds in Haiti. You'll have heard of cholera, but we don't hear about diarrhea. It gets a fraction of the attention and funding given to any of those other diseases.
A powinien, bo problem związany z wszędzie leżącą kupą tkwi w tym, że kupa przenosi pasażerów. 50 chorób zakaźnych lubi podróżować w ludzkim gównie. Wszystko to, jaja, torbiele, bakterie, wirusy mogą przenosić się w 1 gramie ludzkich odchodów. Jak? Ten chłopiec nie umyje rąk. Jest boso. Pobiegnie z powrotem do domu i skazi wodę pitną, jedzenie i swoje środowisko chorobą, którą akurat przenosi, cząstkami odchodów znajdującymi się na jego palcach i stopach. W świecie, który nazywam wodno-kanalizacyjnym, w którym większość z nas tutaj ma szczęście żyć, najpowszechniejszy objaw kojarzony z tymi chorobami, biegunka, stanowi obecnie temat żartów. To rozwolnienie, sraczka, sraka. Tam, skąd pochodzę, nazywamy to Delhi belly jako spuściznę imperium. Jeśli poszukacie komercyjnego zdjęcia biegunki w czołowej agencji fotograficznej, znajdziecie takie zdjęcie. (Śmiech) Nadal nie jestem pewna co do tego bikini. Tutaj kolejny obraz biegunki. To 9-miesięczna Marie Saylee. Nie widzicie jej, ponieważ jest pochowana pod tą zieloną trawą w małej wiosce w Liberii, w ciągu trzech dni zmarła z powodu biegunki - sraczki, rozwolnienia, żartu. To jej tata. Nie była samotna tego dnia, ponieważ 4000 innych dzieci zmarło z powodu biegunki. Dzieje się tak każdego dnia. Biegunka to drugi największy zabójca dzieci na świecie. Pewnie kazano wam przejmować się rzeczami jak HIV/AIDS, gruźlica czy odra, ale biegunka zabija więcej dzieci niż te trzy choroby razem wzięte. To bardzo potężna broń masowego rażenia. Koszt, jaki ponosi świat, jest ogromny: każdego roku traci się 260 mld dolarów na straty związane ze złymi warunkami sanitarnymi. To łóżka chorych na cholerę na Haiti. Słyszeliście o cholerze, ale nie słyszy się o biegunce. Poświęca się jej ułamek uwagi i funduszy poświęcanych każdej innej z tych chorób.
But we know how to fix this. We know, because in the mid-19th century, wonderful Victorian engineers installed systems of sewers and wastewater treatment and the flush toilet, and disease dropped dramatically. Child mortality dropped by the most it had ever dropped in history. The flush toilet was voted the best medical advance of the last 200 years by the readers of the British Medical Journal, and they were choosing over the Pill, anesthesia, and surgery. It's a wonderful waste disposal device.
Ale wiemy, jak temu zaradzić. Wiemy, ponieważ w połowie XIX w. wspaniali wiktoriańscy inżynierowie zamontowali systemy kanalizacji, odprowadzania ścieków i spuszczania wody. Liczba chorób dramatycznie spadła. Umieralność dzieci zmniejszyła się bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Toaletę z odprowadzaniem ścieków uznano za najważniejszy postęp medyczny ostatnich 200 lat przez czytelników British Medical Journal. Uplasowała się wyżej niż tabletka antykoncepcyjna, znieczulenie i operacja. Wspaniałe urządzenie do usuwania odpadów.
But I think that it's so good — it doesn't smell, we can put it in our house, we can lock it behind a door — and I think we've locked it out of conversation too. We don't have a neutral word for it. Poop's not particularly adequate. Shit offends people. Feces is too medical.
Uważam, że to dobre - nie śmierdzi, można ją umieścić w swoim domu, można odseparować ją drzwiami i myślę, że odseparowaliśmy ją też z naszych rozmów. Nie istnieje na nią neutralne słowo. Kupa nie jest zbyt odpowiednia. Gówno obraża ludzi. Kał jest zbyt medyczny.
