So why do you think the rich should pay more in taxes? Why did you buy the latest iPhone? Why did you pick your current partner? And why did so many people vote for Donald Trump? What were the reasons, why did they do it?
Vì sao bạn nghĩ những người giàu nên trả thuế nhiều hơn? Vì sao bạn chọn mua chiếc iPhone mới nhất? Vì sao bạn chọn người yêu hiện tại? Và vì sao nhiều người lại bỏ phiếu cho Donald Trump đến vậy? Lý do là gì? Vì sao họ làm vậy?
So we ask this kind of question all the time, and we expect to get an answer. And when being asked, we expect ourselves to know the answer, to simply tell why we did as we did. But do we really know why? So when you say that you prefer George Clooney to Tom Hanks, due to his concern for the environment, is that really true? So you can be perfectly sincere and genuinely believe that this is the reason that drives your choice, but to me, it may still feel like something is missing. As it stands, due to the nature of subjectivity, it is actually very hard to ever prove that people are wrong about themselves.
Ta luôn có những câu hỏi tương tự như thế, và kỳ vọng có được câu trả lời. Và khi được hỏi, ta hi vọng sẽ có câu trả lời để giải thích lý do cho những việc mình đã làm. Nhưng ta có thực sự biết tại sao không? Khi bạn nói bạn thích George Clooney hơn Tom Hanks, vì anh ấy quan tâm đến môi trường. Điều đó có thật không? Bạn có thể hoàn toàn thật tâm tin rằng đây là lý do đưa đến sự lựa chọn của mình, nhưng với tôi, dường như có gì đó thiếu sót. Hiện nay, do bản chất của sự chủ quan, thực sự rất khó để chứng minh người ta hiểu sai về bản thân họ.
So I'm an experimental psychologist, and this is the problem we've been trying to solve in our lab. So we wanted to create an experiment that would allow us to challenge what people say about themselves, regardless of how certain they may seem. But tricking people about their own mind is hard. So we turned to the professionals. The magicians. So they're experts at creating the illusion of a free choice. So when they say, "Pick a card, any card," the only thing you know is that your choice is no longer free. So we had a few fantastic brainstorming sessions with a group of Swedish magicians, and they helped us create a method in which we would be able to manipulate the outcome of people's choices. This way we would know when people are wrong about themselves, even if they don't know this themselves. So I will now show you a short movie showing this manipulation. So it's quite simple. The participants make a choice, but I end up giving them the opposite. And then we want to see: How did they react, and what did they say? So it's quite simple, but see if you can spot the magic going on. And this was shot with real participants, they don't know what's going on.
Tôi là một nhà tâm lý học thực nghiệm, và đây là vấn đề chúng tôi đang cố gắng giải quyết trong phòng thí nghiệm. Chúng tôi muốn tạo ra một thực nghiệm để thử thách điều mọi người nói về chính họ, bất kể họ có vẻ chắc chắn như thế nào. Nhưng để đánh lừa tâm trí người khác rất khó khăn. Vì thế chúng tôi đã tìm tới những chuyên gia - những nhà ảo thuật. Họ là chuyên gia tạo ra ảo giác về sự lựa chọn tự do. Khi họ nói: "Hãy chọn một lá bài bất kỳ," là lúc bạn biết lựa chọn của mình đã không còn được tự do nữa. Chúng tôi đã có một vài buổi thảo luận tuyệt vời với một nhóm các ảo thuật gia Thụy Điển và họ đã giúp tạo ra một cách thức có thể điều khiển kết quả lựa chọn của mọi người. Cách này cho chúng ta biết khi nào con người mâu thuẫn với bản thân ngay cả khi họ không nhận ra điều đó. Giờ tôi sẽ chiếu một phim ngắn về sự điều khiển này. Nó khá là đơn giản. Những người tham gia đưa ra lựa chọn của mình nhưng tôi sẽ đưa họ phương án ngược lại. Chúng tôi muốn xem: Họ phản ứng thế nào, và họ nói gì? Nó khá đơn giản, hãy xem bạn có nhận ra trò ảo thuật này không. Đoạn phim quay với người tham gia thật họ không biết chuyện gì đang xảy ra.
