Όταν σκεφτόμαστε τη μάθηση, συχνά φανταζόμαστε μαθητές σε μία τάξη ή ένα αμφιθέατρο, βιβλία ανοιχτά στα θρανία τους, ν' ακούνε προσεκτικά έναν δάσκαλο ή έναν καθηγητή στο μπροστινό μέρος της αίθουσας. Όμως στη ψυχολογία, μάθηση σημαίνει κάτι άλλο. Για τους ψυχολόγους, η μάθηση είναι μια μακροπρόθεσμη αλλαγή στη συμπεριφορά που βασίζεται στην εμπειρία. Δύο από τους κύριους τύπους μάθησης ονομάζονται κλασική εξαρτημένη μάθηση και λειτουργική ή συντελεστική εξαρτημένη μάθηση. Ας μιλήσουμε για την κλασική εξαρτημένη μάθηση πρώτα. Τη δεκαετία του 1890, ένας Ρώσος φυσιολόγος που ονομαζόταν Ιβάν Παβλόφ έκανε ορισμένα πολύ διάσημα πειράματα σε σκύλους. Έδειχνε στους σκύλους λίγη τροφή και χτυπούσε ταυτόχρονα ένα κουδούνι. Μετά από λίγο, οι σκύλοι συνέδεαν το κουδούνι με το φαγητό. Μάθαιναν ότι όταν άκουγαν το κουδούνι, θα τους δινόταν τροφή. Τελικά, μόνο το άκουσμα του κουδουνιού έκανε τα σκυλιά να εκκρίνουν σάλια. Έμαθαν να περιμένουν φαγητό στον ήχο του κουδουνιού. Βλέπετε, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, η θέα και η μυρωδιά του φαγητού προκαλεί έκκριση σάλιου στα σκυλιά. Ονομάζουμε την τροφή ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα και ονομάζουμε την έκκριση σάλιου ανεξάρτητη αντίδραση. Κανείς δεν εκπαιδεύει ένα σκύλο να εκκρίνει σάλιο για μια μπριζόλα. Ωστόσο, όταν συνδέσουμε ένα ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα, όπως η τροφή με κάτι που προηγουμένως ήταν ουδέτερο, όπως ο ήχος του κουδουνιού, αυτό το ουδέτερο ερέθισμα γίνεται ένα εξαρτημένο ερέθισμα. Και έτσι ανακαλύφθηκε η κλασική εξαρτημένη μάθηση. Βλέπουμε πώς αυτό λειτουργεί με τα ζώα, αλλά πώς λειτουργεί με τους ανθρώπους; Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Ας πούμε ότι μια μέρα πηγαίνετε στον γιατρό να κάνετε μια ένεση. Λέει: «Μην ανησυχείτε, δεν θα πονέσει καθόλου» και μετά σας κάνει την πιο επώδυνη ένεση που έχετε κάνει. Μερικές εβδομάδες αργότερα πηγαίνετε στον οδοντίατρο για ένα τσεκ απ. Αρχίζει να βάζει έναν καθρέφτη στο στόμα σας για να εξετάσει τα δόντια σας, και λέει: «Μην ανησυχείτε, δεν θα πονέσει καθόλου». Παρόλο που ξέρετε ότι ο καθρέφτης δεν θα πονέσει, πηδάτε από την καρέκλα και τρέχετε έξω από το δωμάτιο φωνάζοντας. Όταν πήγατε να κάνετε την ένεση, οι λέξεις: «Δεν θα πονέσει καθόλου», έγιναν ένα εξαρτημένο προκλητικό ερέθισμα όταν συνδυάστηκαν με τον πόνο της ένεσης, το ανεξάρτητο προκλητικό ερέθισμα, το οποίο συνοδεύτηκε από τη δική σας εξαρτημένη αντίδραση του να φύγετε τρέχοντας από εκεί. Κλασική εξαρτημένη μάθηση εν δράσει. Η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση εξηγεί πώς οι συνέπειες οδηγούν σε αλλαγές στην εκούσια συμπεριφορά. Επομένως, πώς λειτουργεί η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση; Υπάρχουν δύο βασικές συνιστώσες στην συντελεστική εξαρτημένη μάθηση: η ενίσχυση και η τιμωρία. Οι ενισχυτές καθιστούν πιο πιθανό ότι θα κάνετε κάτι ξανά, ενώ η τιμωροί το καθιστούν πιο απίθανο. Η ενίσχυση και η τιμωρία μπορούν να είναι θετικές ή αρνητικές, αλλά αυτό δεν σημαίνει καλό και κακό. Θετική σημαίνει την προσθήκη ενός ερεθίσματος, όπως γλυκό αφού τελειώσετε τα λαχανικά σας, και αρνητική σημαίνει την αφαίρεση ενός ερεθίσματος, όπως να έχετε ένα βράδυ χωρίς ασκήσεις για το σπίτι γιατί πήγατε καλά σε ένα διαγώνισμα. Ας δούμε ένα παράδειγμα συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης. Αφού φάγατε δείπνο με την οικογένειά σας, καθαρίζετε το τραπέζι και πλένετε τα πιάτα. Όταν τελειώσετε, η μαμά σας σάς κάνει μια μεγάλη αγκαλιά και λέει: «Σ' ευχαριστώ που με βοήθησες». Σ' αυτήν την περίπτωση, η αντίδραση της μαμάς σας είναι θετική ενίσχυση, αν κάνει πιο πιθανό το να επαναλάβετε την εμφάνιση δράσης, που είναι να καθαρίσετε το τραπέζι και να πλύνετε τα πιάτα. Η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση είναι παντού στην καθημερινότητά μας. Είναι λίγα αυτά που κάνουμε που δεν έχουν επηρεαστεί κάποια στιγμή από τη συντελεστική εξαρτημένη μάθηση. Βλέπουμε την συντελεστική εξαρτημένη μάθηση ακόμη και σε μερικές ασυνήθιστες περιπτώσεις. Μια ομάδα επιστημόνων έδειξε τη δύναμη της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης εκπαιδεύοντας περιστέρια να είναι ειδήμονες τέχνης. Χρησιμοποιώντας την τροφή ως θετικό ενισχυτή, οι επιστήμονες δίδαξαν τα περιστέρια να επιλέγουν πίνακες του Μονέ και όχι αυτούς του Πικάσο. Όταν τους παρουσίαζαν έργα άλλων καλλιτεχνών, οι επιστήμονες παρατήρησαν γενίκευση ερεθίσματος καθώς τα περιστέρια επέλεγαν τους Ιμπρεσιονιστές και όχι τους Κυβιστές. Ίσως μετά να εκπαιδεύσουν τα περιστέρια να ζωγραφίζουν τα δικά τους αριστουργήματα.
