Τις Δευτέρες και τις Πέμπτες μαθαίνω πώς πεθαίνεις. Τις αποκαλώ τελευταίες μου μέρες. Στη σύζυγό μου τη Φερνάντα δεν αρέσει αυτός ο όρος, αλλά πολλοί στην οικογένειά μου πέθαναν από μελάνωμα οι γονείς μου και οι παππούδες μου έπασχαν από αυτό. Έτσι σκεφτόμουν συχνά ότι μια μέρα θα είμαι στον γιατρό και θα δει τις εξετάσεις μου και θα μου πει, «Ρικάρντο, τα πράγματα δεν φαίνονται πολύ καλά.
On Mondays and Thursdays, I learn how to die. I call them my terminal days. My wife Fernanda doesn't like the term, but a lot of people in my family died of melanoma cancer and my parents and grandparents had it. And I kept thinking, one day I could be sitting in front of a doctor who looks at my exams and says, "Ricardo, things don't look very good.
Σου μένουν έξι μήνες έως ένας χρόνος ζωής».
You have six months or a year to live."
Αρχίζεις να σκέφτεσαι τι θα έκανες με το χρόνο που σου απομένει. Λες, «Θα περάσω περισσότερο χρόνο με τα παιδιά μου. Θα πάω σε αυτά τα μέρη, θα ανεβοκατέβω βουνά, και θα κάνω όλα όσα δεν έκανα όσο είχα χρόνο». Αλλά φυσικά όλοι ξέρουμε ότι αυτά θα είναι γλυκόπικρες αναμνήσεις. Είναι πολύ δύσκολο. Τον περισσότερο χρόνο πιθανότατα θα τον περάσεις κλαίγοντας. Έτσι λοιπόν είπα να κάνω κάτι άλλο.
And you start thinking about what you would do with this time. And you say, "I'm going to spend more time with the kids. I'm going to visit these places, I'm going to go up and down mountains and places and I'm going to do all the things I didn't do when I had the time." But of course, we all know these are very bittersweet memories we're going to have. It's very difficult to do. You spend a good part of the time crying, probably. So I said, I'm going to do something else.
Κάθε Δευτέρα και Πέμπτη θα έχω τις τελευταίες μου μέρες. Αυτές τις μέρες λοιπόν θα κάνω οτιδήποτε θα έκανα αν είχα πάρει αυτά τα άσχημα νέα. (Γέλια)
Every Monday and Thursday, I'm going use my terminal days. And I will do, during those days, whatever it is I was going to do if I had received that piece of news. (Laughter)
Όταν σκεφτόμαστε -- (Χειροκρότημα) όταν σκεφτόμαστε το αντίθετο της δουλειάς, πολλές φορές σκεφτόμαστε τον ελεύθερο χρόνο. Και λέτε, ναι, χρειάζομαι ελεύθερο χρόνο και ούτω καθεξής. Όμως η αλήθεια είναι ότι ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι και τόσο ελεύθερος. Παίζεις γκολφ, τένις, συναντάς κόσμο, πας για φαγητό και αργείς στο σινεμά. Είναι πολυάσχολο πράγμα. Το αντίθετο της δουλειάς είναι η απραξία. Όμως ελάχιστοι μπορούμε να τη διαχειριστούμε. Όταν βλέπεις πώς διαχειριζόμαστε τις ζωές μας καταλαβαίνεις ότι τις περιόδους που έχουμε χρήματα, μας μένει πολύ λίγος χρόνος. Και όταν πλέον έχουμε χρόνο, μας λείπουν και τα χρήματα και η υγεία.
When you think about -- (Applause) when you think about the opposite of work, we, many times, think it's leisure. And you say, ah, I need some leisure time, and so forth. But the fact is that, leisure is a very busy thing. You go play golf and tennis, and you meet people, and you're going for lunch, and you're late for the movies. It's a very crowded thing that we do. The opposite of work is idleness. But very few of us know what to do with idleness. When you look at the way that we distribute our lives in general, you realize that in the periods in which we have a lot of money, we have very little time. And then when we finally have time, we have neither the money nor the health.
Αυτό ακριβώς σκεφτόμαστε ως εταιρεία τα τελευταία 30 χρόνια. Είναι μια περίπλοκη εταιρεία με χιλιάδες εργαζόμενους, εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, που φτιάχνει συστήματα προώθησης πυράυλων, έχει 4000 ΑΤΜ στη Βραζιλία, κάνει τις φορολογικές δηλώσεις δεκάδων χιλιάδων ατόμων. Άρα δεν είναι απλή επιχείρηση.
So we started thinking about that as a company for the last 30 years. This is a complicated company with thousands of employees, hundreds of millions of dollars of business that makes rocket fuel propellent systems, runs 4,000 ATMs in Brazil, does income tax preparation for dozens of thousands. So this is not a simple business.
Το σκεφτήκαμε και είπαμε, ας εκχωρήσουμε σ' αυτούς τους ανθρώπους, ας τους δώσουμε μια εταιρεία χωρίς αυστηρούς κανόνες τύπου θα έρχεστε την τάδε ώρα, θα ντύνεστε έτσι, έτσι θα κάνετε συμβούλια, αυτά θα λέτε, αυτά δεν θα λέτε, και να δούμε τι θα απομείνει. Έτσι ξεκινήσαμε πριν από 30 χρόνια και αρχίσαμε να αντιμετωπίζουμε αυτό ακριβώς το θέμα. Έτσι είπαμε, κοιτάξτε, η συνταξιοδότηση, το πρόβλημα του πώς κατανέμουμε τη ζωή μας... Αντί να πας για ορειβασία όταν θα είσαι 82 χρονών, γιατί δεν πας την άλλη εβδομάδα; Και θα γίνει ως εξής: θα σου πουλήσουμε τις Τετάρτες σου για το 10% του μισθού σου. Έτσι τώρα, αν ήθελες να γίνεις βιολιστής, που μάλλον δεν θα το έκανες, πήγαινε και κάντο αυτήν την Τετάρτη.
