Martin Luther King did not say, "I have a nightmare," when he inspired the civil rights movements. He said, "I have a dream." And I have a dream. I have a dream that we can stop thinking that the future will be a nightmare, and this is going to be a challenge, because, if you think of every major blockbusting film of recent times, nearly all of its visions for humanity are apocalyptic. I think this film is one of the hardest watches of modern times, "The Road." It's a beautiful piece of filmmaking, but everything is desolate, everything is dead. And just a father and son trying to survive, walking along the road. And I think the environmental movement of which I am a part of has been complicit in creating this vision of the future.
Martin Luther King-u nuk tha "Unë kam një anth," kur ai inspiroj lëvizjen e së drejtës shoqërore. Ai tha, "Unë kam një ëndërr." Edhe unë kam një ëndërr. Unë kam një ëndërr që ne mund të ndalojmë së menduari se e ardhmja do të jetë një ankth. Kjo do të jetë një sfidë, sepse, nëse mendoni për çdo film të suksesshëm të kohëve të fundit, gati të gjitha vizionet për njerëzimin janë apokaloptike. Unë mendoj që filmi "Rruga" është një prej filmave më të vështirë të kohës moderne. Është një vepër e bukur e filmit, por çdo gjë është e shkretë, Çdo gjë është e vdekur. Vetëm një baba dhe një bir duke provuar të shpëtojnë, duke ecur përgjate rrugës. Unë mendoj që lëvizja e mejdisit, pjesë e së cilës jamë edhe unë, ka qenë bashkëfajtore e krijimit të këtij vizioni për të ardhmen.
For too long, we have peddled a nightmarish vision of what's going to happen. We have focused on the worst-case scenario. We have focused on the problems. And we have not thought enough about the solutions. We've used fear, if you like, to grab people's attention. And any psychologist will tell you that fear in the organism is linked to flight mechanism. It's part of the fight and flight mechanism, that when an animal is frightened -- think of a deer. A deer freezes very, very still, poised to run away. And I think that's what we're doing when we're asking people to engage with our agenda around environmental degradation and climate change. People are freezing and running away because we're using fear. And I think the environmental movement has to grow up and start to think about what progress is.
Për një kohë të gjatë, ne kemi krijuar një vizion me ankth për atë që do të ndodh. Ne jemi përqëndruar në skenarin më të keq. Ne jemi përqendruar në problemet. Nuk kemi menduar aq sa duhet për zgjidhjet e këtyre problemeve. Ne kemi përdorur frikën për të kapur vëmendjen e njerëzve. Çdo psikolog do të ju thotë që frika në organizëm është e lidhur me mekanizmin e largimit. Është pjesë e mekanizmit "lufto ose fluturo", i cili aktivizohet kur kafshët frikësohen -- mendoni për një dre. Një dre ngrihet, dhe nuk leviz, bëhet gati për të vrapuar. Unë mendoj se kjo është ajo që ne po bëjmë kur i pyesim njerëzit që ti bashkohen agjendës tonë rreth degradimit të mjedisit dhe ndërrimit të klimës. Njerëzit po ngrihen dhe po vrapojnë sepse ne po përdorim frikën. Mendoj që lëvizja për mjedis duhet të rritet dhe të filloj të mendoj se çfarë është progresi.
What would it be like to be improving the human lot? And one of the problems that we face, I think, is that the only people that have cornered the market in terms of progress is a financial definition of what progress is, an economic definition of what progress is -- that somehow, if we get the right numbers to go up, we're going to be better off, whether that's on the stock market, whether that's with GDP and economic growth, that somehow life is going to get better. This is somehow appealing to human greed instead of fear -- that more is better. Come on. In the Western world, we have enough. Maybe some parts of the world don't, but we have enough. And we've know for a long time that this is not a good measure of the welfare of nations. In fact, the architect of our national accounting system, Simon Kuznets, in the 1930s, said that, "A nation's welfare can scarcely be inferred from their national income." But we've created a national accounting system which is firmly based on production and producing stuff. And indeed, this is probably historical, and it had its time. In the second World War, we needed to produce a lot of stuff. And indeed, we were so successful at producing certain types of stuff that we destroyed a lot of Europe, and we had to rebuild it afterwards. And so our national accounting system became fixated on what we can produce.
