Cities are like siblings in a large polygamous family. Each one has a unique personality and is headed in a distinct direction. But they all have somewhat shared origins. Sometimes I think postcolonial cities are like the children of the two least-favorite wives, who are constantly being asked, "Ah, why can't you be more like your sister?"
Những thành thị giống như anh chị em trong một gia đình đa thê khổng lồ vậy. Mỗi người có một tính cách riêng và hướng tới những mục tiêu khác nhau. Nhưng họ phần nào vẫn có chung nguồn gốc. Tôi đôi lúc nghĩ thành thị hậu thực dân giống như những đứa con của hai bà vợ ít được sủng ái nhất, và luôn luôn bị hỏi rằng: "Sao cậu không thể giống chị cậu hơn nhỉ?"
(Laughter)
(Tiếng cười)
The "why" of cities is largely the same, no matter where they are: an advantageous location that makes trade and administration possible; the potential for scalable opportunities for the skilled and unskilled alike; a popular willingness to be in constant flux and, of course, resilience. The "how" of cities, however, is a whole other story. How are they run? How do they grow? How do they decide who belongs and who doesn't?
Cái "tại sao"của thành thị giống nhau trên quy mô lớn bất kể đô thị ở đâu: một vị trí thật thuận lợi có thể biến thương mại và quản trị trở nên có thể; tiềm năng về những cơ hội rộng mở như nhau cho cả người có và không có chuyên môn; sự tự nguyện của người dân dù thay đổi liên tục nhưng tất nhiên vẫn có sức bật tinh thần. Tuy nhiên,cái "thế nào"của đô thị là cả một câu chuyện khác. Thành thị được điều hành ra sao? Thành thị phát triển như thế nào? Làm sao đô thị quyết định ai thuộc và không thuộc về chúng?
Lagos is my home. You can always find the Nigerians by following the noise and the dancing, right?
Lagos là quê nhà của tôi. Bạn luôn có thể tìm ra người Nigeria bằng cách lần theo tiếng ồn và điệu nhảy.
(Laughter)
Đúng chứ ? (Tiếng cười)
Like any major city, that place is a lot of things, many of which are highly contradictory. Our public transportation doesn't quite work, so we have these privately owned bright yellow buses that regularly cause accidents. Luxury car showrooms line badly maintained and often flooded roads. Street evangelism is only slightly less ubiquitous than street harassment. Sex workers sometimes have two degrees, a bank job and a prominent role in church.
Giống với bất cứ thành phố lớn nào, Lagos tồn tại rất nhiều thứ mà phần lớn hết sức trái ngược nhau. Giao thông công cộng không quá hiệu quả, vì thế chúng ta có những chiếc xe buýt tư nhân màu vàng thường xuyên gây tai nạn. Một dãy showroom xe hơi xa xỉ đã chiếm đóng đường xá trầm trọng và thường gây ra ngập đường. Sự truyền bá Phúc âm trên đường xuất hiện mọi nơi chỉ hơi ít hơn nạn quấy rối trên đường. Người bán dâm đôi khi có đến tận hai trình độ, nhân viên ngân hàng và nhân vật xuất chúng trong nhà thờ.
(Laughter)
(Tiếng cười)
On any given day, there can be either a party or a burned body in the middle of a street.
Vào bất cứ lúc nào, cũng có thể thấy không phải một buổi tiệc thì là một cái xác bốc cháy ngay giữa đường.
There is so much that is possible in Lagos and so much that isn't, and very often the difference between possibility and impossibility is simply who you are, and if you're lucky enough, who you're connected to. Belonging in Lagos is a fluid concept determined by ethnic origin, sexual orientation, gender, but most visibly and often most violently, class.
Có rất nhiều khả năng là việc đó xảy ra ở Lagos và cũng không nhiều khả năng Thông thường sự khác biệt giữa có thể và không thể đơn giản phụ thuộc vào bạn là ai, và người bạn có quan hệ nếu đủ may mắn. Thuộc về Lagos là một khái niệm hay thay đổi được xác định bởi nguồn gốc dân tộc, xu hướng giới tính, giới tính, nhưng hiển nhiên nhất và thường mãnh liệt nhất vẫn là tầng lớp.
Before Nigeria became a country, fisherpeople from the inland creeks started to come down the Lagos lagoon and establish villages along the coast. About 60 years later, my grandfather, Oludotun Adekunle Kukoyi, also arrived in Lagos. Like me, he was an alumnus of the University of Ibadan, a young member of the educated elite in the independence era. Over time, he built an illustrious career as a land surveyor, mapping out now-bustling neighborhoods when they were just waist-high wild grass. He died when I was nine. And by that time, my family, like the families of those fisherpeople, knew Lagos as home.
