Θα μιλήσω για την εμπιστοσύνη και θα ξεκινήσω υπενθυμίζοντάς σας τις τυπικές απόψεις που έχουν οι άνθρωποι για την εμπιστοσύνη. Νομίζω πως είναι τόσο κοινότυπες που έχουν γίνει στερεότυπα της κοινωνίας μας. Νομίζω πως υπάρχουν τρεις απόψεις. Η πρώτη είναι ένας ισχυρισμός: «Υπάρχει μεγάλη κατάπτωση της εμπιστοσύνης» και πιστεύεται ευρέως. Η δεύτερη είναι ένας σκοπός: «Θα πρέπει να έχουμε περισσότερη εμπιστοσύνη». Η τρίτη άποψη είναι ένα καθήκον: «Θα πρέπει να ξαναχτίσουμε την εμπιστοσύνη».
So I'm going to talk about trust, and I'm going to start by reminding you of the standard views that people have about trust. I think these are so commonplace, they've become clichés of our society. And I think there are three. One's a claim: there has been a great decline in trust, very widely believed. The second is an aim: we should have more trust. And the third is a task: we should rebuild trust.
Νομίζω πως ο ισχυρισμός, ο στόχος και το καθήκον είναι όλα παρεξηγημένα. Αυτό που θα σας πω σήμερα είναι μια διαφορετική ιστορία για έναν ισχυρισμό, έναν στόχο κι ένα καθήκον που νομίζω πως βοηθούν περισσότερο στην κατανόηση αυτού του θέματος.
I think that the claim, the aim and the task are all misconceived. So what I'm going to try to tell you today is a different story about a claim, an aim and a task which I think give one quite a lot better purchase on the matter.
Καταρχήν ο ισχυρισμός: Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν πως έχει μειωθεί η εμπιστοσύνη; Αν το σκεφτώ με βάση τα δικά μου στοιχεία, δε γνωρίζω την απάντηση. Τείνω να σκεφτώ πως ίσως μειώθηκε σε κάποιες δραστηριότητες ή κάποιoυς θεσμούς και ίσως αναπτύχθηκε σε άλλους. Δεν έχω συνολική εικόνα. Φυσικά, μπορώ να κοιτάξω τις σφυγμομετρήσεις κι αυτές υποτίθεται πως είναι η πηγή μιας πεποίθησης πως έχει μειωθεί η εμπιστοσύνη. Όταν κοιτάζεις τις σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης διαχρονικά, δεν υπάρχουν αρκετές ενδείξεις γι' αυτό. Δηλαδή, οι άνθρωποι που υπολείπονταν εμπιστοσύνης πριν 20 χρόνια, κυρίως δημοσιογράφοι και πολιτικοί, ακόμη υπολείπονται εμπιστοσύνης. Κι όποιος τύγχανε της απολύτου εμπιστοσύνης πριν από 20 χρόνια συνεχίζει κατά πολύ: δικαστές, νοσοκόμες. Οι υπόλοιποι από εμάς βρισκόμαστε ενδιάμεσα και παρεμπιπτόντως, ο μέσος άνθρωπος βρίσκεται σχεδόν ακριβώς στη μέση. Αλλά, είναι καλή απόδειξη αυτό; Φυσικά αυτό που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις είναι γνώμες. Τι άλλο μπορούν να καταγράψουν; Κοιτάζουν τις γενικές στάσεις τις οποίες οι άνθρωποι αναφέρουν όταν τους κάνουν συγκεκριμένες ερωτήσεις. Εμπιστεύεστε τους πολιτικούς; Εμπιστεύεστε τους δασκάλους;
First the claim: Why do people think trust has declined? And if I really think about it on the basis of my own evidence, I don't know the answer. I'm inclined to think it may have declined in some activities or some institutions and it might have grown in others. I don't have an overview. But, of course, I can look at the opinion polls, and the opinion polls are supposedly the source of a belief that trust has declined. When you actually look at opinion polls across time, there's not much evidence for that. That's to say, the people who were mistrusted 20 years ago, principally journalists and politicians, are still mistrusted. And the people who were highly trusted 20 years ago are still rather highly trusted: judges, nurses. The rest of us are in between, and by the way, the average person in the street is almost exactly midway. But is that good evidence? What opinion polls record is, of course, opinions. What else can they record? So they're looking at the generic attitudes that people report when you ask them certain questions. Do you trust politicians? Do you trust teachers?