Si do të dukej nëse provojmë të përmirësojmë njerëzimin? Një prej problemeve me të cilët përballemi, mendoj, është që të vetmit njerëz që e kanë shtyrë tregun drejt progresit kanë krijuar një definicion financiar të progresit, një definicion ekonomik të progresit -- që tregon se nëse numrat e duhur rriten, do të jemi më mirë, pa marrë parasysh nëse ky zhvillim përqëndrohet në tregut e aksioneve, apo të ardhurave bruto vëndase dhe rritjes ekonomike, që disi jeta do të jetë më e mirë. Kjo është tërheqëse për lakminë njerëzore sepse i zë vendin frikës dhe i bind njerëzit që më shumë do të thote më mirë. Ne kemi mjaft në botën perëndimore. Ndoshta disa pjesë të botës nuk kanë mjaft, por ne kemi mjaft. Për një kohë të gjatë ne kemi qenë në dijeni që kjo nuk është një matje e mirë e mirëqenjes së kombeve. Në të vërtet, arkitekti i sistemit kombetar të kontabilitetit, Simon Kuznets, në vitet 1930 tha se, "Mirëqenja e një kombi mezi dëshmohet me të ardhurat kombëtare." Por ne kemi krijuar një sistem kombëtar të kontabilitetit që është vendosmërisht i bazuar në produktivitetin dhe prodhimin e gjërave. Kjo ndoshta është historike dhe e kishte kohën e saj. Në Luftën e Dytë Botërore, ne duheshim të prodhonim shumë gjëra. Me të vërtet ishim të suksesshem në prodhimin e disa gjërave që shkatërruan të shumtën e Evropes, dhe që e rindërtuan atë më pas. Kështu që sistemi kombëtar i kontabilitetit u fiksua në atë që mund të prodhojmë.
But as early as 1968, this visionary man, Robert Kennedy, at the start of his ill-fated presidential campaign, gave the most eloquent deconstruction of gross national product that ever has been. And he finished his talk with the phrase, that, "The gross national product measures everything except that which makes life worthwhile." How crazy is that? That our measure of progress, our dominant measure of progress in society, is measuring everything except that which makes life worthwhile? I believe, if Kennedy was alive today, he would be asking statisticians such as myself to go out and find out what makes life worthwhile. He'd be asking us to redesign our national accounting system to be based upon such important things as social justice, sustainability and people's well-being.
Në 1968-shin, Robert Kennedy, ky njeri vizionar, në fillim të fushatës presidenciale me fat te keq, dha dekonstruksionin më shprehës qe ka dhënë ndonjëhere njeri për të ardhurat bruto kombëtare. Ai përfundoi fjalimin e tij me frazën, "Të ardhurat kombëtare bruto mbasin çdo gjë përveq asaj që i jep jetës domethënje." Sa e çuditëshme është kjo? Që matja e progresit, mbatësi kryesor i zhivillimit shoqëror, mbat çdo gjë përveq asaj që i jep jetës vlerë? Unë besoj, nëse Kennedy do të ishte gjallë sot, ai do të pyeste një staticient si unë të shkoj dhe të gjej se çfarë i jep jetës vlerë. Ai do kërkonte rikrijimin e sistemit tonë kombëtarë të kontabilitetit. Ai do kërkonte që ky sistem të bazohet në gjëra të rëndësishme siq janë drejtësia shoqërore, qëndrueshmëria, dhe mirëqenia e njerëzve.
