Ένα ζεστό πρωινό του Οκτωβρίου, κατέβηκα απ' το νυχτερινό τρένο στο Μανταλέι, την παλιά βασιλική πρωτεύουσα της Βιρμανίας, τη σημερινή Μιανμάρ. Έξω στον δρόμο, έπεσα πάνω σε μια παρέα αντρών που στέκονταν δίπλα στα ποδήλατα-ταξί τους. Ένας απ' αυτούς με πλησίασε και προσφέρθηκε να με ξεναγήσει. Η τιμή που μου ζήτησε ήταν εξωφρενική. Ήταν λιγότερο απ' ό,τι θα πλήρωνα στην πατρίδα μου για μια σοκολάτα.
One hot October morning, I got off the all-night train in Mandalay, the old royal capital of Burma, now Myanmar. And out on the street, I ran into a group of rough men standing beside their bicycle rickshaws. And one of them came up and offered to show me around. The price he quoted was outrageous. It was less than I would pay for a bar of chocolate at home.
Ανέβηκα λοιπόν στο ποδήλατο-ταξί, κι εκείνος άρχισε να κάνει αργά πετάλι ανάμεσα στα παλάτια και τις παγόδες. Ταυτόχρονα, άρχισε να μου λέει πώς ήρθε από το χωριό του στην πόλη. Είχε πτυχίο μαθηματικού. Το όνειρό του ήταν να γίνει δάσκαλος, φυσικά όμως η ζωή είναι δύσκολη υπό ένα στρατιωτικό καθεστώς, και για τώρα αυτός ήταν ο μόνος τρόπος για να βγάζει τα προς το ζην. Μου είπε πως πολλά βράδια πραγματικά κοιμόταν στο ποδήλατο-ταξί
So I clambered into his trishaw, and he began pedaling us slowly between palaces and pagodas. And as he did, he told me how he had come to the city from his village. He'd earned a degree in mathematics. His dream was to be a teacher. But of course, life is hard under a military dictatorship, and so for now, this was the only way he could make a living. Many nights, he told me, he actually slept in his trishaw
για να προλάβει τους πρώτους επισκέπτες του νυχτερινού τρένου. Πολύ σύντομα ανακαλύψαμε ότι είχαμε πολλά πράγματα κοινά: ήμασταν και οι δύο γύρω στα είκοσι, γοήτευαν και τους δύο μας οι ξένοι πολιτισμοί, κι έτσι, με κάλεσε στο σπίτι του.
so he could catch the first visitors off the all-night train. And very soon, we found that in certain ways, we had so much in common -- we were both in our 20s, we were both fascinated by foreign cultures -- that he invited me home.
Αφήσαμε τους πλατιούς συνωστισμένους δρόμους, και περάσαμε μέσα από δύσβατα σοκάκια. Τριγύρω μας υπήρχαν παντού διαλυμένες καλύβες. Δεν είχα ιδέα πού βρισκόμουν και συνειδητοποίησα πως θα μπορούσε να μου συμβεί οτιδήποτε. Θα μπορούσαν να με ληστέψουν, να με ναρκώσουν, ή κάτι ακόμα χειρότερο. Κανείς δεν θα το μάθαινε.
So we turned off the wide, crowded streets, and we began bumping down rough, wild alleyways. There were broken shacks all around. I really lost the sense of where I was, and I realized that anything could happen to me now. I could get mugged or drugged or something worse. Nobody would know.