Trước khi Nigeria trở thành một quốc gia, ngư dân từ những nhánh sông nội địa bắt đầu đổ về đầm phá Lagos và hình thành nên những ngôi làng dọc bờ biển. Khoảng 60 năm sau, ông Oludotun Adekunle Kukoyi, ông của tôi, cũng đã đặt chân đến Lagos. Cũng giống như tôi, ông là cựu sinh viên của trường đại học Ibadan, thành viên trẻ tuổi của thành phần tri thức ưu tú trong kỉ nguyên độc lập. Sau đó, ông gầy dựng sự nghiệp lẫy lừng trong lĩnh vực vẽ bản đồ đất liền. Ông phác hoạ vùng đất náo nhiệt ngày nay ngay khi chúng còn là đồng cỏ dại cao tới eo. Ông qua đời khi tôi lên chín. Vào thời điểm đó, cũng như nhiều gia đình ngư dân khác, gia đình tôi coi Lagos là nhà.
Among the Yoruba, we have a saying, "Èkó gb’olè, ó gb’ọ̀lẹ," which can be translated to mean that Lagos will welcome anyone. But that saying is becoming less and less true. Many Lagosians, including the descendants of those fisherpeople who arrived generations before my grandfather, are now being pushed out to make room for an emergent city that has been described as "the new Dubai." You see, Lagos inspires big dreams, even in its leaders, and successive governments have declared aspirations towards a megacity where poverty does not exist. Unfortunately, instead of focusing on the eradication of poverty as you would expect, the strategy of choice focuses on eliminating the poor.
Trong tiếng Yoruba, chúng tôi có một câu nói: "Èkó gb’olè, ó gb’ọ̀lẹ", nghĩa là Lagos sẽ luôn luôn chào đón tất cả mọi người. Nhưng câu nói đó dần trở nên ngày càng không đúng. Rất nhiều người Lagos, bao gồm con cháu của những ngư dân đã đến Lagos sinh sống trước cả ông tôi, bây giờ đang bị đẩy đi để nhường chỗ cho thành phố mới nổi nơi được miêu tả là "Dubai mới". Bạn thấy đó, Lagos truyền cảm hứng cho những ước mơ lớn,thậm chí các nhà lãnh đạo và các nhà cầm quyền kế tiếp vẫn luôn bày tỏ khát vọng về một siêu đô thị mà nơi đó cái nghèo không còn tồn tại. Không may là, thay vì chú trọng vào việc xoá đói giảm nghèo như bạn nghĩ tới, thì phương án chiến lược lại tập trung vào việc đào thải người nghèo.
Last October, the Governor announced plans to demolish every single waterfront settlement in Lagos. There are more than 40 of these indigenous communities all over the city, with over 300,000 people living in them. Otodo Gbame, a hundred-year-old fishing village with a population about three-quarters that of Monaco and similar potential for beachfront luxury --
Tháng mười rồi,ngài Thống đốc công bố kế hoạch phá huỷ từng khu nhà nổi trên sông ở Lagos. Có hơn 40 cộng đồng người bản xứ dọc khắp thành phố, với hơn 300,000 người đang sinh sống trong đó. Otodo Gbame là một ngôi làng chài có tuổi đời 100, có dân số vào khoảng 3/4 số dân của Monaco và có tiềm năng tương tự để thành vùng ven biển xa hoa-
(Laughter)
(Tiếng cười)
was one of the first to be targeted.
là một trong số việc đầu tiên cần đạt được
I first heard of Otodo Gbame after the demolition started. When I visited in November 2016, I met Magdalene Aiyefoju. She is a now-homeless woman whose surname means, "the world is blind." Magdalene's son Basil was one of over 20 people who were shot, drowned or presumed dead in that land grab. Standing outside her shelter, I saw the two white-sand football fields where Basil used to play. Spread all around us were the ruins of schools, churches, a primary health center, shops, thousands of homes. Young children enthusiastically helped to put up shelters, and about 5,000 of the residents, with nowhere else to go, simply stayed put. And then in April, state security personnel came back. This time, they cleared the community out completely, with beatings, bullets and fire. As I speak, there are construction crews preparing Otodo Gbame's beaches for anyone who can afford a multi-million-dollar view. The new development is called "Periwinkle Estate."