(Video) Petter Johansson: Hi, my name's Petter.
(Video): PJ: Xin chào, tôi là Petter.
Woman: Hi, I'm Becka.
Nữ: Xin chào tôi là Becka.
PJ: I'm going to show you pictures like this. And you'll have to decide which one you find more attractive.
PJ: Tôi sẽ cho cô xem những bức ảnh thế này. Và cô phải chọn ra bức ảnh thu hút hơn.
Becka: OK.
Becka: OK.
PJ: And then sometimes, I will ask you why you prefer that face.
PJ: Và đôi khi, tôi sẽ hỏi vì sao cô thích gương mặt đó hơn.
Becka: OK.
Becka: OK.
PJ: Ready? Becka: Yeah.
PJ: Sẵn sàng? BK: Vâng.
PJ: Why did you prefer that one?
PJ: Vì sao cô thích tấm này hơn?
Becka: The smile, I think.
Becka: Nụ cười, tôi nghĩ vậy.
PJ: Smile.
PJ: Nụ cười.
Man: One on the left. Again, this one just struck me. Interesting shot. Since I'm a photographer, I like the way it's lit and looks.
Nam: Tấm bên trái Lần nữa, tấm này đập vào mắt tôi. Một bức ảnh thú vị. Vì tôi là nhiếp ảnh gia, tôi thích hướng sáng và tổng thể ảnh.
Petter Johansson: But now comes the trick.
PJ: Sau đây là cách họ bị đánh lừa.
(Video) Woman 1: This one.
Nữ 1: Bức này.
PJ: So they get the opposite of their choice. And let's see what happens.
PJ: Họ nhận tấm ảnh ngược với lựa chọn của mình. Và hãy xem điều gì sẽ xảy ra.
Woman 2: Um ... I think he seems a little more innocent than the other guy.
Nữ 2: Ừm... Tôi nghĩ anh này trông ngây thơ hơn anh chàng còn lại.
Man: The one on the left. I like her smile and contour of the nose and face. So it's a little more interesting to me, and her haircut.
Nam: Tấm bên trái. Tôi thích nụ cười, nét mặt và mũi của cô ấy. Nên nó làm tôi chú ý, và kiểu tóc của cô ấy.
Woman 3: This one. I like the smirky look better.
Nữ 3: Bức này. Tôi thích vẻ ngạo nghễ này hơn.
PJ: You like the smirky look better?
PJ: Bạn thích gương mặt ngạo nghễ hơn?
(Laughter)
(Cười)
Woman 3: This one.
Nữ 3: Bức này.
PJ: What made you choose him?
PJ: Tại sao bạn chọn anh ấy?
Woman 3: I don't know, he looks a little bit like the Hobbit.
Nữ 3: Tôi không biết, anh ấy trông hơi giống người Hobbit.
(Laughter)
(Cười)
PJ: And what happens in the end when I tell them the true nature of the experiment? Yeah, that's it. I just have to ask a few questions.
PJ: Và điều gì xảy ra lúc cuối khi tôi nói với họ sự thật về cuộc thí nghiệm? PJ: Vâng, được rồi. Tôi cần phải hỏi anh vài câu.
Man: Sure.
Nam: Được thôi.
PJ: What did you think of this experiment, was it easy or hard?
PJ: Anh nghĩ sao về buổi thí nghiệm, nó dễ hay khó?
Man: It was easy.
Nam: Nó dễ.
PJ: During the experiments, I actually switched the pictures three times. Was this anything you noticed?
PJ: Trong lúc thí nghiệm, thực ra tôi đã thay đổi những bức ảnh ba lần. Anh có nhận ra điều này không?
Man: No. I didn't notice any of that.
Nam: Không. Tôi không để ý.
PJ: Not at all? Man: No. Switching the pictures as far as ...
PJ: Không một chút nào ư? Nam: Không. Tráo mấy bức ảnh là...
PJ: Yeah, you were pointing at one of them but I actually gave you the opposite.
PJ: Vâng, anh đã chọn một bức ảnh nhưng thực ra tôi lại đưa anh bức ảnh khác.
Man: The opposite one. OK, when you -- No. Shows you how much my attention span was.