Because I can't explain otherwise, when I look at the figures, what's going on. We know how to solve diarrhea and sanitation, but if you look at the budgets of countries, developing and developed, you'll think there's something wrong with the math, because you'll expect absurdities like Pakistan spending 47 times more on its military than it does on water and sanitation, even though 150,000 children die of diarrhea in Pakistan every year. But then you look at that already minuscule water and sanitation budget, and 75 to 90 percent of it will go on clean water supply, which is great; we all need water. No one's going to refuse clean water. But the humble latrine, or flush toilet, reduces disease by twice as much as just putting in clean water. Think about it. That little boy who's running back into his house, he may have a nice, clean fresh water supply, but he's got dirty hands that he's going to contaminate his water supply with.
Kiedy patrzę na liczby, nie umiem inaczej wytłumaczyć tego, co się dzieje. Wiemy, jak rozwiązać problem biegunki i higieny, ale jeżeli spojrzymy na budżety krajów rozwijających się i rozwiniętych, można pomyśleć, że coś jest nie tak z obliczeniami, ponieważ spodziewamy się absurdów takich jak Pakistan wydający 47 razy więcej na wojsko niż na wodę i urządzenia sanitarne, mimo tego, że każdego roku w Pakistanie z powodu biegunki umiera 150 tys. dzieci. Potem patrzymy na i tak już mały budżet przeznaczony na wodę i urządzenia sanitarne i 75-90% z niego wyda się na zapas czystej wody, co jest świetne. Wszyscy potrzebujemy wody. Nikt nie odmówi czystej wody. Ale skromna latryna lub toaleta z odprowadzaniem ścieków zmniejsza ryzyko choroby dwukrotnie bardziej niż sama czysta woda. Pomyślcie o tym. Ten chłopiec, który biegnie do domu, może ma zapas czystej, świeżej wody, ale ma brudne ręce, którymi skazi ten zapas.
And I think that the real waste of human waste is that we are wasting it as a resource and as an incredible trigger for development, because these are a few things that toilets and poop itself can do for us. So a toilet can put a girl back in school. Twenty-five percent of girls in India drop out of school because they have no adequate sanitation. They've been used to sitting through lessons for years and years holding it in. We've all done that, but they do it every day, and when they hit puberty and they start menstruating, it just gets too much. And I understand that. Who can blame them? So if you met an educationalist and said, "I can improve education attendance rates by 25 percent with just one simple thing," you'd make a lot of friends in education.
Uważam, że prawdziwe marnowanie odchodów ludzkich polega na tym, że nie wykorzystujemy ich jako zasobów i niesamowitej okazji do rozwoju, ponieważ istnieje kilka rzeczy, z którymi toalety i sama kupa mogą nam pomóc. Toaleta może pomóc dziewczynie wrócić do szkoły. 25% dziewczyn w Indiach rezygnuje ze szkoły, ponieważ nie mają odpowiednich warunków sanitarnych. Od lat są przyzwyczajone do siedzenia na lekcjach i wstrzymywania potrzeb fizjologicznych. Każdemu z nas się to przytrafiło, ale one robią to codziennie. Kiedy wchodzą w okres dojrzewania i zaczynają miesiączkować, zaczyna je to przerastać. Rozumiem to. Kto może je winić? Gdybyście spotkali pedagoga i powiedzieli: "Mogę zwiększyć frekwencję uczniów o 25% za pomocą jednej prostej rzeczy", zyskalibyście wielu przyjaciół w szkolnictwie.
That's not the only thing it can do for you. Poop can cook your dinner. It's got nutrients in it. We ingest nutrients. We excrete nutrients as well. We don't keep them all. In Rwanda, they are now getting 75 percent of their cooking fuel in their prison system from the contents of prisoners' bowels. So these are a bunch of inmates in a prison in Butare. They're genocidal inmates, most of them, and they're stirring the contents of their own latrines, because if you put poop in a sealed environment, in a tank, pretty much like a stomach, then, pretty much like a stomach, it gives off gas, and you can cook with it. And you might think it's just good karma to see these guys stirring shit, but it's also good economic sense, because they're saving a million dollars a year. They're cutting down on deforestation, and they've found a fuel supply that is inexhaustible, infinite and free at the point of production.
