I want to share with you some ideas about the secret power of time, in a very short time.
Tôi muốn chia sẻ với các bạn vài ý tưởng về sức mạnh bí mật của thời gian, trong một khoảng thời gian rất ngắn.
Video: All right, start the clock please. 30 seconds studio. Keep it quiet please. Settle down. It's about time. End sequence. Take one. 15 seconds studio. 10, nine, eight, seven, six, five, four, three, two ...
Video: Được rồi, xin cho đồng hồ chạy. 30 giây studio. Xin hãy giữ yên lặng. Ổn định nào. Sắp đến lúc rồi. Cắt. Quay lần một. 15 giây studio. 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 ...
Philip Zimbardo: Let's tune into the conversation of the principals in Adam's temptation. "Come on Adam, don't be so wishy-washy. Take a bite." "I did." "One bite, Adam. Don't abandon Eve." "I don't know, guys. I don't want to get in trouble." "Okay. One bite. What the hell?" (Laughter)
Philip Zimbardo: Ta hãy tập trung vào cuộc hội thoại giữa các nhân vật chính trong sự kiện Adam bị dụ dỗ. "Nào Adam, đừng có õng ẹo mơ ước suông nữa. Cắn một miếng đi nào." "Tôi cắn rồi." "Một miếng nữa, Adam. Đừng bỏ mặc Eve." "Tôi chả biết, các cậu ạ. Tôi không muốn đâm đầu vào rắc rối." "Được rồi. Một miếng thôi mà. Có vấn đề khỉ khô nào đâu cơ chứ?" (Tiếng cười)
Life is temptation. It's all about yielding, resisting, yes, no, now, later, impulsive, reflective, present focus and future focus. Promised virtues fall prey to the passions of the moment.
Cuộc sống là cám dỗ. Nó là một chuỗi những sự nhượng bộ, phản kháng, có, không, bây giờ, lúc sau, nhất thời, suy ngẫm, tập trung vào hiện tại và tập trung vào tương lai. Những đức tính được thề thốt nhường bước trước ngọn lửa đam mê hiện tại.
Of teenage girls who pledged sexual abstinence and virginity until marriage -- thank you George Bush -- the majority, 60 percent, yielded to sexual temptations within one year. And most of them did so without using birth control. So much for promises.
Trong số những cô bé vị thành niên tuyên thệ không quan hệ tình dục trước hôn nhân -- cám ơn George Bush -- phần lớn, 60 phần trăm, nhượng bộ trước những cám dỗ giới tính chỉ trong một năm. Và phần lớn các em làm vậy mà không sử dụng biện pháp tránh thai nào. Hứa hẹn thế là đủ đấy.
Now lets tempt four-year-olds, giving them a treat. They can have one marshmallow now. But if they wait until the experimenter comes back, they can have two. Of course it pays, if you like marshmallows, to wait. What happens is two-thirds of the kids give in to temptation. They cannot wait. The others, of course, wait. They resist the temptation. They delay the now for later.
Giờ, ta hãy thử cám dỗ các nhóc bốn tuổi, cho các bé một phần thưởng. Các bé có thể ăn một chiếc kẹo dẻo ngay bây giờ. Nhưng bé nào chờ tới khi người thực hiện thí nghiệm quay lại, sẽ được hai chiếc kẹo dẻo. Dĩ nhiên là việc chờ đợi sẽ mang lại thành quả xứng đáng, nếu anh thích kẹo dẻo. Trên thực tế hai phần ba lũ trẻ nhượng bộ trước sự cám dỗ. Các bé không thể chờ nổi. Những bé khác, dĩ nhiên, ngồi chờ. Các bé này phản kháng lại sự cám dỗ. Các bé tạm hoãn cái 'bây giờ' vì cái 'lúc sau.'
Walter Mischel, my colleague at Stanford, went back 14 years later, to try to discover what was different about those kids. There were enormous differences between kids who resisted and kids who yielded, in many ways. The kids who resisted scored 250 points higher on the SAT. That's enormous. That's like a whole set of different IQ points. They didn't get in as much trouble. They were better students. They were self-confident and determined. And the key for me today, the key for you, is, they were future-focused rather than present-focused.
Walter Mischel, đồng nghiệp của tôi ở Stanford, quay lại 14 năm tiếp theo, để cố gắng tìm hiểu điều khác biệt giữa lũ trẻ kia. Có những khác biệt cực lớn giữa những bé phản kháng và những bé nhượng bộ, ở nhiều phương diện khác nhau. Điểm SAT của các em phản kháng cao hơn 250. Thế là lớn lắm. Cứ như là cả một tập hợp điểm IQ khác vậy. Các em này gây ra ít rắc rối hơn. Các em là các học sinh tốt hơn. Các em tự tin và quyết tâm cao. Và điểm mấu chốt cho tôi hôm nay, điểm mấu chốt cho các bạn, là, các em tập trung vào tương lai, hơn là tập trung vào hiện tại.