Nam: Bức khác? OK, khi nào-- Không. Chứng tỏ là độ tập trung của tôi chỉ có như vậy.
(Laughter)
(Cười)
PJ: Did you notice that sometimes during the experiment I switched the pictures?
PJ: Chị có để ý thấy thi thoảng trong lúc thí nghiệm tôi đã tráo những bức ảnh?
Woman 2: No, I did not notice that.
Nữ 2: Không, tôi không thấy.
PJ: You were pointing at one, but then I gave you the other one. No inclination of that happening?
PJ: Bạn đã chỉ vào một bức ảnh, nhưng tôi lại đưa bạn bức còn lại. Bạn không nhận ra gì ư?
Woman 2: No.
Nữ 2: Không.
Woman 2: I did not notice.
Tôi không thấy điều đó.
(Laughs)
(Cười)
PJ: Thank you.
PJ: Cảm ơn bạn.
Woman 2: Thank you.
Nữ 2: Cảm ơn.
PJ: OK, so as you probably figured out now, the trick is that I have two cards in each hand, and when I hand one of them over, the black one kind of disappears into the black surface on the table. So using pictures like this, normally not more than 20 percent of the participants detect these tries. And as you saw in the movie, when in the end we explain what's going on, they're very surprised and often refuse to believe the trick has been made. So this shows that this effect is quite robust and a genuine effect. But if you're interested in self-knowledge, as I am, the more interesting bit is, OK, so what did they say when they explained these choices?
PJ: OK, có thể bây giờ bạn đã nhận ra, mánh khoé là tôi có hai lá bài trong mỗi tay, và khi tôi đưa một lá, chiếc đen biến mất vào phần màu đen ở trên bàn. Vậy sử dụng những bức ảnh thế này, thường thì không tới hơn 20% người tham gia nhận ra điều này. Như bạn thấy trong đoạn phim lúc cuối khi chúng tôi giải thích điều xảy ra, họ rất ngạc nhiên và thường không tin mánh lừa đó được tạo ra. Điều này cho thấy hiệu ứng này khá mạnh mẽ và hiệu quả. Nhưng nếu bạn quan tâm về sự hiểu biết bản thân như tôi, điều thú vị hơn là họ đã nói gì khi giải thích những lý do của mình?
So we've done a lot of analysis of the verbal reports in these experiments. And this graph simply shows that if you compare what they say in a manipulated trial with a nonmanipulated trial, that is when they explain a normal choice they've made and one where we manipulated the outcome, we find that they are remarkably similar. So they are just as emotional, just as specific, and they are expressed with the same level of certainty.
Chúng tôi đã làm nhiều phân tích về báo cáo bằng lời nói trong thí nghiệm này. Và biểu đồ này đơn giản cho thấy rằng nếu bạn so sánh những gì họ nói trong thử nghiệm bị kiểm soát với một thử nghiệm không bị, đó là khi họ giải thích đó là một hành động bình thường và khi chúng tôi điều khiển kết quả, chúng tôi thấy chúng giống nhau một cách kinh ngạc. Vậy chúng chỉ theo cảm xúc, một cách riêng biệt, và chúng được thể hiện với mức độ chắc chắn giống nhau.
So the strong conclusion to draw from this is that if there are no differences between a real choice and a manipulated choice, perhaps we make things up all the time.
Một kết luận chắc chắn từ điều này là nếu không có sự khác biệt giữa lựa chọn thật và lựa chọn bị điều khiển, thì có lẽ chúng ta luôn bịa ra mọi thứ.
But we've also done studies where we try to match what they say with the actual faces. And then we find things like this. So here, this male participant, he preferred the girl to the left, he ended up with the one to the right. And then, he explained his choice like this. "She is radiant. I would rather have approached her at the bar than the other one. And I like earrings." And whatever made him choose the girl on the left to begin with, it can't have been the earrings, because they were actually sitting on the girl on the right. So this is a clear example of a post hoc construction. So they just explained the choice afterwards.
