If you've watched the news or followed politics chances are you've heard the term Orwellian thrown around in one context or another. But have you ever stopped to think about what it really means, or why it's used so often?
Oglądając wiadomości lub śledząc politykę, można napotkać pojęcie "orwellowski" w tym czy innym kontekście. Czy zastanowiło cię, co tak naprawdę znaczy albo czemu występuje tak często?
The term was named after British author Eric Blair known by his pen name George Orwell. Because his most famous work, the novel "1984," depicts an oppressive society under a totalitarian government, "Orwellian" is often used simply to mean authoritarian. But using the term in this way not only fails to fully convey Orwell's message, it actually risks doing precisely what he tried to warn against.
Termin wywodzi się od nazwiska brytyjskiego pisarza Erica Blaira, znanego pod pseudonimem George Orwell. Ze względu na to, że jego słynna powieść "Rok 1984" opisuje ucisk społeczny pod rządami reżimu totalitarnego, określenie "orwellowski" jest często używane jako synonim słowa "autorytarny". Jednak stosowanie pojęcia w ten sposób nie tylko nie oddaje w pełni przesłania Orwella, ale niesie również ryzyko tego, przed czym chciał on nas ostrzec.
Orwell was indeed opposed to all forms of tyranny, spending much of his life fighting against anti-democratic forces of both the left-wing and the right. But he was also deeply concerned with how such ideologies proliferate. And one of his most profound insights was the importance that language plays in shaping our thoughts and opinions.
Orwell istotnie sprzeciwiał się wszelkim formom tyranii, spędziwszy większość życia na walce z ruchami antydemokratycznymi, zarówno tymi lewicowymi, jak i prawicowymi. Ale niepokoił się również tym, jak te ideologie rosną w siłę. W szczególności zwrócił uwagę na rolę języka w kształtowaniu naszych myśli i opinii.
The government of "1984"'s Oceania controls its people's actions and speech in some ways that are obvious. Their every move and word is watched and heard, and the threat of what happens to those who step out of line is always looming overhead.
W "Roku 1984" rząd Oceanii kontroluje działania i wypowiedzi obywateli na pewne oczywiste sposoby. Każdy ich krok jest obserwowany, każde słowo podsłuchiwane, a groźba tego, co czeka za wykroczenie, nigdy nie słabnie.
Other forms of control are not so obvious. The population is inundated with a constant barrage of propaganda made up of historical facts and statistics manufactured in the Ministry of Truth. The Ministry of Peace is the military. Labor camps are called "Joycamps." Political prisoners are detained and tortured in the Ministry of Love. This deliberate irony is an example of doublespeak, when words are used not to convey meaning but to undermine it, corrupting the very ideas they refer to.
Inne formy kontroli nie są już takie oczywiste. Obywatele są bombardowani nieustanną propagandą, składającą się z faktów i statystyk, fabrykowanych przez Ministerstwo Prawdy. Ministerstwo Pokoju to w rzeczywistości armia. Obozy pracy nazywane są "miłobozami". Więźniowie polityczni są przetrzymywani i torturowani w Ministerstwie Miłości. Ta zamierzona ironia jest przykładem dwójmowy, której słowa nie służą do przekazywania prawdziwego sensu, ale do jego podważania, zniekształcając pojęcia, do których się odnoszą.
The regime's control of language goes even further, eliminating words from the English language to create the official dialect of Newspeak, a crudely limited collection of acronyms and simple concrete nouns lacking any words complex enough to encourage nuanced or critical thought.
Kontrola języka przez reżim sięga jeszcze dalej, usuwając kolejne słowa, by stworzyć oficjalny dialekt zwany nowomową, będący prymitywnym zbiorem akronimów i prostych surowych rzeczowników, pozbawionych skomplikowanych słów, które umożliwiłyby krytyczne myślenie.
This has an effect on the psyche Orwell calls, "Doublethink," a hypnotic state of cognitive dissonance in which one is compelled to disregard their own perception in place of the officially dictated version of events, leaving the individual completely dependent on the State's definition of reality itself. The result is a world in which even the privacy of one's own thought process is violated, where one may be found guilty of thoughtcrime by talking in their sleep, and keeping a diary or having a love affair equals a subversive act of rebellion.
