У пачатку 17-га стагоддзя Галандская Ост-Індская кампанія наняла сотні караблёў, каб гандляваць золатам, парцэлянай, спецыямі і шоўкам па ўсім свеце. Але функцыянаванне гэтай шырокамаштабнай дзейнасці каштавала нятанна. Для таго каб прафінансаваць свае затратныя падарожжы, кампанія звярнулася да прыватных асоб ‒ людзей, якія маглі б укласці грошы ў падтрымку вандроўкі ў абмен на частку прыбытку судна. Такая практыка дазволіла кампаніі здзяйсняць яшчэ больш грандыёзныя падарожжы, павялічваючы прыбытак як для сябе, так і для сваіх мудрых інвестараў.
In the 1600s the Dutch East India Company employed hundreds of ships to trade gold, porcelain, spices, and silks around the globe. But running this massive operation wasn’t cheap. In order to fund their expensive voyages, the company turned to private citizens– individuals who could invest money to support the trip in exchange for a share of the ship’s profits. This practice allowed the company to afford even grander voyages, increasing profits for both themselves and their savvy investors. Selling these shares in coffee houses and shipping ports across the continent,
Прадаючы гэтыя акцыі ў кавярнях і суднаходных гаванях па ўсім кантыненце, Галандская Ост-Індская кампанія неўсвядомлена вынайшла першы ў свеце фондавы рынак. З тых часоў кампаніі збіраюць сродкі з інвестараў, якія жадаюць падтрымліваць розныя віды бізнэсу. І на сённяшні дзень, школы, спецыяльнасці, і нават цэлыя тэлевізійныя каналы прысвечаны разуменню працы фондавага рынку. Але сучасны фондавы рынак значна складанейшы, чым яго першапачатковае ўвасабленне. Дык як жа кампаніі ды інвестары выкарыстоўваюць рынак сёння?
the Dutch East India Company unknowingly invented the world’s first stock market. Since then, companies have been collecting funds from willing investors to support all kinds of businesses. And today, the stock market has schools, careers, and even whole television channels dedicated to understanding it. But the modern stock market is significantly more complicated than its original incarnation. So how do companies and investors use the market today?
Давайце ўявім сабе новую кававую кампанію, якая вырашае выйсці на рынак. Перш за ўсё, кампанія будзе рэкламаваць сябе буйным інвестарам. Калі тыя палічаць, што кампанія перспектыўная, яна атрымае пачатковае фінансаванне, і інвестары праспансуюць першасную публічную прапанову акцый кампаніі ці IPO. Гэта забяспечыць запуск кампаніі на афіцыйным адкрытым рынку, дзе любая кампанія ці прыватная асоба, якія лічаць, што бізнэс можа быць прыбытковым, могуць купіць яе акцыі. Купля акцый робіць гэтых інвестараў частковымі ўладальнікамі бізнэсу.
Let’s imagine a new coffee company that decides to launch on the market. First, the company will advertise itself to big investors. If they think the company is a good idea, they get the first crack at investing, and then sponsor the company’s initial public offering, or IPO. This launches the company onto the official public market, where any company or individual who believes the business could be profitable might buy a stock. Buying stocks makes those investors partial owners in the business.
Іх інвестыцыі дапамагаюць кампаніі расці, і, як толькі яна становіцца больш паспяховай, больш пакупнікоў могуць убачыць патэнцыял і пачаць купляць акцыі. Па меры росту попыту на акцыі, расце і іх кошт, павялічваючы вартасць для патэнцыйных пакупнікоў, і падвышаючы коштоўнасць акцый, якімі людзі ўжо валодаюць. Для кампаніі павышаная цікавасць садзейнічае фінансаванню новых ініцыятыў, і таксама спрыяе росту яе агульнай рынкавай вартасці, паказваючы, колькі людзей гатовыя інвеставаць у ідэю.
Their investment helps the company to grow, and as it becomes more successful, more buyers may see potential and start buying stocks. As demand for those stocks increases, so does their price, increasing the cost for prospective buyers, and raising the value of the company's stocks people already own. For the company, this increased interest helps fund new initiatives, and also boosts its overall market value by showing how many people are willing to invest in their idea.