And actually, social scientists have already gone out and asked these questions around the world. This is from a global survey. It's asking people, what do they want. And unsurprisingly, people all around the world say that what they want is happiness, for themselves, for their families, their children, their communities. Okay, they think money is slightly important. It's there, but it's not nearly as important as happiness, and it's not nearly as important as love. We all need to love and be loved in life. It's not nearly as important as health. We want to be healthy and live a full life. These seem to be natural human aspirations. Why are statisticians not measuring these? Why are we not thinking of the progress of nations in these terms, instead of just how much stuff we have? And really, this is what I've done with my adult life -- is think about how do we measure happiness, how do we measure well-being, how can we do that within environmental limits.
Ç'është e vërteta, shkencëtarët shoqëror vetëm kanë filluar të pyesin këto pyetje rreth botës. Kjo është nga nje pyetësor global që i pyet njerëzit se çfarë dëshirojnë. Jo befasisht, njerëzit rreth botës thonë se ajo që ata dëshirojnë është lumturia, për vetveten, për familjet e tyre, për fëmijët e tyre, për komunitetet e tyre. Ata mendojnë që paraja është sadopak e rëndësishme. Është aty, por nuk është aq e rëndësishme sa lumturia, dhe nuk është aq e rëndësishme sa dashuria. Të gjithë ne kemi nevojë të dashurojmë dhe të jemi të dashuruar. Nuk është aq e rëndësishme sa shëndeti. Ne dëshirojmë të jemi të shëndetshëm dhe të jetojmë një jetë të plotë. Këto janë aspirata natyrale të njerëzve. Pse staticienët nuk po i masin këto? Pse nuk po mendojmë për zhvillimin e kombeve duke u bazuar në këto gjëra, në vend që të përqëndrohemi në gjërat që kemi? Kjo është ajo që kam bërë me jetën time prej të rrituri -- kam menduar se si mund të mbasim lumturinë, si mund të mbasim mirëqenien, si mund të bëjmë këto gjëra përbrenda kufinjëve të mjedisit.
And we created, at the organization that I work for, the New Economics Foundation, something we call the Happy Planet Index, because we think people should be happy and the planet should be happy. Why don't we create a measure of progress that shows that? And what we do, is we say that the ultimate outcome of a nation is how successful is it at creating happy and healthy lives for its citizens. That should be the goal of every nation on the planet. But we have to remember that there's a fundamental input to that, and that is how many of the planet's resources we use. We all have one planet. We all have to share it. It is the ultimate scarce resource, the one planet that we share. And economics is very interested in scarcity. When it has a scarce resource that it wants to turn into a desirable outcome, it thinks in terms of efficiency. It thinks in terms of how much bang do we get for our buck. And this is a measure of how much well-being we get for our planetary resource use. It is an efficiency measure. And probably the easiest way to show you that, is to show you this graph.
Në organizatën më të cilën punoj, ne krijuam, Themelin e Ri të Ekonomise, diçka që ne e quajmë Indeksi i Planetit të Lumtur, ngase ne mendojmë që njerëzit duhen të jenë të lumtur dhe planeti duhet të jetë i lumtur. Pse nuk e krijojmë një njësi matëse të zhvillimit që e tregon këtë? Ajo që ne bëjmë është që themi se rezultati themelor i një kombi është se sa i suksesshëm është në krijimin e jetëve të lumtura dhe të shëndetëshme për banorët e tij. Ky duhet të jetë qëllimi i çdo kombi në planet. Por ne duhet të kujtojmë që ka të hyra themelore për këtë, dhe ato janë sa burime të planetit ne i përdorim. Ne të gjithë kemi një planet. Ne duhet ta ndajmë atë me njëri tjetrin. Është burimi më i rrallë që kemi, planeti i vetëm që e ndajmë. Ekonomia është shumë e interesuar në mungësen e burimeve. Kur ka një burim të rrallë që ekonomia dëshiron ta kthej në një rezultat të dëshiruar, mendon sipas efikasitetit. Mendon në bazë të shumës që marrim për mundin tonë. Kjo është njësi matëse që tregon se sa mirëqenje marrim për burimet planetare që i përdorim. Është njësi matëse e efikasitetit. Mbase mënyra më e lëhte për të treguar këtë, është të ju tregoj këtë diagram.
