In the 1600s the Dutch East India Company employed hundreds of ships to trade gold, porcelain, spices, and silks around the globe. But running this massive operation wasn’t cheap. In order to fund their expensive voyages, the company turned to private citizens– individuals who could invest money to support the trip in exchange for a share of the ship’s profits. This practice allowed the company to afford even grander voyages, increasing profits for both themselves and their savvy investors.
Vào những năm 1600, Công ty Đông Ấn Hà Lan đã thuê hàng trăm chiếc tàu để buôn bán vàng, gốm sứ, gia vị, và lụa đi khắp thế giới. Nhưng chi phí vận hành hệ thống đồ sộ này không nhỏ. Để có tiền cho những chuyến đi đắt đỏ, công ty kêu gọi quần chúng, các cá nhân đầu tư tiền cho chuyến hành trình đổi lại, họ sẽ được chia một phần lợi nhuận. Nhờ vậy, công ty có thể chi trả cho những chuyến hành trình lớn hơn, gia tăng lợi nhuận cho cả công ty và những nhà đầu tư nhanh nhạy.
Selling these shares in coffee houses and shipping ports across the continent, the Dutch East India Company unknowingly invented the world’s first stock market. Since then, companies have been collecting funds from willing investors to support all kinds of businesses. And today, the stock market has schools, careers, and even whole television channels dedicated to understanding it. But the modern stock market is significantly more complicated than its original incarnation. So how do companies and investors use the market today?
Cùng với việc bán các cổ phiếu này ở tiệm cà phê, bến cảng khắp lục địa, Công ty Đông Ấn Hà Lan đã vô tình tạo ra thị trường chứng khoán đầu tiên trên thế giới. Từ đó, các công ty lấy vốn của các nhà đầu tư dùng cho các hoạt động kinh doanh. Ngày nay, có nhiều trường lớp, nghề nghiệp, và cả kênh truyền hình dành riêng cho thị trường chứng khoán. Nhưng thị trường chứng khoán hiện đại phức tạp hơn nhiều so với nguyên bản. Vậy làm thế nào công ty và nhà đầu tư sử dụng thị trường ngày nay? Hãy tưởng tượng một công ty cà phê mới muốn gia nhập thị trường chứng khoán.
Let’s imagine a new coffee company that decides to launch on the market. First, the company will advertise itself to big investors. If they think the company is a good idea, they get the first crack at investing, and then sponsor the company’s initial public offering, or IPO. This launches the company onto the official public market, where any company or individual who believes the business could be profitable might buy a stock. Buying stocks makes those investors partial owners in the business.
Đầu tiên, công ty sẽ tự mời chào các nhà đầu tư lớn. Nếu đánh giá công ty này có tiềm năng, họ sẽ là những người đầu tư đầu tiên, và giúp công ty phát hành lần đầu ra công chúng (IPO). Điều này chính thức đưa công ty lên sàn chứng khoán, nơi bất kì công ty hoặc cá nhân nào tin vào việc kinh doanh này sẽ sinh lãi có thể mua cổ phiếu. Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ sở hữu một phần công ty.
Their investment helps the company to grow, and as it becomes more successful, more buyers may see potential and start buying stocks. As demand for those stocks increases, so does their price, increasing the cost for prospective buyers, and raising the value of the company's stocks people already own. For the company, this increased interest helps fund new initiatives, and also boosts its overall market value by showing how many people are willing to invest in their idea.
Sự đầu tư của họ giúp công ty phát triển, khi công ty càng lớn mạnh, càng nhiều người sẽ thấy được tiềm năng và bắt đầu mua cổ phiếu. Khi nhu cầu mua các cổ phiếu này tăng, giá cũng tăng theo, các nhà đầu tư sẽ tốn nhiều tiền hơn, giá cổ phiếu công ty trong tay những người đã sở hữu cũng tăng lên. Đối với công ty, nhu cầu mua cổ phiếu tăng tạo nguồn vốn cho các dự án mới, và nâng cao vị thế của công ty trên thị trường chung, bằng cách chỉ ra có bao nhiêu người sẵn sàng đầu tư vào công ty họ.
