This is where I live. I live in Kenya, at the south parts of the Nairobi National Park. Those are my dad's cows at the back, and behind the cows, that's the Nairobi National Park. Nairobi National Park is not fenced in the south widely, which means wild animals like zebras migrate out of the park freely. So predators like lions follow them, and this is what they do. They kill our livestock. This is one of the cows which was killed at night, and I just woke up in the morning and I found it dead, and I felt so bad, because it was the only bull we had.
Itt élek: Kenyában, a Nairobi Nemzeti Park déli részén. Azok ott a háttérben apám marhái, a marhák mögött pedig az a Nairobi Nemzeti Park. A Nairobi Nemzeti Park déli oldala nincs teljesen elkerítve, ezért a vadállatok, például a zebrák, szabadon kijárhatnak a parkból. A ragadozók, például az oroszlánok, pedig követik őket, aminek ez a következménye. Megölik a háziállatainkat. Ez az egyik marha, mellyel éjjel végeztek; amikor reggel felébredtem, és rátaláltam, nagyon szomorú voltam, mert ez volt az egyetlen bikánk.
My community, the Maasai, we believe that we came from heaven with all our animals and all the land for herding them, and that's why we value them so much. So I grew up hating lions so much. The morans are the warriors who protect our community and the livestock, and they're also upset about this problem. So they kill the lions. It's one of the six lions which were killed in Nairobi. And I think this is why the Nairobi National Park lions are few.
Mi, a maszájok úgy hisszük, hogy állatainkkal és legelőinkkel együtt az égből jövünk, ezért is becsüljük őket annyira. Így én úgy nőttem fel, hogy gyűlöltem az oroszlánokat. A moránok olyan harcosok, akik közösségünket és állatainkat védelmezik, így ez a probléma őket is elszomorítja. Ezért ölik meg az oroszlánokat. Ez annak a hat oroszlánnak az egyike, melyekkel Nairobiban végeztek. Szerintem ezért van olyan kevés oroszlán a Nairobi Nemzeti Parkban.
So a boy, from six to nine years old, in my community is responsible for his dad's cows, and that's the same thing which happened to me.
Az én közösségemben a hat-nyolc éves fiúk felelősek apjuk marháiért; így történt ez velem is.
So I had to find a way of solving this problem. And the first idea I got was to use fire, because I thought lions were scared of fire. But I came to realize that that didn't really help, because it was even helping the lions to see through the cowshed. So I didn't give up. I continued. And a second idea I got was to use a scarecrow. I was trying to trick the lions [into thinking] that I was standing near the cowshed. But lions are very clever. (Laughter) They will come the first day and they see the scarecrow, and they go back, but the second day, they'll come and they say, this thing is not moving here, it's always here. (Laughter) So he jumps in and kills the animals. So one night, I was walking around the cowshed with a torch, and that day, the lions didn't come. And I discovered that lions are afraid of a moving light. So I had an idea. Since I was a small boy, I used to work in my room for the whole day, and I even took apart my mom's new radio, and that day she almost killed me, but I learned a lot about electronics. (Laughter) So I got an old car battery, an indicator box. It's a small device found in a motorcycle, and it helps motorists when they want to turn right or left. It blinks. And I got a switch where I can switch on the lights, on and off. And that's a small torch from a broken flashlight.
Megoldást kellett hát találnom a problémára. Első ötletem a tűz volt, mivel úgy gondoltam, az oroszlánok félnek tőle. Rájöttem azonban, hogy a tűz nem nekünk jelent segítséget, hanem éppen az oroszlánoknak, mert megmutatja nekik, merre van a marhaistálló. De nem adtam fel. Folytattam. A második ötletem a madárijesztő volt. El akartam hitetni az oroszlánokkal, hogy én állok a marhaistálló mellett. Az oroszlánok azonban nagyon agyafúrtak. (Nevetés) Az első nap jönnek, meglátják a madárijesztőt, és visszavonulnak. A második nap azonban visszajönnek, és azt mondják, ez az izé még mindig itt van, és nem mozog. (Nevetés) Beugranak hát, és megölik az állatokat. Egyik éjjel fáklyával a kezemben körbejártam a marhaistállót, és aznap az oroszlánok nem jöttek. Ekkor jöttem rá, hogy az oroszlánok félnek a mozgó fénytől. Támadt egy ötletem. Mivel akkoriban még kisgyerek voltam, egész nap a szobámban dolgoztam, még anyám új rádióját is szétszereltem, aki majdnem meg is ölt ezért, én viszont sokat tanultam az elektronikus eszközökről. (Nevetés) Fogtam hát egy régi autóakkumulátort, és egy kijelződobozt. Ez egy kicsi készülék a motorokban, mely segít a vezetőnek a jobbra vagy balra fordulásban. Villog. Majd szereztem egy kapcsolót, mellyel fel- és lekapcsolhattam a lámpát. Ez egy törött zseblámpából származó kis izzó volt.
So I set up everything. As you can see, the solar panel charges the battery, and the battery supplies the power to the small indicator box. I call it a transformer. And the indicator box makes the lights flash. As you can see, the bulbs face outside, because that's where the lions come from. And that's how it looks to lions when they come at night. The lights flash and trick the lions into thinking I was walking around the cowshed, but I was sleeping in my bed.
