Let's talk about billions. Let's talk about past and future billions. We know that about 106 billion people have ever lived. And we know that most of them are dead. And we also know that most of them live or lived in Asia. And we also know that most of them were or are very poor -- did not live for very long. Let's talk about billions. Let's talk about the 195,000 billion dollars of wealth in the world today. We know that most of that wealth was made after the year 1800. And we know that most of it is currently owned by people we might call Westerners: Europeans, North Americans, Australasians. 19 percent of the world's population today, Westerners own two-thirds of its wealth.
Le të flasim rreth miliardave. Le të flasim rreth të shkuarës dhe të ardhmes së miliardave. Ne e dimë që, rreth 106 miliard njerëz kanë jetuar. Dhe ne e dimë që shumica e tyre kanë vdekur. Dhe ne dimë gjithashtu që shumica e tyre jetojnë ose kanë jetuar në Azi. Po ashtu dimë që shumica e tyre ishin ose janë shumë të varfër -- dhe nuk jetuan gjatë. Le të flasim rreth miliardave. Le të flasim rreth 195,000 miliardë dollarë pasuri në botë, sot Ne e dimë se shumica e pasurisë është bërë pas vitit 1800. Dhe ne e dimë se shumica e saj aktualisht zotërohet nga njerëz që mund t'i quajmë Perëndimorë: Europianë, Amerikano-Veriorë, Australianë. 19 përqind e popullatës botërore, sot, Perëndimorët zotërojnë dy të tretat e pasurisë së saj.
Economic historians call this "The Great Divergence." And this slide here is the best simplification of the Great Divergence story I can offer you. It's basically two ratios of per capita GDP, per capita gross domestic product, so average income. One, the red line, is the ratio of British to Indian per capita income. And the blue line is the ratio of American to Chinese. And this chart goes back to 1500. And you can see here that there's an exponential Great Divergence. They start off pretty close together. In fact, in 1500, the average Chinese was richer than the average North American. When you get to the 1970s, which is where this chart ends, the average Briton is more than 10 times richer than the average Indian. And that's allowing for differences in the cost of living. It's based on purchasing power parity. The average American is nearly 20 times richer than the average Chinese by the 1970s.
Historianët ekonomikë e quajnë " Divergjenca e madhe." Dhe ky slajdi këtu është thjeshtimi më i mirë i historisë së Divergjencës së Madhe që unë mund t'ju ofroj. Në parim, ka 2 tregues të GDP-së për frymë, Produkti i brëndshëm bruto për frymë, si dhe të ardhurat mesatare. Një, vija e kuqe, është raporti i britanikëve me indianët të të ardhurave për frymë. Dhe vija blu është raporti i amerikanëve me kinezët. Dhe ky grafik kthehet pas në 1500. dhe ju mund të shihni këtu që ka një Divergjencë eksponenciale të Madhe. Ata fillojnë pothuajse shumë afër njëri-tjetrit. Në fakt, në 1500, Kinezi i mesëm ishte më i pasur se Amerikani i mesëm. Kur arrini tek vitet 1970, ku mbaron edhe ky grafik, Britaniku i mesëm ishte më shumë se 10 herë më e pasur sesa Indiani i mesëm. Dhe kjo është llogaritur nga diferenca e kostos së jetesës. Është bazuar në paritetin e fuqinë blerëse. Amerikani i mesëm është afërsisht 20 herë më e pasur sesa Kinezi i mesëm nga 1970.
So why? This wasn't just an economic story. If you take the 10 countries that went on to become the Western empires, in 1500 they were really quite tiny -- five percent of the world's land surface, 16 percent of its population, maybe 20 percent of its income. By 1913, these 10 countries, plus the United States, controlled vast global empires -- 58 percent of the world's territory, about the same percentage of its population, and a really huge, nearly three-quarters share of global economic output. And notice, most of that went to the motherland, to the imperial metropoles, not to their colonial possessions.
