[Η ομιλία παραδίδεται στα Ισπανικά με διαδοχική μετάφραση στα Αγγλικά] (Ράιμα Σουπράνι: Μιλάει Ισπανικά) Κλόι Σάσα: Όταν ήμουν μικρή, συνήθιζα να ζωγραφίζω στους τοίχους του σπιτιού μου. (ΡΣ: Μιλάει Ισπανικά) ΚΣ: Μέχρι που μια μέρα, η μητέρα μου θύμωσε και μου είπε, «Μπορείς να ζωγραφίζεις μόνο σε έναν τοίχο. Μην ζωγραφίζεις σε άλλους». (Γέλια) (Μιλάει Ισπανικά) Αυτή ήταν η πρώτη μου εμπειρία με λογοκρισία ολοκληρωτικού χαρακτήρα. (Γέλια) (Μιλάει Ισπανικά) Όμως, η έλλειψη ελευθερίας διεγείρει και ενδυναμώνει τη δημιουργικότητα. (Μιλάει Ισπανικά) Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, αλλά στα φοιτητικά μου χρόνια, σχεδίαζα στα περιθώρια των τετραδίων μου αντί να παρακολουθώ τους καθηγητές. Σπούδασα δημοσιογραφία στο κολέγιο με σκοπό να βελτιώσω τις ικανότητές μου στην επικοινωνία και στη συγγραφή, αλλά το μόνο μέσο με το οποίο αισθανόμουν πως επικοινωνώ στη ζωή ήταν το σχέδιο. (Μιλάει Ισπανικά) Γεννήθηκα σε μια δημοκρατία, σε μια χώρα που ονομάζεται Βενεζουέλα και που τώρα έχει δικτατορία. (Μιλάει Ισπανικά) Για 19 χρόνια, ήμουν η καθημερινή σκιτσογράφος για την «El Universal», μια από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Βενεζουέλας. Μου άρεσε να αποδίδω τα σύγχρονα πολιτικά και πολιτιστικά γεγονότα σε σκίτσα. (Μιλάει Ισπανικά) Το 2014, με απέλυσαν από την εφημερίδα εξαιτίας ενός σκίτσου μου που αναφερόταν στο σύστημα υγείας της Βενεζουέλας. Σχεδίασα ένα καρδιογράφημα με ευθεία γραμμή, αλλά σκοπίμως έκανα τη γραμμή να μοιάζει με την υπογραφή του Ούγκο Τσάβες, του πρώην Προέδρου της Βενεζουέλας. (Γέλια) (Μιλάει Ισπανικά) Όλα συνέβησαν αφού η εφημερίδα εξαγοράστηκε από μια άγνωστη εταιρεία, και κάποιοι από εμάς υποπτευόμασταν πως ήταν η κυβέρνηση της Βενεζουέλας πίσω από αυτή τη συμφωνία. (Μιλάει Ισπανικά) Η δουλειά μου ως σκιτσογράφος γινόταν όλο και πιο ενοχλητική για τη δικτατορία. Δεν δείχνουν καμία ανοχή στην ελευθερία έκφρασης ή στην ελεύθερη σκέψη. (Μιλάει Ισπανικά) Αφού απολύθηκα, άρχισα να αισθάνομαι ανασφάλεια στην ίδια μου τη χώρα. Έπαιρνα ανώνυμα τηλεφωνήματα και απειλές για τη ζωή μου. Με χλεύασαν δημόσια στην κρατική τηλεόραση. Στο τέλος, με ανάγκασαν να φύγω από τη Βενεζουέλα και τώρα ζω στο Μαϊάμι, στη Φλόριντα, όπου είμαι ελεύθερη να εκδίδω η ίδια τη δουλειά μου. (Μιλάει Ισπανικά) Η πολιτική γελοιογραφία είναι το βαρόμετρο της ελευθερίας σε μια χώρα. Γι′ αυτό οι δικτάτορες μισούν τους σκιτσογράφους και προσπαθούν να εξαφανίσουν οτιδήποτε περιλαμβάνει χιούμορ ως καθρέφτη κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων. (Μιλάει Ισπανικά) Ένα σκίτσο περιλαμβάνει μια λεπτή ισορροπία από ιδέες και σχέδια που αποκαλύπτουν μια κρυφή αλήθεια. (Μιλάει Ισπανικά) Ένα σκίτσο είναι καλό όταν εκφράζει την πλοκή ολόκληρης ταινίας με ένα καρέ. (Μιλάει Ισπανικά) Ένα σκίτσο χρειάζεται να επικοινωνήσει τον πυρήνα της ιστορίας με ακρίβεια. Και όταν το πετυχαίνει, το μήνυμά του μπορεί να εμβολιάσει τον κόσμο με μια δόση σκεπτικισμού. (Μιλάει Ισπανικά) Τα σκίτσα γίνονται ύστερα από παρατήρηση και ανάλυση. Τα εμπνέουν οι μούσες της μυθολογίας, καθώς και κλασικά, μοντέρνα και παλαιολιθικά παραμύθια. (Γέλια) Όταν μας λένε πως ένας σύγχρονος αυτοκράτορας φοράει καινούργια ρούχα, τα σκίτσα αποκαλύπτουν πως ο αυτοκράτορας μπορεί να είναι ακόμα γυμνός. (Μιλάει Ισπανικά) Κάποια στιγμή στην καριέρα μου, σχεδίασα γουρούνια και τα σύγκρινα με τους πολιτικούς και τους εθνοφρουρούς που είναι υπεύθυνοι να σταματούν τις ειρηνικές διαδηλώσεις φοιτητών. Μια μέρα, όταν επέστρεψα στο γραφείο μου, είχα ένα γράμμα. (Μιλάει Ισπανικά) Το γράμμα ήταν από την Ομοσπονδία Χοίρων της Βενεζουέλας. (Γέλια) (Μιλάει Ισπανικά) Το γράμμα έλεγε, «Παρακαλούμε, μην