Аднак, калі па нейкай прычыне кампанія пачынае здавацца менш прыбытковай, можа адбыцца і адваротнае. Калі інвестары думаюць, што вартасць іх акцый будзе зніжацца, яны пачнуць прадаваць свае акцыі ў надзеі атрымаць прыбытак, перш чым кампанія страціць яшчэ больш у кошце. У той час, калі акцыі прадаюцца і попыт на акцыі ідзе ўніз, кошт акцый падае, а разам з гэтым і рынкавы кошт кампаніі. Гэта можа пакінуць інвестараў з вялікімі стратамі ‒ калі толькі кампанія не пачне зноў выглядаць прыбытковай.
However, if for some reason a company starts to seem less profitable the reverse can also happen. If investors think their stock value is going to decline, they’ll sell their stocks with the hopes of making a profit before the company loses more value. As stocks are sold and demand for the stock goes down, the stock price falls, and with it, the company’s market value. This can leave investors with big losses– unless the company starts to look profitable again.
Такія "арэлі" попыту і прапановы залежаць ад многіх фактараў. Кампаніі знаходзяцца пад непазбежным уплывам рынкавых сілаў, такіх як змены ў коштах матэрыялаў, перамены ў тэхналогіі вытворчасці і зменлівыя выдаткі на аплату працы. Інвестары могуць быць занепакоеныя пераменамі ў кіраўніцтве, дрэннай рэкламай або больш буйнымі фактарамі, такімі як новыя законы і гандлёвая палітыка. І вядома ж, мноства інвестараў папросту гатовыя прадаваць каштоўныя акцыі і пераследваць асабістыя інтарэсы. Усе гэтыя фактары выклікаюць штодзённы шум на рынку, які можа стварыць уражанне большага ці меншага поспеху кампаніі. І на фондавым рынку, уяўная страта каштоўнасці часта вядзе да страты інвестараў, што, у сваю чаргу, прыводзіць да падзення рэальнага кошту кампаніі.
This see-saw of supply and demand is influenced by many factors. Companies are under the unavoidable influence of market forces– such as the fluctuating price of materials, changes in production technology, and the shifting costs of labor. Investors may be worried about changes in leadership, bad publicity, or larger factors like new laws and trade policies. And of course, plenty of investors are simply ready to sell valuable stocks and pursue personal interests. All these variables cause day-to-day noise in the market, which can make companies appear more or less successful. And in the stock market, appearing to lose value often leads to losing investors, and in turn, losing actual value.
Чалавечая саманадзейнасць на рынку мае такую сілу, каб справакаваць усё ‒ ад эканамічных бумаў да фінансавых крызісаў. З-за гэтай цяжка прагназуемай зменнай большасць спецыялістаў заахвочваюць надзейныя доўгатэрміновыя інвестыцыі, а не спробу хутка зарабіць грошы. Тым не менш, спецыялісты пастаянна ствараюць інструменты ў спробах павялічыць свае шанцы на поспех у гэтай вельмі непрадказальнай сістэме.
Human confidence in the market has the power to trigger everything from economic booms to financial crises. And this difficult-to-track variable is why most professionals promote reliable long term investing over trying to make quick cash. However, experts are constantly building tools in efforts to increase their chances of success in this highly unpredictable system.
Але фондавы рынак існуе не толькі для багатых і ўплывовых. Па меры развіцця інтэрнэту, звычайныя інвестары могуць купляць акцыі шмат у чым дакладна гэтак жа, як і буйны інвестар. І чым больш людзей даведваецца аб гэтай складанай сістэме, тым больш яны могуць гандляваць акцыямі, падтрымліваць бізнэсы, у якія яны вераць, і пераследваць свае фінансавыя мэты. Першы крок ‒ гэта пачаць інвеставаць.
But the stock market is not just for the rich and powerful. With the dawn of the Internet, everyday investors can buy stocks in many of the exact same ways a large investor would. And as more people educate themselves about this complex system they too can trade stocks, support the businesses they believe in, and pursue their financial goals. The first step is getting invested.