One hot October morning, I got off the all-night train in Mandalay, the old royal capital of Burma, now Myanmar. And out on the street, I ran into a group of rough men standing beside their bicycle rickshaws. And one of them came up and offered to show me around. The price he quoted was outrageous. It was less than I would pay for a bar of chocolate at home.
Một buổi sáng tháng Mười nóng nực, Tôi xuống chuyến tàu đi xuyên đêm ở Mandalay, cố đô hoàng gia của Burma, bây giờ là Myanmar. Trên phố tôi bắt gặp một nhóm đàn ông với dáng vẻ thô kệch đang đứng bên cạnh những chiếc xe kéo của mình. Một người đi về phía tôi và mời chào đưa tôi đi tham quan xung quanh. Mức giá mà anh ta đưa ra thật bất ngờ. Nó còn rẻ hơn một thanh sô-cô-la tôi mua ở nhà.
So I clambered into his trishaw, and he began pedaling us slowly between palaces and pagodas. And as he did, he told me how he had come to the city from his village. He'd earned a degree in mathematics. His dream was to be a teacher. But of course, life is hard under a military dictatorship, and so for now, this was the only way he could make a living. Many nights, he told me, he actually slept in his trishaw so he could catch the first visitors off the all-night train.
Thế là tôi leo lên xe kéo của anh ta, và anh ta bắt đầu chậm rãi đưa tôi qua các cung điện và những ngôi chùa. Lúc đi anh ta kể tôi nghe chuyện anh ta từ quê lên thành phố. Anh có một tấm bằng về toán học. Ước mơ của anh là trở thành một giáo viên. Nhưng cuộc sống quá khắc nghiệt dưới chế độ độc tài quân sự, và cho đến giờ, đây là cách duy nhất để anh kiếm sống. Anh ta nói với tôi, nhiều đêm phải ngủ lại trên chiếc xe kéo của mình để có thể kiếm được những vị khách đầu tiên xuống chuyến tàu đêm.
And very soon, we found that in certain ways, we had so much in common -- we were both in our 20s, we were both fascinated by foreign cultures -- that he invited me home.
Chẳng mấy chốc chúng tôi nhận ra, ở nhiều phương diện chúng tôi có rất nhiều điểm chung chúng tôi đều đang ở độ tuổi đôi mươi, đều say mê với văn hóa ngoại quốc, thế nên anh đã mời tôi về nhà mình
So we turned off the wide, crowded streets, and we began bumping down rough, wild alleyways. There were broken shacks all around. I really lost the sense of where I was, and I realized that anything could happen to me now. I could get mugged or drugged or something worse. Nobody would know.
Chúng tôi dần rời xa những con phố rộng, đông đúc, và bắt đầu đi vào những hẻm nhỏ, gồ ghề, vắng vẻ. Có rất nhiều căn lều mục nát xung quanh. Tôi thực sự mất đi cảm giác về nơi mình đang đi, và tôi nhận ra bất cứ chuyện gì đều có thể xảy ra với mình lúc này. Tôi có thể bị cướp giật hoặc đánh thuốc hoặc thứ gì đó tệ hại hơn. Không ai có thể biết được.
Finally, he stopped and led me into a hut, which consisted of just one tiny room. And then he leaned down, and reached under his bed. And something in me froze. I waited to see what he would pull out. And finally he extracted a box. Inside it was every single letter he had ever received from visitors from abroad, and on some of them he had pasted little black-and-white worn snapshots of his new foreign friends.
Cuối cùng anh dừng lại và dẫn tôi vào trong một ngôi nhà tranh, nơi chỉ có duy nhất một phòng rất nhỏ. Và sau đó anh ta cúi xuống, với tay dưới gầm giường. Có gì đó khiến tôi đông cứng lại. Tôi chờ đợi xem anh ta sẽ lôi ra thứ gì. Và cuối cùng anh kéo ra một chiếc hộp. Trong nó là những bức thư anh ta từng nhận được từ những vị khách nước ngoài, và anh dán lên một vài bức thư những tấm hình đen trắng đã mờ của những người bạn nước ngoài mới của mình.
