When I was about three or four years old, I remember my mum reading a story to me and my two big brothers, and I remember putting up my hands to feel the page of the book, to feel the picture they were discussing.
Khi tôi còn là một cậu bé khoảng ba hoặc bốn tuổi Tôi nhớ mẹ đã đọc một câu chuyện cho tôi và hai anh trai tôi. và tôi nhớ đã đặt tay của mình lên để cảm nhận trang sách, và cảm nhận hình ảnh mọi người đang nói đến
And my mum said, "Darling, remember that you can't see and you can't feel the picture and you can't feel the print on the page."
Và mẹ tôi nói rằng " Con yêu, hãy nhớ rằng con không thể nhìn thấy không thể sờ được hình ảnh và không thể sờ thấy những gì in trên trang giấy
And I thought to myself, "But that's what I want to do. I love stories. I want to read." Little did I know that I would be part of a technological revolution that would make that dream come true.
Và tôi nghĩ: "Nhưng đó là những gì tôi muốn làm. Tôi yêu thích những câu chuyện. Tôi muốn đọc" Khi đó tôi nào có biết rằng tôi sẽ là một phần của một cuộc cách mạng kỹ thuật và điều đó sẽ biến giấc mơ thành hiện thực.
I was born premature by about 10 weeks, which resulted in my blindness, some 64 years ago. The condition is known as retrolental fibroplasia, and it's now very rare in the developed world. Little did I know, lying curled up in my prim baby humidicrib in 1948 that I'd been born at the right place and the right time, that I was in a country where I could participate in the technological revolution.
Tôi được sinh non khoảng 10 tuần, điều này đã làm cho tôi bị mù, 64 năm trước Tình trạng này được gọi là "Xơ hóa sau thấu kính" và rất hiếm gặp trên thế giới hiện nay. Tôi nào có biết, khi nằm cuộn tròn trong lồng kính năm 1948 tôi đã đươc sinh ra đúng nơi và đúng thời điểm, rằng tôi đã được sinh ra ở một đất nước khiến tôi có thể tham gia vào cuộc cách mạng công nghệ.
There are 37 million totally blind people on our planet, but those of us who've shared in the technological changes mainly come from North America, Europe, Japan and other developed parts of the world. Computers have changed the lives of us all in this room and around the world, but I think they've changed the lives of we blind people more than any other group. And so I want to tell you about the interaction between computer-based adaptive technology and the many volunteers who helped me over the years to become the person I am today. It's an interaction between volunteers, passionate inventors and technology, and it's a story that many other blind people could tell. But let me tell you a bit about it today.
Có tổng cộng 37 triệu người mù trên hành tinh của chúng ta, nhưng những người có thể sử dụng những tiến bộ của công nghệ chủ yếu đến từ Bắc Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản và những quốc gia phát triển khác. Máy vi tính đã thay đổi cuộc sống của tất cả những người có mặt ở khán phòng và trên khắp thế giới, nhưng tôi nghĩ chúng đã thay đổi cuộc sống của những người khiếm thị hơn bất kỳ cuộc sống của ai khác. Vì thế tôi muốn nói với các bạn về sự tương tác giữa công nghệ thích ứng dựa trên máy vi tính và những người tình nguyện đã giúp đỡ tôi nhiều năm nay để tôi trở thành người như hôm nay. Đó là sự tương tác giữa những người tình nguyện, những nhà phát minh đầy đam mê và công nghệ, và đó là một câu chuyện mà rất nhiều người khiếm thị khác có thể kể. Nhưng ngày hôm nay hãy để cho tôi kể cho các bạn một ít về nó.
When I was five, I went to school and I learned braille. It's an ingenious system of six dots that are punched into paper, and I can feel them with my fingers. In fact, I think they're putting up my grade six report. I don't know where Julian Morrow got that from. (Laughter) I was pretty good in reading, but religion and musical appreciation needed more work. (Laughter)
Khi tôi 5 tuổi, tôi đến trường và học Braille (hệ thống chữ nổi dành cho người mù) Đây là một hệ thống tài tình gồm có 6 chấm được bấm vào giấy, và tôi có thể sờ chúng bằng những ngón tay mình. Tôi nghĩ rằng họ đang chiếu slide hình học bạ lớp sáu của tôi. Tôi không biết Julian Morrow lấy nó từ đâu. (cười) Tôi đọc khá tốt, nhưng để nhận thức tôn giáo và thưởng thức âm nhạc thì đòi hỏi phải cố gắng nhiều hơn. (cười)
When you leave the opera house, you'll find there's braille signage in the lifts. Look for it. Have you noticed it? I do. I look for it all the time.
