It's the first sense you use when you're born. One out of every fifty of your genes is dedicated to it. It must be important, right? Okay, take a deep breath through your nose. It's your sense of smell, and it's breathtakingly powerful. As an adult, you can distinguish about 10,000 different smells. Here's how your nose does it. Smell starts when you sniff molecules from the air into your nostrils. 95% of your nasal cavity is used just to filter that air before it hits your lungs. But at the very back of your nose is a region called the olfactory epithelium, a little patch of skin that's key to everything you smell. The olfactory epithelium has a layer of olfactory receptor cells, special neurons that sense smells, like the taste buds of your nose. When odor molecules hit the back of your nose, they get stuck in a layer of mucus covering the olfactory epithelium. As they dissolve, they bind to the olfactory receptor cells, which fire and send signals through the olfactory tract up to your brain. As a side note, you can tell a lot about how good an animal's sense of smell is by the size of its olfactory epithelium. A dog's olfactory epithelium is 20 times bigger than your puny human one. But there's still a lot we don't know about this little patch of cells, too. For example, our olfactory epithelium is pigmented, and scientists don't really know why. But how do you actually tell the difference between smells? It turns out that your brain has 40 million different olfactory receptor neurons, so odor A might trigger neurons 3, 427, and 988, and odor B might trigger neurons 8, 76, and 2,496,678. All of these different combinations let you detect a staggeringly broad array of smells. Olfactory neurons are always fresh and ready for action. They're the only neuron in the body that gets replaced regularly, every four to eight weeks. Once they are triggered, the signal travels through a bundle called the olfactory tract to destinations all over your brain, making stops in the amygdala, the thalamus, and the neocortex. This is different from how sight and sound are processed. Each of those signals goes first to a relay center in the middle of the cerebral hemisphere and then out to other regions of the brain. But smell, because it evolved before most of your other senses, takes a direct route to these different regions of the brain, where it can trigger your fight-or-flight response, help you recall memories, or make your mouth water. But even though we've all got the same physiological set-up, two nostrils and millions of olfactory neurons, not everybody smells the same things. One of the most famous examples of this is the ability to smell so-called "asparagus pee." For about a quarter of the population, urinating after eating asparagus means smelling a distinct odor. The other 75% of us don't notice. And this isn't the only case of smells differing from nose to nose. For some people, the chemical androstenone smells like vanilla; to others, it smells like sweaty urine, which is unfortunate because androstenone is commonly found in tasty things like pork. So with the sweaty urine smellers in mind, pork producers will castrate male pigs to stop them from making androstenone. The inability to smell a scent is called anosmia, and there are about 100 known examples. People with allicin anosmia can't smell garlic. Those with eugenol anosmia can't smell cloves. And some people can't smell anything at all. This kind of full anosmia could have several causes. Some people are born without a sense of smell. Others lose it after an accident or during an illness. If the olfactory epithelium gets swollen or infected, it can hamper your sense of smell, something you might have experienced when you were sick. Not being able to smell anything can mess with your other senses, too. Many people who can't smell at all also can't really taste the same way the rest of us do. It turns out that how something tastes is closely related to how it smells. As you chew your food, air is pushed up your nasal passage, carrying with it the smell of your food. Those scents hit your olfactory epithelium and tell your brain a lot about what you're eating. Without the ability to smell, you lose the ability to taste anything more complicated than the five tastes your taste buds can detect: sweet, salty, bitter, sour, and savory. So, the next time you smell exhaust fumes, salty sea air, or roast chicken, you'll know exactly how you've done it and, perhaps, be a little more thankful that you can.