So what is time perspective? That's what I'm going to talk about today. Time perspective is the study of how individuals, all of us, divide the flow of your human experience into time zones or time categories. And you do it automatically and non-consciously. They vary between cultures, between nations, between individuals, between social classes, between education levels. And the problem is that they can become biased, because you learn to over-use some of them and under-use the others.
Thế, quan điểm thời gian là gì? Đó là điều tôi sẽ trình bày ngày hôm nay. Quan điểm thời gian là bộ môn nghiên cứu cách mỗi cá nhân, tất cả chúng ta, phân chia dòng trải nghiệm của ta thành các vùng thời gian hay hạng mục thời gian. Và anh tự động làm điều đó mà không hay biết. Các vùng thời gian đó, với những người khác nhau, những quốc gia khác nhau, với những cá nhân khác nhau, giai cấp xã hội khác nhau, với các trình độ học vấn khác nhau, là khác nhau. Và vấn đề ở đây là chúng có thể dần bị thiên lệch, bởi vì anh quen với việc sử dụng vài vùng quá nhiều và vài vùng quá ít.
What determines any decision you make? You make a decision on which you're going to base an action. For some people it's only about what is in the immediate situation, what other people are doing and what you're feeling. And those people, when they make their decisions in that format -- we're going to call them "present-oriented," because their focus is what is now.
Điều gì xác định bất kì quyết định nào mà anh ra? Anh ra một quyết định để hành động theo đó. Với vài người, nó chỉ liên quan đến tình huống ngay trước mắt, những người khác đang làm gì, và anh đang cảm thấy như thế nào. Và những người đó, khi họ ra quyết định theo công thức đó -- chúng ta sẽ gọi họ là người "hướng hiện tại," bởi vì cái họ tập trung vào là cái "bây giờ."
For others, the present is irrelevant. It's always about "What is this situation like that I've experienced in the past?" So that their decisions are based on past memories. And we're going to call those people "past-oriented," because they focus on what was.
Với những người khác, hiện tại là không liên quan. Suy nghĩ của họ xoay quanh "Cái tình huống này giống cái mà mình đã trải qua trong quá khứ như thế nào?" Thế nên quyết định của họ dựa vào những kí ức trong quá khứ. Và ta sẽ gọi những người ấy là người "hướng quá khứ," vì họ tập trung vào cái đã qua.
For others it's not the past, it's not the present, it's only about the future. Their focus is always about anticipated consequences. Cost-benefit analysis. We're going to call them "future-oriented." Their focus is on what will be.
Với những người khác, không phải là quá khứ, không phải là hiện tại, mà chỉ là tương lai thôi. Điều họ tập trung vào là những kết quả liệu trước. Phân tích thiệt hơn. Chúng ta sẽ gọi họ là người "hướng tương lai." Điều họ tập trung vào là cái sẽ đến.
So, time paradox, I want to argue, the paradox of time perspective, is something that influences every decision you make, you're totally unaware of. Namely, the extent to which you have one of these biased time perspectives. Well there is actually six of them. There are two ways to be present-oriented. There is two ways to be past-oriented, two ways to be future. You can focus on past-positive, or past-negative. You can be present-hedonistic, namely you focus on the joys of life, or present-fatalist -- it doesn't matter, your life is controlled. You can be future-oriented, setting goals. Or you can be transcendental future: namely, life begins after death. Developing the mental flexibility to shift time perspectives fluidly depending on the demands of the situation, that's what you've got to learn to do.
Thế, nghich lí thời gian, tôi muốn biện luận, nghịch lí quan điểm thời gian, là thứ ảnh hưởng tới mọi quyết định anh ra, mà anh không hề hay biết. Ấy là, mức độ anh bị ảnh hưởng bởi một trong những quan điểm thời gian thiên lệch này. Ồ, thật ra có sáu quan điểm thời gian. Có hai cách "hướng hiện tại." Có hai cách hướng quá khứ và hai cách hướng thời gian. Anh có thể tập trung vào quá khứ lạc quan, hay quá khứ bi quan. Anh có thể theo quan điểm hiện tại hưởng thụ, tức là anh tập trung vào các niềm vui trong cuộc sống, hay hiện tại định mệnh -- chả quan trọng, cuộc đời anh đã được định trước rồi. Ạnh có thể hướng tương lai, đặt ra mục tiêu. Hay anh có thể theo phái tương lai tiên nghiệm: tức là, cuộc sống bắt đầu sau khi ta chết. Phát triển sự linh hoạt tinh thần để chuyển quan điểm thời gian một cách linh động tùy xem tình huống cụ thể đòi hỏi cái gì, là điều anh nhất định phải học.
So, very quickly, what is the optimal time profile? High on past-positive. Moderately high on future. And moderate on present-hedonism. And always low on past-negative and present-fatalism. So the optimal temporal mix is what you get from the past -- past-positive gives you roots. You connect your family, identity and your self. What you get from the future is wings to soar to new destinations, new challenges. What you get from the present hedonism is the energy, the energy to explore yourself, places, people, sensuality.