To nie jedyna sprawa, z którą mogą nam pomóc. Kupa może ugotować obiad. Zawiera składniki odżywcze. Spożywamy składniki odżywcze, a także je wydalamy. Nie zachowujemy ich wszystkich. Obecnie w Ruandzie 75% paliwa do gotowania w ich systemie więziennictwa pochodzi z zawartości jelit więźniów. To grupa więźniów w więzieniu w Butare. Są w większości więźniami skazanymi za ludobójstwo i mieszają zawartość swoich własnych latryn, bo jeżeli kupę umieści się w szczelnie zamkniętym środowisku, w zbiorniku, tak jak w żołądku, wówczas także zaczną wydobywać się gazy, dzięki którym można gotować. Możecie sobie pomyśleć, że to po prostu karma, że ci kolesie mieszają gówno, ale to także dobry zmysł gospodarczy, ponieważ oszczędza się milion dolarów rocznie. Zmniejszają wylesianie i znaleźli zapasy paliwa, które są niewyczerpane, nieskończone i darmowe w punkcie produkcji.
It's not just in the poor world that poop can save lives. Here's a woman who's about to get a dose of the brown stuff in those syringes, which is what you think it is, except not quite, because it's actually donated. There is now a new career path called stool donor. It's like the new sperm donor. Because she has been suffering from a superbug called C. diff, and it's resistant to antibiotics in many cases. She's been suffering for years. She gets a dose of healthy human feces, and the cure rate for this procedure is 94 percent. It's astonishing, but hardly anyone is still doing it. Maybe it's the ick factor. That's okay, because there's a team of research scientists in Canada who have now created a stool sample, a fake stool sample which is called RePOOPulate.
Nie tylko w ubogich częściach świata kupa może uratować życie. To kobieta, która zaraz otrzyma dawkę brązowej substancji z tych strzykawek. To właśnie to, o czym myślicie, ale nie do końca, ponieważ pochodzi od dawcy. Istnieje obecnie nowa ścieżka kariery zwana dawca stolca. To jak nowy dawca nasienia. Jest zarażona śmiertelną bakterią Clostridium difficile, która w wielu przypadkach jest odporna na antybiotyki. Cierpi od lat. Dostaje dawkę zdrowych ludzkich odchodów i uleczalność w przypadku tej metody wynosi 94%. To zadziwiające, ale mało kto to robi. Może chodzi o to, że ludzie się brzydzą. To w porządku, ponieważ istnieje zespół badaczy w Kanadzie, który stworzył próbkę kału, sztuczny kał, który nazywa się RePOOPulate.
So you'd be thinking by now, okay, the solution's simple, we give everyone a toilet. And this is where it gets really interesting, because it's not that simple, because we are not simple. So the really interesting, exciting work -- this is the engaging bit -- in sanitation is that we need to understand human psychology. We need to understand software as well as just giving someone hardware. They've found in many developing countries that governments have gone in and given out free latrines and gone back a few years later and found that they've got lots of new goat sheds or temples or spare rooms with their owners happily walking past them and going over to the open defecating ground.
Teraz pewnie myślicie, że rozwiązanie jest proste, dajmy wszystkim toaletę. Tutaj staje się to bardzo ciekawe, ponieważ to nie takie proste, bo my nie jesteśmy tacy prości. Naprawdę ciekawa, ekscytująca praca, to ta zajmująca część, w higienie polega na tym, że musimy zrozumieć ludzką psychologię. Musimy zrozumieć oprogramowanie, a nie tylko dawać komuś sprzęt. W wielu rozwijających się krajach władze rozdały darmowe latryny i kiedy wrócili kilka lat później, zaobserwowali, że ludzie mają dużo nowych szop dla kóz, świątyń czy wolnych pomieszczeń, a ich właściciele wesoło ich mijają i idą do otwartej przestrzeni przeznaczonej do defekacji.