Po përse? Kjo nuk ishte vetëm një histori ekonomike. Nëse do të merrni 10 shtetet të cilat u bënë Perandoritë Perëndimore, në 1500 ato ishin realisht shumë të vogla pesë përqind e sipërfaqes së tokës në botë , 16 përqind e popullatës, ndoshta 20 përqind e të ardhurave të saj. Nga 1913, këto 10 shtete, plus Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kontrolluan perandoritë e mëdha globale -- 58 përqind të territorit të botës, dhe afërsisht të njëjtën përqindje të popullatës së tij, dhe një pjesë me të vërtetë shumë të madhe, afërsisht tre të katërtat e prodhimit ekonomik global. Dhe vini re, shumica e tyre shkonin në atdhe, tek metropolet perandorake, jo në pronësi të kolonive të tyre.
Now you can't just blame this on imperialism -- though many people have tried to do so -- for two reasons. One, empire was the least original thing that the West did after 1500. Everybody did empire. They beat preexisting Oriental empires like the Mughals and the Ottomans. So it really doesn't look like empire is a great explanation for the Great Divergence. In any case, as you may remember, the Great Divergence reaches its zenith in the 1970s, some considerable time after decolonization. This is not a new question.
Tani ju nuk mund të fajësoni vetem imperializmin megjithëse shumë njerëz janë përpjekur ta bëjnë këtë për dy arsye. Një, perandoria ishte gjëja më pak origjinale që Perëndimi bëri pas 1500. Të gjithë bënë perandori. Ata mundën Perandoritë Orientale ekzistuese si Mughalët(Indi) dhe Otomanët. Pra me të vërtetë nuk duket se perandoria është një shpjegim i madh për Divergjencat e Mëdha. Në çdo rast, siç mund të mbani mend, Divergjenca e Madhe arriti kulmin e saj në vitet 1970, në një kohë të konsiderueshme pas shkolonizimit. Kjo nuk është një pyetje të re.
Samuel Johnson, the great lexicographer, [posed] it through his character Rasselas in his novel "Rasselas, Prince of Abissinia," published in 1759. "By what means are the Europeans thus powerful; or why, since they can so easily visit Asia and Africa for trade or conquest, cannot the Asiaticks and Africans invade their coasts, plant colonies in their ports, and give laws to their natural princes? The same wind that carries them back would bring us thither?"
Samuel Johnson, leksikografi i madh, [e paraqiti] atë nëpërmjet karakterit të Rasselas, në romanin e tij "Rasselas, Princi i Abissinisë," publikuar në 1759. "Në çfarë mënyre janë evropianët kaq të fuqishëm; apo pse, qëkur ata mund vizitojnë lehtësisht Azinë dhe Afrikën për tregti apo pushtim, Aziatikët dhe Afrikanët nuk mund të pushtojnë territoret e tyre, të vendosin kolonitë në portet e tyre, dhe të japin ligje për princët e tyre natyrorë? E njëjta erë që i shpuri ata atje do të na çoj dhe ne atje? "
That's a great question. And you know what, it was also being asked at roughly the same time by the Resterners -- by the people in the rest of the world -- like Ibrahim Muteferrika, an Ottoman official, the man who introduced printing, very belatedly, to the Ottoman Empire -- who said in a book published in 1731, "Why do Christian nations which were so weak in the past compared with Muslim nations begin to dominate so many lands in modern times and even defeat the once victorious Ottoman armies?" Unlike Rasselas, Muteferrika had an answer to that question, which was correct. He said it was "because they have laws and rules invented by reason." It's not geography.
Kjo është një pyetje e madhe. Dhe e dini çfarë, kjo është pyetur përafërsisht të njëjtën kohë nga Resterners - nga populli në pjesën tjetër të botës - si Ibrahim Muteferrika, një zyrtar osman, njeriu që prezantoi botimet, me shumë vonesë, në Perandorinë Osmane - i cili tha në një libër të botuar në 1731, "Përse popujt Kristianë, të cilët ishin më të varfër në të shkuarën krahasuar me popujt Myslimanë filluan të dominojnë shumë tokë në kohërat moderne dhe madje mundën ushtritë osmane fitimtare një herë e një kohë? " Ndryshe nga Rasselas, Muteferrika kishte një përgjigje për këtë pyetje, e cila ishte e saktë. Ai tha që ndodhi "sepse ata kishin ligje dhe rregulla të shpikura nga arsyeja." Kjo nuk është gjeografi.