Thế, rất nhanh thôi, tiểu sử thời gian tối ưu là gì? Nhiều quá khứ lạc quan. Trung bình về mặt tương lai. Và trung bình về hiện tại hưởng thụ. Luôn luôn ít quá khứ bi quan và hiện tại định mệnh. Thế, công thức thời gian tối ưu là cái bạn có được từ quá khứ -- quá khứ lạc quan cho bạn nền móng. Bạn kết nối gia đình, nhận dạng và bản thân. Cái bạn có được từ thời gian là đôi cánh để bay xa tới những đích đến mới, thử thách mới. Cái bạn lấy được từ hiện tại hưởng thụ là năng lượng, năng lượng để khám phá bản thân, nơi chốn, con người, hưởng thụ.
Any time perspective in excess has more negatives than positives. What do futures sacrifice for success? They sacrifice family time. They sacrifice friend time. They sacrifice fun time. They sacrifice personal indulgence. They sacrifice hobbies. And they sacrifice sleep. So it affects their health. And they live for work, achievement and control. I'm sure that resonates with some of the TEDsters. (Laughter)
Quá nhiều bất kì quan điểm thời gian nào đều có hại hơn là có lợi. Người hướng tương lai hi sinh cái gì cho thành công? Họ hi sinh thời gian cho gia đình. Họ hi sinh thời gian cho bạn bè. Họ hi sinh thời gian giải trí. Họ hi sinh sự nuông chiều bản thân. Họ hi sinh sở thích. Họ hi sinh giấc ngủ. Thế nên sức khỏe họ bị ảnh hưởng. Và họ sống cho công việc, thành tích và quyền lực. Tôi chắc hẳn cái này áp dụng được với vài người trong TED đây. (Tiếng cười)
And it resonated for me. I grew up as a poor kid in the South Bronx ghetto, a Sicilian family -- everyone lived in the past and present. I'm here as a future-oriented person who went over the top, who did all these sacrifices because teachers intervened, and made me future oriented. Told me don't eat that marshmallow, because if you wait you're going to get two of them, until I learned to balance out. I've added present-hedonism, I've added a focus on the past-positive, so, at 76 years old, I am more energetic than ever, more productive, and I'm happier than I have ever been.
Và nó áp dụng được cho tôi. Lúc bé tôi là một đứa trẻ nghèo khó ở khu ổ chuột South Bronx, một gia đình người Sicillian -- mọi người đều sống trong quá khứ và hiện tại. Tôi đây là một người hướng tương lai làm việc tới cực điểm, hi sinh mọi thứ bởi vì có những người thày đã can thiệp vào, khiến cho tôi trở nên hướng tương lai. Bảo tôi rằng đừng ăn cái kẹo dẻo kia, vì nếu chờ đợi cậu sẽ được hai cái, cho tới khi tôi học cách cân bằng. Tôi đã thêm vào hưởng thụ hiện tại, tôi đã thêm chút tập trung vào quá khứ lạc quan, thế nên, giờ 76 tuổi, tôi năng động hơn cả thời tuổi trẻ, làm việc hiệu quả hơn, và vui vẻ nhất trong cuộc đời.
I just want to say that we are applying this to many world problems: changing the drop-out rates of school kids, combating addictions, enhancing teen health, curing vets' PTSD with time metaphors -- getting miracle cures -- promoting sustainability and conservation, reducing physical rehabilitation where there is a 50-percent drop out rate, altering appeals to suicidal terrorists, and modifying family conflicts as time-zone clashes.
Tôi chỉ muốn nói rằng chúng ta đang áp dụng điều này cho rất nhiều vấn đề của thế giới: thay đổi tỉ lệ bỏ học ở lứa tuổi học đường, chống chọi các thói nghiện, tăng sức khỏe thanh thiếu niên, chữa trị rối loạn stress hậu sang chấn bằng các hoán dụ thời gian -- tìm ra thuốc chữa kì diệu -- quảng bá phát triển bền vững và bảo tồn, rút ngắn quá trình khôi phục chức năng cho bệnh nhân bị hư hỏng hệ vận động, quá trình mà tỉ lệ bỏ cuộc hiện nay là 50%, thay đổi kháng cáo từ những kẻ khủng bố liều mạng, và thay đổi xung đột gia đình khi các vùng thời gian xung khắc.
So I want to end by saying: many of life's puzzles can be solved by understanding your time perspective and that of others. And the idea is so simple, so obvious, but I think the consequences are really profound. Thank you so much. (Applause)
Thế, tôi muốn kết thúc bằng đôi lời: rất nhiều câu đố của cuộc sống có thể được giải đáp với việc hiểu quan điểm thời gian của bạn và người khác. Và ý tưởng đó thật quá đơn giản, quá hiển nhiên, nhưng tôi nghĩ kết quả sâu sắc vô cùng. Xin cảm ơn các bạn rất nhiều. (Vỗ tay)