Τελικά σταμάτησε κάπου και με οδήγησε σε μια καλύβα που αποτελούνταν από μόνο ένα μικρό δωμάτιο, και τότε έσκυψε να πιάσει κάτι κάτω από το κρεβάτι του, κι εγώ πάγωσα. Περίμενα να δω τι θα έβγαζε απ' εκεί και τελικά έβγαλε ένα κουτί. Εκεί είχε φυλάξει κάθε γράμμα που είχε λάβει ποτέ από τους ξένους επισκέπτες, και σε μερικά είχε κολλήσει μικρές φθαρμένες ασπρόμαυρες φωτογραφίες των καινούργιων φίλων του από το εξωτερικό. Όταν αποχαιρετιστήκαμε εκείνο το βράδυ,
Finally, he stopped and led me into a hut, which consisted of just one tiny room. And then he leaned down, and reached under his bed. And something in me froze. I waited to see what he would pull out. And finally he extracted a box. Inside it was every single letter he had ever received from visitors from abroad, and on some of them he had pasted little black-and-white worn snapshots of his new foreign friends. So when we said goodbye that night,
συνειδητοποίησα ότι μου είχε δείξει το μυστικό νόημα των ταξιδιών, που είναι να επισκεφτείς τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά μέρη που κανονικά δεν θα πήγαινες ποτέ, να τολμήσεις να πας στην αβεβαιότητα, την αμφιβολία, ακόμα και στον φόβο. Στο σπίτι μας είναι πολύ εύκολο να νομίζουμε
I realized he had also shown me the secret point of travel, which is to take a plunge, to go inwardly as well as outwardly to places you would never go otherwise, to venture into uncertainty, ambiguity, even fear. At home, it's dangerously easy
ότι έχουμε τον έλεγχο των πραγμάτων. Στον έξω κόσμο συνειδητοποιούμε διαρκώς ότι δεν τον έχουμε, και πως ούτε μπορούμε να ξέρουμε τα πάντα. «Οι άνθρωποι επιθυμούν να στεριώσουν»,
to assume we're on top of things. Out in the world, you are reminded every moment that you're not, and you can't get to the bottom of things, either. Everywhere, "People wish to be settled,"
έλεγε ο Ραλφ Γουάλντο Έμερσον, «όμως μόνο όσο δεν στεριώνουμε υπάρχει ελπίδα για εμάς». Σε αυτό το συνέδριο είχαμε την τύχη ν' ακούσουμε συναρπαστικές ιδέες,
Ralph Waldo Emerson reminded us, "but only insofar as we are unsettled is there any hope for us." At this conference, we've been lucky enough
να μάθουμε για νέες ανακαλύψεις και τους τρόπους με τους οποίους εξελίσσεται η γνώση. Όμως κάποτε φτάνει η στιγμή που η γνώση δεν αρκεί. Σε μια τέτοια στιγμή καθορίζεται πραγματικά η ζωή σου. Ερωτεύεσαι. Χάνεις έναν φίλο. Σβήνουν τα φώτα. Και είναι τότε που έχεις χαθεί ή αισθάνεσαι άβολα ή εκτός εαυτού, που ανακαλύπτεις ποιος είσαι. Δεν πιστεύω ότι η άγνοια είναι ευλογία. Η επιστήμη έχει αναμφίβολα κάνει τις ζωές μας φωτεινότερες, μακροβιότερες και πιο υγιείς.
to hear some exhilarating new ideas and discoveries and, really, about all the ways in which knowledge is being pushed excitingly forwards. But at some point, knowledge gives out. And that is the moment when your life is truly decided: you fall in love; you lose a friend; the lights go out. And it's then, when you're lost or uneasy or carried out of yourself, that you find out who you are. I don't believe that ignorance is bliss. Science has unquestionably made our lives brighter and longer and healthier.
Θα είμαι αιώνια ευγνώμων στους δασκάλους που μου δίδαξαν τους νόμους της φυσικής και που μου επισήμαιναν ότι τρία επί τρία κάνει εννιά. Μπορώ να κάνω αυτόν τον υπολογισμό στα δάχτυλα, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Όμως όταν ένας μαθηματικός μου λέει ότι μείον τρία επί μείον τρία κάνει εννιά, αυτή είναι μια λογική που σχεδόν τείνει προς την εμπιστοσύνη. Με άλλα λόγια, το αντίθετο της γνώσης δεν είναι πάντα η άγνοια. Μπορεί να είναι ο θαυμασμός, ή το μυστήριο,
And I am forever grateful to the teachers who showed me the laws of physics and pointed out that three times three makes nine. I can count that out on my fingers any time of night or day. But when a mathematician tells me that minus three times minus three makes nine, that's a kind of logic that almost feels like trust. The opposite of knowledge, in other words, isn't always ignorance. It can be wonder. Or mystery.