You may think we can explain the Great Divergence in terms of geography. We know that's wrong, because we conducted two great natural experiments in the 20th century to see if geography mattered more than institutions. We took all the Germans, we divided them roughly in two, and we gave the ones in the East communism, and you see the result. Within an incredibly short period of time, people living in the German Democratic Republic produced Trabants, the Trabbi, one of the world's worst ever cars, while people in the West produced the Mercedes Benz. If you still don't believe me, we conducted the experiment also in the Korean Peninsula. And we decided we'd take Koreans in roughly the same geographical place with, notice, the same basic traditional culture, and we divided them in two, and we gave the Northerners communism. And the result is an even bigger divergence in a very short space of time than happened in Germany. Not a big divergence in terms of uniform design for border guards admittedly, but in almost every other respect, it's a huge divergence. Which leads me to think that neither geography nor national character, popular explanations for this kind of thing, are really significant.
Ju mendoni se ne mund të shpjegojmë Divergjencën e Madhe në terma gjeografikë. Por ne e dimë që kjo është e gabuar, sepse ne udhëhoqëm dy eksperimente natyrale të mëdha në shekullin e 20-të për të parë nëse gjeografia kishte rëndësi më shumë sesa institucionet. Ne morëm gjithë Gjermanët, i ndamë afërsisht në dy pjesë, dhe njërës i dhamë komunizmin e Lindjes, dhe ju i shihni rezultatet. Brenda një periudhe tepër të shkurtër kohe, njerëzit që jetonin në Republikën Demokratike Gjermane prodhuan Trabants-in, Trabi-in, një nga makinat më të këqija ndonjëherë në botë, ndërsa njerëzit në Perëndim prodhuan Benz Mercedes-in. Nëse ju ende nuk më besoni, ne kemi bërë edhe eksperimentin në Gadishullin Korean. Dhe vendosëm të merrnim Koreanët përafërsisht në të njëjtin vend gjeografik vëreni, me të njëjtën kulturë bazë tradicionale, dhe i ndamë ata në dy, dhe i dhamë komunizmin Verioreve. Dhe rezultati është një divergjencë edhe më të madhe në një hapësirë shumë të shkurtër kohe se sa ka ndodhur në Gjermani. Nuk është një divergjencë e madhe në aspektin e dizajnit të uniformës për rojet e kufirit, pa dyshim, por pothuajse në çdo drejtim tjetër, kjo është një divergjencë e madhe. E cila më çon të mendoj që as gjeografia dhe as karakteri kombëtar, por shpjegimet popullore për këtë lloj gjëje, janë me të vërtetë të rëndësishme.
It's the ideas. It's the institutions. This must be true because a Scotsman said it. And I think I'm the only Scotsman here at the Edinburgh TED. So let me just explain to you that the smartest man ever was a Scotsman. He was Adam Smith -- not Billy Connolly, not Sean Connery -- though he is very smart indeed. (Laughter) Smith -- and I want you to go and bow down before his statue in the Royal Mile; it's a wonderful statue -- Smith, in the "Wealth of Nations" published in 1776 -- that's the most important thing that happened that year ... (Laughter) You bet. There was a little local difficulty in some of our minor colonies, but ...
Janë idetë. Janë institucionet. Kjo duhet të jetë e vërtetë sepse një skocez e tha këtë. Dhe unë mendoj se jam i vetmi skocez këtu në TED-Edinburg. Kështuqë lejomëni t'ju shpjegoj ju se njeriu më i zgjuar ndonjëherë ishte një burrë skocez. Ai ishte Adam Smith -- jo Billy Connolly, as Sean Connery -- megjithëse ai ishte shumë i zgjuar, vërtetë. (Të qeshura) Smithi -- dhe unë dua që ju të shkoni dhe të përuleni përpara statujës së tij në Royal Mile; është një statujë e mrekullueshme -- Smithi, në " Pasuria e Kombeve " e publikuar në 1776 -- që ishte gjëja më e rëndësishme që ndodhi atë vit ... (Të qeshura) Mund të vësh bast. Kishte pak vështiresi lokale në disa nga kolonitë tona të vogla, por ...
(Laughter)
(Të qeshura)
"China seems to have been long stationary, and probably long ago acquired that full complement of riches which is consistent with the nature of its laws and institutions. But this complement may be much inferior to what, with other laws and institutions, the nature of its soil, climate, and situation might admit of." That is so right and so cool. And he said it such a long time ago.