Running horizontally along the graph, is "ecological footprint," which is a measure of how much resources we use and how much pressure we put on the planet. More is bad. Running vertically upwards, is a measure called "happy life years." It's about the well-being of nations. It's like a happiness adjusted life-expectancy. It's like quality and quantity of life in nations. And the yellow dot there you see, is the global average. Now, there's a huge array of nations around that global average. To the top right of the graph, are countries which are doing reasonably well and producing well-being, but they're using a lot of planet to get there. They are the U.S.A., other Western countries going across in those triangles and a few Gulf states in there actually. Conversely, at the bottom left of the graph, are countries that are not producing much well-being -- typically, sub-Saharan Africa. In Hobbesian terms, life is short and brutish there. The average life expectancy in many of these countries is only 40 years. Malaria, HIV/AIDS are killing a lot of people in these regions of the world.
Aksi horizontal nëpër këtë diagram, është "gjurma ekologjike," e cila është njësi matëse e sasisë së burimeve që ne i përdorim dhe sa trysni ne vendosim në planetin tonë. Më shumë është më keq. Aksi vertikal lartë, është njësi matëse e quajtur "vitet e lumtura të jetës." Ka të bëj me mirëqenjen e kombeve. Është sikur një jetëgjatësi e rregulluar për lumturi. Është sikur kualiteti dhe sasia e jetës në kombe. Pika e verdhë që e shihni, është mesatarja globale. Ka një numër të madh të kombeve rreth mesatares globale. Në pjesën e epërme, të djathtë, të këtij diagrami, janë shtetet që kanë sukses në prodhimin e mirëqenjes, por ato po përdorin shumë prej planetit për të arritur këtë. Këto shtete janë SH.B.A-të, disa shtete tjera perëndimore që kalojnë nëpër këto trekëndesha, dhe disa prej shteteve të Golfit. Në të kundërten, këtu poshtë, në anën e majtë të diagramit, jane shtetet që nuk prodhojnë shumë mirëqenje -- zakonisht, shtetet Afrikane nën-Saharë. Në terme të Hobsit, jeta është e shkurtër dhe e vështirë në këto shtete. Jetëgjatësia mesatare në shumë prej këtyre shteteve është vetëm 40 vjet. Malarja, SIDA, po mbysin shumë njerëz në këto rajone të botës.
But now for the good news! There are some countries up there, yellow triangles, that are doing better than global average, that are heading up towards the top left of the graph. This is an aspirational graph. We want to be top left, where good lives don't cost the earth. They're Latin American. The country on its own up at the top is a place I haven't been to. Maybe some of you have. Costa Rica. Costa Rica -- average life expectancy is 78-and-a-half years. That is longer than in the USA. They are, according to the latest Gallup world poll, the happiest nation on the planet -- than anybody; more than Switzerland and Denmark. They are the happiest place. They are doing that on a quarter of the resources that are used typically in [the] Western world -- a quarter of the resources.
Por ka edhe lajme të mira! Këtu kemi disa shtete, trekendesha të verdhë, që po bëjnë më mirë se mesatarja globale, që po shkojnë përpjetë, drejtë anës së majtë lartë të diagramit. Ky është një diagram i aspiratave. Ne dëshirojmë të jemi në pjesën e majtë lartë, ku jetët e mira nuk i kushtojnë tokës. Këto janë shtetet e Amerikes Latine. Shteti në krye është një vend të cilin nuk e kam vizituar. Ndoshta disa prej jush keni qenë atje. Kosta Rika. Kosta Rika -- jetëgjatësia mesatare është 78 vjeqë dhe 6 muaj. Kjo është më gjatë se në SH.B.A. Ata janë, sipas pyetësorit Gallup, kombi më i lumtur në planet -- më të lumtur se çdo kush tjetër; më të lumtur se Zvicërra dhe Danimarka. Ata janë vendi më i lumtur. Ata po e bëjnë këtë në ¼ e burimeve që përdoren zakonisht në botën perëndimore -- ¼ e burimeve.