We looked at it and we said, let's devolve to these people, let's give these people a company where we take away all the boarding school aspects of, this is when you arrive, this is how you dress, this is how you go to meetings, this is what you say, this is what you don't say, and let's see what's left. So we started this about 30 years ago, and we started dealing with this very issue. And so we said, look, the retirement, the whole issue of how we distribute our graph of life. Instead of going mountain climbing when you're 82, why don't you do it next week? And we'll do it like this, we'll sell you back your Wednesdays for 10 percent of your salary. So now, if you were going to be a violinist, which you probably weren't, you go and do this on Wednesday.
Τι ανακαλύψαμε -- σκεφτόμασταν ότι οι μεγαλύτεροι θα ενδιαφέρονταν πολύ γι' αυτό το πρόγραμμα. Και ο μέσος όρος ηλικίας των πρώτων που το εφάρμοσαν ήταν 29, φυσικά. Έτσι αρχίσαμε να ψάχνουμε και είπαμε ότι πρέπει να γίνει αλλιώς. Αρχίσαμε να λέμε πράγματα όπως, γιατί θέλουμε να ξέρουμε τι ώρα ήρθες στη δουλειά, τι ώρα έφυγες, κ.λ.π.; Δεν μπορούμε να το ανταλλάξουμε με ένα συμβόλαιο να αγοράσουμε κάτι από σένα, κάποιο είδος έργου; Γιατί φτιάχνουμε τη διοίκηση; Μήπως είναι θέμα εγωισμού να θέλουμε να φαινόμαστε ακμαίοι, μεγάλοι και σημαντικοί; Γι' αυτό σας τραβολογάμε δυο ώρες μακριά από την άλλη άκρη της πόλης;
And what we found -- we thought, these are the older people who are going to be really interested in this program. And the average age of the first people who adhered were 29, of course. And so we started looking, and we said, we have to do things in a different way. So we started saying things like, why do we want to know what time you came to work, what time you left, etc.? Can't we exchange this for a contract for buying something from you, some kind of work? Why are we building these headquarters? Is it not an ego issue that we want to look solid and big and important? But we're dragging you two hours across town because of it?
Κάναμε αλλεπάλληλα ερωτήματα. Το θέσαμε ως εξής: Ένα: Πώς βρίσκουμε ανθρώπους; Βγαίνουμε έξω και προσπαθούμε να βρούμε ανθρώπους λέγοντας, κοιτάξτε, όταν έρθετε σ' εμάς, δεν θα κάνουμε δυο-τρεις συνεντεύξεις και μετά θα δεθείτε με εμάς ισόβια. Δεν κανονίζουμε έτσι την υπόλοιπη ζωή μας. Οπότε ελάτε για τη συνέντευξη. Όσοι ενδιαφέρονται για τη συνέντευξη, θα έρθουν. Μετά θα δούμε τι θα γίνει, ανάλογα με τη αίσθηση που θα μας αφήσει, αντί να τσεκάρουμε αν έχετε τα προαπαιτούμενα κριτήρια. Και μετά, επιστρέψτε. Περάστε ένα απόγευμα, μια ολόκληρη μέρα, μιλήστε σε όποιον θέλετε. Σιγουρευτείτε ότι όντως είμαστε αυτό που αναμένατε και όχι οι μπαρούφες που αραδιάσαμε στην αγγελία μας. (Γέλια)
So we started asking questions one by one. We'd say it like this: One: How do we find people? We'd go out and try and recruit people and we'd say, look, when you come to us, we're not going to have two or three interviews and then you're going to be married to us for life. That's not how we do the rest of our lives. So, come have your interviews. Anyone who's interested in interviewing, you will show up. And then we'll see what happens out of the intuition that rises from that, instead of just filling out the little items of whether you're the right person. And then, come back. Spend an afternoon, spend a whole day, talk to anybody you want. Make sure we are the bride you thought we were and not all the bullshit we put into our own ads. (Laughter)
Σιγά-σιγά φτάσαμε στο σημείο να λέμε, δεν θέλουμε κανέναν ηγέτη στην εταιρεία αν δεν περάσουν συνέντευξη κι αν δεν εγκριθούν από τους μέλλοντες υφισταμένους τους. Κάθε έξι μήνες όλοι οι ηγέτες αξιολογούνται ανώνυμα. Κι αυτό καθορίζει αν θα παραμείνουν στην ηγετική τους θέση, που πολλές φορές είναι περιστασιακή, όπως γνωρίζετε. Αν δεν έχουν 70 με 80% της βαθμολογίας, δεν μένουν και γι' αυτό μάλλον δεν είμαι διευθύνων σύμβουλος για πάνω από 10 χρόνια. Με τον καιρό, αναρωτηθήκαμε για άλλα.
Slowly we went to a process where we'd say things like, we don't want anyone to be a leader in the company if they haven't been interviewed and approved by their future subordinates. Every six months, everyone gets evaluated, anonymously, as a leader. And this determines whether they should continue in that leadership position, which is many times situational, as you know. And so if they don't have 70, 80 percent of a grade, they don't stay, which is probably the reason why I haven't been CEO for more than 10 years. And over time, we started asking other questions.
Σκεφτήκαμε, γιατί να μην ρυθμίζουν τον μισθό τους οι ίδιοι οι άνθρωποι; Τι χρειάζεται να ξέρουν; Μόνο τρία πράγματα χρειάζεται να ξέρουν: πόσα βγάζουν οι άνθρωποι στην εταιρεία, πόσα βγάζουν κάπου αλλού σε παρόμοια εταιρεία και πόσα βγάζουμε γενικά για να δουν αν μπορούμε να ανταποκριθούμε. Ας τους δώσουμε λοιπόν αυτές τις τρεις πληροφορίες. Βάλαμε λοιπόν στο κυλικείο έναν υπολογιστή όπου μπορούσες να μπεις και να ρωτήσεις τι ξόδεψε κάποιος, πόσα βγάζει, τι κέρδη αποφέρουν, τι βγάζει η εταιρεία, ποια είναι τα περιθώρια, και ούτω καθεξής. Κι αυτό πριν από 25 χρόνια.