Αν κάποιος σας έλεγε: «Εμπιστεύεστε τους μανάβηδες; Εμπιστεύεστε τους ψαράδες; Εμπιστεύεστε τους δασκάλους Δημοτικού;», πιθανόν θα ξεκινούσατε λέγοντας: «Για ποιο θέμα;». Και αυτή θα ήταν μία απολύτως λογική αντίδραση. Όταν καταλαβαίνατε την απάντηση σ' αυτό, ίσως να λέγατε: «Κάποιους απ' αυτούς τους εμπιστεύομαι και κάποιους άλλους όχι». Είναι πολύ λογικό αυτό. Εν συντομία, στην πραγματική μας ζωή, ψάχνουμε να βρούμε την εμπιστοσύνη μ' έναν διαφοροποιημένο τρόπο. Δεν κάνουμε εικασίες ότι το επίπεδο εμπιστοσύνης που θα έχουμε σε κάθε περίπτωση ενός συγκεκριμένου τύπου υπαλλήλου ή αξιωματούχου ή τύπου ανθρώπου πρόκειται να είναι ομοιόμορφο. Για παράδειγμα, ίσως πω ότι σίγουρα εμπιστεύομαι κάποια δασκάλα δημοτικού σχολείου που γνωρίζω να διδάξει την πρώτη τάξη να διαβάζει, αλλά σε καμία περίπτωση να οδηγήσει το μικρό σχολικό λεωφορείο. Εξάλλου, ίσως ξέρω ότι δεν ήταν καλή οδηγός. Εγώ μπορεί να εμπιστευτώ τον πιο πολυλογά φίλο μου να κρατήσει τη ροή μιας συζήτησης αλλά όχι -- αλλά ίσως όχι για να κρατήσει ένα μυστικό. Απλό.
Now if somebody said to you, "Do you trust greengrocers? Do you trust fishmongers? Do you trust elementary school teachers?" you would probably begin by saying, "To do what?" And that would be a perfectly sensible response. And you might say, when you understood the answer to that, "Well, I trust some of them, but not others." That's a perfectly rational thing. In short, in our real lives, we seek to place trust in a differentiated way. We don't make an assumption that the level of trust that we will have in every instance of a certain type of official or office-holder or type of person is going to be uniform. I might, for example, say that I certainly trust a certain elementary school teacher I know to teach the reception class to read, but in no way to drive the school minibus. I might, after all, know that she wasn't a good driver. I might trust my most loquacious friend to keep a conversation going but not -- but perhaps not to keep a secret. Simple.
Έτσι, αν έχουμε τις αποδείξεις αυτές στη συνηθισμένη μας ζωή σχετικά με τον τρόπο που διαφοροποιείται η εμπιστοσύνη, γιατί κατά κάποιον τρόπο παρατάμε όλη αυτή την πληροφορία όταν σκεφτόμαστε την εμπιστοσύνη πιο αφηρημένα; Νομίζω ότι οι δημοσκοπήσεις είναι πολύ κακοί οδηγοί για το επίπεδο της εμπιστοσύνης που πραγματικά υπάρχει, επειδή προσπαθούν να εξαφανίσουν την ορθή κρίση ώστε να έχουμε εμπιστοσύνη.
So if we've got those evidence in our ordinary lives of the way that trust is differentiated, why do we sort of drop all that intelligence when we think about trust more abstractly? I think the polls are very bad guides to the level of trust that actually exists, because they try to obliterate the good judgment that goes into placing trust.