Khi bạn rời một nhà hát opera, bạn sẽ tìm thấy một biển báo chữ nổi trong những thang máy. Hãy tìm nó. Bạn đã bao giờ để ý chưa? Tôi lúc nào cũng tìm nó.
(Laughter)
(cười)
When I was at school, the books were transcribed by transcribers, voluntary people who punched one dot at a time so I'd have volumes to read, and that had been going on, mainly by women, since the late 19th century in this country, but it was the only way I could read. When I was in high school, I got my first Philips reel-to-reel tape recorder, and tape recorders became my sort of pre-computer medium of learning. I could have family and friends read me material, and I could then read it back as many times as I needed. And it brought me into contact with volunteers and helpers. For example, when I studied at graduate school at Queen's University in Canada, the prisoners at the Collins Bay jail agreed to help me. I gave them a tape recorder, and they read into it. As one of them said to me, "Ron, we ain't going anywhere at the moment."
Khi tôi còn đi học, những cuốn sách được chép lại thành chữ nổi, những người tình nguyện bấm từng chấm một nhờ thế tôi có sách để đọc, và việc bấm nốt đó cứ tiếp tục bởi những người tình nguyện mà hầu hết là phụ nữ, cho đến cuối thế kỷ 19 ở đất nước này, nhưng đó là cách duy nhất để tôi có thể đọc. Khi tôi học trung học, tôi có máy ghi âm cát-sét đầu tiên, hiệu Philips, và những cuộn băng ghi âm đã trở thành thiết bị học tập tiền vi tính. Tôi có thể nhờ gia đình và bạn bè đọc giùm tài liệu, và tôi có thể đọc lại nó nhiều lần nếu tôi cần. Và nó mang lại cho tôi sự tiếp xúc với nhiều người tình nguyện và người hỗ trợ. Ví dụ, khi tôi học Cao học tại trường đại học Queen's ở Canada, những tù nhân tại nhà tù ở Vịnh Collins đã đồng ý giúp tôi. Tôi đưa cho họ một máy ghi âm, và họ đọc vào đó. Một trong số họ nói với tôi, "Ron, chúng tôi sẽ không đi bất cứ nơi nào vào lúc này."
(Laughter)
(cười)
But think of it. These men, who hadn't had the educational opportunities I'd had, helped me gain post-graduate qualifications in law by their dedicated help.
Hãy nghĩ về điều này, Những người đàn ông này không có cơ hội học hành giống như tôi, đã giúp đỡ tôi đạt được Thạc sĩ ngành luật nhờ sự giúp đỡ tận tâm của họ.
Well, I went back and became an academic at Melbourne's Monash University, and for those 25 years, tape recorders were everything to me. In fact, in my office in 1990, I had 18 miles of tape. Students, family and friends all read me material. Mrs. Lois Doery, whom I later came to call my surrogate mum, read me many thousands of hours onto tape. One of the reasons I agreed to give this talk today was that I was hoping that Lois would be here so I could introduce you to her and publicly thank her. But sadly, her health hasn't permitted her to come today. But I thank you here, Lois, from this platform.
Vâng, tôi đã trở lại và trở thành một học giả ở trường đại học Melbourne's Monash, và trong 25 năm đó, những cuốn băng ghi âm là tất cả đối với tôi. Thực tế, trong văn phòng của tôi vào năm 1990, độ dài của những băng ghi âm tôi có lên đến 18 dặm. Các sinh viên, gia đình và bạn bè đều đọc tài liệu cho tôi nghe. Bà Lois Doery, người mà sau này tôi gọi là "người mẹ mang thai hộ" đã đọc cho tôi hàng ngàn giờ vào băng ghi âm. Một trong những lý do tôi đồng ý nói chuyện ngày hôm nay là vì tôi hy vọng rằng bà Lois sẽ có mặt ở đây để tôi có thể giới thiệu và cảm ơn bà trước mặt mọi người. Nhưng thật đáng tiếc, sức khỏe không cho phép bà đến đây ngày hôm nay. Nhưng tôi xin cảm ơn bà Lois ở đây, từ bục diễn thuyết này.