We said things like, why can't people set their own salaries? What do they need to know? There's only three things you need to know: how much people make inside the company, how much people make somewhere else in a similar business and how much we make in general to see whether we can afford it. So let's give people these three pieces of information. So we started having, in the cafeteria, a computer where you could go in and you could ask what someone spent, how much someone makes, what they make in benefits, what the company makes, what the margins are, and so forth. And this is 25 years ago.
Καθώς η πληροφόρηση έφτανε στους ανθρώπους τους λέγαμε ότι δεν θέλουμε να δούμε την αναφορά εξόδων σας, δεν θέλουμε να δούμε πόσες αργίες έχετε, δεν θέλουμε να ξέρουμε πού δουλεύετε. Κάποια στιγμή είχαμε 14 διαφορετικά γραφεία σε όλη την πόλη, και λέγαμε, πηγαίνετε σε όποιο είναι πιο κοντά στο σπίτι σας, στον πελάτη που θα επισκεφτείτε σήμερα. Μην μας λέτε που είστε. Επιπλέον, ακόμη και τότε που είχαμε 5.000 εργαζόμενους, είχαμε μόνο δύο άτομα στο τμήμα προσωπικού και ευτυχώς ο ένας πήρε σύνταξη. (Γέλια)
As this information started coming to people, we said things like, we don't want to see your expense report, we don't want to know how many holidays you're taking, we don't want to know where you work. We had, at one point, 14 different offices around town, and we'd say, go to the one that's closest to your house, to the customer that you're going to visit today. Don't tell us where you are. And more, even when we had thousands of people, 5,000 people, we had two people in the H.R. department, and thankfully one of them has retired. (Laughter)
Συνεπώς το ερώτημα που κάναμε ήταν, πώς γίνεται να φροντίζουμε τους ανθρώπους; Οι άνθρωποι είναι το μόνο που έχουμε. Δεν μπορείς να έχεις ένα τμήμα να τρέχει πίσω τους, να τους φροντίζει. Ανακαλύψαμε ότι αυτό είχε αποτέλεσμα και λέγαμε ότι ψάχναμε - κι αυτό νομίζω ήταν που κυρίως έψαχνα στις καταληκτικές μου μέρες και στην εταιρεία, το πώς προετοιμάζεσαι για τη σοφία; Ερχόμαστε από μια επαναστατική εποχή, τη βιομηχανική επανάσταση, μια εποχή πληροφορίας, μια εποχή γνώσης, αλλά δεν έχουμε πλησιάσει καθόλου την εποχή της σοφίας. Πώς σχεδιάζουμε, πώς θα οργανωθούμε, για περισσότερη σοφία; Έτσι για παράδειγμα, πολλές φορές η καλύτερη ή η εξυπνότερη λύση απλά δεν παίζει. Έτσι θα λέγαμε, ας συμφωνήσουμε ότι θα πουλάς 57 μαραφέτια την εβδομάδα. Αν τα πουλήσεις μέχρι την Τετάρτη, φύγε ελεύθερα για την παραλία. Μην μας δημιουργείς πρόβλημα, να κατασκευάσουμε, να εφαρμόσουμε, να πρέπει ν' αγοράσουμε νέες εταιρείες, να εξαγοράσουμε ανταγωνιστές, θα χρειαστεί να κάνουμε τόσα επειδή εσύ πούλησες περισσότερα μαραφέτια. Φύγε λοιπόν για την παραλία και ξαναέλα από Δευτέρα. (Γέλια) (Χειροκρότημα)
And so, the question we were asking was, how can we be taking care of people? People are the only thing we have. We can't have a department that runs after people and looks after people. So as we started finding that this worked, and we'd say, we're looking for -- and this is, I think, the main thing I was looking for in the terminal days and in the company, which is, how do you set up for wisdom? We've come from an age of revolution, industrial revolution, an age of information, an age of knowledge, but we're not any closer to the age of wisdom. How we design, how do we organize, for more wisdom? So for example, many times, what's the smartest or the intelligent decision doesn't jive. So we'd say things like, let's agree that you're going to sell 57 widgets per week. If you sell them by Wednesday, please go to the beach. Don't create a problem for us, for manufacturing, for application, then we have to buy new companies, we have to buy our competitors, we have to do all kinds of things because you sold too many widgets. So go to the beach and start again on Monday. (Laughter) (Applause) So the process is looking for wisdom.
Η διαδικασία λοιπόν αναζητά σοφία. Στη διαδικασία, φυσικά, θέλαμε οι άνθρωποι να γνωρίζουν τα πάντα, θέλαμε να είμαστε πραγματικά δημοκρατικοί στον τρόπο λειτουργίας. Το συμβούλιο είχε δύο ανοιχτές θέσεις με τα ίδια δικαιώματα ψήφου, για τους πρώτους που θα εμφανίζονταν. (Γέλια) Έτυχε να ψηφίζουν καθαρίστριες σε συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου, μαζί με πολλά άλλα σημαντικά άτομα με κοστούμι και γραβάτα. Είναι γεγονός ότι μας κράτησαν τίμιους.
And in the process, of course, we wanted people to know everything, and we wanted to be truly democratic about the way we ran things. So our board had two seats open with the same voting rights, for the first two people who showed up. (Laughter) And so we had cleaning ladies voting on a board meeting, which had a lot of other very important people in suits and ties. And the fact is that they kept us honest.
Αυτή η διαδικασία, βλέποντας τους ανθρώπους που έρχονταν, είπαμε, για περίμενε, οι άνθρωποι έρχονται και μας λένε που να καθίσω; Πώς πρέπει να δουλεύω; Πού θα βρίσκομαι σε πέντε χρόνια; Το είδαμε και είπαμε ότι πρέπει να ξεκινήσουμε πολύ νωρίτερα. Από που ξεκινάμε; Σκεφτήκαμε ότι μάλλον το νηπιαγωγείο είναι το κατάλληλο μέρος.
This process, as we started looking at the people who came to us, we'd say, now wait a second, people come to us and they say, where am I supposed to sit? How am I supposed to work? Where am I going to be in 5 years' time? And we looked at that and we said, we have to start much earlier. Where do we start? We said, oh, kindergarten seems like a good place.