συγκρίνετε ένα υπέροχο ζώο όπως το γουρούνι με πολιτικούς. (Γέλια) Τα γουρούνια είναι φιλικά και συμπαθητικά, μπορούν να γίνουν μασκότ, υπέροχα κατοικίδια και αποτελούν μέρος της διατροφής μας». (Μιλάει Ισπανικά) Νομίζω ότι είχαν δίκιο. Δεν ξανασχεδίασα γουρούνια, αλλά συνέχισα να σχεδιάζω πολιτικούς. (Γέλια) (Μιλάει Ισπανικά) Ένα σκίτσο ταξιδεύει στη λεωφόρο της πληροφορίας, που μοιάζει να έχει πολλές λωρίδες, αλλά στην πραγματικότητα, όλες αυτές οι λωρίδες οδηγούν σε δύο απαντήσεις είτε θετικότητας είτε οργής. «Μου αρέσει» ή «Δεν μου αρέσει». Αυτές είναι οι μόνες απαντήσεις που κυριαρχούν στη δημοκρατική σκέψη στο διαδικτύου. (Μιλάει Ισπανικά) Δεν υπάρχει χώρος για μικροδιαφορές στον διάλογο, δεν υπάρχει χρόνος, οπότε απαντάμε με επιδοκιμασία ή περιφρόνηση, και αφήνουμε τους αλγόριθμους να πάρουν τον έλεγχο. (Μιλάει Ισπανικά) Η γελοιογραφία όμως, γεννήθηκε από βαθιά, διαφοροποιημένη σκέψη. Ένα καλό σκίτσο περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες αποτυχίες, σχέδιο μετά το σχέδιο. Και ο σκιτσογράφος πρέπει να αποβάλλει τα ταμπού του για να πυροδοτήσει ένα διάλογο, κι όχι μια αντιπαράθεση με τη δουλειά του. (Μιλάει Ισπανικά) Το 2013, ο Πρόεδρος Τσάβες πέθανε, και έπρεπε να σκεφτώ τι να σχεδιάσω ως σκίτσο της ημέρας για την «El Universal». Προσωπικά ήμουν χαρούμενη που πέθανε, γιατί σκέφτηκα πως το τέλος της εξουσίας του θα μπορούσε να φέρει τη χώρα μας στην ελευθερία και σε καλύτερους καιρούς. (Μιλάει Ισπανικά) Όμως, υπήρχαν πολλοί που θρηνούσαν για τον Τσάβες, οπότε τα συναισθήματα ήταν διχασμένα στη Βενεζουέλα. Κάποιοι πανηγύριζαν, και άλλοι έκλαιγαν για τον ηγέτη που έχασαν. (Μιλάει Ισπανικά) Ένιωσα παγιδευμένη, δεν ήξερα τι να σχεδιάσω σε αυτή την ιστορική στιγμή. Ήξερα πως δεν μπορούσα να αφήσω την ευτυχία να περάσει στη δουλειά μου, πως έπρεπε να κάνω το σωστό και να σεβαστώ το πένθος των ανθρώπων. Οπότε τι μπορούσα να σχεδιάσω; (Μιλάει Ισπανικά) Πέρασα πολύ ώρα κάνοντας προσχέδια και πετώντας χαρτί. Ο συντάκτης μου με κάλεσε και είπε, πως όλα είχαν καθυστερήσει για την εφημερίδα της ημέρας και ρώτησε πότε θα τελείωνα. Ήταν μεσάνυχτα, όταν μου ήρθε η ιδέα. Και τότε δημοσιεύσαμε μια γελοιογραφία που αντιπροσώπευε μια ιστορική στιγμή εγκαίρως. (Μιλάει Ισπανικά) Ένας κόκκινος βασιλιάς σκάκι πεσμένος. (Μιλάει Ισπανικά) Ένα καλό σκίτσο έχει πολύ δύναμη. Μπορεί να προκαλέσει δράση και αντίδραση. Γι′ αυτό ο γελοιογράφος πρέπει να ασκεί τη δύναμή του υπεύθυνα, αναδεικνύοντας την αλήθεια και σκιτσάροντας χωρίς φόβο για τις συνέπειες. (Μιλάει Ισπανικά) Το να έχεις άποψη κοστίζει, και σε κάποιες χώρες, κοστίζει πολύ. (Μιλάει Ισπανικά) Στη Βενεζουέλα, πολλοί νέοι άνθρωποι σκοτώθηκαν, επειδή διαμαρτύρονταν ειρηνικά. Υπάρχουν άνδρες και γυναίκες στις φυλακές ως πολιτικοί κρατούμενοι. Τα τελευταία χρόνια, ζωγράφισα τα πρόσωπα φυλακισμένων γυναικών, γιατί δεν θέλω να ξεχαστούν από την κοινωνία. (Μιλάει Ισπανικά) Φέτος, κατά τη διάρκεια του El Foro Penal, ενός ποινικό φόρουμ, όπου μια ομάδα δικηγόρων εργάζεται αφιλοκερδώς, για τους πολιτικούς κρατούμενους της Βενεζουέλας, με πλησίασε μια νεαρή γυναίκα και μου είπε, «Με φυλάκισαν, και μετά εσύ ζωγράφισες το πρόσωπο και την ιστορία μου. Εξαιτίας αυτού του σκίτσου ο κόσμος ήξερε ποια ήμουν. Το σχέδιό σου με βοήθησε να επιβιώσω όσο ήμουν στη φυλακή. Ευχαριστώ». (Μιλάει Ισπανικά) Αυτή η στιγμή σήμαινε πολλά για μένα, επειδή βρήκα ένα τρόπο να συνεργαστώ με τις μνήμες και τους ανθρώπους της χώρας μου. (Μιλάει Ισπανικά) Πέρυσι, άρχισα να σχεδιάζω για τη μετανάστευση. Σχεδίασα τον δικό μου κόσμο, τους φόβους μου, τη βαλίτσα μου, τις ρίζες μου και όλα όσα χρειάστηκε να αφήσω πίσω στη