Kina duket të mos ketë ndryshuar prej kohësh, dhe ndoshta kohë më parë siguroi gjithë pasurinë e cila është në përputhje me natyrën e ligjeve dhe intitucioneve Por kjo tërësi mund te jetë inferiore për atë cka ligjet dhe institucionet e tjera, natyra e tokës të saj, klima, dhe situata mund ta pranojnë." Kjo është shumë e drejtë dhe e pranueshme. Dhe ai e tha këtë shumë kohë më parë.
But you know, this is a TED audience, and if I keep talking about institutions, you're going to turn off. So I'm going to translate this into language that you can understand. Let's call them the killer apps. I want to explain to you that there were six killer apps that set the West apart from the rest. And they're kind of like the apps on your phone, in the sense that they look quite simple. They're just icons; you click on them. But behind the icon, there's complex code. It's the same with institutions. There are six which I think explain the Great Divergence. One, competition. Two, the scientific revolution. Three, property rights. Four, modern medicine. Five, the consumer society. And six, the work ethic. You can play a game and try and think of one I've missed at, or try and boil it down to just four, but you'll lose.
Por ju e dini, kjo është audienca e TED-it, dhe nëse unë vazhdoj të flas për institucionet, ju do të mërziteni. Kështu që unë do ta përkthej këtë në një gjuhë që ju mund ta kuptoni. Le t'i quajmë ato Mekanizma vrasëse. Unë dua t'ju shpjegoj se ishin gjashtë Mekanizma vrasëse që e dalluan Perëndimin nga pjesa tjetër. Dhe ato janë një lloj si Aplikimet në telefonin tuaj, në kuptimin se ato duken mjaft të thjeshta. Ato janë vetëm ikona, ju klikoni mbi to. Por pas ikonave, ekziston një kod kompleks. Është e njëjta gjë me institucionet. Janë gjashtë që unë mendoj se shpjegojnë Divergjencën e Madhe. Një, konkurrenca. Dy, revolucioni shkencor. Tre, të drejtat e pronësisë. Katër, mjekësia moderne. Pesë, shoqëria konsumatore. Dhe gjashtë, etika e punës. Ju mund të luani një lojë dhe të përpiqeni dhe të mendoni për atë që mund të kem harruar, ose të përpiqeni dhe të vlerësoni vetëm katër, por do të humbni.
(Laughter)
(Të qeshura)
Let me very briefly tell you what I mean by this, synthesizing the work of many economic historians in the process. Competition means, not only were there a hundred different political units in Europe in 1500, but within each of these units, there was competition between corporations as well as sovereigns. The ancestor of the modern corporation, the City of London Corporation, existed in the 12th century. Nothing like this existed in China, where there was one monolithic state covering a fifth of humanity, and anyone with any ambition had to pass one standardized examination, which took three days and was very difficult and involved memorizing vast numbers of characters and very complex Confucian essay writing.
Më lejoni shkurtimisht t'ju them se ç'dua të them me këtë, duke sintetizuar punën e shumë historianëve ekonomikë në proces. Konkurrencë do të thotë, jo vetëm që ishin njëqind njësi të ndryshme politike në Europë në 1500, por brenda secilës prej këtyre njësive, kishte konkurrencë mes korporatave, ashtu si dhe mes sovranëve. Paraardhësit e korporatës moderne, Korporata e Qytetit të Londrës, ekzistonte në shekullin e 12. Asgjë si kjo nuk ka ekzistuar në Kinë, ku ishte një shtet monolit që mbulonte një të pestën e njerëzimit, dhe kushdo me ndonjë ambicie duhet të kalonte një provim të standardizuar, i cili zgjaste tri ditë dhe ishte shumë i vështirë dhe përfshinte memorizimin e një numri të madh karakteresh dhe një ese Konfuciane me shkrim, shumë komplekse.
The scientific revolution was different from the science that had been achieved in the Oriental world in a number of crucial ways, the most important being that, through the experimental method, it gave men control over nature in a way that had not been possible before. Example: Benjamin Robins's extraordinary application of Newtonian physics to ballistics. Once you do that, your artillery becomes accurate. Think of what that means. That really was a killer application. (Laughter) Meanwhile, there's no scientific revolution anywhere else. The Ottoman Empire's not that far from Europe, but there's no scientific revolution there. In fact, they demolish Taqi al-Din's observatory, because it's considered blasphemous to inquire into the mind of God.