Δεύτερον, τι γίνεται με το στόχο; Ο στόχος είναι να έχουμε περισσότερη εμπιστοσύνη. Ειλικρινά, πιστεύω ότι αυτό είναι ένας ηλίθιος στόχος. Δεν θα ήταν ο δικός μου στόχος. Θα αποσκοπούσα να έχω περισσότερη εμπιστοσύνη στον αξιόπιστο αλλά όχι στον αναξιόπιστο. Πράγματι, στοχεύω θετικά στο να προσπαθώ να μην εμπιστεύομαι τον αναξιόπιστο. Σκέφτομαι αυτούς που, για παράδειγμα, τοποθέτησαν τις αποταμιεύσεις τους με τον πολύ εύστοχα ονομαζόμενο κύριο Μέιντοφ, ο οποίος στη συνέχεια «την έκανε» με αυτές, και τους σκέφτομαι και λέω, ναι, υπερβολική εμπιστοσύνη. Η περισσότερη εμπιστοσύνη δεν είναι ένας έξυπνος στόχος σε αυτή τη ζωή. Η έξυπνα τοποθετημένη εμπιστοσύνη και η έξυπνη άρνηση αυτής είναι ο κατάλληλος στόχος. Μόλις το πει κάποιος αυτό, λέει, εντάξει, δηλαδή αυτό που αρχικά έχει σημασία δεν είναι η εμπιστοσύνη αλλά η αξιοπιστία. Είναι το να κρίνεις πόσο αξιόπιστοι είναι οι άνθρωποι σε συγκεκριμένα σημεία.
Secondly, what about the aim? The aim is to have more trust. Well frankly, I think that's a stupid aim. It's not what I would aim at. I would aim to have more trust in the trustworthy but not in the untrustworthy. In fact, I aim positively to try not to trust the untrustworthy. And I think, of those people who, for example, placed their savings with the very aptly named Mr. Madoff, who then made off with them, and I think of them, and I think, well, yes, too much trust. More trust is not an intelligent aim in this life. Intelligently placed and intelligently refused trust is the proper aim. Well once one says that, one says, yeah, okay, that means that what matters in the first place is not trust but trustworthiness. It's judging how trustworthy people are in particular respects.
Νομίζω ότι η κρίση απαιτεί να εξετάσουμε τρία πράγματα. Είναι άξιοι; Είναι ειλικρινείς; Είναι αξιόπιστοι; Αν διαπιστώσουμε ότι ένα πρόσωπο είναι άξιο όσον αφορά τα σχετικά θέματα, και αξιόπιστο και τίμιο, θα έχουμε έναν αρκετά καλό λόγο να τους εμπιστευτούμε επειδή θα είναι αξιόπιστοι. Αλλά αν, αντίθετα, είναι αναξιόπιστα, δεν θα το κάνουμε αυτό. Έχω φίλους που είναι ικανοί και τίμιοι, αλλά δεν θα τους εμπιστευόμουν να ρίξουν ένα γράμμα, επειδή είναι ξεχασιάρηδες. Έχω φίλους που είναι πολύ σίγουροι ότι μπορούν να κάνουν ορισμένα πράγματα, αλλά συνειδητοποιώ ότι υπερεκτιμούν την ίδια τους την ικανότητα. Είμαι πολύ ευτυχής που λέω ότι δε νομίζω πως έχω πολλούς φίλους που είναι μεν ικανοί κι αξιόπιστοι αλλά υπερβολικά ανέντιμοι. (Γέλια) Αν ναι, δεν το έχω εντοπίσει ακόμη.
And I think that judgment requires us to look at three things. Are they competent? Are they honest? Are they reliable? And if we find that a person is competent in the relevant matters, and reliable and honest, we'll have a pretty good reason to trust them, because they'll be trustworthy. But if, on the other hand, they're unreliable, we might not. I have friends who are competent and honest, but I would not trust them to post a letter, because they're forgetful. I have friends who are very confident they can do certain things, but I realize that they overestimate their own competence. And I'm very glad to say, I don't think I have many friends who are competent and reliable but extremely dishonest. (Laughter) If so, I haven't yet spotted it.