Βενεζουέλα. Επίσης, σχεδίασα τη χαρά μου για αυτή τη νέα ευκαιρία ως μετανάστρια στις Ηνωμένες Πολιτείες. (Μιλάει Ισπανικά) Στη συνέχεια, έκανα και άλλα σκίτσα που παρουσίαζαν την εμπειρία και την ψυχολογία της μετανάστευσης. (Μιλάει Ισπανικά) Το να είστε μετανάστης είναι σαν να πηγαίνετε σε άλλο πλανήτη. Στην αρχή, δεν καταλαβαίνετε τίποτα για τον νέο κόσμο. Υπάρχουν νέοι κώδικες, νέα γλώσσα και άγνωστα εργαλεία που πρέπει να μάθετε να χρησιμοποιείτε έτσι ώστε, να προσαρμοστείτε στη νέα ζωή. (Μιλάει Ισπανικά) Το να είστε μετανάστης είναι ό,τι πιο κοντινό στον αστροναύτη που προσγειώθηκε στο φεγγάρι. (Μιλάει Ισπανικά) Με τον καιρό, αυτή η σειρά σκίτσων έγινε μια περιοδεύουσα έκθεση, που ονομαζόταν «Εγώ, Μετανάστρια». Και η έκθεση ταξίδεψε σε διάφορες πόλεις, όπως το Μαϊάμι, το Χιούστον, τη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη, και ελπίζουμε και σε άλλες. (Μιλάει Ισπανικά) Η έκθεση έγινε τόπος συνάντησης για τη διασπορά, για ανθρώπους που διαπίστωσαν πως ο πόνος είναι κοινή εμπειρία για όσους μεταναστεύουν. (Μιλάει Ισπανικά) Αυτό που θέλω να μεταφέρουν αυτά τα σχέδια είναι πως ένας μετανάστης δεν είναι εγκληματίας. Ένας μετανάστης είναι ένα άτομο που η ζωή του έχει διαλυθεί. Ένα άτομο που πιθανόν χωρίστηκε από την οικογένειά του με απάνθρωπες συνθήκες. Κάποιος που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα του για μια καλύτερη ζωή. (Μιλάει Ισπανικά) Ένα σκίτσο μπορεί να είναι μια σύνθεση ενός τόπου, ενός κόσμου, μια χώρας ή μιας κοινωνίας. Μπορεί ακόμα, να παρουσιάζει το πως λειτουργεί το μυαλό κάποιου. Για μένα, να δημιουργείς σκίτσα είναι μορφή αντίστασης. (Μιλάει Ισπανικά) Ένα σκίτσο είναι όπως η Στήλη της Ροζέτας. Αν τη ρίξουμε στο διάστημα, ένας μελλοντικός εξωγήινος θα μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα πως στο παρελθόν, είχαμε ένα πολιτισμένο κόσμο με ελεύθερη σκέψη. (Μιλάει Ισπανικά) Αυτός ο τοίχος που έδωσε την ελευθερία η μητέρα μου να ζωγραφίζω μοιάζει άπειρος. Και για αυτό το λόγο ακόμα σκιτσάρω. Ευχαριστώ πολύ. (Επευφημίες και χειροκροτήματα)
[This talk is delivered in Spanish with consecutive English translation] (Rayma Suprani: Speaks Spanish) Cloe Shasha: When I was a little girl, I used to draw on all the walls of my house. (RS: Speaks Spanish) CS: Until one day, my mother got angry and told me, "You can only draw on one wall. Don't draw on any others." (Laughter) (Speaks Spanish) That was the first time I experienced an act of totalitarian censorship. (Laughter) (Speaks Spanish) But a lack of freedom stimulates creativity and empowers it. (Speaks Spanish) Many years have passed since my childhood, but throughout my formal studies, I found myself drawing in the margins of my notebooks instead of paying attention to my professors. I studied journalism in college with the intention of expanding my communication and writing skills, but the only thing that I felt connected to in life was drawing. (Speaks Spanish) I was born in a democracy, in a country called Venezuela, which is now a dictatorship. (Speaks Spanish) For 19 years, I was the daily cartoonist for "El Universal," one of the biggest newspapers in Venezuela. I really enjoyed translating political and cultural current events into drawings. (Speaks Spanish) In the year 2014, I got fired from my job at the newspaper over a cartoon that I drew alluding to the health care system in Venezuela. I drew a flat line of a heartbeat monitor, but I intentionally drew the heartbeat line in a way that resembled the signature of Hugo Chavez, the former president of Venezuela. (Laughter) (Speaks Spanish) All of this happened after the newspaper was bought by an