Mindent felszereltem. Ahogy itt látható, a napelemek töltik fel az akkumulátort, mely az áramot szolgáltatja a kis kijelződobozhoz. Transzformátornak hívom. A kijelződoboz pedig villogtatja a lámpát. Ahogy látják, a villanykörték kifelé néznek, mivel onnan jönnek az oroszlánok. Ilyennek látják az oroszlánok, mikor éjjel jönnek. A lámpák villognak, és elhitetik az oroszlánokkal, hogy én járkálok az istálló körül, valójában azonban az igazak álmát alszom.
(Laughter) (Applause) Thanks.
(Nevetés) (Taps) Köszi.
So I set it up in my home two years ago, and since then, we have never experienced any problem with lions. And my neighboring homes heard about this idea. One of them was this grandmother. She had a lot of her animals being killed by lions, and she asked me if I could put the lights for her. And I said, "Yes." So I put the lights. You can see at the back, those are the lion lights. Since now, I've set up seven homes around my community, and they're really working. And my idea is also being used now all over Kenya for scaring other predators like hyenas, leopards, and it's also being used to scare elephants away from people's farms.
Két éve szereltem ezt fel otthon, és azóta semmi problémánk nem volt az oroszlánokkal. A szomszédaim hallottak az ötletemről. Egyikük ez a nagymama volt. Rengeteg állata esett áldozatul az oroszlánoknak, és megkérdezte, hogy fel tudnék-e szerelni nála is ilyen lámpákat. Igent mondtam. Felszereltem hát a lámpákat. Láthatják ott hátul, azok az oroszlánok elleni lámpák. Azóta már hét helyen szereltem fel lámpákat, és nagyon jól működnek. Ötletemet most már Kenya-szerte használják, hogy más ragadozókat, például hiénákat vagy leopárdokat riasszanak el vele, sőt, még arra is használják, hogy elefántokat tartsanak távol a farmoktól.
Because of this invention, I was lucky to get a scholarship in one of the best schools in Kenya, Brookhouse International School, and I'm really excited about this. My new school now is coming in and helping by fundraising and creating an awareness. I even took my friends back to my community, and we're installing the lights to the homes which don't have [any], and I'm teaching them how to put them.
A találmányom révén ösztöndíjat nyertem Kenya egyik legjobb iskolájába, a Brookhouse International School-ba, ennek pedig nagyon örülök. Az új iskolám segít pénzt gyűjteni és felhívni az emberek figyelmét erre az ügyre. Még a barátaimat is hazavittem a közösségembe, és lámpákat szereltünk fel azon otthonok számára, ahol addig még nem volt, és megtanítom nekik, hogyan kell őket felszerelni.
So one year ago, I was just a boy in the savanna grassland herding my father's cows, and I used to see planes flying over, and I told myself that one day, I'll be there inside. And here I am today. I got a chance to come by plane for my first time for TED. So my big dream is to become an aircraft engineer and pilot when I grow up.
Egy éve még csak egy átlagos fiú voltam a szavannán, aki az apja marháit legeltette. Nézegettem a repülőket a fejem felett, és azt mondogattam, hogy egy napon majd én is repülőre ülök. Most pedig itt vagyok. Lehetőséget kaptam, hogy elrepülhessek életem első TED előadására. Leghőbb vágyam, hogy ha felnövök, repülőmérnök és pilóta legyek.
I used to hate lions, but now because my invention is saving my father's cows and the lions, we are able to stay with the lions without any conflict. Ashê olên. It means in my language, thank you very much.
Régen gyűlöltem az oroszlánokat, de most, hogy a találmányom megmenti apám marháit és az oroszlánokat is, együtt élhetünk velük, viszályok nélkül. Ashê olên. Nyelvemen ez annyit tesz, nagyon köszönöm.
(Applause)
(Taps)
Chris Anderson: You have no idea how exciting it is to hear a story like yours. So you got this scholarship.Richard Turere: Yep.
Chris Anderson: El sem tudod képzelni, milyen izgalmas egy olyan történetet hallani, mint a tiéd. Szóval ösztöndíjas lettél. Richard Turere: Aha.
CA: You're working on other electrical inventions. What's the next one on your list?
CA: Most más elektromos találmányokon dolgozol. Mi a következő a listádon?
RT: My next invention is, I want to make an electric fence.CA: Electric fence? RT: But I know electric fences are already invented, but I want to make mine. (Laughter)
RT: Legközelebb egy villanypásztort szeretnék építeni. CA: Villanypásztort? RT: Tudom, hogy a villanypásztort már feltalálták, de én meg akarom építeni a sajátomat. (Nevetés)
CA: You already tried it once, right, and you --RT: I tried it before, but I stopped because it gave me a shock. (Laughter)
CA: Már egyszer megpróbáltad, igaz, és-- RT: Egyszer megpróbáltam, de abbahagytam, mert megrázott. (Nevetés)
CA: In the trenches. Richard Turere, you are something else. We're going to cheer you on every step of the way, my friend. Thank you so much.RT: Thank you. (Applause)
CA: Minden kezdet nehéz. Richard Turere, igazán különleges ember vagy. Minden lépéshez szurkolni fogunk az utadon, barátom. Nagyon köszönjük. RT: Köszönom. (Taps)