Αλλά γι' αυτό ψάχνουμε βέβαια: αξιοπιστία πάνω απ' την εμπιστοσύνη. Η εμπιστοσύνη είναι η απάντηση. Η αξιοπιστία είναι αυτό που πρέπει να κρίνουμε. Και φυσικά, είναι δύσκολο. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχουμε προσπαθήσει να κατασκευάσουμε συστήματα ευθύνης για όλα τα είδη των θεσμικών οργάνων, των επαγγελματιών, των αξιωματούχων και ούτω καθεξής, ώστε να είναι ευκολότερο να κρίνουμε την αξιοπιστία τους. Πολλά απ' αυτά τα συστήματα έχουν την αντίθετη επίδραση. Δε λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Θυμάμαι, μιλούσα με μια μαία που είπε: «Βλέπετε, το πρόβλημα είναι ότι διαρκεί περισσότερο να γίνει η γραφειοκρατική διαδικασία από το να ξεγεννήσεις το μωρό». Σε όλον τον δημόσιο βίο μας, τη θεσμική μας ζωή, βρίσκουμε αυτό το πρόβλημα, ότι το σύστημα ευθύνης που έχει ως στόχο να εξασφαλίσει την αξιοπιστία και τα αποδεικτικά στοιχεία της αξιοπιστίας στην πραγματικότητα κάνει το αντίθετο. Αποσπά τους ανθρώπους που έχουν να κάνουν δύσκολα καθήκοντα, όπως οι μαίες, από αυτά τα καθήκοντα απαιτώντας από αυτούς να σημειώνουν κουτάκια, όπως λέμε. Όλοι μπορείτε να δώσετε τα δικά σας παραδείγματα εδώ.
But that's what we're looking for: trustworthiness before trust. Trust is the response. Trustworthiness is what we have to judge. And, of course, it's difficult. Across the last few decades, we've tried to construct systems of accountability for all sorts of institutions and professionals and officials and so on that will make it easier for us to judge their trustworthiness. A lot of these systems have the converse effect. They don't work as they're supposed to. I remember I was talking with a midwife who said, "Well, you see, the problem is it takes longer to do the paperwork than to deliver the baby." And all over our public life, our institutional life, we find that problem, that the system of accountability that is meant to secure trustworthiness and evidence of trustworthiness is actually doing the opposite. It is distracting people who have to do difficult tasks, like midwives, from doing them by requiring them to tick the boxes, as we say. You can all give your own examples there.
Αυτά λοιπόν για το στόχο. Ο στόχος, νομίζω, είναι μεγαλύτερη αξιοπιστία, κι αυτό θα είναι διαφορετικό αν προσπαθούμε να είμαστε αξιόπιστοι και να διαβιβάζουμε την αξιοπιστία μας σε άλλα άτομα, κι αν προσπαθούμε να κρίνουμε αν άλλοι άνθρωποι ή αξιωματούχοι ή πολιτικοί είναι αξιόπιστοι. Δεν είναι εύκολο. Πρόκειται για κριτική σκέψη, και η απλή αντίδραση, οι στάσεις δεν επαρκούν εδώ.
So so much for the aim. The aim, I think, is more trustworthiness, and that is going to be different if we are trying to be trustworthy and communicate our trustworthiness to other people, and if we are trying to judge whether other people or office-holders or politicians are trustworthy. It's not easy. It is judgment, and simple reaction, attitudes, don't do adequately here.