Nhưng chúng tôi cũng tìm tòi nơi chúng tôi cố kết nối điều họ nói với những gương mặt thực. Và chúng tôi tìm thấy điều như sau. Đây, người đàn ông này, anh ấy thích cô gái bên trái, anh ấy nhận tấm bên phải. Và rồi, anh ấy giải thích lựa chọn của mình như sau. "Cô ấy rạng rỡ. Tôi sẽ tiến tới cô ấy trong quán bar thay vì người còn lại. Và tôi thích đôi khuyên tai." Và bất kỳ lý do gì khiến anh ấy chọn cô gái bên trái lúc đầu, nó không thể là đôi khuyên tai, vì chúng ở trên người cô gái bên phải. Vậy đây là ví dụ rõ ràng của việc giải thích ở sau cùng. Họ chỉ giải thích lý do sau đó.
So what this experiment shows is, OK, so if we fail to detect that our choices have been changed, we will immediately start to explain them in another way. And what we also found is that the participants often come to prefer the alternative, that they were led to believe they liked. So if we let them do the choice again, they will now choose the face they had previously rejected. So this is the effect we call "choice blindness." And we've done a number of different studies -- we've tried consumer choices, choices based on taste and smell and even reasoning problems.
Thí nghiệm này cho thấy, nếu chúng ta không thể phát hiện sự lựa chọn bị thay đổi, ta sẽ ngay lập tức lý giải chúng theo cách khác. Và điều chúng tôi tìm thấy là những người tham gia thường thích lựa chọn còn lại hơn, rằng họ được dẫn dắt để tin rằng họ thích. Vậy nên nếu chúng ta để họ chọn lần nữa, họ sẽ chọn gương mặt mà trước đó họ loại bỏ. Chúng tôi gọi hiệu ứng này là "lựa chọn mù mờ." Và chúng tôi tiến hành nhiều nghiên cứu khác-- chúng tôi đã thử những lựa chọn tiêu dùng, những lựa chọn dựa trên mùi vị và thậm chí những vấn đề lý luận.
But what you all want to know is of course does this extend also to more complex, more meaningful choices? Like those concerning moral and political issues.
Nhưng điều bạn muốn biết chắc chắn là điều này có mở rộng ra cả những lựa chọn phức tạp hơn, ý nghĩa hơn? Như những điều liên quan tới vấn đề đạo đức và chính trị.
So the next experiment, it needs a little bit of a background. So in Sweden, the political landscape is dominated by a left-wing and a right-wing coalition. And the voters may move a little bit between the parties within each coalition, but there is very little movement between the coalitions. And before each elections, the newspapers and the polling institutes put together what they call "an election compass" which consists of a number of dividing issues that sort of separates the two coalitions. Things like if tax on gasoline should be increased or if the 13 months of paid parental leave should be split equally between the two parents in order to increase gender equality.
Và thí nghiệm tiếp theo, nó cần một chút nền tảng. Ở Thụy Điển, chính trường bị chi phối bởi liên minh cánh tả và cánh hữu. Và cử tri có thể di chuyển một chút giữa các đảng trong mỗi liên minh, nhưng có rất ít sự dịch chuyển giữa những liên minh. Và trước mỗi buổi bầu cử, các tờ báo và các viện bỏ phiếu tập hợp cái được gọi là "chiếc la bàn bầu cử" bao gồm những vấn đề gây chia rẽ đã phân tách hai phía liên minh. Mấy thứ như có nên tăng thuế trên giá gas, hoặc có lương tháng 13 cho nhân viên nghỉ hộ sản nên được chia đều cho cả bố và mẹ để gia tăng bình đẳng giới.
So, before the last Swedish election, we created an election compass of our own. So we walked up to people in the street and asked if they wanted to do a quick political survey. So first we had them state their voting intention between the two coalitions. Then we asked them to answer 12 of these questions. They would fill in their answers, and we would ask them to discuss, so OK, why do you think tax on gas should be increased? And we'd go through the questions. Then we had a color coded template that would allow us to tally their overall score. So this person would have one, two, three, four five, six, seven, eight, nine scores to the left, so he would lean to the left, basically. And in the end, we also had them fill in their voting intention once more.