(Applause)
(Vỗ tay)
I saw my first Apple computer in 1984, and I thought to myself, "This thing's got a glass screen, not much use to me." How very wrong I was. In 1987, in the month our eldest son Gerard was born, I got my first blind computer, and it's actually here. See it up there? And you see it has no, what do you call it, no screen. (Laughter) It's a blind computer. (Laughter) It's a Keynote Gold 84k, and the 84k stands for it had 84 kilobytes of memory. (Laughter) Don't laugh, it cost me 4,000 dollars at the time. (Laughter) I think there's more memory in my watch.
I nhìn thấy máy tính Apple đầu tiên vào năm 1984, và tôi tự nhủ rằng, "Thứ này có một màn hình thủy tinh lớn, không hữu ích với tôi lắm" Nhưng tôi đã quá sai. Năm 1987, vào tháng mà con trai cả Gerard của chúng tôi được sinh ra, tôi đã có chiếc máy tính khiếm thị đầu tiên và nó đang ở đây. Bạn có nhìn thấy nó không? Và bạn thấy nó không có cái gọi là màn hình. (cười) Nó là một cái máy tính khiếm thị. (cười) Nó là một chiếc Keynote Gold 84k, và 84k có nghĩa là nó có 84 kilobytes bộ nhớ. (cười) Các bạn đừng cười, tôi phải tốn 4.000USD vào thời điểm đó để có nó đấy. (cười) Tôi nghĩ là đồng hồ của tôi còn có bộ nhớ lớn hơn.
It was invented by Russell Smith, a passionate inventor in New Zealand who was trying to help blind people. Sadly, he died in a light plane crash in 2005, but his memory lives on in my heart. It meant, for the first time, I could read back what I had typed into it. It had a speech synthesizer. I'd written my first coauthored labor law book on a typewriter in 1979 purely from memory. This now allowed me to read back what I'd written and to enter the computer world, even with its 84k of memory.
Nó được phát minh bởi Russell Smith, một nhà phát minh đầy đam mê ở New Zealand, ông luôn muốn giúp đỡ những người khiếm thị. Thật đáng tiếc, ông ấy đã mất trong một vụ rơi máy bay vào năm 2005, nhưng ký ức về ông ấy luôn sống mãi trong tim tôi. Điều đó có nghĩa là, lần đầu tiên, tôi có thể đọc lại những gì tôi đã đánh máy. Nó có một bộ tổng hợp tiếng nói. Tôi đã viết cuốn sách đồng tác giả đầu tiên của tôi về luật lao động trên một máy đánh chữ vào năm 1979 hoàn toàn từ bộ nhớ. Nhưng chiếc máy này cho phép tôi đọc lại những gì tôi đã viết và bước vào thế giới máy tính, ngay cả chỉ với bộ nhớ 84k của nó.
In 1974, the great Ray Kurzweil, the American inventor, worked on building a machine that would scan books and read them out in synthetic speech. Optical character recognition units then only operated usually on one font, but by using charge-coupled device flatbed scanners and speech synthesizers, he developed a machine that could read any font. And his machine, which was as big as a washing machine, was launched on the 13th of January, 1976. I saw my first commercially available Kurzweil in March 1989, and it blew me away, and in September 1989, the month that my associate professorship at Monash University was announced, the law school got one, and I could use it. For the first time, I could read what I wanted to read by putting a book on the scanner. I didn't have to be nice to people!
Năm 1974, Ray Kurzweil, một nhà phát minh vĩ đại người Mỹ, xây dựng một cái máy có thể quét những cuốn sách và đọc chúng với bộ tổng hợp tiếng nói. Những đơn vị nhận dạng ký tự quang học chỉ thường hoạt động trên một phông chữ, nhưng bằng cách sử dụng thiết bị kép máy quét dạng phẳng và bộ tổng hợp tiếng nói, ông ấy phát triển một chiếc máy có thể đọc bất cứ font chữ nào. Và chiếc máy của ông ấy với kích thước to như một chiếc máy giặt, được giới thiệu vào ngày 13 tháng 01 năm 1976. Tôi thấy chiếc máy Kurzweil bản thương mại đầu tiên vào tháng 03 năm 1989, và nó làm tôi kinh ngạc, và vào tháng 9 năm 1989, tháng mà chức phó giáo sư của tôi tại trường đại học Monash được công bố, trường luật có một cái máy như vậy, và tôi có thể sử dụng nó. Lần đầu tiên, tôi có thể đọc những gì tôi muốn đọc bằng cách đặt một quyển sách lên máy quét. Tôi không phải tử tế với mọi người nữa!
