ABŞ-dakı SOPA və Avropadakı ACTA kimi müəllif huquqları haqdakı qanun layihələrinin müzakirələri bir az həddini aşıb. Bir az emosionallıqdan uzaq və rəqəmlərə əsaslanan mühakiməmlə bu müzakirələrdə yeni cığır açmaq fikrimdəyəm. Buna görə də təklif etmək istərdim ki, bu məsələyə yanaşarkən "müəllif hüquqları riyaziyyatı" adlı yeni bir elmi metoddan istifadə edərək yanaşaq.
The recent debate over copyright laws like SOPA in the United States and the ACTA agreement in Europe has been very emotional. And I think some dispassionate, quantitative reasoning could really bring a great deal to the debate. I'd therefore like to propose that we employ, we enlist, the cutting edge field of copyright math whenever we approach this subject.
Məsələn, bu yaxınlarda Kinofilm Assosiasiyası bildirib ki, hər il müəllif hüquqlarının oğurlanmasına görə iqtisadiyyatımız 58 milyard dollar itirir. Bu rəqəm haqda mübahisə etməkdənsə müəllif huquqları riyaziyyatçısı bu rəqəmi təhlil edir və 58 milyard dolları sentə çevirisək bu pulun Okean Bulvarı yolundan Westin-ə ordan da... (Gülüş) Marsa çatacağını aşkar edir...
For instance, just recently the Motion Picture Association revealed that our economy loses 58 billion dollars a year to copyright theft. Now rather than just argue about this number, a copyright mathematician will analyze it and he'll soon discover that this money could stretch from this auditorium all the way across Ocean Boulevard to the Westin, and then to Mars ... (Laughter) ... if we use pennies.
İndi bu, açıq-aydın bir güclü bəzilərinə görə öldürücü təhlil ola bilər. Ancaq bu mənəvi cəhətdən də önəmli faktdır. Bu pərakəndə satış haqdakı təxmini rəqəm, yaxud hansısa kinonun qanunsuz yayımı deyil, həqiqi iqtisadi itkidir. Bu Amerikanın bütün meyvə və qarğıdalı məhsulunun, həmçinin tütün və taxıl, düyü, süpürgə toxumu məhsulunun (süpürgə toxumu hər nədirsə) itgisi deməkdir.
Now this is obviously a powerful, some might say dangerously powerful, insight. But it's also a morally important one. Because this isn't just the hypothetical retail value of some pirated movies that we're talking about, but this is actual economic losses. This is the equivalent to the entire American corn crop failing along with all of our fruit crops, as well as wheat, tobacco, rice, sorghum -- whatever sorghum is -- losing sorghum.
Müəllif hüquqları riyaziyyatı olmadan isə idtisadiyyata dəyən həqiqi zərəri müəyyən etmək qeyri-mümkün olardı. Napster oyaranandan bəri musiqidən gələn gəlir 8 milyard dollar azalıb. Bu da tam bizə lazım olan statistikadır. Kinoteatr, DVC, və ödənişli film izləmə sahələrində film gəlirləri artmaqda davam edir. Televizor, peyk və kabel sənayesinin gəlirləri də artmaqdadır. Kitab nəşri və radio kimi digər bazarlar da gəlirlərini artırır. Yəni burdakı bu kiçik itki bir az çaşdırıcıdır.
But identifying the actual losses to the economy is almost impossible to do unless we use copyright math. Now music revenues are down by about eight billion dollars a year since Napster first came on the scene. So that's a chunk of what we're looking for. But total movie revenues across theaters, home video and pay-per-view are up. And TV, satellite and cable revenues are way up. Other content markets like book publishing and radio are also up. So this small missing chunk here is puzzling.
(Gülüş)
(Laughter)
(Alqışlar)
(Applause)
Tarixi normalara əsasən bütün informasiya satışı sənayesi ingişaf etdiyinə görə, müəllif hüquqlarının pozulması əlavə gəliri azaltmıyıb. Ancaq müəllif hüquqları riyaziyyatı bizə öyrədir ki, bu qaçınılmaz itki musiqi sənayesinin heç bir tarixi olmayan sahəsində--yəni 90-cı illərdə mövcud olmayan -- telefon zəng səsi sənayesində olub. Mövcud itki mərkli zəng səsi oğurluğundan gələn itkidir. (Gülüş) Biri 30 saniyəlik zəng səsinin oğurluğu ilə ilə ildə 50 milyard dollar itirilibsə, bu zəng səslərinin ümumi uzunluğu indiki dövrdən Neandertal dövrə kimi çatar. (Gülüş) Bu faktdır. (Alqışlar) Excel-dən istifadə etmişəm.