So when we said goodbye that night, I realized he had also shown me the secret point of travel, which is to take a plunge, to go inwardly as well as outwardly to places you would never go otherwise, to venture into uncertainty, ambiguity, even fear.
Khi chúng tôi tạm biệt nhau tối hôm đó, Tôi nhận ra anh ta đã chỉ cho tôi thấy bí mật của việc du lịch, đó chính là dám mạo hiểm, đi vào sâu bên trong lẫn hướng ra ngoài những nơi mà bạn chưa từng đi, để thử làm những điều không chắc chắn, những thứ còn mơ hồ, thậm chí là nỗi sợ hãi.
At home, it's dangerously easy to assume we're on top of things. Out in the world, you are reminded every moment that you're not, and you can't get to the bottom of things, either.
Ở nhà, sẽ rất dễ mắc sai lầm cho rằng chúng ta kiểm soát được mọi thứ. Ở thế giới bên ngoài, mỗi khoảnh khắc đều nhắc cho bạn rằng không phải như vậy, và bạn cũng không thể hiểu hết tất cả mọi điều.
Everywhere, "People wish to be settled," Ralph Waldo Emerson reminded us, "but only insofar as we are unsettled is there any hope for us."
Mọi nơi, "Con người đều mong ước được ổn định" Ralph Waldo Emerson đã nhắc nhở chúng ta, "nhưng chỉ khi chúng ta bất ổn thì mới có hi vọng cho chúng ta."
At this conference, we've been lucky enough to hear some exhilarating new ideas and discoveries and, really, about all the ways in which knowledge is being pushed excitingly forwards. But at some point, knowledge gives out. And that is the moment when your life is truly decided: you fall in love; you lose a friend; the lights go out. And it's then, when you're lost or uneasy or carried out of yourself, that you find out who you are.
Tại buổi hội thảo này, chúng ta đủ may mắn để nghe những khám phá và những ý tưởng mới mẻ thú vị và, thực sự là, về tất cả các cách mà tri thức đang được mở rộng một cách đầy hứng thú về phía trước. Nhưng ở điểm nào đó, tri thức bị cạn kiệt. Và đó là thời điểm mà cuộc đời bạn thực sự được quyết định: khi nào bạn yêu; bạn mất đi một người bạn; ánh sáng vụt tắt. Và sau đó khi bạn lạc lối hay bất an hay phải tự lo cho mình, bạn tìm ra mình là ai.
I don't believe that ignorance is bliss. Science has unquestionably made our lives brighter and longer and healthier. And I am forever grateful to the teachers who showed me the laws of physics and pointed out that three times three makes nine. I can count that out on my fingers any time of night or day. But when a mathematician tells me that minus three times minus three makes nine, that's a kind of logic that almost feels like trust.
Tôi không tin vô tri là hạnh phúc. Khoa học rõ ràng đã làm cuộc sống của chúng ta tươi sáng hơn, kéo dài hơn và khỏe mạnh hơn. Và tôi mãi biết ơn những thầy cô đã chỉ cho tôi những quy luật vật lý và chỉ ra rằng ba nhân ba bằng chín. Tôi có thể đếm nó trên những ngón tay của mình bất kể ngày hay đêm. Nhưng khi một nhà toán học nói với tôi rằng âm ba nhân âm ba bằng chín, đó lại là một loại logic dường như rất đáng tin cậy.
The opposite of knowledge, in other words, isn't always ignorance. It can be wonder. Or mystery. Possibility. And in my life, I've found it's the things I don't know that have lifted me up and pushed me forwards much more than the things I do know. It's also the things I don't know that have often brought me closer to everybody around me.