ή η πιθανότητα. Στη ζωή μου διαπίστωσα πως αυτά που μου έδωσαν ώθηση και με προχώρησαν ήταν περισσότερο όσα δεν ήξερα παρά όσα ήξερα. Επίσης, τα πράγματα που δεν ξέρω είναι αυτά που συχνά με έφεραν πιο κοντά στους άλλους. Κάθε Νοέμβριο εδώ και οκτώ συναπτά έτη, ταξιδεύω ανά την Ιαπωνία με τον Δαλάι Λάμα. Κάτι που επαναλάμβανε καθημερινά
Possibility. And in my life, I've found it's the things I don't know that have lifted me up and pushed me forwards much more than the things I do know. It's also the things I don't know that have often brought me closer to everybody around me. For eight straight Novembers, recently, I traveled every year across Japan with the Dalai Lama. And the one thing he said every day
και έμοιαζε να εφησυχάζει τον κόσμο και να του δίνει αυτοπεποίθηση, ήταν το «Δεν ξέρω». «Τι θα γίνει με το Θιβέτ;» «Πότε θα έχουμε επιτέλους ειρήνη στη Γη;» «Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να μεγαλώνεις παιδιά;»
that most seemed to give people reassurance and confidence was, "I don't know." "What's going to happen to Tibet?" "When are we ever going to get world peace?" "What's the best way to raise children?"
«Ειλικρινά, δεν ξέρω», απαντούσε αυτός ο σοφός άνθρωπος. Ο οικονομολόγος νομπελίστας Ντάνιελ Κάνεμαν
"Frankly," says this very wise man, "I don't know." The Nobel Prize-winning economist Daniel Kahneman
μελέτησε την ανθρώπινη συμπεριφορά για πάνω από 60 χρόνια, και το συμπέρασμά του είναι πως εμπιστευόμαστε πολύ περισσότερο απ' όσο θα έπρεπε
has spent more than 60 years now researching human behavior, and his conclusion is that we are always much more confident of what we think we know
αυτά που νομίζουμε ότι ξέρουμε. Έχουμε, όπως εξαιρετικά διατύπωσε, μια απεριόριστη ικανότητα ν' αγνοούμε την άγνοιά μας. «Ξέρουμε» ότι η ομάδα μας θα κερδίσει αυτό το σαββατοκύριακο, και θυμόμαστε αυτό το «ξέρω» μόνο στις σπάνιες περιπτώσεις που έχουμε δίκιο. Τις περισσότερες φορές είμαστε στο σκοτάδι κι εκεί είναι που βρίσκεται η αληθινή οικειότητα. Ξέρετε τι θα κάνει ο εραστής σας αύριο; Θέλετε να ξέρετε; Οι γονείς όλων μας, όπως κάποιοι τους αποκαλούν,
than we should be. We have, as he memorably puts it, an "unlimited ability to ignore our ignorance." We know -- quote, unquote -- our team is going to win this weekend, and we only remember that knowledge on the rare occasions when we're right. Most of the time, we're in the dark. And that's where real intimacy lies. Do you know what your lover is going to do tomorrow? Do you want to know? The parents of us all, as some people call them,
ο Αδάμ και η Εύα, δεν μπορούσαν να πεθάνουν όσο έτρωγαν από το δέντρο της ζωής.
Adam and Eve, could never die, so long as they were eating from the tree of life.
Όμως τη στιγμή που άρχισαν να τρώνε από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, έχασαν την αθωότητά τους. Αισθάνθηκαν ντροπιασμένοι, αναστατωμένοι, αμήχανοι. Και έμαθαν, ίσως λίγο αργά, πως υπάρχουν κάποια πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε, αλλά υπάρχουν και πάρα πολλά που είναι καλύτερο να τ' αφήσουμε ανεξερεύνητα. Όταν ήμουν παιδί, φυσικά τα ήξερα όλα.
But the minute they began nibbling from the tree of the knowledge of good and evil, they fell from their innocence. They grew embarrassed and fretful, self-conscious. And they learned, a little too late, perhaps, that there are certainly some things that we need to know, but there are many, many more that are better left unexplored. Now, when I was a kid, I knew it all, of course.