Since the big content markets have grown in line with historic norms, it's not additional growth that piracy has prevented, but copyright math tells us it must therefore be foregone growth in a market that has no historic norms -- one that didn't exist in the 90's. What we're looking at here is the insidious cost of ringtone piracy. (Laughter) 50 billion dollars of it a year, which is enough, at 30 seconds a ringtone, that could stretch from here to Neanderthal times. (Laughter) It's true. (Applause) I have Excel.
(Gülüş)
(Laughter)
Film sahəsində işləyənlər deyir ki, imformasiya oğurluğuna görə hər il 370 min insan işini itirir. Bu bir az çoxdur deyəsən, çünki 98-ci il İşçilər Bürosu statistikasına əsasən film sənayesində çalışanların ümumi sayı 270 min nəfərdir. Digər məlumata görə musiqi sənayesində 45 min nəfər çalışır. Yəni internet və informasiya oğurluğu nəticəsində informasıya sənayesində iş yerlərinin sayı sıfırdan aşağıdır. Bunlar müəllif hüququ riyaziyyatçılarının hər gün ortaya çıxardıqları qeyri-adi faktlardan bir neçəsidir. Bəzi insanlar isə fikirləşir ki, string teoriyası çətindir.
The movie folks also tell us that our economy loses over 370,000 jobs to content theft, which is quite a lot when you consider that, back in '98, the Bureau of Labor Statistics indicated that the motion picture and video industries were employing 270,000 people. Other data has the music industry at about 45,000 people. And so the job losses that came with the Internet and all that content theft, have therefore left us with negative employment in our content industries. And this is just one of the many mind-blowing statistics that copyright mathematicians have to deal with every day. And some people think that string theory is tough.
(Gülüş)
(Laughter)
Müəllif hüququ riyaziyyatçıları üçün yararlı olan başqa bir rəqəm. Bu hər hansı bir mahnı və ya film qanunsuz izləndikcə media şirkətlərinə dəyən zərərin miqdarıdır. Bu rəqəm, axırıncı dəfə Hollivud və Konqres toplaşıb, müəllif hüquqlarını təkmilləşdirlilməsi qanunu üçün apardıqları riyazi araşdırmaların nəticəsidir. Bəzi insanlar bu rəqəmin çox böyük olduğunu irəli sürür, ancaq media lobbisindən expertlər olan müəllif hüququ riyaziyyatçıları təkcə bu rəqəmə infilyasiya faizlərinin əlavə olunmamasına təəccüblənirlər.
Now this is a key number from the copyright mathematicians' toolkit. It's the precise amount of harm that comes to media companies whenever a single copyrighted song or movie gets pirated. Hollywood and Congress derived this number mathematically back when they last sat down to improve copyright damages and made this law. Some people think this number's a little bit large, but copyright mathematicians who are media lobby experts are merely surprised that it doesn't get compounded for inflation every year.
Bu qanun ilk qəbul olunduqda, dünyadakı ən məşhur mp3 player-ə 10 mahnı sığışırdı. Krismas bayramında böyük hədiyyə idi. Balaca quldurun ən çox istəyəcəyi də 1,5 milyon dollarlıq oğurluq mal idi.
Now when this law first passed, the world's hottest MP3 player could hold just 10 songs. And it was a big Christmas hit. Because what little hoodlum wouldn't want a million and a half bucks-worth of stolen goods in his pocket.
(Gülüş)
(Laughter)
(Alqışlar)
(Applause)
Bu gün bir iPod Classicin oğurluq mahnılar olsa dəyəri 8 milyard dollar olacaq 40 min mahnı tutumu var. (Alqışlar) Və ya 75 min iş yeri.
These days an iPod Classic can hold 40,000 songs, which is to say eight billion dollars-worth of stolen media. (Applause) Or about 75,000 jobs.
(Gülüş)
(Laughter)
(Alqışlar)
(Applause)
İndi, müəllif hüquqları riyaziyyatı qəribə gələ bilər, ancaq bu sahə ancaq ekspertlərə uyğun bir sahə olduğuna görədir. Beləcə hələlik bu qədər. Ümid edirəm ki, gələn dəfə yadplanetlilərin musiqi oğurluğu hallarının Amerika iqtisadiyyatına neçəyə başa gəldiyinə dair elmi, eyni zamanda dəqiq faktlara əsaslanan araşdırmamda mənə qoşulacaqsınız.
Now you might find copyright math strange, but that's because it's a field that's best left to experts. So that's it for now. I hope you'll join me next time when I will be making an equally scientific and fact-based inquiry into the cost of alien music piracy to he American economy.
Çox təşəkkür edirəm.
Thank you very much.
(Alqışlar)
(Applause)
Təşəkkür edirəm.
Thank you.
(Alqışlar)
(Applause)