(Laughter)
(cười)
I no longer would be censored. For example, I was too shy then, and I'm actually too shy now, to ask anybody to read me out loud sexually explicit material. (Laughter) But, you know, I could pop a book on in the middle of the night, and -- (Laughter) (Applause)
Tôi sẽ không còn bị kiểm duyệt nữa. Ví dụ, tôi thấy xấu hổ, và tôi thật sự thấy xấu hổ khi nhờ bất cứ ai đọc cho tôi một cách rõ ràng những tài liệu về tình dục. (cười) Nhưng, bạn biết đấy, vào giữa đêm, tôi có thể bật một cuốn sách và.... (cười) (vỗ tay)
Now, the Kurzweil reader is simply a program on my laptop. That's what it's shrunk to. And now I can scan the latest novel and not wait to get it into talking book libraries. I can keep up with my friends.
Bây giờ, máy đọc Kurzweil chỉ đơn giản là một chương trình trên máy laptop của tôi Nó đã thu nhỏ lại đến thế. Và bây giờ tôi có thể quét cuốn tiểu thuyết mới nhất mà không phải chờ đợi để có được nó trong thư viện sách nói. Tôi có thể theo kịp với bạn bè của tôi.
There are many people who have helped me in my life, and many that I haven't met. One is another American inventor Ted Henter. Ted was a motorcycle racer, but in 1978 he had a car accident and lost his sight, which is devastating if you're trying to ride motorbikes. He then turned to being a waterskier and was a champion disabled waterskier. But in 1989, he teamed up with Bill Joyce to develop a program that would read out what was on the computer screen from the Net or from what was on the computer. It's called JAWS, Job Access With Speech, and it sounds like this.
Có rất nhiều người đã giúp đỡ tôi trong cuộc sống, mà tôi thậm chí còn chưa gặp. Một trong những người đó là nhà phát minh Mỹ Ted Henter. Ted là một tay đua xe môtô nhưng ông ấy đã gặp một tai nạn xe hơi vào năm 1987 và bị mất thị lực, điều này thật kinh khủng nếu bạn đang lái xe môtô. Sau đó ông ấy trở thành một vận động viên lướt ván và là một nhà vô địch lướt ván bị tàn tật. Nhưng vào năm 1989, ông hợp tác với Bill Joyce để phát triển một chương trình mà có thể đọc ra những gì trên màn hình máy tính từ mạng hoặc từ những gì trên máy tính. Nó được gọi là JAWS, Job Access With Speech (truy cập với lời nói) nghe nó như thế này:
(JAWS speaking)
(JAWS nói)
Ron McCallum: Isn't that slow?
Ron McCallum: Chậm quá phải không?
(Laughter) You see, if I read like that, I'd fall asleep. I slowed it down for you. I'm going to ask that we play it at the speed I read it. Can we play that one?
(cười) Bạn thấy đó, nếu tôi đọc như thế, tôi sẽ ngủ gật mất. Tôi làm chậm nó lại cho các bạn. Tôi sẽ yêu cầu bật nó ở tốc độ tôi thường đọc. Bật chức năng đó được không?
(JAWS speaking)
(JAWS nói)
(Laughter)
(cười)
RM: You know, when you're marking student essays, you want to get through them fairly quickly.
RM: Bạn biết đấy, khi chấm điểm bài luận của sinh viên bạn muốn chấm nhanh cho xong.
(Laughter) (Applause)
(cười) (vỗ tay)
This technology that fascinated me in 1987 is now on my iPhone and on yours as well. But, you know, I find reading with machines a very lonely process. I grew up with family, friends, reading to me, and I loved the warmth and the breath and the closeness of people reading. Do you love being read to? And one of my most enduring memories is in 1999, Mary reading to me and the children down near Manly Beach "Harry Potter and the Philosopher's Stone." Isn't that a great book? I still love being close to someone reading to me. But I wouldn't give up the technology, because it's allowed me to lead a great life.