Τρίτον, το καθήκον. Το κάλεσμα του καθήκοντος της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης, νομίζω, πως θα πάει επίσης τα πράγματα προς τα πίσω. Σημαίνει ότι εσείς και εγώ πρέπει ν' αποκαταστήσουμε το κλίμα εμπιστοσύνης. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε για τους εαυτούς μας. Μπορούμε να αναδομήσουμε ένα κομμάτι της αξιοπιστίας. Μπορεί να γίνει με δύο ανθρώπους μαζί που προσπαθουν να βελτιώσουν την εμπιστοσύνη. Αλλά η εμπιστοσύνη, στο τέλος, είναι χαρακτηριστική επειδή δίνεται από άλλους ανθρώπους. Δεν μπορείτε να ανοικοδομήσετε τι σας δίνουν οι άλλοι άνθρωποι. Θα πρέπει να τους δώσετε τη βάση για να σας δώσουν την εμπιστοσύνη τους. Έτσι, νομίζω, πρέπει να είστε αξιόπιστοι. Φυσικά αυτό, σημβαίνει επειδή δεν μπορείτε να κοροϊδεύετε όλους τους ανθρώπους συνεχώς, συνήθως. Αλλά επίσης πρέπει να διαθέτετε αποδείξεις ότι είστε αξιόπιστοι. Πώς το κάνουμε αυτό; Καθημερινά, γίνεται παντού απ' τους απλούς ανθρώπους, από αξιωματούχους, οργανισμούς, με αρκετά αποτελεσματικό τρόπο. Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα απλό εμπορικό παράδειγμα. Το κατάστημα όπου αγοράζω τις κάλτσες μου λέει ότι μπορώ να τις επιστρέψω και δεν θα κάνουν καθόλου ερωτήσεις. Τις παίρνουν πίσω και μου δίνουν τα χρήματα ή να μου δίνουν το ζευγάρι κάλτσες στο χρώμα που ήθελα. Υπέροχο! Εγώ τους εμπιστεύομαι επειδή έκαναν τον εαυτό τους ευάλωτο για μένα. Νομίζω ότι υπάρχει ένα μεγάλο μάθημα σε αυτό. Εάν κάνετε τον εαυτό σας ευάλωτο στην άλλη πλευρά, τότε αυτό αποτελεί πολύ καλή απόδειξη ότι είστε αξιόπιστοι κι έχετε αυτοπεποίθηση σε αυτό που λέτε. Έτσι στο τέλος, νομίζω, αυτό στο οποίο στοχεύουμε δεν είναι πολύ δύσκολο να φανεί. Πρόκειται για τις σχέσεις στις οποίες οι άνθρωποι είναι αξιόπιστοι και μπορούν να κρίνουν πότε και πώς το άλλο πρόσωπο είναι αξιόπιστο.
Now thirdly, the task. Calling the task rebuilding trust, I think, also gets things backwards. It suggests that you and I should rebuild trust. Well, we can do that for ourselves. We can rebuild a bit of trustworthiness. We can do it two people together trying to improve trust. But trust, in the end, is distinctive because it's given by other people. You can't rebuild what other people give you. You have to give them the basis for giving you their trust. So you have to, I think, be trustworthy. And that, of course, is because you can't fool all of the people all of the time, usually. But you also have to provide usable evidence that you are trustworthy. How to do it? Well every day, all over the place, it's being done by ordinary people, by officials, by institutions, quite effectively. Let me give you a simple commercial example. The shop where I buy my socks says I may take them back, and they don't ask any questions. They take them back and give me the money or give me the pair of socks of the color I wanted. That's super. I trust them because they have made themselves vulnerable to me. I think there's a big lesson in that. If you make yourself vulnerable to the other party, then that is very good evidence that you are trustworthy and you have confidence in what you are saying. So in the end, I think what we are aiming for is not very difficult to discern. It is relationships in which people are trustworthy and can judge when and how the other person is trustworthy.
Έτσι το ηθικό δίδαγμα όλων αυτών είναι ότι χρειάζεται να συλλογιζόμαστε πολύ λιγότερο την εμπιστοσύνη, πόσο μάλλον τις στάσεις της εμπιστοσύνης που εντοπίζονται λανθασμένα ή μη από σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης, [να συλλογιζόμαστε] πολύ περισσότερο το να είμαστε αξιόπιστοι και πώς να δίνουμε στους ανθρώπους επαρκείς, χρήσιμες κι απλές απόδειξεις ότι είμαστε αξιόπιστοι.
So the moral of all this is, we need to think much less about trust, let alone about attitudes of trust detected or mis-detected by opinion polls, much more about being trustworthy, and how you give people adequate, useful and simple evidence that you're trustworthy.
Ευχαριστώ.
Thanks.
(Χειροκρότημα)
(Applause)