Thế là, trước cuộc bầu cử ở Thụy Điển vừa qua, chúng tôi tạo ra chiếc la bàn bầu cử. Chúng tôi tiếp cận những người trên đường và hỏi nếu họ muốn làm một khảo sát nhanh về chính trị. Đầu tiên, chúng tôi cho họ nêu ý định bầu cử của họ giữa hai bên liên minh. Sau đó chúng tôi hỏi họ 12 câu hỏi này. Họ sẽ điền vào câu trả lời, và chúng tôi sẽ mời họ bàn luận: Vì sao bạn nghĩ thuế gas nên tăng? Và chúng tôi đi qua những câu hỏi. Và rồi chúng tôi có mẫu mã màu mà cho phép chúng tôi tính điểm tổng thể của họ. Người này sẽ có một, hai, ba, bốn năm, sáu, bảy, tám, chín điểm ở phía bên trái, có nghĩa anh ấy sẽ thiên về phía bên trái, đơn giản vậy. Và cuối cùng, chúng tôi yêu cầu họ điền ý định bầu cử của họ một lần nữa.
But of course, there was also a trick involved. So first, we walked up to people, we asked them about their voting intention and then when they started filling in, we would fill in a set of answers going in the opposite direction. We would put it under the notepad. And when we get the questionnaire, we would simply glue it on top of the participant's own answer. So there, it's gone. And then we would ask about each of the questions: How did you reason here? And they'll state the reasons, together we will sum up their overall score. And in the end, they will state their voting intention again.
Nhưng tất nhiên, có một mánh khoé. Trước tiên, chúng tôi tiếp cận mọi người, chúng tôi hỏi họ về ý định bầu cử của họ và khi họ bắt đầu điền thông tin, chúng tôi sẽ điền vào một nhóm những câu trả lời theo chiều hướng ngược lại. Chúng tôi sẽ đặt nó ở dưới tờ note. Và khi chúng tôi nhận lại tờ câu hỏi, chúng tôi chỉ đơn giản dán nó lên câu trả lời của người tham gia. Và đó, nó biến mất rồi. Và rồi chúng tôi sẽ hỏi về từng câu hỏi: Bạn giải thích câu này thế nào? Họ nêu lý do của mình, và chúng tôi sẽ kết hợp chúng với điểm số sơ bộ. Cuối cùng, họ nêu lại ý định bầu cử một lần nữa.
So what we find first of all here, is that very few of these manipulations are detected. And they're not detected in the sense that they realize, "OK, you must have changed my answer," it was more the case that, "OK, I must've misunderstood the question the first time I read it. Can I please change it?" And even if a few of these manipulations were changed, the overall majority was missed. So we managed to switch 90 percent of the participants' answers from left to right, right to left, their overall profile.
Đầu tiên chúng tôi thấy ở đây, là mánh khoé này rất ít khi bị phát hiện. Và họ không phát hiện ra khi họ nhận thức được điều này "OK, hẳn là anh đã thay đáp án của tôi". Mà chủ yếu là, "Tôi chắc hẳn đã hiểu sai câu hỏi khi lần đầu tiên đọc nó. Tôi đổi nó được không?" Và cả khi vài trường hợp bị thay đổi, thì về tổng quan mọi người đều không biết. Chúng tôi tráo đổi 90% câu trả lời của người tham gia từ trái sang phải, phải sang trái, hồ sơ tổng quan của họ.
And what happens then when they are asked to motivate their choices? And here we find much more interesting verbal reports than compared to the faces. People say things like this, and I'll read it to you. So, "Large-scale governmental surveillance of email and internet traffic ought to be permissible as means to combat international crime and terrorism." "So you agree to some extent with this statement." "Yes." "So how did you reason here?" "Well, like, as it is so hard to get at international crime and terrorism, I think there should be those kinds of tools." And then the person remembers an argument from the newspaper in the morning. "Like in the newspaper today, it said they can like, listen to mobile phones from prison, if a gang leader tries to continue his crimes from inside. And I think it's madness that we have so little power that we can't stop those things when we actually have the possibility to do so." And then there's a little bit back and forth in the end: "I don't like that they have access to everything I do, but I still think it's worth it in the long run." So, if you didn't know that this person just took part in a choice blindness experiment, I don't think you would question that this is the true attitude of that person.