Mặt khác, sự đối lập của tri thức không phải luôn là sự vô tri. Nó có thể là sự kỳ diệu. Hay bí ẩn. Hay một khả năng. Và trong cuộc đời mình, tôi nhận ra những thứ mà tôi không biết đã nâng tôi lên và đẩy tôi về phía trước nhiều hơn những điều tôi biết chắc. Cũng là những điều tôi không biết đã mang tôi đến gần mọi người xung quanh tôi hơn.
For eight straight Novembers, recently, I traveled every year across Japan with the Dalai Lama. And the one thing he said every day that most seemed to give people reassurance and confidence was, "I don't know."
Đã tám tháng Mười Một những năm gần đây, tôi đi dọc nước Nhật với Dalai Lama. Và mỗi ngày ông đều nói với tôi một điều điều mà dường như cho con người ta cảm giác yên lòng và tự tin nhất là "Tôi không biết"
"What's going to happen to Tibet?" "When are we ever going to get world peace?" "What's the best way to raise children?"
"Điều gì sẽ xảy ra với Tây Tạng?" "Khi nào chúng ta có được một thế giới hòa bình?" "Cách tốt nhất để nuôi lớn trẻ nhỏ là gì?"
"Frankly," says this very wise man, "I don't know."
"Thực sự" người đàn ông thông thái này nói "Tôi không biết"
The Nobel Prize-winning economist Daniel Kahneman has spent more than 60 years now researching human behavior, and his conclusion is that we are always much more confident of what we think we know than we should be. We have, as he memorably puts it, an "unlimited ability to ignore our ignorance." We know -- quote, unquote -- our team is going to win this weekend, and we only remember that knowledge on the rare occasions when we're right. Most of the time, we're in the dark. And that's where real intimacy lies.
Nhà kinh tế học đạt giải Nobel hòa bình Daniel Kahneman đã dành hơn 60 năm cho đến nay để nghiên cứu về hành vi của con người, và kết luận của ông là chúng ta luôn tự tin về những gì mà chúng ta nghĩ là mình biết hơn là chúng ta nên. Như ông nói, chúng ta có "một khả năng vô hạn để lờ đi sự vô tri của chúng ta." Chúng ta biết đội của mình sẽ thắng cuối tuần này và chúng ta chỉ nhớ tri thức trong những dịp hiếm hoi khi chúng ta đúng Thường thì chúng ta ở trong bóng tối. và đó là nơi sự thân thuộc tồn tại.
Do you know what your lover is going to do tomorrow? Do you want to know?
Bạn có biết người yêu bạn sẽ làm gì vào ngày mai không? Bạn có muốn biết không?
The parents of us all, as some people call them, Adam and Eve, could never die, so long as they were eating from the tree of life. But the minute they began nibbling from the tree of the knowledge of good and evil, they fell from their innocence. They grew embarrassed and fretful, self-conscious. And they learned, a little too late, perhaps, that there are certainly some things that we need to know, but there are many, many more that are better left unexplored.
Cha mẹ của tất cả chúng ta, như một vài người gọi họ là Adam và Eve có thể không bao giờ chết nếu họ vẫn đang ăn quả từ cây đời. nhưng giây phút họ bắt đầu gặm trái từ cây tri thức của điều thiện và điều ác, họ đã mất đi sự trong sáng của mình. Họ bắt đầu biết xấu hổ và phiền muộn, tự nhận thức về bản thân. Và họ biết rằng, có lẽ hơi muộn, rằng chắc chắn có những thứ mà chúng ta cần phải biết, nhưng có quá nhiều thứ tốt hơn không nên khám phá.
Now, when I was a kid, I knew it all, of course. I had been spending 20 years in classrooms collecting facts, and I was actually in the information business, writing articles for Time Magazine. And I took my first real trip to Japan for two-and-a-half weeks, and I came back with a 40-page essay explaining every last detail about Japan's temples, its fashions, its baseball games, its soul.