Công nghệ này cuốn hút tôi vào năm 1987 bây giờ đã có trên iPhone của tôi và của các bạn nữa. Nhưng, bạn biết không, tôi thấy rằng đọc với các máy móc là một quá trình rất cô đơn. Tôi lớn lên với gia đình, bạn bè đọc sách cho tôi tôi yêu sự ấm áp và hơi thở và sự gần gũi của những người đọc sách. Bạn có thích được đọc cho nghe không? Và một trong những ký ức lâu dài nhất của tôi là năm 1999, Mary đọc cho tôi và bọn trẻ gần bãi biển Manly "Harrt Potter và hòn đá phù thủy" Nó là một quyển sách hay phải không? Tôi vẫn thích được ai đó đọc cho nghe. Nhưng tôi không từ bỏ công nghệ, bởi vì nó cho phép tôi có một cuộc sống tuyệt vời.
Of course, talking books for the blind predated all this technology. After all, the long-playing record was developed in the early 1930s, and now we put talking books on CDs using the digital access system known as DAISY. But when I'm reading with synthetic voices, I love to come home and read a racy novel with a real voice.
Tất nhiên, đọc sách cho người mù có trước tất cả các công nghệ này. Cuối cùng, đĩa hát dung lượng lớn được phát triển vào những năm đầu của của thập niên 30, và bây giờ chúng ta đưa sách nói lên đĩa CD sử dụng hệ thống truy cập kỹ thuật số DAISY. Nhưng khi tôi đọc với giọng nói tổng hợp, Tôi thích về nhà và đọc một cuốn tiểu thuyết đặc sắc với một giọng thật.
Now there are still barriers in front of we people with disabilities. Many websites we can't read using JAWS and the other technologies. Websites are often very visual, and there are all these sorts of graphs that aren't labeled and buttons that aren't labeled, and that's why the World Wide Web Consortium 3, known as W3C, has developed worldwide standards for the Internet. And we want all Internet users or Internet site owners to make their sites compatible so that we persons without vision can have a level playing field. There are other barriers brought about by our laws. For example, Australia, like about one third of the world's countries, has copyright exceptions which allow books to be brailled or read for we blind persons. But those books can't travel across borders. For example, in Spain, there are a 100,000 accessible books in Spanish. In Argentina, there are 50,000. In no other Latin American country are there more than a couple of thousand. But it's not legal to transport the books from Spain to Latin America. There are hundreds of thousands of accessible books in the United States, Britain, Canada, Australia, etc., but they can't be transported to the 60 countries in our world where English is the first and the second language. And remember I was telling you about Harry Potter. Well, because we can't transport books across borders, there had to be separate versions read in all the different English-speaking countries: Britain, United States, Canada, Australia, and New Zealand all had to have separate readings of Harry Potter.
Bây giờ vẫn còn có những rào cản đối với chúng tôi, những người khuyết tật. Nhiều trang web không đọc được bằng JAWS và các công nghệ khác. Các trang web thường rất trực quan, và có tất cả các loại đồ thị và các nút bấm không được đặt tên, đó là lý do tại sao World Wide Web Consortium 3, được biết đến như W3C, đã phát triển các tiêu chuẩn trên toàn thế giới cho Internet. Và chúng tôi muốn tất cả người sử dụng Internet hoặc chủ sở hữu trang web Internet làm trang web của họ tương thích để chúng tôi những người bị mất thị lực có thể có một sân chơi bình đẳng. Có những rào cản khác gây ra bởi pháp luật của chúng ta. Ví dụ, ở Úc, giống như khoảng một phần ba các quốc gia trên thế giới, có trường hợp ngoại lệ bản quyền cho phép sách được in bằng hệ thống chữ Braille hoặc đọc cho những người khiếm thị. Nhưng những cuốn sách không thể đi qua những biên giới. Ví dụ, ở Tây Ban Nha, có 100.000 sách có thể truy cập bằng tiếng Tây Ban Nha. Ở Argentina, có 50.000. Không một quốc gia Mỹ Latinh nào khác có nhiều hơn một vài ngàn. Nhưng vận chuyển sách là không hợp pháp từ Tây Ban Nha tới Mỹ Latinh. Hiện có thể truy cập hàng trăm ngàn cuốn sách ở Hoa Kỳ, Anh, Canada, Úc, v v, nhưng chúng không thể được vận chuyển đến 60 quốc gia khác nơi tiếng Anh là ngôn ngữ mẹ đẻ và ngôn ngữ thứ hai. Tôi đã nói với các bạn về Harry Potter. Vâng, bởi vì chúng ta không thể vận chuyển sách qua biên giới, nên phải có những phiên bản riêng biệt để đọc ở tất cả các nước nói tiếng Anh khác nhau: Anh, Hoa Kỳ, Canada, Úc, và New Zealand tất cả phải có những phiên bản đọc khác nhau của Harry Potter.