What's going on there? What's happening in Costa Rica? We can look at some of the data. 99 percent of their electricity comes from renewable resources. Their government is one of the first to commit to be carbon neutral by 2021. They abolished the army in 1949 -- 1949. And they invested in social programs -- health and education. They have one of the highest literacy rates in Latin America and in the world. And they have that Latin vibe, don't they. They have the social connectedness. (Laughter) The challenge is, that possibly -- and the thing we might have to think about -- is that the future might not be North American, might not be Western European. It might be Latin American. And the challenge, really, is to pull the global average up here. That's what we need to do. And if we're going to do that, we need to pull countries from the bottom, and we need to pull countries from the right of the graph. And then we're starting to create a happy planet. That's one way of looking at it.
Çfarë po ndodh atje? Çfarë po ndodh në Kosta Rika? Ne mund të shikojmë disa prej të dhënave. 99% e elektricitetit të tyre vjen prej burimeve të renovueshme. Qeveria e tyre është një ndër të parat që angazhohet të ketë nivele neutrale të karbonit në 2021. Ata e hoqën ushtrinë në vitin 1949 -- 1949. Ata investuan në programe shoqërore -- shëndetësi dhe edukim. Ata kanë një prej shkallëve më të larta të arsimimit në Amerikën Latine dhe në botë. Dhe ata kanë shpirt Latin, apo jo? Ata kanë kontakt shoqëror. (Të qeshura) Sfida është qe, ka mundesi që gjëja për të cilën duhet të mendojmë -- është që e ardhmja mund të mos jetë në Amerikën Veriore, apo në Evropën Perëndimore. Mund të jetë në Amerikën Latine. Dhe sfida e vërtetë është që të ngrisim mesataren globale këtu. Kjo është ajo që duhet të bëjmë. Nëse do të bëjmë këtë, ne duhet të ngrehim shtetet prej fundit, dhe duhet të ngrehim shtetet e anës së djathtë të diagramit. Atëherë do të fillojmë të krijomë një planet të lumtur. Kjo është një prej zgjidhjeve.
Another way of looking at it is looking at time trends. We don't have good data going back for every country in the world, but for some of the richest countries, the OECD group, we do. And this is the trend in well-being over that time, a small increase, but this is the trend in ecological footprint. And so in strict happy-planet methodology, we've become less efficient at turning our ultimate scarce resource into the outcome we want to. And the point really is, is that I think, probably everybody in this room would like society to get to 2050 without an apocalyptic something happening. It's actually not very long away. It's half a human lifetime away. A child entering school today will be my age in 2050. This is not the very distant future. This is what the U.K. government target on carbon and greenhouse emissions looks like. And I put it to you, that is not business as usual. That is changing our business. That is changing the way we create our organizations, we do our government policy and we live our lives. And the point is, we need to carry on increasing well-being. No one can go to the polls and say that quality of life is going to reduce. None of us, I think, want human progress to stop. I think we want it to carry on. I think we want the lot of humanity to keep on increasing. And I think this is where climate change skeptics and deniers come in. I think this is what they want. They want quality of life to keep increasing. They want to hold on to what they've got. And if we're going to engage them, I think that's what we've got to do. And that means we have to really increase efficiency even more.