When we think about learning, we often picture students in a classroom or lecture hall, books open on their desks, listening intently to a teacher or professor in the front of the room. But in psychology, learning means something else. To psychologists, learning is a long-term change in behavior that's based on experience. Two of the main types of learning are called classical conditioning and operant, or instrumental, conditioning. Let's talk about classical conditioning first. In the 1890's, a Russian physiologist named Ivan Pavlov did some really famous experiments on dogs. He showed dogs some food and rang a bell at the same time. After a while, the dogs would associate the bell with the food. They would learn that when they heard the bell, they would get fed. Eventually, just ringing the bell made the dogs salivate. They learned to expect food at the sound of a bell. You see, under normal conditions, the sight and smell of food causes a dog to salivate. We call the food an unconditioned stimulus, and we call salivation the unconditioned response. Nobody trains a dog to salivate over some steak. However, when we pair an unconditioned stimulus like food with something that was previously neutral, like the sound of a bell, that neutral stimulus becomes a conditioned stimulus. And so classical conditioning was discovered. We see how this works with animals, but how does it work with humans? In exactly the same way. Let's say that one day you go to the doctor to get a shot. She says, "Don't worry, this won't hurt a bit," and then gives you the most painful shot you've ever had. A few weeks later you go to the dentist for a check-up. He starts to put a mirror in your mouth to examine your teeth, and he says, "Don't worry, this won't hurt a bit." Even though you know the mirror won't hurt, you jump out of the chair and run, screaming from the room. When you went to get a shot, the words, "This won't hurt a bit," became a conditioned stimulus when they were paired with pain of the shot, the unconditioned stimulus, which was followed by your conditioned response of getting the heck out of there. Classical conditioning in action. Operant conditioning explains how consequences lead to changes in voluntary behavior. So how does operant conditioning work? There are two main components in operant conditioning: reinforcement and punishment. Reinforcers make it more likely that you'll do something again, while punishers make it less likely. Reinforcement and punishment can be positive or negative, but this doesn't mean good and bad. Positive means the addition of a stimulus, like getting dessert after you finish your veggies, and negative means the removal of a stimulus, like getting a night of no homework because you did well on an exam. Let's look at an example of operant conditioning. After eating dinner with your family, you clear the table and wash the dishes. When you're done, your mom gives you a big hug and says, "Thank you for helping me." In this situation, your mom's response is positive reinforcement if it makes you more likely to repeat the operant response, which is to clear the table and wash the dishes. Operant conditioning is everywhere in our daily lives. There aren't many things we do that haven't been influenced at some point by operant conditioning. We even see operant conditioning in some extraordinary situations. One group of scientists showed the power of operant conditioning by teaching pigeons to be art connoisseurs. Using food as a positive reinforcer, scientists have taught pigeons to select paintings by Monet over those by Picasso. When showed works of other artists, scientists observed stimulus generalization as the pigeons chose the Impressionists over the Cubists. Maybe next they'll condition the pigeons to paint their own masterpieces.