Và điều gì xảy ra sau đó, khi họ được hỏi về động cơ lựa chọn? Và chúng tôi tìm ra những báo cáo thú vị giữa ngôn ngữ rồi so sánh với nét mặt của họ. Họ phát biểu thế này, tôi sẽ đọc cho bạn nghe: "Sự kiểm soát email và phân luồng internet diện rộng của nhà nước nên được phép để chống lại tội phạm quốc tế và khủng bố" "Vậy bạn phần nào đó đồng ý với phát biểu này". "Vâng." "Lý do của bạn là gì?" "À, kiểu như, bởi vì tội phạm quốc tế và khủng bố rất nguy hiểm, nên tôi nghĩ chúng ta cần có vài công cụ như thế." Và họ nhớ về cuộc tranh luận xuất hiện trên tờ báo sáng. "Như báo hôm nay có đăng, nó nói rằng họ có thể theo dõi điện thoại trong nhà tù, nếu như một tên trùm muốn tiếp tục phạm tội. Và tôi nghĩ thật là điên rồ khi chúng ta có quá ít quyền lực để ngăn cản những điều này khi chúng ta thực sự có khả năng để làm điều đó." Và sau đấy có một chút mâu thuẫn diễn ra: "Tôi không thích cách họ biết được những gì tôi làm, nhưng tôi vẫn nghĩ nó đáng giá về lâu dài" Nếu bạn không biết về người này vừa tham gia vào một thử nghiệm lựa chọn mù, thì tôi không nghĩ bạn sẽ thắc mắc rằng đây có phải là thái độ thực sự của họ.
And what happens in the end, with the voting intention? What we find -- that one is also clearly affected by the questionnaire. So we have 10 participants shifting from left to right or from right to left. We have another 19 that go from clear voting intention to being uncertain. Some go from being uncertain to clear voting intention. And then there is a number of participants staying uncertain throughout. And that number is interesting because if you look at what the polling institutes say the closer you get to an election, the only people that are sort of in play are the ones that are considered uncertain. But we show there is a much larger number that would actually consider shifting their attitudes.
Điều gì xảy ra vào phút cuối, với xu hướng bầu cử? Điều chúng tôi tìm kiếm rõ ràng bị ảnh hưởng bởi bảng câu hỏi. Chúng tôi có mười người tham gia chuyển từ trái sang phải hoặc từ phải sang trái. Và có 19 người khác chuyển từ chắc chắn sang hoài nghi chủ ý bầu chọn. Một số khác thì chuyển từ hoài nghi sang chắc chắn. Và sau đó ở đây có một vài người tham gia lại luôn cảm thấy hoài nghi. Con số đó khá là thú vị, bởi nếu như bạn nhìn thấy khảo sát từ viện bỏ phiếu, nói rằng khi bạn càng gần đến cuộc bầu cử, những người thuộc tuýp rong chơi thường là những người có thái độ không chắc chắn. Nhưng chúng ta cần cho thấy có một con số lớn hơn sẽ thực sự có thể chuyển đổi thái độ của họ.
And here I must point out, of course, that you are not allowed to use this as an actual method to change people's votes before an election, and we clearly debriefed them afterwards and gave them every opportunity to change back to whatever they thought first. But what this shows is that if you can get people to see the opposite view and engage in a conversation with themselves, that could actually make them change their views. OK.
Và tôi phải chỉ ra rằng, dĩ nhiên, bạn không được phép sử dụng điều này như một biện pháp thực sự để thay đổi phiếu bầu trước khi cuộc bầu cử diễn ra, chúng tôi giải thích rõ lại điều này với họ sau đó và cho họ cơ hội để thay đổi trở lại lựa chọn ban đầu của mình. Nhưng điều này cho thấy nếu bạn có thể khiến họ thấy góc nhìn đối lập và bắt đầu một cuộc đối thoại với chính mình, điều đó sẽ thực sự khiến họ thay đổi quan điểm của mình. Được rồi.
So what does it all mean? What do I think is going on here? So first of all, a lot of what we call self-knowledge is actually self-interpretation. So I see myself make a choice, and then when I'm asked why, I just try to make as much sense of it as possible when I make an explanation. But we do this so quickly and with such ease that we think we actually know the answer when we answer why. And as it is an interpretation, of course we sometimes make mistakes. The same way we make mistakes when we try to understand other people. So beware when you ask people the question "why" because what may happen is that, if you asked them, "So why do you support this issue?" "Why do you stay in this job or this relationship?" -- what may happen when you ask why is that you actually create an attitude that wasn't there before you asked the question.