Revolucioni shkencor ishte ndryshe nga shkenca që ishte arritur në botën orientale në shumë mënyra, gjëja më e rëndësishme ishte se, përmes metodës eksperimentale, ajo u dha njerezve kontrollin mbi natyrën në një mënyrë që nuk ishte e mundur më parë. Për shembull: Aplikimi i jashtëzakonshëm i Benjamin Robins për fizikën balistike të Njutonit. Pasi ta keni bërë këtë, artileria juaj bëhet e saktë. Mendoni se çfarë do të thotë. Që me të vërtetë ishte një aplikim vras. (Të qeshura) Ndërkohë, nuk ka revolucion shkencor në asnjë vend tjetër. Perandoria Osmane, është jo shumë larg Europës, por atje nuk ka revolucion shkencor. Në fakt, ata e shembën observatorin Taki el-Din, për shkak se u konsiderua blasfemi të kërkoje në mendjen e Perëndisë.
Property rights: It's not the democracy, folks; it's having the rule of law based on private property rights. That's what makes the difference between North America and South America. You could turn up in North America having signed a deed of indenture saying, "I'll work for nothing for five years. You just have to feed me." But at the end of it, you've got a hundred acres of land. That's the land grant on the bottom half of the slide. That's not possible in Latin America where land is held onto by a tiny elite descended from the conquistadors. And you can see here the huge divergence that happens in property ownership between North and South. Most people in rural North America owned some land by 1900. Hardly anyone in South America did. That's another killer app.
Të drejtat e pronësisë: Nuk është demokraci, njerëz; është sundim i ligjit bazuar në të drejtat e pronës private. Kjo është ajo që bën dallimin mes Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut. Ti mund të arrish në Amerikën e Veriut me një kontratë të nënshkruar ku thuhet: "Unë do të punoj falas për pesë vjet. Ju duhet vetëm të më ushqeni mua. " Por në përfundim, ti do të kesh njeqind hektarë tokë. Ky është granti për tokën në gjysmën e poshtme të slajdit. Kjo nuk është e mundur në Amerikën Latine ku toka është në duart e një elite të vogël e ardhur nga Conquistadorë-t pushtuesit Spanjollë). Dhe ju mund të shikoni këtu divergjencën e madhe që ndodh me pronësinë e pronës midis Veriut dhe Jugut. Shumica e njerëzve në Amerikën rurale të Veriut zotërojnë disa toka që nga 1900. Vështirë që dikush në Amerikën e Jugut ta ketë bërë. Ky është një tjetër Mekanizëm vrasës.
Modern medicine in the late 19th century began to make major breakthroughs against the infectious diseases that killed a lot of people. And this was another killer app -- the very opposite of a killer, because it doubled, and then more than doubled, human life expectancy. It even did that in the European empires. Even in places like Senegal, beginning in the early 20th century, there were major breakthroughs in public health, and life expectancy began to rise. It doesn't rise any faster after these countries become independent. The empires weren't all bad.
Mjekësia moderne në fund të shekullit 19 filloi të bëjë përparime të mëdha kundër sëmundjeve infektive që vranë shumë njerëz. Dhe ky ishte një tjetër aplikim vrasës - krejt e kundërta e një vrasësi, sepse dyfishoi, dhe pastaj më shumë se dyfishoi, jetëgjatësinë e njeriut. Madje, e bëri këtë në perandoritë evropiane. Edhe në vende si Senegal, duke filluar nga fillimi i shekullit 20-të, ka pasur përparime të mëdha në shëndetin publik, dhe jetëgjatësia filloi të rritet. Por ajo nuk po rritet me atë shpejtësi pasi këto vende u bënë të pavarura. Perandoritë nuk ishin të gjitha të këqija.
The consumer society is what you need for the Industrial Revolution to have a point. You need people to want to wear tons of clothes. You've all bought an article of clothing in the last month; I guarantee it. That's the consumer society, and it propels economic growth more than even technological change itself. Japan was the first non-Western society to embrace it. The alternative, which was proposed by Mahatma Gandhi, was to institutionalize and make poverty permanent. Very few Indians today wish that India had gone down Mahatma Gandhi's road.
