This is where I live. I live in Kenya, at the south parts of the Nairobi National Park. Those are my dad's cows at the back, and behind the cows, that's the Nairobi National Park. Nairobi National Park is not fenced in the south widely, which means wild animals like zebras migrate out of the park freely. So predators like lions follow them, and this is what they do. They kill our livestock. This is one of the cows which was killed at night, and I just woke up in the morning and I found it dead, and I felt so bad, because it was the only bull we had.
Ovo je mesto gde ja živim. Ja živim u Keniji, u južnom delu Nacionalnog parka Najrobi. Ovo u pozadini su krave moga oca, a iza krava, to je Nacionalni park Najrobi. Nacionalni park Najrobi nije ograđen na južnoj strani, što znači da divlje životinje kao što su zebre slobodno migriraju iz parka. Grabljivice poput lavova ih prate i ovo je ono što rade. Oni ubijaju našu stoku. Ovo je jedna od krava koja je ubijena tokom noći, kada sam se probudio našao sam je mrtvu i osećao sam se veoma loše, jer je to bio jedini bik kojeg smo imali.
My community, the Maasai, we believe that we came from heaven with all our animals and all the land for herding them, and that's why we value them so much. So I grew up hating lions so much. The morans are the warriors who protect our community and the livestock, and they're also upset about this problem. So they kill the lions. It's one of the six lions which were killed in Nairobi. And I think this is why the Nairobi National Park lions are few.
Moja zajednica, Masai, mi verujemo da dolazimo sa nebesa sa svim našim životinjama i svom zemljom za njih i zbog toga ih ovoliko cenimo. Zato sam ja odrastao ovoliko mrzeći lavove. Morani su ratnici koji štite našu zajednicu i stoku i oni su takođe uznemireni zbog ovog problema. Pa oni ubijaju lavove. Ovo je jedan od šest lavova koji je ubijen u Najrobiju. I mislim da zbog ovoga Nacionalni park Najrobi ima malo lavova.
So a boy, from six to nine years old, in my community is responsible for his dad's cows, and that's the same thing which happened to me.
Dečaci od šest do devet godina, u mojoj zajednici odgovorni su za očeve krave, i to je ista stvar koja se meni dogodila.
So I had to find a way of solving this problem. And the first idea I got was to use fire, because I thought lions were scared of fire. But I came to realize that that didn't really help, because it was even helping the lions to see through the cowshed. So I didn't give up. I continued. And a second idea I got was to use a scarecrow. I was trying to trick the lions [into thinking] that I was standing near the cowshed. But lions are very clever. (Laughter) They will come the first day and they see the scarecrow, and they go back, but the second day, they'll come and they say, this thing is not moving here, it's always here. (Laughter) So he jumps in and kills the animals. So one night, I was walking around the cowshed with a torch, and that day, the lions didn't come. And I discovered that lions are afraid of a moving light. So I had an idea. Since I was a small boy, I used to work in my room for the whole day, and I even took apart my mom's new radio, and that day she almost killed me, but I learned a lot about electronics. (Laughter) So I got an old car battery, an indicator box. It's a small device found in a motorcycle, and it helps motorists when they want to turn right or left. It blinks. And I got a switch where I can switch on the lights, on and off. And that's a small torch from a broken flashlight.
Ja sam morao da nađem način da rešim ovaj problem. Prva ideja koju sam imao je da koristim vatru, jer sam mislio da se lavovi boje vatre. Ali sam shvatio da to zapravo nije pomoglo, jer je čak pomagalo lavovima da vide kroz štalu. Nisam odustao. Nastavio sam. Sledeća ideja je bila da koristim strašilo. Pokušao sam da prevarim lavove da pomisle da ja stojim blizu štale. Ali lavovi su veoma pametni. (Smeh) Prvi dan će doći i videti strašilo, a zatim se vratiti, ali sledeći dan, oni će doći i reći ova stvar se ne mrda, uvek je ovde. (Smeh) Onda uskoče i ubijaju životinje. Jedne noći sam šetao oko štale sa lampom, i taj dan lavovi nisu došli. I tada sam otkrio da se lavovi boje pokretnog svetla. Pa sam imao ideju. Još od kad sam bio mali, radio sam u mojoj sobi po ceo dan, čak sam i rastavio majčin novi radio, i tog dana me skoro ubila, ali sam naučio dosta o elektronici. (Smeh) Uzeo sam stari akumulator, i relej. To je mali uređaj koji se nalazi u motociklu, i to pomaže vozaču kada skreće levo ili desno. To trepće. Onda sam našao prekidač s kojim palim i gasim svetlo. I to je mala lampa iz slomljene baterijske lampe.
So I set up everything. As you can see, the solar panel charges the battery, and the battery supplies the power to the small indicator box. I call it a transformer. And the indicator box makes the lights flash. As you can see, the bulbs face outside, because that's where the lions come from. And that's how it looks to lions when they come at night. The lights flash and trick the lions into thinking I was walking around the cowshed, but I was sleeping in my bed.