Një mënyrë tjetër është nëse përqendrohemi në prirjen e kohës. Ne nuk kemi të dhëna për çdo shtet të botës, por për disa nga më të pasurit, grupi i OECD-së. Dhe ky është drejtimi i mirëqenjes gjate kohës, një rritje e vogël, por ky është drejtimi i gjurmës ekologjike. Në metodologjinë e rreptë të planetit të lumtur, ne jemi bërë më pak eficient në shndërrimin e burimeve të ralla në rezultatet që dëshirojmë. Pika kryesore këtu është që ndoshta çdo njeri në këtë dhomë do të kishte dëshire që shoqëria të mbërrinte 2050 pa ndodhjen e diçkaje apokaliptike. Ky vit nuk është shumë larg. Është larg sa gjysma e jetës së njeriut. Një fëmijë që hyn në shkollë sot do të ketë moshën time në 2050. Kjo nuk është e ardhmja e largët. Kështu duket objektivi i Britanisë së Madhe për lëshimin e karbonit. Unë them qe ky nuk është biznis i zakonshëm. Kjo po ndryshon biznesin. Kjo po ndryshon mënyrën e krijimit të organizatave, se si bëjmë politika qeveritare dhe se si jetojmë jetët tona. Pika kryesore është, që ne duhet të vazhdojmë rritjen e mirëqenjes. Askush nuk do të shkoj në pikë-votime dhe të thotë që cilësia e jetës po reduktohet. Asnjëri prej nesh, mendoj, nuk dëshiron që zhvillimi njerëzor të ndalet. Unë mendoj që ne dëshirojmë të vazhdojmë. Unë mendoj që ne dëshirojmë që njerëzimi të rritet. Kjo është pika ku skeptikët e ndërrimit të klimes dhe ata që e mohojnë këtë marrin pjesë. Unë mendoj që kjo është ajo që ata dëshirojnë. Ata dëshirojnë që cilësia e jetës të vazhdojë të rritet. Ata dëshirojnë të mbajnë atë që kanë. Nëse duam ti angazhojmë ata, mendoj që kjo është ajo që duhet të bëjmë. Kjo do të thotë që duhet të rrisim efikasitetin edhe më shumë.
Now that's all very easy to draw graphs and things like that, but the point is we need to turn those curves. And this is where I think we can take a leaf out of systems theory, systems engineers, where they create feedback loops, put the right information at the right point of time. Human beings are very motivated by the "now." You put a smart meter in your home, and you see how much electricity you're using right now, how much it's costing you, your kids go around and turn the lights off pretty quickly. What would that look like for society? Why is it, on the radio news every evening, I hear the FTSE 100, the Dow Jones, the dollar pound ratio -- I don't even know which way the dollar pound ratio should go to be good news. And why do I hear that? Why don't I hear how much energy Britain used yesterday, or American used yesterday? Did we meet our three percent annual target on reducing carbon emissions? That's how you create a collective goal. You put it out there into the media and start thinking about it. And we need positive feedback loops for increasing well-being At a government level, they might create national accounts of well-being. At a business level, you might look at the well-being of your employees, which we know is really linked to creativity, which is linked to innovation, and we're going to need a lot of innovation to deal with those environmental issues. At a personal level, we need these nudges too. Maybe we don't quite need the data, but we need reminders. In the U.K., we have a strong public health message on five fruit and vegetables a day and how much exercise we should do -- never my best thing. What are these for happiness? What are the five things that you should do every day to be happier?
Është shumë lehtë të vizatosh diagrame dhe gjëra të tilla, por kryesorja është që duhet t'i kthejmë këto lakore. Këtu ne mund të marrim një fletë nga teoria e sistemeve, inxhinierët e sistemeve, ku ata krijojnë reagime unazore. Ata vendosin të dhënat e duhura në kohën e duhur. Njerëzit janë shumë të motivuar nga "e tashmja." Nëse vendos një matës të zgjuar në shtëpi, atëherë mund të vështrosh se sa elektricitet harxhon në atë kohë, sa shumë të kushton, atëherë fëmijët tuaj do të ndalin dritat. Si do të dukej kjo për shoqërinë? Pse dëgjoj gjatë lajmeve të mbrëmjes që FTSE 100, Dow Jones, dhe proporcionin e dollarit me funten -- unë nuk e di se në cilin drejtim duhet të shkoj ky proporcion për të qenë i mirë. Pse e dëgjoj këtë? Pse nuk dëgjoj sa energji Britania përdori dje, apo sa përdori Amerika? A e takuam objektivin që të reduktojmë lëshimin e karbonit për 3 përqind? Duhet të përdorim këtë mënyrë për të krijuar një qëllim të përbashkët. Vendosë këto në media dhe fillo të mendosh për këtë. Ne kemi nevoj për sygjerime pozititve që rrisin mirëqenjen. Në një nivel qeveritar, mund të krijojmë gjirollogari kombëtare për mirëqenie. Në nivel të biznesit, ne mund të shikojmë mirëqenien e punëtorëve, e cila e dijmë që është i lidhur me kreativitet. Kreativiteti është i lidhur me shpikjen, dhe kemi nevojë për shumë shpikje në mënyrë që të zgjidhim problemet e mjedisit. Në një nivel individual, kemi nevojë për ikona gjithashtu. Ndoshta nuk na duhen të dhënat, por na duhen rikujtime. Në Britaninë e Madhe, ne kemi një mesazh të forte për shëndëtesi publike. Ky mesazh tregon për 5 frutat dhe perimet e ditës dhe sa duhet të ushtrojmë -- asnjëherë aq sa duhet. Cilët janë këta faktorë për lumturinë? Cilat janë 5 gjërat që duhesh të bësh çdo ditë për të qenë më i/e lumtur?