Đây là giác quan đầu tiên mà bạn sử dụng khi vừa chào đời. Cứ trong năm mươi gen của bạn lại có một gen được dành cho giác quan này. Nó chắc chắn rất quan trọng, phải không nào? Được rồi, hãy hít thật sâu bằng mũi. Đó là khứu giác của bạn, và nó có sức mạnh to lớn. Là một người lớn, bạn có thể phân biệt được khoảng 10,000 mùi khác nhau. Đây là cách mà mũi của bạn hoạt động. Việc ngửi bắt đầu khi bạn hít các phân tử từ trong không khí vào lỗ mũi. 95% khoang mũi của bạn được lấp đầy bởi không khí trước khi nó đi vào phổi. Nhưng ở phía sau của mũi có một khu vực được gọi là biểu mô khứu giác, một phần nhỏ của da là chìa khóa cho tất cả những thứ mà bạn ngửi thấy. Biểu mô khứu giác có một lớp các tế bào thụ thể khứu giác, các tế bào thần kinh đặc biệt phát hiện ra mùi, giống như các nụ vị giác của mũi vậy. Khi các phân tử mùi đi vào phía sau mũi, chúng dính vào lớp chất nhầy được bao bọc bởi biểu mô khứu giác. Khi hòa tan, chúng bám vào các tế bào thụ thể khứu giác, nơi tiếp nhận và gửi đi tín hiệu thông qua đường khứu giác đến não bộ. Một lưu ý phụ là, bạn có thể thấy rằng khứu giác của động vật tốt như thế nào khi nhìn vào kích thước biểu mô khứu giác của nó. Biểu mô khứu giác của một con chó lớn hơn 20 lần so với ở người. Nhưng vẫn còn rất nhiều điều mà ta không biết về mẩu các tế bào này. Ví dụ, biểu mô khứu giác của chúng ta thì có sắc tố, và các nhà khoa học thực sự không biết lý do tại sao. Nhưng làm thế nào bạn lại có thể phân biệt các mùi khác nhau? Hoá ra rằng bộ não của bạn có 40 triệu tế bào thần kinh khác nhau tiếp nhận thụ thể khứu giác, Vì vậy mùi A có thể kích hoạt các tế bào thần kinh 3, 427 và 988, và mùi B có thể kích hoạt các tế bào thần kinh 8, 76, và 2,496,678. Tất cả các tổ hợp khác nhau cho phép bạn phát hiện một số lượng lớn các mùi. Thêm vào đó, tế bào thần kinh khứu giác luôn luôn "tươi mới" và sẵn sàng hành động. Chúng là tế bào thần kinh duy nhất trong cơ thể được thay thế thường xuyên, cứ mỗi bốn đến tám tuần. Một khi những tế bào thần kinh được kích hoạt, tín hiệu đi qua một bó được gọi là đường khứu giác tới các điểm đến trên toàn não bộ , dừng lại ở hạch hạnh nhân, đồi não, và vỏ não mới. Điều này khác biệt từ phương thức mà hình ảnh và âm thanh được xử lý. Mỗi một tín hiệu này trước tiên đi đến trung tâm chuyển tiếp ở giữa bán cầu não rồi đến các vùng khác của não. Nhưng mùi, bởi vì nó phát triển trước hầu hết các giác quan khác, có một tuyến đường trực tiếp các khu vực khác nhau của não, nơi nó có thể gây ra phản ứng chiến đấu-hay-chuồn lẹ, giúp bạn nhớ lại những kỷ niệm, hoặc làm cho bạn nhỏ dãi thèm thuồng. Nhưng ngay cả khi tất cả chúng ta đều có các thiết lập sinh lý, hai lỗ mũi và hàng triệu tế bào thần kinh khứu giác như nhau, không phải ai cũng ngửi thấy những mùi như nhau. Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất của điều này là khả năng ngửi thấy cái gọi là "mùi măng tây sau khi đi giải quyết." Đối với khoảng một phần tư dân số, đi toa lét sau khi ăn măng tây sẽ khiến ta ngửi thấy một mùi khác. 75% khác trong chúng ta không nhận thấy điều này. Và đây không phải là trường hợp duy nhất của việc ngửi thấy các mùi khác nhau từ mũi này so với mũi khác. Đối với một số người, hóa chất androstenone có mùi vani; với những người khác, nó có mùi như nước tiểu mồ hôi, đó là điều không hay ho lắm bởi vì androstenone thường được tìm thấy trong những thứ ngon lành như thịt lợn. Vì vậy, với những người ngửi thấy mùi nước tiểu mồ hôi, nhà sản xuất thịt lợn sẽ thiến tỷ lợn đực để ngăn chặn chúng tạo ra androstenone. Không có khả năng ngửi thấy mùi hương được gọi là bệnh điếc ngửi, và có khoảng 100 trường hợp được biết đến. Những người bị điếc ngửi allicin không thể ngửi thấy mùi tỏi. Những người bị điếc ngửi eugenol không thể ngửi thấy mùi đinh hương. Và một số người không thể ngửi thấy bất cứ thứ gì Hoàn toàn không. Bệnh điếc ngửi hoàn toàn có thể có nhiều nguyên nhân. Một số người được sinh ra mà không có cảm giác về mùi. Những người khác lại mất nó sau khi một tai nạn hoặc trong một cơn bệnh. Nếu biểu mô khứu giác bị sưng tấy hoặc nhiễm trùng, nó có thể cản trở cảm giác về mùi, thứ mà bạn có thể đã trải qua khi bị ốm. Và không thể ngửi thấy bất cứ thứ gì cũng có thể gây rắc rối cho các giác quan khác. Nhiều người hoàn toàn không thể ngửi cũng không thể nếm hương vị như những người khác. Hoá ra rằng hương vị của một thứ lại liên quan chặt chẽ đến mùi của nó. Khi bạn nhai thức ăn, không khí được đẩy lên thông qua mũi, mang theo với nó là mùi của thực phẩm. Những mùi hương này va chạm với biểu mô khứu giác và cho bộ não biết rất nhiều thứ về những gì bạn đang ăn. Không có khả năng ngửi thấy mùi, bạn cũng mất khả năng nếm bất cứ hương vị nào phức tạp hơn hơn năm vị cơ bản mà nụ vị giác có thể phát hiện: Ngọt mặn, chua, đắng, và cay. Vì vậy, lần sau khi bạn ngửi thấy mùi xả khói, khí biển mặn, hoặc gà nướng, bạn sẽ biết chính xác mình đã làm điều đó như thế nào