Έτσι φτιάξαμε ένα ίδρυμα που έχει, εδώ και 11 χρόνια, τρία σχολεία, όπου κάναμε τα ίδια ερωτήματα, πώς να ανασχεδιάσουμε το σχολείο για περισσότερη σοφία; Άλλο πράγμα είναι να πεις, χρειάζεται να αλλάξουμε τους δασκάλους, οι διευθυντές πρέπει να κάνουν περισσότερα. Είναι όμως γεγονός ότι όσα κάνει η εκπαίδευση είναι τελείως ξεπερασμένα. Ο ρόλος του δασκάλου είναι τελείως απαρχαιωμένος. Το να πας από τα μαθηματικά στη βιολογία, στη Γαλλία του 14ου αιώνα είναι ανόητο. (Χειροκρότημα) Έτσι αρχίσαμε να σκεφτόμαστε πώς μπορεί να είναι; Πήραμε ανθρώπους, μαζί και λάτρεις της εκπαίδευσης, όπως ο Πάουλο Φρέιρ, και δύο υπουργούς Παιδείας της Βραζιλίας κι είπαμε, αν επρόκειτο να σχεδιάσουμε το σχολείο από το μηδέν, πώς θα ήταν;
So we set up a foundation, which now has, for 11 years, three schools, where we started asking the same questions, how do you redesign school for wisdom? It is one thing to say, we need to recycle the teachers, we need the directors to do more. But the fact is that what we do with education is entirely obsolete. The teacher's role is entirely obsolete. Going from a math class, to biology, to 14th-century France is very silly. (Applause) So we started thinking, what could it look like? And we put together people, including people who like education, people like Paulo Freire, and two ministers of education in Brazil and we said, if we were to design a school from scratch, what would it look like?
Φτιάξαμε λοιπόν αυτό το σχολείο που λέγεται Λούμιαρ, ένα από αυτά είναι δημόσιο σχολείο, και το Λούμιαρ λέει τα εξής: Ας διαιρέσουμε τον ρόλο του δασκάλου σε δύο μέρη. Τον έναν θα τον πούμε φροντιστή. Ο οποίος, με την έννοια της ελληνικής λέξης «παιδεία», φροντίζει το παιδί. Τι συμβαίνει στο σπίτι, σε ποια φάση της ζωής τους είναι, κ.λ.π. Αλλά παρακαλούμε να μην διδάσκετε, γιατί τα λίγα που ξέρετε σε σχέση με τον Google, δεν θέλουμε να τα μάθουμε. Κρατήστε τα για εσάς. (Γέλια) Θα φέρουμε ανθρώπους που θα έχουν δύο χαρακτηριστικά: πάθος και ειδίκευση, είτε είναι το επάγγελμα τους είτε όχι. Θα φέρουμε ηλικιωμένους πολίτες, που είναι το 25% του πληθυσμού με σοφία που κανείς δεν χρειάζεται πλέον. Τους φέρνουμε στο σχολείο και τους λέμε, διδάξτε στα παιδιά οτιδήποτε πιστεύετε πραγματικά. Έτσι έχουμε βιολιστές που διδάσκουν μαθηματικά. Έχουμε τα πάντα για να πούμε μην ανησυχείτε καθόλου για τη διδακτέα ύλη. Έχουμε περίπου 10 διαφορετικά τμήματα για ηλικίες από 2 μέχρι 17. Πράγματα όπως, πώς προσδιορίζουμε τους εαυτούς μας ως ανθρώπους; Υπάρχει λοιπόν ένα μέρος για μαθηματικά και φυσική κι όλα αυτά. Πώς εκφραζόμαστε; Υπάρχει ένα μέρος για μουσική, λογοτεχνία, κλπ. όπως επίσης και για γραμματική.
And so we created this school, which is called Lumiar, and Lumiar, one of them is a public school, and Lumiar says the following: Let's divide this role of the teacher into two. One guy, we'll call a tutor. A tutor, in the old sense of the Greek "paideia": Look after the kid. What's happening at home, what's their moment in life, etc.. But please don't teach, because the little you know compared to Google, we don't want to know. Keep that to yourself. (Laughter) Now, we'll bring in people who have two things: passion and expertise, and it could be their profession or not. And we use the senior citizens, who are 25 percent of the population with wisdom that nobody wants anymore. So we bring them to school and we say, teach these kids whatever you really believe in. So we have violinists teaching math. We have all kinds of things where we say, don't worry about the course material anymore. We have approximately 10 great threads that go from 2 to 17. Things like, how do we measure ourselves as humans? So there's a place for math and physics and all that there. How do we express ourselves? So there's a place for music and literature, etc., but also for grammar.
Ύστερα έχουμε πράγματα που έχουν ξεχαστεί από όλους, τα οποία είναι ίσως και τα σημαντικότερα στη ζωή. Για τα σημαντικότερα πράγματα της ζωής ξέρουμε σχεδόν τίποτα. Δεν ξέρουμε τίποτα για την αγάπη, για το θάνατο, δεν ξέρουμε καν γιατί είμαστε εδώ. Οπότε χρειαζόμαστε μια κατεύθυνση στο σχολείο που μας εξηγεί ό,τι δεν ξέρουμε. Αυτό είναι ένα τεράστιο κομμάτι της δουλειάς μας. (Χειροκρότημα) Με τα χρόνια λοιπόν περνάμε και σε άλλα πράγματα. Θα λέγαμε, γιατί πρέπει να κατσαδιάζουμε τα παιδιά να λέμε, κάτσε κάτω, έλα εδώ, κάνε αυτό, κ.ο.κ. Είπαμε ας βάλουμε τα παιδιά να κάνουν αυτό που ονομάζουμε κύκλο και γίνεται μια φορά την εβδομάδα. Είπαμε θα βάλετε εσείς μόνοι σας τους κανόνες και θα αποφασίσετε τί θέλετε να κάνετε με αυτούς. Μπορείτε λοιπόν να χτυπήσετε το κεφάλι σας; Φυσικά, για μια βδομάδα, προσπαθήστε. Έβαλαν τους ίδιους κανόνες που βάλαμε εμείς με τη διαφορά ότι ήτανε δικοί τους. Έπειτα έχουν δύναμη, που σημαίνει ότι μπορούν και αποβάλλουν παιδιά δεν αστειεύονται, αυτά αποφασίζουν πραγματικά.