We did a project for the Government Office of Science a couple of years ago, a big program called the Foresight program -- lots and lots of people -- involved lots of experts -- everything evidence based -- a huge tome. But a piece of work we did was on: what five positive actions can you do to improve well-being in your life? And the point of these is they are, not quite, the secrets of happiness, but they are things that I think happiness will flow out the side from.
Ne bëmë një projekt për Zyrën Qeveritare të Shkencës para dy viteve, një program të madh të quajtur programi parashikues. Ky program përfshinte shumë njerëz, shumë ekspertë, çdo gjë të bazuar në evidenca, një vëllim të madh. Një pjesë përfshinte: cilat janë 5 veprimet që mund të bësh për të përmisuar mirëqenien tuaj? Çështja është që këto nuk janë sekretet e lumturisë, por janë gjëra nga të cilat vjen lumturia.
And the first of these is to connect, is that your social relationships are the most important cornerstones of your life. Do you invest the time with your loved ones that you could do, and energy? Keep building them. The second one is be active. The fastest way out of a bad mood: step outside, go for a walk, turn the radio on and dance. Being active is great for our positive mood. The third one is take notice. How aware are you of things going on around the world, the seasons changing, people around you? Do you notice what's bubbling up for you and trying to emerge? Based on a lot of evidence for mindfulness, cognitive behavioral therapy, [very] strong for our well being. The fourth is keep learning and keep is important -- learning throughout the whole life course. Older people who keep learning and are curious, they have much better health outcomes than those who start to close down. But it doesn't have to be formal learning; it's not knowledge based. It's more curiosity. It can be learning to cook a new dish, picking up an instrument you forgot as a child. Keep learning. And the final one is that most anti-economic of activities, but give. Our generosity, our altruism, our compassion, are all hardwired to the reward mechanism in our brain. We feel good if we give. You can do an experiment where you give two groups of people a hundred dollars in the morning. You tell one of them to spend it on themselves and one on other people. You measure their happiness at the end of the day, those that have gone and spent on other people are much happier that those that spent it on themselves.