However, if for some reason a company starts to seem less profitable the reverse can also happen. If investors think their stock value is going to decline, they’ll sell their stocks with the hopes of making a profit before the company loses more value. As stocks are sold and demand for the stock goes down, the stock price falls, and with it, the company’s market value. This can leave investors with big losses– unless the company starts to look profitable again.
Tuy nhiên, vì vài lý do, nếu lợi nhuận của công ty bắt đầu giảm, tình huống ngược lại có thể xảy ra. Nếu những nhà đầu tư nghĩ rằng giá cổ phiếu sẽ giảm, họ sẽ bán cổ phiếu với hy vọng thu lại lợi nhuận trước khi công ty mất giá nhiều hơn. Khi cổ phiếu được bán ra nhưng lượng cầu giảm, giá cổ phiếu sẽ giảm, cùng với vị thế của công ty trên thị trường. Điều này có thể khiến các nhà đầu tư thua lỗ nặng, trừ khi công ty bắt đầu sinh lời trở lại.
This see-saw of supply and demand is influenced by many factors. Companies are under the unavoidable influence of market forces– such as the fluctuating price of materials, changes in production technology, and the shifting costs of labor. Investors may be worried about changes in leadership, bad publicity, or larger factors like new laws and trade policies. And of course, plenty of investors are simply ready to sell valuable stocks and pursue personal interests. All these variables cause day-to-day noise in the market, which can make companies appear more or less successful. And in the stock market, appearing to lose value often leads to losing investors, and in turn, losing actual value.
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến cán cân cung cầu. Công ty luôn bị thị trường tác động như giá nguyên vật liệu lên xuống, thay đổi công nghệ sản xuất, hay chi phí thuê nhân công thay đổi. Nhà đầu tư có thể lo lắng về sự thay đổi trong ban lãnh đạo, danh tiếng xấu, hay những yếu tố lớn hơn như chính sách thương mại và luật mới. Và dĩ nhiên, nhiều nhà đầu tư sẵn sàng bán cổ phiếu có giá vì sở thích cá nhân. Các biến số này tạo nên sự huyên náo thường nhật trên thị trường chứng khoán, có thể thổi phồng hoặc hạ thấp giá trị thật của công ty. Và trên thị trường chứng khoán, việc trông có vẻ như sụt giá sẽ dẫn đến đánh mất nhà đầu tư, và rồi mất luôn cả giá trị thực tế.
Human confidence in the market has the power to trigger everything from economic booms to financial crises. And this difficult-to-track variable is why most professionals promote reliable long term investing over trying to make quick cash. However, experts are constantly building tools in efforts to increase their chances of success in this highly unpredictable system.
Niềm tin của con người vào thị trường chứng khoán có thể thúc đẩy mọi thứ từ bùng nổ kinh tế đến khủng hoảng tài chính. Và biến số khó đoán này là lý do hầu hết các chuyên gia khuyến khích đầu tư ổn định dài hạn hơn là cố kiếm tiền thật nhanh. Tuy vậy, các chuyên gia vẫn luôn xây dựng các công cụ nỗ lực tăng cơ hội thành công trên hệ thống khó đoán này.
But the stock market is not just for the rich and powerful. With the dawn of the Internet, everyday investors can buy stocks in many of the exact same ways a large investor would. And as more people educate themselves about this complex system they too can trade stocks, support the businesses they believe in, and pursue their financial goals. The first step is getting invested.
Nhưng thị trường chứng khoán không chỉ dành cho người giàu có và quyền lực. Với sự phát triển của Internet, mỗi ngày, các nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu nhiều tương đương các nhà đầu tư lớn. Và khi càng nhiều người hiểu về hệ thống phức tạp này họ cũng có thể mua bán cổ phiếu, giúp các doanh nghiệp mà họ tin tưởng và theo đuổi những mục tiêu tài chính của mình. Bước đầu tiên là đầu tư.