And that's why, next month in Morocco, a meeting is taking place between all the countries. It's something that a group of countries and the World Blind Union are advocating, a cross-border treaty so that if books are available under a copyright exception and the other country has a copyright exception, we can transport those books across borders and give life to people, particularly in developing countries, blind people who don't have the books to read. I want that to happen.
Và đó là lý do tại sao, vào tháng tới tại Ma-rốc, một cuộc họp sẽ diễn ra giữa các quốc gia. Đó là điều mà một nhóm các quốc gia và Hiệp hội người mù thế giới ủng hộ, một hiệp ước xuyên biên giới để mà, nếu cuốn sách được phát hành theo một ngoại lệ bản quyền và các quốc gia khác có một ngoại lệ bản quyền, có thể vận chuyển chúng qua biên giới và mang sự sống cho mọi người, đặc biệt ở các nước đang phát triển, những người khiếm thị không có sách để đọc. Tôi muốn điều đó xảy ra.
(Applause)
(vỗ tay)
My life has been extraordinarily blessed with marriage and children and certainly interesting work to do, whether it be at the University of Sydney Law School, where I served a term as dean, or now as I sit on the United Nations Committee on the Rights of Persons with Disabilities, in Geneva. I've indeed been a very fortunate human being.
Cuộc sống của tôi đã có phước hạnh tuyệt vời với cuộc hôn nhân và những đứa con và một công việc thú vị để làm, cho dù đó là tại Đại học Trường Luật Sydney, nơi tôi đã là trưởng khoa một nhiệm kỳ, hay như bây giờ tôi ngồi trong Ủy ban Liên hợp quốc về Quyền của Người khuyết tật, tại Geneva. Tôi thực sự là một con người rất may mắn.
I wonder what the future will hold. The technology will advance even further, but I can still remember my mum saying, 60 years ago, "Remember, darling, you'll never be able to read the print with your fingers." I'm so glad that the interaction between braille transcribers, volunteer readers and passionate inventors, has allowed this dream of reading to come true for me and for blind people throughout the world.
Tôi tự hỏi tương lai nắm giữ những gì. Công nghệ này sẽ tiến xa hơn nữa, nhưng tôi vẫn còn nhớ 60 năm trước đây, mẹ tôi đã nói rằng: "Hãy nhớ rằng, con yêu, con sẽ không bao giờ có thể đọc các bản in bằng ngón tay của con." Tôi rất vui mừng vì sự tương tác giữa những người làm sách chữ nổi, những tình nguyện viên đọc sách và các nhà phát minh đam mê, đã cho phép giấc mơ được đọc trở thành sự thật đối với tôi và với người khiếm thị trên khắp thế giới.
I'd like to thank my researcher Hannah Martin, who is my slide clicker, who clicks the slides, and my wife, Professor Mary Crock, who's the light of my life, is coming on to collect me. I want to thank her too.
Tôi muốn cảm ơn nhà nghiên cứu của tôi Hannah Martin, là người truy cập vào trang trình bày, và vợ tôi, Giáo sư Mary Crock, là ánh sáng của cuộc đời tôi, đang đến để đón tôi. Tôi cũng muốn cảm ơn bà ấy.
I think I have to say goodbye now. Bless you. Thank you very much.
Tôi nghĩ là bây giờ tôi phải nói lời tạm biệt Chúc an lành cho các bạn. Cảm ơn rất nhiều.
(Applause) Yay! (Applause) Okay. Okay. Okay. Okay. Okay. (Applause)
(vỗ tay) Yay! (vỗ tay) Okay. Okay. Okay. Okay. Okay. (Vỗ tay)