unknown company, and some of us suspect that it was the Venezuelan government who was behind that deal. (Speaks Spanish) My work as a cartoonist became more and more of a nuisance for the dictatorship. They have no tolerance for any freedom of expression or free thinking. (Speaks Spanish) After I got fired, I started to feel unsafe in my own country. I received anonymous calls and death threats. I was mocked publicly on national television. I was eventually forced out of Venezuela, and I now live in Miami, Florida, where I am free to be my own editor for my work. (Speaks Spanish) A political cartoon is a barometer of freedom in a country. That's why dictators hate cartoonists and try to eradicate everything that involves humor as a mirror for social and political issues. (Speaks Spanish) A cartoon involves a delicate balance of ideas and drawings that reveal a hidden truth. (Speaks Spanish) And a good cartoon is one that conveys a plot of a full-length movie in a single frame. (Speaks Spanish) A cartoon needs to communicate the core of a story with its precision. And when it succeeds, its message can have the effect of inoculating people with a dose of skepticism. (Speaks Spanish) Cartoons are drawn from observation and analysis. They are inspired by muses of mythology, as well as classical, modern and paleolithic tales. (Laughter) When we are told that a modern-day emperor is wearing new clothes, cartoons reveal that the emperor just might still be naked. (Speaks Spanish) At one point in my career, I drew pigs and compared them with politicians and national guards who were responsible for stopping peaceful student demonstrations. One day, when I got back to my office, I had a letter on my desk. (Speaks Spanish) The letter was from the Venezuelan Swine Federation. (Laughter) (Speaks Spanish) The letter said, "Please do not compare an animal as wonderful as a pig with politicians. (Laughter) Pigs are very friendly and noble, they can be a great mascot, they make good pets and they provide sustenance to us in the form of pork." (Speaks Spanish) I think they were absolutely right. I didn't draw any more pigs, but I did keep drawing politicians. (Laughter) (Speaks Spanish) A cartoon travels on an information highway, which seems like it has multiple lanes, but in reality, all of these lanes lead to a binary response of either positivity or rage. "I like it" or "I don't like it." Those are the only responses that govern democratic thinking on the internet. (Speaks Spanish) We have lost the space for nuanced debate, we have no time, so we simply respond with approval or disdain, and we let algorithms take over. (Speaks Spanish) But a cartoon is born from a space of deep, nuanced thinking. Creating a good cartoon involves repeated failures, draft after draft. And a cartoonist must shed their own taboos to spark a conversation, rather than a confrontation, through their work. (Speaks Spanish) In the year 2013, President Chavez died, and I had to think about what to draw as the cartoon of the day at "El Universal." I was personally happy that he had passed away, because I thought that the end of his power would potentially bring our country closer to freedom and better times. (Speaks Spanish) But there were many other people who were mourning the death of Chavez, so there was a divided sentiment in Venezuela. Some were celebrating, and others were crying at the loss of their leader. (Speaks Spanish) I felt stuck, I really didn't know what to draw in this historic moment. And I knew that I couldn't allow my happiness to seep into my work, that I should take the