E para gjë është të krijosh lidhje, lidhjet shoqërore janë gurëthemelet e jetës. A investoni gjithë kohën dhe energjinë që mundeni me të dashurit tuaj? Vazhdoni t'i krijoni këto lidhje. E dyta është të jesh aktiv. Mënyra më e shpejtë te dalësh nga disponimi i keq: dil jashtë, shko për një shëtitje, lësho radion dhe kërce. Të qenit aktivë është një mënyrë shumë e mirë për disponim të mirë. E treta është: kushto vëmendje. Sa jeni të vetëdijshëm për gjërat që ndodhin në botë, ndërrimi i stinëve, njerëzit rreth jush? A vëni re se çfarë po ndodh për ty, dhe rreth teje? Shumë të dhëna për vëmendje, dhe terapi për sjellje njohëse tregojnë që vëmendja është shumë e fuqishme për mirëqenien. E katërta është të vazhdojmë të mësojmë dhe vazhdimi është i rëndësishëm -- mësimi gjatë gjithë kohës. Njerëzit më të vjetër të cilët vazhdojnë të mësojnë dhe janë kurioz, kanë rezultate më të mira shëndetësore se ata që nuk mësojnë. Nuk duhet të jetë mësim zyrtar; nuk është e bazuar në dijeni. Është më shumë për kuriozitet. Mund të jetë mësim për të bërë një gjellë të re, luajtja e një instrumenti që keni luajtur si fëmijë. Vazhdoni të mësoni. Dhe e fundit është aktiviteteti më kundër-ekonomikë, dhurimi. Bujaria jonë, altruizëmi jonë, mëshira jonë, janë të gjitha të lidhura me mekanizmin e shpërblimit në tru. Ne ndihemi mirë nëse japim. Ju mund të bëni një eksperiment në të cilin do të ju jepni dy grupeve të njerëzve nga 100 dollar në mëngjes. Ju mund të ju thuani atyre që duhen ti shpenzojnë për vete dhe për të tjerët. Pastaj e mbasni lumturinë e tyre në fund të ditës, dhe gjeni se ata që i kanë shpenzuar paratë për të tjerët janë më të lumtur se sa ata që i kanë shpenzuar paratë për veten.
And these five ways, which we put onto these handy postcards, I would say, don't have to cost the earth. They don't have any carbon content. They don't need a lot of material goods to be satisfied. And so I think it's really quite feasible that happiness does not cost the earth. Now, Martin Luther King, on the eve of his death, gave an incredible speech. He said, "I know there are challenges ahead, there may be trouble ahead, but I fear no one. I don't care. I have been to the mountain top, and I have seen the Promised Land." Now, he was a preacher, but I believe the environmental movement and, in fact, the business community, government, needs to go to the top of the mountain top, and it needs to look out, and it needs to see the Promised Land, or the land of promise, and it needs to have a vision of a world that we all want. And not only that, we need to create a Great Transition to get there, and we need to pave that great transition with good things.
Pesë gjëra qe ne i vendosim në kartolina, them që nuk i kushtojnë shumë Tokës. Ato nuk janë të bëra prej Karbonit. Atyre nuk ju duhen shumë gjëra materiale për të qenë të kënaqur. Kështu që mendoj se është e mudëshme që lumturia nuk i kushton Tokës. Martin Luther King - u, natën e vdekjes, dha një fjalim të paparë. Ai tha: "Unë e di që do të ketë sfida në të ardhmen, mund të ketë shumë probleme, por une nuk iu kam friken këtyre. Nuk më bën përshtypje. Unë kam qenë në maje të malit, dhe e kam parë Tokën e Premtuar." Ai ishte një predikues, por une besoj që lëvizja e ambientit dhe komuniteti i biznisit dhe ai i qeverisë, duhet të shkojnë në majë të malit, dhe të shikojnë se çfarë ka atje kanë nevojë të shohin Tokën e Premtuar, ose tokën e premtimeve, dhe duhet të kenë një vizion të një bote që të gjithë ne duam. Ne duhet të krijojmë një Tranzicion të Madh për te arritur atë cak, dhe ne duhet të ndërtojmë këtë tranzicion të madh me gjëra të mira.
Human beings want to be happy. Pave them with the five ways. And we need to have signposts gathering people together and pointing them -- something like the Happy Planet Index. And then I believe that we can all create a world we all want, where happiness does not cost the earth.
Njerëzit dëshirojnë të jenë të lumtur. Hap rrugën me këto pesë mënyra. Ne duhet të kemi shënja që i mbledhin njerëzit dhe i drejtojnë ata -- diçka siq është Indeksi i Planetit të Lumtur. Pastaj, unë besoj, ne mund të krijojmë një botë të cilën e duam të gjithë. Një botë ku lumturia nuk i kushton Tokës.
(Applause)
(Duartrokitje)