And then we have things that everyone has forgotten, which are probably the most important things in life. The very important things in life, we know nothing about. We know nothing about love, we know nothing about death, we know nothing about why we're here. So we need a thread in school that talks about everything we don't know. So that's a big part of what we do. (Applause) So over the years, we started going into other things. We'd say, why do we have to scold the kids and say, sit down and come here and do that, and so forth. We said, let's get the kids to do something we call a circle, which meets once a week. And we'd say, you put the rules together and then you decide what you want to do with it. So can you all hit yourself on the head? Sure, for a week, try. They came up with the very same rules that we had, except they're theirs. And then, they have the power, which means, they can and do suspend and expel kids so that we're not playing school, they really decide.
Έπειτα, στο ίδιο πνεύμα, κρατάμε ένα ψηφιακό μωσαικό, διότι αυτό δεν είναι κονστρουκτιβισμός ή Μοντεσόρι ή κάτι τέτοιο. Είναι εκείνο όπου κρατούμαι το Βραζιλιάνικο βιογραφικό με 600 πλακάκια μωσαικού στα οποία θέλουμε να εκθέσουμε τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 17. Το ακολούθουμαι συνέχεια ξέροντας πώς πάνε και λέμε ότι, δεν σε ενδιαφέρει αυτό τώρα ας περιμένουμε ένα χρόνο. Τα παιδιά χωρίζονται σε γκρουπ τα οποία δεν έχουν να κάνουν με την ηλικία, έτσι ένας 6χρονος μπορεί να είναι το ίδιο έτοιμος με έναν 11χρονο, πράγμα που εξαλείπτει όλες τις συμμορίες και τα γκρουπς και όλα αυτά που γενικά έχουμε στα σχολεία. Έπειτα έχουμε βαθμολογίες από το 0 έως το 100 τις οποίες και δίνουν οι ίδιοι μέσω μιας εφαρμογής κάθε δυο ώρες περίπου. Εως ότου καταλάβουμε ότι έχουν φτάσει το 37% αυτού που θέλουμε ώστε να τα στείλουμε έξω στον κόσμο γνωρίζοντας αρκετά γι' αυτόν. Έτσι τα μαθήματα αφορούν το Παγκόσμιο Κύπελο ή το πώς να φτιάξεις ένα ποδήλατο. Κάποιοι θα γραφτούν σε ένα μάθημα 45 ημερών για να μάθουν πώς να φτιάξουν ένα ποδήλατο. Τώρα, προσπάθησε να φτιάξεις ένα ποδήλατο μη ξέροντας ότι το π είναι 3,1416. Είναι αδύνατο. Ή προσπαθήστε, οποιοσδήποτε από εσάς, να χρησιμοποιήσει το 3,1416 για κάτι. Δεν γνωρίζετε πια. Αυτό λοιπόν έχει χαθεί κι αυτό προσπαθούμε να κάνουμε, το να ψάξουμε για σοφία σε αυτό το σχολείο.
And then, in this same vein, we keep a digital mosaic, because this is not constructivist or Montessori or something. It's something where we keep the Brazilian curriculum with 600 tiles of a mosaic, which we want to expose these kids to by the time they're 17. And follow this all the time and we know how they're doing and we say, you're not interested in this now, let's wait a year. And the kids are in groups that don't have an age category, so the six-year-old kid who is ready for that with an 11-year-old, that eliminates all of the gangs and the groups and this stuff that we have in the schools, in general. And they have a zero to 100 percent grading, which they do themselves with an app every couple of hours. Until we know they're 37 percent of the way we'd like them to be on this issue, so that we can send them out in the world with them knowing enough about it. And so the courses are World Cup Soccer, or building a bicycle. And people will sign up for a 45-day course on building a bicycle. Now, try to build a bicycle without knowing that pi is 3.1416. You can't. And try, any one of you, using 3.1416 for something. You don't know anymore. So this is lost and that's what we try to do there, which is looking for wisdom in that school. And that brings us back to this graph and this distribution of our life.