Shoqëria e konsumit ishte ajo që u duhej që Revolucionini industrial të merrte rrugë. Nevojiteshin njerëz që duan të veshin rroba me tonelata. Ju të gjithë keni blerë një veshje muajin e fundit; Unë jua garantoj atë. Kjo është shoqëria e konsumit, dhe ajo i jep shtysë rritjes ekonomike madje më shumë se ndryshimet teknologjike në vetvete. Japonia ishte shoqëria e parë jo-perëndimore që e përqafoi atë. Alternativa, e cila u propozua nga Mahatma Gandhi, ishte për të institucionalizuar dhe për ta bërë varfërinë të përhershme. Shumë pak Indianë sot urojnë që India të kishte ndjekur rrugën e Mahatma Gandhi-t.
Finally, the work ethic. Max Weber thought that was peculiarly Protestant. He was wrong. Any culture can get the work ethic if the institutions are there to create the incentive to work. We know this because today the work ethic is no longer a Protestant, Western phenomenon. In fact, the West has lost its work ethic. Today, the average Korean works a thousand hours more a year than the average German -- a thousand. And this is part of a really extraordinary phenomenon, and that is the end of the Great Divergence.
Së fundi, etika e punës. Max Weber mendonte se ishte veçanërisht Protestante. Ai e kishte gabim. Çdo kulturë mund të ketë etikë pune nëse institucionet janë aty për të krijuar nxitje për të punuar. Ne e dimë këtë sepse sot etika e punës nuk është më Protestante, fenomen Perëndimor. Në fakt, Perëndimi e ka humbur etikën e tij të punës. Sot, mesatarja e Koreanëve punon një mijë orë më shumë në vit se sa mesatarja e Gjermanëve - një mijë. Dhe kjo është pjesë e i një fenomeni me të vërtetë të jashtëzakonshëm, dhe kjo është fundi i Divergjencave të Mëdha.
Who's got the work ethic now? Take a look at mathematical attainment by 15 year-olds. At the top of the international league table according to the latest PISA study, is the Shanghai district of China. The gap between Shanghai and the United Kingdom and the United States is as big as the gap between the U.K. and the U.S. and Albania and Tunisia. You probably assume that because the iPhone was designed in California but assembled in China that the West still leads in terms of technological innovation. You're wrong. In terms of patents, there's no question that the East is ahead. Not only has Japan been ahead for some time, South Korea has gone into third place, and China is just about to overtake Germany. Why? Because the killer apps can be downloaded. It's open source. Any society can adopt these institutions, and when they do, they achieve what the West achieved after 1500 -- only faster.
Kush ka etikë pune tani? Hidhni një sy rezultateve matematikore të 15 vjeçarëve. Në krye të kategorisë në tabelën ndërkombëtare sipas studimit të fundit të PISA-s, është Shangai, distrikt i Kinës. Hendeku midis Shangait dhe Mbretërisë së Bashkuar dhe Shteteve të Bashkuara është aq i madh sa hendeku mes Britanisë së Madhe dhe SHBA-së me Shqipërinë dhe Tunizinë. Ju ndoshta supozoni se meqë iPhone është projektuar në Kaliforni por montuar në Kinë, se Perëndimi ende drejton inovacionin teknologjik. E keni gabim. Në terma patentash, nuk ka dyshim se Lindja është përpara. Jo vetëm që Japonia ka qenë përpara për disa kohë, Koreja e Jugut ka shkuar në vendin e tretë, dhe Kina është gati për të tejkaluar Gjermaninë. Pse? Sepse Mekanizmat vrasëse mund të shkarkohen. Është burim i hapur. Çdo shoqëri mund të adoptojë këto institucione, dhe kur ata e bëjnë, e arrijnë atë që Perëndim arriti pas 1500 - vetëm se më shpejt.
This is the Great Reconvergence, and it's the biggest story of your lifetime. Because it's on your watch that this is happening. It's our generation that is witnessing the end of Western predominance. The average American used to be more than 20 times richer than the average Chinese. Now it's just five times, and soon it will be 2.5 times.