Είχα περάσει 20 χρόνια μέσα σε τάξεις να μαζεύω πληροφορίες και εργαζόμουν στον τομέα της πληροφόρησης γράφοντας άρθρα για το περιοδικό Time. Έκανα το πρώτο μου ταξίδι στην Ιαπωνία για δυόμισι εβδομάδες, και γύρισα πίσω με μια έκθεση 40 σελίδων όπου περιέγραφα με κάθε λεπτομέρεια τους ναούς της Ιαπωνίας, τη μόδα της, τους αγώνες μπέιζμπολ, την ψυχή της. Όμως κάτω απ' όλα αυτά, κάτι που δεν μπορούσα να κατανοήσω με άγγιξε τόσο πολύ,
I had been spending 20 years in classrooms collecting facts, and I was actually in the information business, writing articles for Time Magazine. And I took my first real trip to Japan for two-and-a-half weeks, and I came back with a 40-page essay explaining every last detail about Japan's temples, its fashions, its baseball games, its soul. But underneath all that, something that I couldn't understand
για λόγους που ακόμα δεν μπορώ να εξηγήσω, ώστε αποφάσισα να πάω να ζήσω στην Ιαπωνία. Παρ' όλο που ζω εκεί εδώ 28 χρόνια, δεν μπορώ να σας πω πολλά για την υιοθετημένη πατρίδα μου, κι αυτό είναι θαυμάσιο γιατί σημαίνει ότι κάθε μέρα ανακαλύπτω κάτι καινούργιο, και καθώς είμαι σ' αυτή τη διαδικασία, βλέπω παντού χιλιάδες πράγματα που δεν γνωρίζω. Η γνώση είναι ένα ανεκτίμητο δώρο. Αλλά η ψευδαίσθηση της γνώσης μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη από την άγνοια.
so moved me for reasons I couldn't explain to you yet, that I decided to go and live in Japan. And now that I've been there for 28 years, I really couldn't tell you very much at all about my adopted home. Which is wonderful, because it means every day I'm making some new discovery, and in the process, looking around the corner and seeing the hundred thousand things I'll never know. Knowledge is a priceless gift. But the illusion of knowledge can be more dangerous than ignorance.
Να νομίζεις ότι ξέρεις τον αγαπημένο σου ή τον εχθρό σου,
Thinking that you know your lover or your enemy
μπορεί να είναι πιο επικίνδυνο απ' το να παραδεχτείς ότι δεν θα τους μάθεις ποτέ. Κάθε πρωί στην Ιαπωνία, καθώς ο ήλιος φωτίζει το μικρό μας διαμέρισμα, καταβάλω μεγάλη προσπάθεια να μην ακούσω το δελτίο καιρού, γιατί θα επισκιάσει και θ' αποσπάσει το μυαλό μου, κι ας είναι η μέρα ηλιόλουστη. Είμαι συγγραφέας εδώ και 34 χρόνια. Αν έχω μάθει κάτι είναι ότι η μεταμόρφωση έρχεται
can be more treacherous than acknowledging you'll never know them. Every morning in Japan, as the sun is flooding into our little apartment, I take great pains not to consult the weather forecast, because if I do, my mind will be overclouded, distracted, even when the day is bright. I've been a full-time writer now for 34 years. And the one thing that I have learned
όταν δεν έχω τον έλεγχο, όταν δεν ξέρω τι θα ακολουθήσει, όταν δεν θεωρώ δεδομένο ότι είμαι σπουδαιότερος απ' οτιδήποτε γύρω μου. Και το ίδιο ισχύει και στην αγάπη ή στις στιγμές κρίσης. Ξαφνικά, βρισκόμαστε πάλι στο ποδήλατο-ταξί και φεύγουμε από τους φωτισμένους πολυσύχναστους δρόμους και κάτι μας θυμίζει τον πρώτο κανόνα των ταξιδιών και, συνεπώς, της ζωής: Είσαι τόσο δυνατός όσο είναι και η ετοιμότητά σου ν' αφεθείς. Ίσως τελικά,
is that transformation comes when I'm not in charge, when I don't know what's coming next, when I can't assume I am bigger than everything around me. And the same is true in love or in moments of crisis. Suddenly, we're back in that trishaw again and we're bumping off the broad, well-lit streets; and we're reminded, really, of the first law of travel and, therefore, of life: you're only as strong as your readiness to surrender. In the end, perhaps,
το να είσαι άνθρωπος είναι πιο σημαντικό από το να ξέρεις τα πάντα. Σας ευχαριστώ.
being human is much more important than being fully in the know. Thank you.
(Χειροκρότημα)
(Applause)