Αυτό μας φέρνει πίσω σε αυτό το γράφημα και την κατανομή της ζωής μας. Έχω συγκεντρώσει πολλά λεφτά εαν το καλοσκεφτείς. Όταν σκέφτεσαι και λες ότι τώρα είναι η ώρα να ανταποδώσεις-- βασικά, αν δώσεις πίσω σημαίνει ότι πήρες πάρα πολλά. (Γέλια)(Χειροκρότημα) Σκέφτομαι συνέχεια το Γουόρεν Μπάφετ ο οποίος ξύπνησε μια μέρα και κατάλαβε ότι έχει 30 εκατομμύρια δολάρια παραπάνω απ όσα νόμιζε. Και είπε, «τι θα τα κάνω;» Θα τα δώσω σε κάποιον που τα χρειάζεται πραγματικά. Θα τα δώσω στον Μπιλ Γκειτς. (Γέλια) Ο δικός μου που είναι ο οικονομικός μου σύμβουλος στη Νέα Υόρκη, είπε ότι, κοίτα, είσαι ανόητος γιατί θα μπορόυσες να έχεις 4.1 φορές περισσότερα λεφτά σήμερα εάν έκανες λεφτά με τα λεφτά από το να τα μοιράζεις από 'δω κι από 'κει. Όμως μου αρέσει να μοιράζομαι. (Χειροκρότημα)
I accumulated a lot of money when I think about it. When you think and you say, now is the time to give back -- well, if you're giving back, you took too much. (Laughter) (Applause) I keep thinking of Warren Buffet waking up one day and finding out he has 30 billion dollars more than he thought he had. And he looks and he says, what am I going to do with this? And he says, I'll give it to someone who really needs this. I'll give it to Bill Gates. (Laughter) And my guy, who's my financial advisor in New York, he says, look, you're a silly guy because you would have 4.1 times more money today if you had made money with money instead of sharing as you go. But I like sharing as you go better. (Applause)
Κάποια στιγμή δίδαξα ΜΒΑ στο ΜΙΤ και κατέληξα μια μέρα στο νεκροταφείο Mount Auburn. Είναι ένα όμορφο νεκροταφείο στο Κέμπριτζ. Περπατούσα εκεί μέσα. Ήτανε τα γενέθλιά μου και σκεφτόμουν. Για πρώτη φορά εκεί γύρω, κοίταξα τις ταφόπλακες κι όλους τους υπέροχους ανθρώπους που έκαναν υπέροχα πράγματα και σκέφτηκα, τι έχω κάνει εγώ για να με θυμούνται; Έκανα ακόμη έναν περίπατο και τη δεύτερη φορά μια άλλη ερώτηση ήρθε στο μυαλό μου, η οποία ήταν καλύτερη και ήταν το γιατί να θέλω να με θυμούνται γενικά; (Γέλια) Αυτό ήταν που, πιστεύω, άλλαξε την πορεία μου. Όταν ήμουν 50, η γυναίκα μου Φερνάντα κι εγώ καθίσαμε ένα ολόκληρο απόγευμα και πετούσαμε σε μια φωτιά ό,τι είχα κάνει στη ζωή μου. Ένα βιβλίο σε 38 γλώσσες, εκατοντάδες άρθρα και DVD, οτιδήποτε υπήρχε. Αυτό προκάλεσε δύο πράγματα. Πρώτον απελευθέρωσε τα 5 παιδιά μας από το να ακολουθήσουν τα βήματά μας, τη σκιά μας-- Δεν ξέρουν τι κάνω. (Γέλια) Το οποίο είναι καλό. Δεν θα τα πάρω μια μέρα κάπου και θα πω, όλα αυτά είναι δικά σας. (Γέλια) Τα 5 παιδιά μου δεν ξέρουν τίποτα, το οποίο είναι καλό. Δεύτερον, ελευθέρωσα τον εαυτό μου από αυτόν το δεσμό του λαμπρού παρελθόντος.
I taught MBAs at MIT for a time and I ended up, one day, at the Mount Auburn Cemetery. It is a beautiful cemetery in Cambridge. And I was walking around. It was my birthday and I was thinking. And the first time around, I saw these tombstones and these wonderful people who'd done great things and I thought, what do I want to be remembered for? And I did another stroll around, and the second time, another question came to me, which did me better, which was, why do I want to be remembered at all? (Laughter) And that, I think, took me different places. When I was 50, my wife Fernanda and I sat for a whole afternoon, we had a big pit with fire, and I threw everything I had ever done into that fire. This is a book in 38 languages, hundreds and hundreds of articles and DVDs, everything there was. And that did two things. One, it freed our five kids from following in our steps, our shadow -- They don't know what I do. (Laughter) Which is good. And I'm not going to take them somewhere and say, one day all of this will be yours. (Laughter) The five kids know nothing, which is good. And the second thing is, I freed myself from this anchor of past achievement or whatever.
Είμαι ελεύθερος να κάνω κάτι καινούριο κάθε φορά και να αποφασίζω για κάτι από την αρχή ως μέρος αυτών των τελευταίων ημερών. Κάποιοι θα έλεγαν, ώστε τώρα έχεις αυτόν το χρόνο, αυτές τις τελευταίες μέρες οπότε και βγαίνεις έξω και κάνεις τα πάντα. Όχι, έχουμε πάει σε παραλίες, οπότε έχουμε πάει στα Σαμόα, στις Μαλδίβες και στη Μοζαμβίκη, οπότε αυτό τελείωσε. Έχω ανέβει στα βουνά των Ιμαλαίων. Έχω καταδυθέι 40 μέτρα για να δω σφυροκέφαλους καρχαρίες. Πέρασα 59 μέρες πάνω σε μια καμήλα από το Τσαντ στο Τιμπουκτού. Έχω πάει στο μαγνητικό Βόρειο Πόλο πάνω σε έλκηθρο με σκυλιά. Οπότε ήμασταν πολυάσχολοι. Είναι αυτό που ονομάζω ως η άδεια λίστα επιθυμιών μου. (Γέλια) Με αυτή τη λογική, κοιτώ εκείνες τις μέρες και σκέφτομαι, δεν είμαι συνταξιούχος, δε νοιώθω συνταξιούχος καθόλου. Οπότε γράφω ένα καινούριο βιβλίο.
I'm free to start something new every time and to decide things from scratch in part of those terminal days. And some people would say, oh, so now you have this time, these terminal days, and so you go out and do everything. No, we've been to the beaches, so we've been to Samoa and Maldives and Mozambique, so that's done. I've climbed mountains in the Himalayas. I've gone down 60 meters to see hammerhead sharks. I've spent 59 days on the back of a camel from Chad to Timbuktu. I've gone to the magnetic North Pole on a dog sled. So, we've been busy. It's what I'd like to call my empty bucket list. (Laughter) And with this rationale, I look at these days and I think, I'm not retired. I don't feel retired at all. And so I'm writing a new book.