Kjo është Rikonvergjenca e Madhe, dhe kjo është historia më e madhe e jetës tuaj. Sepse po ndodh para syve tuaj. Është gjenerata jonë që po përjeton fundin e dominimit perëndimor. Amerikani mesatar ka qenë më shumë se 20 herë më e pasur se Kinezi mesatar. Tani është vetëm pesë herë, dhe së shpejti do të jetë 2,5 herë.
So I want to end with three questions for the future billions, just ahead of 2016, when the United States will lose its place as number one economy to China. The first is, can you delete these apps, and are we in the process of doing so in the Western world? The second question is, does the sequencing of the download matter? And could Africa get that sequencing wrong? One obvious implication of modern economic history is that it's quite hard to transition to democracy before you've established secure private property rights. Warning: that may not work. And third, can China do without killer app number three? That's the one that John Locke systematized when he said that freedom was rooted in private property rights and the protection of law. That's the basis for the Western model of representative government. Now this picture shows the demolition of the Chinese artist Ai Weiwei's studio in Shanghai earlier this year. He's now free again, having been detained, as you know, for some time. But I don't think his studio has been rebuilt.
Kështu, dua të përfundoj me tre pyetje për miliardat e ardhshme, në 2016 që po vjen, kur Shtetet e Bashkuara do të humbasin vendin e vet si ekonomia numër një kundrejt Kinës. E para është, a mund t'i fshini këto aplikacione, dhe a jemi ne në procesin e bërjes kështu në botën perëndimore? Pyetja e dytë është, a ka rëndësi renditja e shkarkimeve? Dhe, a mund ta marrë Afrika renditjen gabim? Një implikim i dukshëm i historisë moderne ekonomike është vështirësia e tranzicionit drejt demokracisë përpara se të jetë vendosur siguria e të drejtës së pronës private. Kujdes: Mund të mos funksionojë. Dhe së treti, a mund që Kina të bëjë pa aplikacionin vrasës numër tre? Kjo është ajo që John Locke sistemoi kur tha se liria ishte e rrënjosur në të drejtat e pronësisë private dhe mbrojtjen e ligjit. Kjo është baza për modelin perëndimor të qeverisë përfaqësuese. Tani kjo foto tregon prishjen e studios kineze të artistit Ait Weiwei në Shanghai në fillim të këtij viti. Ai tani është i lirë përsëri, ka qenë i ndaluar, siç e dini, për disa kohë. Por unë nuk mendoj se studioja e tij është rindërtuar.
Winston Churchill once defined civilization in a lecture he gave in the fateful year of 1938. And I think these words really nail it: "It means a society based upon the opinion of civilians. It means that violence, the rule of warriors and despotic chiefs, the conditions of camps and warfare, of riot and tyranny, give place to parliaments where laws are made, and independent courts of justice in which over long periods those laws are maintained. That is civilization -- and in its soil grow continually freedom, comfort and culture," what all TEDsters care about most. "When civilization reigns in any country, a wider and less harassed life is afforded to the masses of the people." That's so true.
Winston Churchill një herë e përcaktoi qytetërimin në një leksion që ai dha në vitin fatal, 1938. Dhe unë mendoj se me këto fjalë vërtet i ka rënë pikës : "Do të thotë një shoqëri e bazuar mbi mendimin e civilëve. Do të thotë se dhuna, sundimi i luftëtarëve dhe shefat despotike, kushtet e kampeve dhe luftës, të trazirave dhe të tiranisë, i lënë vendin parlamenteve ku bëhen ligjet, dhe gjykatave të pavarura të drejtësisë në të cilën për një kohë të gjatë zbatohen këto ligje. Ky është qytetërimi - dhe në tokën e tij rritet vazhdimisht liria, mirëqënia dhe kultura, " atë që të gjithë TED-istat interesohen më shumë. "Kur qytetërimi mbretëron në çdo vend, një jetë më e plotë dhe më pak e trazuar u është dhënë masës së popullit. " Kjo është shumë e vërtetë.
I don't think the decline of Western civilization is inevitable, because I don't think history operates in this kind of life-cycle model, beautifully illustrated by Thomas Cole's "Course of Empire" paintings. That's not the way history works. That's not the way the West rose, and I don't think it's the way the West will fall. The West may collapse very suddenly. Complex civilizations do that, because they operate, most of the time, on the edge of chaos. That's one of the most profound insights to come out of the historical study of complex institutions like civilizations. No, we may hang on, despite the huge burdens of debt that we've accumulated, despite the evidence that we've lost our work ethic and other parts of our historical mojo. But one thing is for sure, the Great Divergence is over, folks.