Ten wpływ na psychikę Orwell nazywa "dwójmyśleniem". Jest to hipnotyczny stan dysonansu poznawczego, w którym człowiek musi odrzucić własne postrzeganie i zastąpić je oficjalnie podyktowaną wersją wydarzeń, co całkowicie uzależnia jednostkę od definicji rzeczywistości podyktowanej przez państwo. W ten sposób powstał świat, w którym łamana jest nawet prywatność procesu myślowego, gdzie można być uznanym za winnego myślozbrodni za mówienie przez sen, a prowadzenie dziennika lub romans stanowią wywrotowy akt rebelii.
This might sound like something that can only happen in totalitarian regimes, but Orwell was warning us about the potential for this occurring even in democratic societies. And this is why "authoritarian" alone does not "Orwellian" make.
To brzmi jak coś, co ma miejsce jedynie w reżimie totalitarnym, ale Orwell ostrzegał nas, że to może się wydarzyć nawet w demokratycznych społeczeństwach. Dlatego "autorytarny" nie równa się "orwellowski".
In his essay, "Politics and the English Language," he described techniques like using pretentious words to project authority, or making atrocities sound acceptable by burying them in euphemisms and convoluted sentence structures. But even more mundane abuses of language can affect the way we think about things. The words you see and hear in everyday advertising have been crafted to appeal to you and affect your behavior, as have the soundbites and talking points of political campaigns which rarely present the most nuanced perspective on the issues. And the way that we use ready-made phrases and responses gleaned from media reports or copied from the Internet makes it easy to get away with not thinking too deeply or questioning your assumptions.
W swoim eseju "Polityka i język angielski" opisał takie techniki, jak używanie pretensjonalnego słownictwa do kreowania autorytetu lub łagodzenie okrucieństw przez ukrycie ich za eufemizmami oraz zawiłymi konstrukcjami zdań. Ale i bardziej prozaiczne wykorzystanie języka może wpływać na sposób myślenia. Słowa, codziennie pokazywane i wygłaszane w reklamach, dobrano tak, by zainteresować konsumenta i wpłynąć na jego zachowania W podobny sposób działają slogany i narracje kampanii politycznych, które rzadko przedstawiają najbardziej wyważone spojrzenie na daną kwestię. A sposób, w jaki korzystamy ze sztucznych wyrażeń zaczerpniętych z mediów lub skopiowanych z internetu sprawia, że łatwo je powtarzać bez pogłębionej refleksji i podważania własnych osądów.
So the next time you hear someone use the word Orwellian, pay close attention. If they're talking about the deceptive and manipulative use of language, they're on the right track. If they're talking about mass surveillance and intrusive government, they're describing something authoritarian but not necessarily Orwellian. And if they use it as an all-purpose word for any ideas they dislike, it's possible their statements are more Orwellian than whatever it is they're criticizing.
Następnym razem, gdy usłyszysz przymiotnik "orwellowski", zastanów się. Jeśli mowa jest o zwodniczym i manipulatywnym użyciu języka, to jest to właściwy trop. Jeśli mowa o masowej kontroli i nadmiernej władzy, to jest to opis czegoś autorytarnego, ale niekoniecznie orwellowskiego. A jeśli pojęcie stosowane jest wobec każdej pogardzanej idei to możliwe, że takie wypowiedzi są bardziej orwellowskie niż to, co krytykują.
Words have the power to shape thought. Language is the currency of politics, forming the basis of society from the most common, everyday interactions to the highest ideals. Orwell urged us to protect our language because ultimately our ability to think and communicate clearly is what stands between us and a world where war is peace and freedom is slavery.
Słowa posiadają moc kształtowania myśli. Język jest walutą polityki, stanowiącą podstawę społeczeństwa od najzwyklejszych, codziennych interakcji po najwyższe ideały. Orwell wzywał nas do ochrony języka, bo ostatecznie to zdolność myślenia i komunikacji oddziela nas od świata, w którym wojna to pokój,