So the idea is to manipulate human emotion. It's been done for decades. The soap companies did it in the early 20th century. They tried selling soap as healthy. No one bought it. They tried selling it as sexy. Everyone bought it. In India now there's a campaign which persuades young brides not to marry into families that don't have a toilet. It's called "No Loo, No I Do." (Laughter) And in case you think that poster's just propaganda, here's Priyanka, 23 years old. I met her last October in India, and she grew up in a conservative environment. She grew up in a rural village in a poor area of India, and she was engaged at 14, and then at 21 or so, she moved into her in-law's house. And she was horrified to get there and find that they didn't have a toilet. She'd grown up with a latrine. It was no big deal, but it was a latrine. And the first night she was there, she was told that at 4 o'clock in the morning -- her mother-in-law got her up, told her to go outside and go and do it in the dark in the open. And she was scared. She was scared of drunks hanging around. She was scared of snakes. She was scared of rape. After three days, she did an unthinkable thing. She left. And if you know anything about rural India, you'll know that's an unspeakably courageous thing to do. But not just that. She got her toilet, and now she goes around all the other villages in India persuading other women to do the same thing. It's what I call social contagion, and it's really powerful and really exciting.
Chodzi o manipulowanie ludzkimi emocjami. Robiono to przez dziesiątki lat. Na początku XX wieku robiły tak firmy produkujące mydło. Próbowali sprzedać mydło mówiąc, że jest zdrowe. Nikt go nie kupił. Próbowali sprzedać je mówiąc, że jest seksowne. Wszyscy je kupili. W Indiach prowadzona jest obecnie kampania, która przekonuje panny młode, aby nie wżeniały się w rodziny, które nie posiadają toalety. Nazywa się "Bez kibla nie powiem »tak«". (Śmiech) Jeśli myślicie, że ten plakat to jedynie propaganda, to jest 23-letnia Priyanka. Poznałam ją w październiku w Indiach. Dorastała w konserwatywnym środowisku, w małej wiosce w biednym regionie Indii. Zaręczyła się w wieku 14 lat, a w wieku około 21 przeprowadziła się do domu rodziny męża. Kiedy tam dotarła, przeraziło ją to, że nie mieli toalety. Dorastała mając latrynę. Nie była nie wiadomo jaka, ale była. Pierwszej nocy, którą tam spędziła, o 4 nad ranem obudziła ją teściowa, kazała jej wyjść na zewnątrz i zrobić to po ciemku na dworze. Bała się. Bała się pijaków, którzy się tam kręcili. Bała się węży. Bała się, że ją zgwałcą. Po trzech dniach zrobiła coś nie do pomyślenia. Odeszła. Jeżeli wiecie cokolwiek o wiejskich regionach Indii, to wiecie, że jest to coś niesamowicie odważnego. Ale nie tylko to. Dostała toaletę i teraz chodzi po innych indyjskich wioskach i przekonuje kobiety, by zrobiły to samo. To właśnie nazywam zaraźliwością społeczną. Jest niezmiernie potężna i bardzo ekscytująca.
Another version of this, another village in India near where Priyanka lives is this village, called Lakara, and about a year ago, it had no toilets whatsoever. Kids were dying of diarrhea and cholera. Some visitors came, using various behavioral change tricks like putting out a plate of food and a plate of shit and watching the flies go one to the other. Somehow, people who'd been thinking that what they were doing was not disgusting at all suddenly thought, "Oops." Not only that, but they were ingesting their neighbors' shit. That's what really made them change their behavior. So this woman, this boy's mother installed this latrine in a few hours. Her entire life, she'd been using the banana field behind, but she installed the latrine in a few hours. It cost nothing. It's going to save that boy's life.