Khi tôi là một đứa trẻ, đương nhiên là tôi biết mọi thứ. Tôi đã dành 20 năm trong các lớp học để thu thập dữ liệu, và tôi thực sự ở trong ngành kinh doanh thông tin, viết các bài báo cho tạp chí Time. Tôi thực hiện chuyến đi đầu tiên đến Nhật khoảng hai tuần rưỡi, và tôi trở lại với một bài luận 40 trang giải thích từng chi tiết mới nhất về những ngôi đền, thời trang, môn bóng chày, và cả linh hồn của Nhật.
But underneath all that, something that I couldn't understand so moved me for reasons I couldn't explain to you yet, that I decided to go and live in Japan. And now that I've been there for 28 years, I really couldn't tell you very much at all about my adopted home. Which is wonderful, because it means every day I'm making some new discovery, and in the process, looking around the corner and seeing the hundred thousand things I'll never know.
Nhưng dưới tất cả những điều đó, có những thứ mà tôi không thể hiểu điều mà đã lay động tôi vì nhiều lý do mà tôi vẫn không thể giải thích được, nên tôi đã quyết định đến sống ở Nhật. Cho đến giờ tôi đã ở đó khoảng 28 năm, Tôi thực sự không thể kể cho bạn quá nhiều về ngôi nhà đã tiếp nhận tôi. Một ngôi nhà tuyệt vời, vì mỗi ngày tôi lại khám phá ra điều gì đó mới lạ, và trong quá trình này, nhìn quanh từng góc nhỏ và thấy hàng trăm nghìn thứ Tôi sẽ không bao giờ biết.
Knowledge is a priceless gift. But the illusion of knowledge can be more dangerous than ignorance.
Tri thức là một món quà vô giá. Nhưng ảo tưởng về tri thức có thể nguy hiểm hơn cả sự vô tri.
Thinking that you know your lover or your enemy can be more treacherous than acknowledging you'll never know them. Every morning in Japan, as the sun is flooding into our little apartment, I take great pains not to consult the weather forecast, because if I do, my mind will be overclouded, distracted, even when the day is bright.
Nghĩ rằng bạn biết về người yêu của bạn hay kẻ thù của bạn có thể giả dối hơn việc thừa nhận bạn sẽ không bao giờ biết về họ. Mỗi sáng ở Nhật, khi mặt trời tràn ngập căn hộ nhỏ bé của chúng tôi, Tôi cố gắng hết sức không xem dự báo thời tiết, ví nếu tôi xem, tâm trí tôi sẽ trở nên u ám, xao nhãng, thậm chí khi mà ngày đó rất tươi sáng.
I've been a full-time writer now for 34 years. And the one thing that I have learned is that transformation comes when I'm not in charge, when I don't know what's coming next, when I can't assume I am bigger than everything around me. And the same is true in love or in moments of crisis. Suddenly, we're back in that trishaw again and we're bumping off the broad, well-lit streets; and we're reminded, really, of the first law of travel and, therefore, of life: you're only as strong as your readiness to surrender.
Tôi đã là một người cầm bút toàn thời gian khoảng 34 năm. Và có một thứ mà tôi học được là sự chuyển đổi sẽ đến khi tôi không còn làm chủ mọi thứ, khi tôi không biết điều gì sẽ đến, khi tôi không thể cho rằng tôi vĩ đại hơn mọi thứ xung quanh mình. Và điều tương tự cũng đúng với tình yêu hay trong những thời điểm khủng hoảng. Đột nhiên, chúng ta quay trở lại chiếc xe kéo đó và chúng ta đi trên những con phố đầy ánh sáng và rộng lớn; chúng ta được nhắc về quy luật đầu tiên của du lịch và vì thế, quy luật của cuộc đời là bạn chỉ mạnh khi bạn sãn sàng đầu hàng
In the end, perhaps, being human is much more important than being fully in the know.
Có lẽ, cho đến cuối cùng trở thành một con người quan trọng hơn nhiều việc trở thành người biết mọi thứ.
Thank you.
Xin cảm ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)