Vậy những điều này nghĩa là gì? Điều gì đang diễn ra ở đây? Đầu tiên, đa phần những thứ chúng ta gọi là "sự tự tri" thực ra là "sự tự diễn dịch". Khi tôi đưa ra lựa chọn, và khi tôi được hỏi tại sao, tôi chỉ cố làm mọi thứ trở nên hợp lý hết mức có thể khi tôi giải thích chúng. Nhưng chúng ta làm nhanh và quá dễ dàng và nghĩ rằng mình thực sự biết câu trả lời khi chúng ta giải thích được tại sao. Và bởi vì đó là sự diễn dịch, dĩ nhiên sẽ có lúc sai lầm. Nó giống như cách chúng ta mắc lỗi khi cố gắng hiểu người khác. Vậy nên cẩn thận khi bạn hỏi người khác câu hỏi "Tại sao" vì điều có thể xảy ra là, nếu như bạn hỏi họ, "Vì sao bạn lại ủng hộ vấn đề này?" "Vì sao bạn vẫn làm công việc này hoặc duy trì mối quan hệ này?"-- thứ có thể xảy ra khi bạn hỏi lý do là bạn thực sự tạo ra một thái độ mà không hề tồn tại trước khi bạn hỏi điều đó.
And this is of course important in your professional life, as well, or it could be. If, say, you design something and then you ask people, "Why do you think this is good or bad?" Or if you're a journalist asking a politician, "So, why did you make this decision?" Or if indeed you are a politician and try to explain why a certain decision was made.
Và nó dĩ nhiên rất quan trọng với cuộc sống chuyên nghiệp bạn có, hoặc có thể là như thế. Giống như bạn thiết kế cái gì đó và hỏi mọi người "Vì sao bạn nghĩ điều này tốt hoặc xấu?" Hoặc nếu bạn là một nhà báo đặt câu hỏi cho một chính trị gia: "Tại sao ông lại có quyết định như thế này?" Hay thậm chí nếu bạn là chính trị gia cố giải thích lý do một quyết định gì đó được thiết lập.
So this may all seem a bit disturbing. But if you want to look at it from a positive direction, it could be seen as showing, OK, so we're actually a little bit more flexible than we think. We can change our minds. Our attitudes are not set in stone. And we can also change the minds of others, if we can only get them to engage with the issue and see it from the opposite view. And in my own personal life, since starting with this research -- So my partner and I, we've always had the rule that you're allowed to take things back. Just because I said I liked something a year ago, doesn't mean I have to like it still. And getting rid of the need to stay consistent is actually a huge relief and makes relational life so mush easier to live.
Việc này sẽ có vẻ khó chịu, nhưng nếu bạn muốn nhìn nhận nó theo một hướng tích cực, nó lại có thể thành khoa trương. Được rồi, có vẻ như chúng ta thực sự linh hoạt hơn mình nghĩ. Chúng ta có thể thay đổi tâm trí mình. Thái độ chúng ta không được kiên cố. Và chúng ta cũng thay đổi được tâm trí của người khác, chỉ khi chúng ta có thể gắn kết họ với chủ đề và quan sát nó từ quan điểm đối lập. Và trong đời tư của mình, khi bắt đầu nghiên cứu này -- tôi và đồng nghiệp luôn luôn giữ quy tắc là bạn được phép rút lại bất cứ điều gì. Chỉ vì tôi nói tôi thích điều gì đó một năm trước không có nghĩa là tôi vẫn phải thích nó. Và thoát khỏi nhu cầu được ổn định thực là một sự giải thoát khiến cho cuộc đời trở nên dễ sống hơn.
Anyway, so the conclusion must be: know that you don't know yourself. Or at least not as well as you think you do.
Dù sao thì, kết luận phải là: hãy biết rằng bạn không hiểu hết bản thân mình, hay ít ra là không rõ như mình nghĩ.
Thanks.
Xin cảm ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)