higher road and respect people's grief. So what could I draw? (Speaks Spanish) I spent many hours drafting and throwing out papers. My editor called me and said everything was late for that day's newspaper and asked me when I'd be done. It was in the middle of the night that the idea came to me. And we then published a cartoon that represented a historical moment in time. (Speaks Spanish) A fallen king chess piece in red. (Speaks Spanish) A good cartoon has a lot of power. It can generate action and reaction. That's why a cartoonist must exercise their power responsibly, showcasing the truth and drawing without the fear of consequences. (Speaks Spanish) Having an opinion has a cost, and in some countries, that cost is high. (Speaks Spanish) In Venezuela, many young people have been killed for protesting peacefully. There are men and women who are stuck behind bars as political prisoners. So over the years, I've drawn the faces of imprisoned women, because I don't want them to be forgotten by the community. (Speaks Spanish) This year at an event called El Foro Penal, which is a criminal forum where a group of lawyers do pro bono work for Venezuelan political prisoners, a young woman approached me and she said, "I was imprisoned, and then you drew my face and my story. It's because of that drawing that people knew who I was. Your cartoon helped me survive my days in prison. Thank you." (Speaks Spanish) This was a moment that meant a lot to me, because I had found a way to collaborate with the memories of my country and its people. (Speaks Spanish) Last year, I started making drawings about immigration. I drew my own world, my fears, my suitcase, my roots and everything that I had to leave behind in Venezuela. I also drew my joy in the face of this new opportunity as an immigrant in the United States. (Speaks Spanish) From there, I worked on a series of drawings that represented the experience and psychology of immigration. (Speaks Spanish) Being an immigrant is like moving to another planet. At first, you don't understand anything about your new world. There are new codes, a new language and unfamiliar tools you need to learn how to use in order to adapt to your new life. (Speaks Spanish) Being an immigrant is the closest thing to being an astronaut who landed on the moon. (Speaks Spanish) Over time, that series of drawings became a traveling exhibition, called "I, Immigrant." And the exhibition traveled to multiple cities, including Miami, Houston, Madrid, Barcelona, and we're hoping for more places. (Speaks Spanish) The show has become a meeting space for the diaspora, for people to gather and recognize their shared experiences of suffering that come with immigration. (Speaks Spanish) What I want these drawings to convey is that an immigrant is not a criminal. An immigrant is a person whose life has been broken. A person who has very likely been separated from their family under inhumane conditions. Who has been forced to leave their country in search of a better life. (Speaks Spanish) A drawing can be a synthesis of a place, a universe, a country or a society. It can also represent the inner workings of someone's mind. For me, drawing cartoons is a form of resistance. (Speaks Spanish) A cartoon is like a Rosetta stone. If we throw it into outer space, a future alien would be able to know with certainty that in the past, we once had a civilized world with free thinking. (Speaks Spanish) That one wall that my mother gave me the freedom to draw on feels infinite. And it's for that reason that I am still drawing. Thank you very much. (Cheers and applause)