Pa sam sve sastavio. Kao što vidite, solarna ploča puni bateriju, i baterija snabdeva energijom do malog releja. Ja to zovem transformatorom. I relej omogućava da svetlo trepće. Kao što vidite, sijalice su okrenute ka napolje, jer odatle dolaze lavovi. I tako to izgleda lavovima kada dođu noću. Svetlo trepće i prevari lavove kako bi mislili da ja šetam oko štale, ali ja spavam u svom krevetu.
(Laughter) (Applause) Thanks.
(Smeh) (Aplauz) Hvala.
So I set it up in my home two years ago, and since then, we have never experienced any problem with lions. And my neighboring homes heard about this idea. One of them was this grandmother. She had a lot of her animals being killed by lions, and she asked me if I could put the lights for her. And I said, "Yes." So I put the lights. You can see at the back, those are the lion lights. Since now, I've set up seven homes around my community, and they're really working. And my idea is also being used now all over Kenya for scaring other predators like hyenas, leopards, and it's also being used to scare elephants away from people's farms.
Postavio sam ovo u moju kuću pre dve godine i od tada nismo imali problem sa lavovima. I u susednim kućama su čuli za ovu ideju. Jedna od njih je bila ova baka. Imala je dosta životinja koje su pobili lavovi i pitala me je a postavim svetla za nju. Rekao sam: "Da" I tako sam postavio svetla. To u pozadini su svetla za lavove. Do sad, postavio sam ih u sedam kuća u mojoj zajednici i rade. I moja ideja se sada koristi širom Kenije za plašenje ostalih grabljivica poput hijena i leoparda i takođe se koristi za teranje slonova od farme.
Because of this invention, I was lucky to get a scholarship in one of the best schools in Kenya, Brookhouse International School, and I'm really excited about this. My new school now is coming in and helping by fundraising and creating an awareness. I even took my friends back to my community, and we're installing the lights to the homes which don't have [any], and I'm teaching them how to put them.
Zbog ovoga izuma imao sam sreće da dobijem stipendiju za jednu od najboljih škola u Keniji, Međunarodnu školu Brukhaus, i veoma sam uzbuđen zbog ovoga. Moja nova škola se uključuje i pomaže prikupljanjem sredstava i stvaranjem svesti. Čak sam i doveo svoje prijatelje u zajednicu i instaliramo svetla na kućama koje ih nemaju i učim ih kako da ih postavljaju.
So one year ago, I was just a boy in the savanna grassland herding my father's cows, and I used to see planes flying over, and I told myself that one day, I'll be there inside. And here I am today. I got a chance to come by plane for my first time for TED. So my big dream is to become an aircraft engineer and pilot when I grow up.
Pre godinu dana bio sam samo dečak na pašnjacima koji čuva očeve krave, i gledao sam avione kako lete, i rekao sam sebi da ću jednog dana i ja biti unutra. I evo me danas. Dobio sam šansu da prvi put dođem avionom za TED. Moj veliki san je da postanem avioinženjer i pilot kada porastem.
I used to hate lions, but now because my invention is saving my father's cows and the lions, we are able to stay with the lions without any conflict. Ashê olên. It means in my language, thank you very much.
Ranije sam mrzeo lavove, ali sada moj izum čuva očeve krave od lavova i mi smo u mogućnosti da ostanemo uz lavove bez konflikta. Ashê olên. U mom jeziku to znači, hvala vam puno.
(Applause)
(Aplauz)
Chris Anderson: You have no idea how exciting it is to hear a story like yours. So you got this scholarship.Richard Turere: Yep.
Kris Anderson: Nemaš predstavu koliko je uzbudljivo čuti priču kao što je tvoja. Ti si dobio ovu stipendiju. Ričard Turere: Aha.
CA: You're working on other electrical inventions. What's the next one on your list?
KA: Radiš na drugim električnim izumima. Šta je sledeće na tvojoj list?
RT: My next invention is, I want to make an electric fence.CA: Electric fence? RT: But I know electric fences are already invented, but I want to make mine. (Laughter)
RT: Moj sledeći izum je, želim da napravim električnu ogradu. KA: Električnu ogradu? RT: Ali ja znam da su električne ograde već izumljene, ali želim da napravim svoju. (Smeh)
CA: You already tried it once, right, and you --RT: I tried it before, but I stopped because it gave me a shock. (Laughter)
KA: Već si probao jednom, zar ne, ti si - RT: Probao sam pre, ali sam prestao jer me je pecnula. (Smeh)
CA: In the trenches. Richard Turere, you are something else. We're going to cheer you on every step of the way, my friend. Thank you so much.RT: Thank you. (Applause)
KA: U rovovima. Ričarde Turere, ti si nešto posebno. Mi ćemo bodriti svaki tvoj korak, moj prijatelju. Hvala ti puno. RT: Hvala vam. (Aplauz)