Lần đầu tôi nghe đến Otodo Gbame là sau khi công cuộc phá huỷ nổ ra. Vào tháng 11 năm 2016, khi tôi đến đó, tôi đã bắt gặp Magdalene Aiyefoju, người phụ nữ hiện tại vô gia cư, mà họ của cô có nghĩa là: "Thế giới mù quáng." Basil- con trai của Magdalene, là một trong số hơn 20 người bị bắn, dìm chết hoặc được cho là chết trong vụ thâu tóm đất đai. Đứng bên ngoài nơi ở cho người vô gia cư, tôi thấy 2 sân bóng cát trắng, nơi Basil vẫn thường đá banh. Xung quanh chúng tôi là những đống đổ nát của trường học, nhà thờ, trung tâm chăm sóc ban đầu, các cửa hiệu, và hàng ngàn ngôi nhà. Trẻ nhỏ thì hào hứng giúp mọi người dựng lều ở tạm, và khoảng 5,000 người dân không có nơi nào để đi, nên họ đơn giản lựa chọn ở lại đây. Và rồi sau đó, vào tháng tư, cán bộ an ninh quốc gia đã trở lại. Tại thời điểm đó, họ xoá bỏ hoàn toàn cộng đồng người sinh sống ở đây bằng vũ lực, xả súng và phóng hoả. Như tôi nói, có các đội cải tạo biển Otodo Gbame để có thể sẵn sàng phục vụ cho những người có khả năng chịu chi để có view hàng triệu đô. Kế hoạch triển khai mới này gọi là: "Periwinkle Estate."
Forced evictions are incredibly violent and, of course, unconstitutional. And yet, they happen so often in so many of our cities, because the first thing we are taught to forget about poor people is that they are people. We believe that a home is a thing a person absolutely has a right to, unless the person is poor and the home is built a certain way in a certain neighborhood. But there is no single definition of the word "home." After all, what is a slum besides an organic response to acute housing deficits and income inequality? And what is a shanty if not a person making a home for themselves against all odds? Slums are an imperfect housing solution, but they are also prime examples of the innovation, adaptability and resilience at the foundation -- and the heart -- of every functional city. You don't need to be the new Dubai when you're already Lagos.
Đó là sự cưỡng chế di dời tàn bạo đến không ngờ và dĩ nhiên trái với hiến pháp. Còn nữa,việc này rất thường xảy ra ở nhiều thành phố của chúng tôi, bởi vì điều đầu tiên chúng tôi được dạy để quên lãng người nghèo là họ cũng là con người. Chúng tôi cho rằng một người hoàn toàn có quyền hạn với nhà của mình, trừ phi người đó nghèo và nhà được dựng lên theo cách nào đó trên một vùng đất lân cận. Nhưng không có một định nghĩa duy nhất cho từ "nhà". Sau tất cả, khu nhà ổ chuột là gì khi vẫn còn tồn tại sự thiếu hụt nhà ở trầm trọng và bất bình đẳng về thu nhập? Khu nhà lụp xụp là gì nếu một người không thể xây tổ ấm đúng nghĩa bất chấp mọi thứ? Khu ổ chuột không phải là giải pháp nhà ở hoàn hảo, nhưng lại là minh chứng quan trọng nhất cho sự cải cách, khả năng thích ứng và sức bật ngay từ lúc nó được hình thành và trong chính cốt lõi của mỗi thành phố hiện đại. Lagos không cần phải trở thành một Dubai mới khi Lagos đã là chính nó rồi.
(Applause)
(Vỗ tay)
We have our own identity, our own rhythm, and as anyone who knows Lagos can tell you, poor Lagosians are very often the source of the city's character. Without its poor, Lagos would not be known for its music or its endless energy or even the fact that you can buy an ice cold drink or a puppy through your car window.
Chúng tôi có nét đặc trưng của riêng mình, nhịp điệu, tiết tấu của riêng mình. Theo như những người biết đến Lagos kể rằng người dân Lagos nghèo thường là người làm nên nét đặc sắc của thành phố. Không có người nghèo,Lagos sẽ không nổi tiếng về âm nhạc, năng lượng bất tận hoặc nổi tiếng vì bạn có thể mua đồ uống lạnh hay một chú cún chỉ qua cửa sổ xe hơi.