Ξεκινήσαμε 3 καινούριες εταιρείες τα τελευταία δύο χρόνια. Τώρα δουλεύω στο να δώσω αυτό το σύστημα εκπαίδευσης ελεύθερα στον κόσμο κι ανακάλυψα με μεγάλη έκπληξη ότι κανένας δεν το θέλει τζάμπα. Έτσι λοιπόν προσπαθώ εδώ και 10 χρόνια να κάνω το δημόσιο σύστημα να υιοθετήσει αυτό το σχολικό μοντέλο, κυρίως τα δημόσια σχολεία που έχουμε, το οποίο έχει βαθμολογίες αντί για 43 στα 100, 91 στα 100. Αλλά κανείς δε το θέλει τζάμπα. Έτσι ίσως αρχίσουμε να χρεώνουμε ώστε να πάει κάπου. Όμως το να το πετύχουμε αυτό είναι ένα από αυτά που θέλουμε. Πιστεύω ότι αυτό αφήνει ένα μήνυμα για όλους εσάς, που νομίζω ότι είναι το εξής: Όλοι ξέρουμε πως είναι να δουλεύεις την Κυριακή το βράδυ
We started three new companies in the last two years. I'm now working on getting this school system for free out into the world, and I've found, very interestingly enough, that nobody wants it for free. And so I've been trying for 10 years to get the public system to take over this school rationale, much as the public schools we have, which has instead of 43 out of 100, as their rating, as their grades, has 91 out of 100. But for free, nobody wants it. So maybe we'll start charging for it and then it will go somewhere. But getting this out is one of the things we want to do. And I think what this leaves us as a message for all of you, I think is a little bit like this: We've all learned how to go on Sunday night
και να στέλνεις email από το σπίτι. Όμως λίγοι από εμάς ξέρουμε πώς είναι να πηγαίνεις στο σινεμά το απόγευμα της Δευτέρας. Εαν ψάχνουμε για σοφία θα πρέπει να μάθουμε να το κάνουμε κι αυτό. Έτσι αυτό που κάναμε όλα αυτά τα χρόνια είναι απλό, είναι το να ρωτήσεις τρία «γιατί» στη σειρά. Διότι για το πρώτο έχεις πάντα μια καλή απάντηση. Το δεύτερο αρχίζει και γίνεται λίγο πιο δύσκολο. Αλλά το τρίτο «γιατί», δεν ξέρεις τι κάνεις πραγματικά και γιατί το κάνεις. Θέλω να σας αφήσω με το σπόρο και τη σκέψη ότι ίσως εάν το κάνετε αυτό, θα φτάσετε στο ερώτημα, για ποιο λόγο; Για ποιο λόγο το κάνω αυτό; Ελπίζω, ως αποτέλεσμα αυτού και με το χρόνο, ελπίζω ότι με αυτόν τον τρόπο και σας το εύχομαι, να αποκτήσετε ένα πιο σοφό μέλλον. Ευχαριστώ πολύ. (Χειροκρότημα) Κρις Άντερσον: Λοιπόν Ρικάρντο, είσαι λιγάκι τρελός. (Γέλια) Για πολλούς ανθρώπους αυτό φαντάζει τρελό.
to email and work from home. But very few of us have learned how to go to the movies on Monday afternoon. And if we're looking for wisdom, we need to learn to do that as well. And so, what we've done all of these years is very simple, is use the little tool, which is ask three whys in a row. Because the first why you always have a good answer for. The second why, it starts getting difficult. By the third why, you don't really know why you're doing what you're doing. What I want to leave you with is the seed and the thought that maybe if you do this, you will come to the question, what for? What am I doing this for? And hopefully, as a result of that, and over time, I hope that with this, and that's what I'm wishing you, you'll have a much wiser future. Thank you very much. (Applause) Chris Anderson: So Ricardo, you're kind of crazy. (Laughter) To many people, this seems crazy.
Πάραυτα και βαθειά σοφό επίσης. Τα κομμάτια που προσπαθώ να ενώσω είναι τα εξής: Οι ιδέες σου είναι ακραίες. Πώς, στις επιχειρήσεις για παράδειγμα, ενώ αυτές οι ιδέες υπάρχουν εδώ και καιρό πιθανόν το ποσοστό των επιχειτήσεων που τις υιοθέτησαν είναι ακόμη αρκετά χαμηλό. Υπήρξαν φορές που είδες κάποια μεγάλη εταιρεία να υιοθετεί τις ιδέες σου και να είπες «Ναι!»; Ρικάρντο Σέμλερ: Συνέβη πριν δύο εβδομάδες περίπου με τον Ριτσαρντ Μπράσον, με τους ανθρώπους του να λένε, δε θέλω να ελέγχω τις διακοπές σου πλέον,
And yet so deeply wise, also. The pieces I'm trying to put together are this: Your ideas are so radical. How, in business, for example, these ideas have been out for a while, probably the percentage of businesses that have taken some of them is still quite low. Are there any times you've seen some big company take on one of your ideas and you've gone, "Yes!"? Ricardo Semler: It happens. It happened about two weeks ago with Richard Branson, with his people saying, oh, I don't want to control your holidays anymore,
ή το Νέτφλιξ που κάνει κάτι λίγα όμως δεν πιστεύω ότι κάνει τεράστια διαφορά. Θα ήθελα να το δω ίσως να μετατρέπεται σε ζήλο, όμως αυτό είναι πολύ προσωπικό. Όμως γεγονός είναι ότι θέλει τυφλή εμπιστοσύνη για το αν χαθεί ο έλεγχος. Κανένας από αυτούς που έχουν τον έλεγχο δεν είναι έτοιμος για τυφλή εμπιστοσύνη. Θα πρέπει να έρθει από παιδιά κι ανθρώπους που ξεκινάνε τις εταιρείες τους με διαφορετικό τρόπο. ΚΑ: Αυτό είναι λοιπόν το κλειδί; Από τη μεριά σου οι αποδείξεις είναι εκεί, από τη σκοπιά των επιχειρήσεων όλο αυτό δουλεύει,
or Netflix does a little bit of this and that, but I don't think it's very important. I'd like to see it happen maybe a little bit in a bit of a missionary zeal, but that's a very personal one. But the fact is that it takes a leap of faith about losing control. And almost nobody who is in control is ready to take leaps of faith. It will have to come from kids and other people who are starting companies in a different way. CA: So that's the key thing? From your point of view the evidence is there, in the business point of view this works,
αλλά οι άνθρωποι δεν αντέχουν να -- (Σφύριγμα) ΡΣ: Δεν έχουν καν το κίνητρο. Διευθύνεις μια επιχείρηση με 90ήμερη προθεσμία. Είναι μια τρίμηνη αναφορά.
but people just don't have the courage to -- (Whoosh) RS: They don't even have the incentive. You're running a company with a 90-day mandate. It's a quarterly report.