Kolejną tego wersją, kolejną wioską w Indiach, blisko tej, w której mieszka Priyanka, jest wioska o nazwie Lakara. Około roku temu nie było tam żadnych toalet. Dzieci umierały z powodu biegunki i cholery. Przyjechali zwiedzający, zastosowali różne sztuczki związane ze zmianą zachowań takie jak wykładanie talerza z jedzeniem i talerza z gównem i obserwowanie, jak muchy lecą z jednego na drugi. W jakiś sposób ludzie, którzy myśleli, że to, co robią, wcale nie było obrzydliwe, nagle pomyśleli: "Ups". Nie tylko to, ale także spożywali gówno swoich sąsiadów. To właśnie przez to zmienili swoje zachowanie. Pewna kobieta, mama tego chłopca, zamontowała latrynę w ciągu kilku godzin. Przez całe życie korzystała z pola bananów za swoim domem, ale latrynę zamontowała w ciągu kilku godzin. Nic to nie kosztuje, a uratuje życie tego chłopca.
So when I get despondent about the state of sanitation, even though these are pretty exciting times because we've got the Bill and Melinda Gates Foundation reinventing the toilet, which is great, we've got Matt Damon going on bathroom strike, which is great for humanity, very bad for his colon. But there are things to worry about. It's the most off-track Millennium Development Goal. It's about 50 or so years off track. We're not going to meet targets, providing people with sanitation at this rate. So when I get sad about sanitation, I think of Japan, because Japan 70 years ago was a nation of people who used pit latrines and wiped with sticks, and now it's a nation of what are called Woshurettos, washlet toilets. They have in-built bidet nozzles for a lovely, hands-free cleaning experience, and they have various other features like a heated seat and an automatic lid-raising device which is known as the "marriage-saver." (Laughter)
Zatem kiedy czuję się przygnębiona z powodu warunków sanitarnych, nawet mimo tego, że żyjemy w dosyć ekscytujących czasach, bo mamy fundację Billa i Melindy Gates, która przerabia toalety, co jest świetne, mamy Matta Damona, który jest na strajku łazienkowym, co jest świetne dla ludzkości, ale okropne dla jego okrężnicy. Ale mamy o co się martwić. To Milenijny Cel Rozwoju o najmniejszych postępach. Około 50 lat do tyłu. Jeżeli tak dalej będzie, nie osiągniemy celów i nie zapewnimy ludziom odpowiednich warunków sanitarnych. Kiedy przygnębia mnie myśl o warunkach sanitarnych, myślę o Japonii. 70 lat temu Japonia była krajem, w którym ludzie załatwiali swoje potrzeby w dołach i podcierali się kijami. Obecnie jest to państwo tzw. Woshurettos, toalet z bidetem elektronicznym. Mają wbudowane natryski bidetowe, które czyszczą bez brudzenia rąk. Mają także różne inne funkcje, takie jak podgrzewane siedzenie i automatycznie podnoszenie klapy, które ratuje małżeństwa. (Śmiech)
But most importantly, what they have done in Japan, which I find so inspirational, is they've brought the toilet out from behind the locked door. They've made it conversational. People go out and upgrade their toilet. They talk about it. They've sanitized it. I hope that we can do that. It's not a difficult thing to do. All we really need to do is look at this issue as the urgent, shameful issue that it is. And don't think that it's just in the poor world that things are wrong. Our sewers are crumbling. Things are going wrong here too. The solution to all of this is pretty easy. I'm going to make your lives easy this afternoon and just ask you to do one thing, and that's to go out, protest, speak about the unspeakable, and talk shit.
Co najważniejsze, to co jest najbardziej inspirujące, jeżeli chodzi o Japonię to wniesienie toalety do środka, zza zamkniętych drzwi. Wprowadzili je do rozmów. Ludzie ulepszają swoje toalety. Rozmawiają o nich. Zdezynfekowali je. Mam nadzieję, że też tak możemy. Nie jest to trudne. Tak naprawdę wystarczy spojrzeć na ten problem jako na pilny i wstydliwy. Nie myślcie, że źle się dzieje tylko w ubogich częściach świata. Nasze kanały ściekowe się sypią. Tutaj też dzieje się źle. Rozwiązanie jest dość proste. Ułatwię wam dzisiaj życie i poproszę, żebyście zrobili jedną rzecz: wyszli z domów, protestowali, mówili o tym, o czym się nie mówi, i mówcie o gównie.
Thank you.
Dziękuję.
(Applause)
(Brawa)