(Laughter)
(Tiếng cười)
The conditions that cause us to define certain neighborhoods as slums can be effectively improved, but not without recognizing the humanity and the agency of the people living in them. In Lagos, where public goods are rarely publicly available, slum dwellers are often at the forefront of innovating solutions. After being disconnected from the grid for months because the power company couldn't figure out how to collect bills, one settlement designed a system that collectivized remittances and got everyone cheaper rates into the bargain. Another settlement created a reform program that hires local bad boys as security. They know every trick and every hideout, so now troublemakers are more likely to get caught and reported to police and fewer of the youth end up engaging in criminal activity. Yet another settlement recently completed a flood-safe, eco-friendly communal toilet system. Models like these are being adopted across Lagos.
Điều kiện sống của những vùng khiến chúng ta nhận định nó là khu ổ chuột có thể được cải thiện rõ rệt nhưng không thể thiếu sự công nhận về quyền làm người và tự quyết của người dân sinh sống ở đó. Lagos là nơi hàng hoá công cộng hiếm khi bày bán công khai, nên người dân khu ổ chuột thường đi đầu trong việc tìm ra các giải pháp. Sau khi bị ngắt điện trong nhiều tháng liền do công ty điện lực không tìm được cách thu tiền điện, một nhóm người đã thiết kế ra một hệ thống giúp tập hợp các khoản tiền và thêm nữa có thể đánh thuế địa phương thấp hơn. Một nhóm khác xây dựng chương trình cải cách khuyến khích thuê những thiếu niên hư hỏng làm bảo vệ. Vì họ đều biết mọi mánh khoé và nơi ẩn náu nên những kẻ gây rối nhiều khả năng sẽ bị bắt,bị tố giác với cảnh sát hơn và số thanh niên có kết cục rơi vào vòng lao lý sẽ ít lại. Song, một nhóm người nữa gần đây đã hoàn thành hệ thống toilet công cộng chống rỉ nước, thân thiện môi trường. Những mô hình giống thế đang được áp dụng rộng rãi ở Lagos.
Informal settlements are incorrectly named as the problem. In fact, the real problems are the factors that create them, like the entrenchment of poverty, social exclusion and state failures. When our governments frame slums as threats in order to justify violent land grabs or forced evictions, they're counting on those of us who live in formal housing to tacitly and ignorantly agree with them. Rather, we must remind them that governments exist to serve not only those who build and live in luxury homes, but also those who clean and guard them. Our --
Các giải pháp không chính thống này bị đặt tên sai với vấn đề. Thực tế, vấn đề thực sự chính là những yếu tố sản sinh ra chúng như sự nghèo đói bền vững sự cách ly xã hội, sự thất bại của nhà nước. Khi chính phủ định hình khu ổ chuột là một mối đe doạ để biện hộ cho các vụ thâu tóm đất, cưỡng chế di dời tàn bạo, họ nghĩ chúng ta, những người đang sống trong ngôi nhà hợp pháp sẽ ngầm đồng ý và tin tưởng chính phủ một cách ngu ngốc. Đúng hơn là,ta nên nhắc nhở người dân rằng chính phủ tồn tại để phục vụ không chỉ cho người xây nên và sống trong các căn nhà xa xỉ mà còn cho người có thể lau dọn và giữ gìn nhà cửa. Hiện thực-
(Applause)
(Vỗ tay)
our realities may differ, but our rights don't.
Hiện thực cuộc sống chúng ta có thể khác nhau, nhưng quyền lợi thì không khác gì cả.
The Lagos state government, like far too many on our continent, pays lip service to ideas of inclusion, while acting as though progress can only be achieved by the erasure, exploitation and even elimination of groups it considers expendable. People living with disabilities who hawk or beg on Lagos streets are rounded up, extorted and detained. Women in low-income neighborhoods are picked up and charged with prostitution, regardless of what they actually do for a living. Gay citizens are scapegoated to distract from real political problems. But people, like cities, are resilient, and no amount of legislation or intimidation or violence can fully eliminate any of us. Prostitutes, women and women who work as prostitutes still haven't gone extinct, despite centuries of active suppression. Queer Africans continue to exist, even though queerness is now criminalized in most parts of the continent. And I'm fairly certain that poor people don't generally tend to just disappear because they've been stripped of everything they have.