Εάν δεν αποδειχθείς καλός μέσα στις 90 μέρες, φεύγεις. Έτσι λες, «Ορίστε ένα τέλειο πρόγραμμα το οποίο σε λιγότερο από μια γενιά--» Ο άλλος λέει, «Φύγε από 'δω.» Αυτό είναι το πρόβλημα. (Γέλια) ΚΑ: Αυτό που προσπαθείς να κάνεις στην εκπαίδευση μου φαίνεται εξαιρετικά βαθύ. Όλοι είναι απογοητευμένοι από τα συστήματα εκπαίδευσης της χώρας τους. Κανείς δεν πιστεύει ότι φτάσαμε σε έναν κόσμο
If you're not good in 90 days, you're out. So you say, "Here's a great program that, in less than one generation --" And the guy says, "Get out of here." So this is the problem. (Laughter) CA: What you're trying to do in education seems to me incredibly profound. Everyone is bothered about their country's education system. No one thinks that we've caught up yet to a world
που υπάρχει το Google κι όλες αυτές οι τεχνολογικές επιλογές. Οπότε έχεις απτές αποδείξεις ότι τα παιδιά που δοκιμάζουν το δικό σου σύστημα έχουν ραγδαία βελτίωση της αποδοτικότητάς τους. Πώς να βοηθήσουμε αυτές τις ιδέες να πάνε μπροστά; ΡΣ: Πιστεύω ότι είναι ήρθε ο καιρός τους. Δεν ήμουν ποτέ ενθουσιώδης με τέτοια πράγματα. Το βγάλαμε στον κόσμο.
where there's Google and all these technological options. So you've got actual evidence now that the kids so far going through your system, there's a dramatic increase in performance. How do we help you move these ideas forward? RS: I think it's that problem of ideas whose time has come. And I've never been very evangelical about these things. We put it out there.
Ξαφνικά, βρίσκεις ανθρώπους-- είναι μια ομάδα στην Ιαπωνία που με τρομάζει πολύ, οι οποίοι ονομάζονται Semlerists κι έχουν 120 εταιρείες. Με προσκάλεσαν. Πάντα φοβόμουν να πάω. Είναι επίσης ένα γκρουπ στην Ολλανδία που έχει 600 μικρές ολλανδικές εταιρείες. Είναι κάτι που θα ευδοκιμήσει από μόνο του. Ένα μέρος του θα είναι λάθος, αλλά δεν πειράζει. Θα βρει το δικό του μέρος. Φοβάμαι επίσης από τον άλλον, που λέει, αυτό είναι πολύ καλό, να το κάνεις. Ας το φτιάξουμε κι ας επενδύσουμε πολλά λεφτά επάνω του κι οι άνθρωποι θα το κάνουν όπως και να 'χει. ΚΑ: Έχεις λοιπόν θέσει ριζοσπαστικά ερωτήματα στη ζωή σου. Μου φαίνεται ότι αυτή είναι η κινητήρια δύναμη για τα περισσότερα. Έχεις άλλες ερωτήσεις για μας, για το TED, γι'αυτό εδώ το γκρουπ;
Suddenly, you find people -- there's a group in Japan, which scares me very much, which is called the Semlerists, and they have 120 companies. They've invited me. I've always been scared to go. And there is a group in Holland that has 600 small, Dutch companies. It's something that will flourish on its own. Part of it will be wrong, and it doesn't matter. This will find its own place. And I'm afraid of the other one, which says, this is so good you've got to do this. Let's set up a system and put lots of money into it and then people will do it no matter what. CA: So you have asked extraordinary questions your whole life. It seems to me that's the fuel that's driven a lot of this. Do you have any other questions for us, for TED, for this group here?
ΡΣ: Πάντα επανέρχομαι σε παραλλαγές στην ερώτηση που ο γιος μου, μου έκανε όταν ήταν τριών. Καθόταν στο τζακούζι και είπε, «Μπαμπά, γιατί υπάρχουμε;»
RS: I always come back to variations of the question that my son asked me when he was three. We were sitting in a jacuzzi, and he said, "Dad, why do we exist?"
Δεν υπάρχει άλλη ερώτηση. Κανείς δεν έχει καμιά άλλη ερώτηση. Έχουμε παραλλαγές της ερώτησης από τα τρία κι έπειτα. Έτσι όταν ξοδεύεις χρόνο σε μια εταιρεία, σε ένα γραφείο, σε μια οργάνωση και λες, φίλε μου-- πόσους ανθρώπους γνωρίζεις που στο νεκροκρέβατό τους να είπαν, φίλε μου, εύχομαι να είχα περάσει περισσότερο χρόνο σε εκείνο το γραφείο; Οπότε είναι σημαντικό να αποκτήσεις το κουράγιο τώρα-- όχι σε μια βδομάδα, όχι σε δυο μήνες, όχι όταν ανακαλύψεις ότι πάσχεις από κάτι-- να πεις, όχι, για ποιο λόγο το κάνω αυτό; Σταμάτα τα όλα. Κάνε κάτι άλλο. Όλα θα πάνε καλά, θα είναι πολύ καλύτερα από αυτό που έκανες εαν έχεις εγκλοβιστεί σε μια διαδικασία. ΚΑ: Αυτό λοιπόν με κάνει να κλείσω με βαθύ και αρκετά όμορφο τρόπο αυτήν την πρότελευταία μέρα του TED. Ρικάρντο Σέμλερ, σε ευχαριστώ πάρα πολύ.
There is no other question. Nobody has any other question. We have variations of this one question, from three onwards. So when you spend time in a company, in a bureaucracy, in an organization and you're saying, boy -- how many people do you know who on their death beds said, boy, I wish I had spent more time at the office? So there's a whole thing of having the courage now -- not in a week, not in two months, not when you find out you have something -- to say, no, what am I doing this for? Stop everything. Let me do something else. And it will be okay, it will be much better than what you're doing, if you're stuck in a process. CA: So that strikes me as a profound and quite beautiful way to end this penultimate day of TED. Ricardo Semler, thank you so much.
ΡΣ: Σε ευχαριστώ πολύ. (Χειροκρότημα)
RS: Thank you so much. (Applause)