Giống như nhiều lục địa khác, chính quyền thành phố Lagos chỉ nói ngoài miệng những ý định sẽ thực hiện , trong khi họ lại hành động như thể sự phát triển chỉ đạt được thông qua việc xoá bỏ, khai thác và thậm chí trừ khử những nhóm người mà chính quyền cho là có thể loại bỏ. Những người tàn tật bán rong hoặc ăn xin trên đường bị vây bắt, cướp tiền và bị giam giữ. Phụ nữ sống trong vùng thu nhập thấp bị chọn và giao việc của người bán dâm, mà không cần quan tâm việc họ thật sự kiếm sống bằng nghề gì. Cộng đồng gay bị đưa ra làm bia đỡ nhằm lái sự quan tâm của người dân khỏi các vấn đề chính trị nóng hổi. Cũng giống như các thành phố, người dân có thể thích ứng, và không có một luật pháp nào, và lời đe doạ nào, sự bạo lực nào có thể triệt để đào thải một ai trong chúng ta. Người mại dâm, phụ nữ và phụ nữ hành nghề mại dâm vẫn sẽ không biến mất, mặc dù số người này đã chủ động suy giảm trong nhiều thế kỉ. Người châu Phi đồng giới vẫn tiếp tục tồn tại, dù đồng giới bị quy là bất hợp pháp ở phần lớn các nước trên lục địa này. Và tôi khá chắc chắn rằng người nghèo thông thường không có xu hướng biến mất bởi vì họ sẽ không dễ dàng từ bỏ những gì mà họ có.
We are all already here, and that answers the question of whether or not we belong.
Chúng ta đang ở đây rồi, việc chúng ta ở đây chính là đáp án cho câu hỏi chúng ta có thuộc về nơi này không.
When those fisherpeople started to sail down the lagoon in search of new homes, it could not have occurred to them that the city that would rise up around them would one day insist that they do not belong in it. I like to believe that my grandfather, in mapping new frontiers for Lagos, was trying to open it up to make room for other people to be welcomed by the city in the same way that he was. On my way here, my grandma called me to remind me how proud she was, how proud [my grandfather] and my mother would have been. I am their dreams come true. But there is no reason why their dreams -- or mine, for that matter -- are allowed to come true while those of others are turned to nightmares. And lest we forget: the minimum requirement for a dream is a safe place to lay your head.
Khi những ngư dân đó bắt đầu xuôi mái chèo về Lagoon để tìm kiếm một nơi an cư mới, người dân đánh cá chắc chắn không ngờ được thành phố sẽ mọc lên xung quanh họ, có một ngày thành phố khẳng định họ không thuộc nơi đây. Tôi rất muốn tin rằng,trong lúc đang vẽ ra biên giới mới cho Lagos, ông đang cố gắng vẽ rộng thêm nữa nhằm giành ra nhiều chỗ cho người sẽ được thành phố chào đón như cách mà nơi đây chào đón ông. Trên đường đến đây, bà đã gọi tôi để nhắc nhở tôi rằng bà tự hào về tôi như thế nào, [ông tôi] và mẹ tôi chắc chắn cũng tự hào về tôi như vậy. Tôi chính là ước mơ đã thành hiện thực của họ. Nhưng lại không có một đáp án nào cho câu hỏi tại sao ước mơ của họ hay của tôi được phép thành hiện thực trong khi giấc mơ của người khác lại thành ác mộng. Chúng ta không nên quên là : yêu cầu tối thiểu của một giấc mơ là phải có một nơi an toàn để chìm vào giấc ngủ.
It is too late now for Basil, but not for Magdalene, not for the hundreds of thousands, the millions still under threat in Lagos or any of our cities. The world does not have to remain blind to the suffering that is created when we deny people's humanity, or even to the incredible potential for growth that exists when we recognize and value all contributions.
Bây giờ đã quá trễ cho anh bạn Basil rồi, nhưng lại không quá muộn cho Magdalene, và cho hàng trăm, hàng ngàn, hàng triệu người đang bị đe doạ mạng sống ở Lagos hay bất cứ đâu trong các thành phố. Thế giới không cần phải làm ngơ với nỗi đau của một người bị cự tuyệt quyền làm người nữa, hoặc thậm chí khi chúng ta nhận ra và coi trọng những đóng góp mà Lagos đem lại, thế giới sẽ không làm ngơ với tiềm năng phát triển không ngờ của nó.
We must hold our governments and ourselves accountable for keeping our shared cities safe for everyone in them, because the only cities worth building -- indeed, the only futures worth dreaming of -- are those that include all of us, no matter who we are or how we make homes for ourselves.
Chúng ta phải ép chính phủ cụng như chính mình đứng lên chịu trách nhiệm trong việc biến thành phố chia sẻ trở nên an toàn cho mọi cư dân đang sinh sống vì chỉ những thành phố đáng xây dựng- thực chất là nơi có một tương lai đáng ước mơ mới là nơi chúng ta thuộc về, cho dù chúng ta là ai hoặc chúng ta xây dựng tổ ấm bằng cách nào.
Thank you.
Cám ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)