Unë nuk mendoj se rënia e qytetërimit perëndimor është e pashmangshme, sepse unë nuk mendoj se historia vepron me këtë lloj modeli të ciklit të jetës, e i ilustruar bukur nga Thomas Cole në pikturat "Kursi i Perandorisë". Kjo nuk është mënyra se si historia punon. Kjo nuk është mënyra se si Perëndimi u rrit, dhe unë nuk mendoj se kjo është mënyra se si Perëndimi do të bjerë. Perëndimi mund të shkatërrohet shumë papritur. Qytetërimet komplekse e bëjnë këtë, sepse ata veprojnë, shumicën e kohës, në buzë të kaosit. Kjo është një nga njohuritë më të thella për të dalë nga studimi historik i institucioneve komplekse siç janë qytetërimet. Jo, ne mund të mbahemi fort, pavarësisht nga barra e madhe e borxhit që kemi akumuluar, pavarësisht provave që ne kemi humbur etikën e punës sonë dhe pjesë të tjera të fatit tonë historik. Por një gjë është e sigurt, Divergjenca e Madhe mbaroi, shokë.
Thanks very much.
Faleminderit shumë.
(Applause)
(Duartrokitje)
Bruno Giussani: Niall, I am just curious about your take on the other region of the world that's booming, which is Latin America. What's your view on that?
Bruno Giussani: Niall, Unë jam thjesht kureshtar për të marrë opinionin tuaj për rajonin tjetër të botës që po lulëzon, e cila është në Amerika Latine. Cili është mendimi juaj për këtë?
Niall Ferguson: Well I really am not just talking about the rise of the East; I'm talking about the rise of the Rest, and that includes South America. I once asked one of my colleagues at Harvard, "Hey, is South America part of the West?" He was an expert in Latin American history. He said, "I don't know; I'll have to think about that." That tells you something really important. I think if you look at what is happening in Brazil in particular, but also Chile, which was in many ways the one that led the way in transforming the institutions of economic life, there's a very bright future indeed. So my story really is as much about that convergence in the Americas as it's a convergence story in Eurasia.
Niall Ferguson: E pra, nuk jam vetëm duke folur me të vërtetë për rritjen e Lindjes; Unë jam duke folur për rritjen e pjesës tjetër, dhe që përfshin Amerikën e Jugut. Njëherë pyeta një nga kolegët e mi në Harvard, "Hej, a është Amerika e Jugut pjesë e Perëndimit?" Ai ishte një ekspert në historinë e Amerikës Latine. Ai tha, "Unë nuk e di, duhet të mendohem për këtë." Që ju tregon diçka vërtetë të rëndësishme. Unë mendoj se në qoftë se shikoni se çfarë po ndodh në Brazil, në veçanti, por edhe në Kili, i cili ishte i vetmi që i hapi rrugë, në shumë mënyra transformimit të institucioneve të jetës ekonomike, ka vërtetë një të ardhme shumë të ndritur. Pra, historia ime vërtet ka të bëjë si për konvergjencën në Amerikat ashtu edhe për historinë e konvergjencës në Euroazi.
BG: And there is this impression that North America and Europe are not really paying attention to these trends. Mostly they're worried about each other. The Americans think that the European model is going to crumble tomorrow. The Europeans think that the American budget is going to explode tomorrow. And that's all we seem to be caring about recently.
BG: Ekziston përshtypja se Amerika e Veriut dhe Evropa nuk po i kushtojnë realisht vëmendje këtyre tendencave. Kryesisht ata janë të shqetësuar për njëri-tjetrin. Amerikanët mendojnë se modeli Evropian do të shkërmoqet nesër. Evropianët mendojnë se buxheti amerikan do të shpërthejnë nesër. Dhe kjo është e gjitha që duket se u intereson kohët e fundit.
NF: I think the fiscal crisis that we see in the developed World right now -- both sides of the Atlantic -- is essentially the same thing taking different forms in terms of political culture. And it's a crisis that has its structural facet -- it's partly to do with demographics. But it's also, of course, to do with the massive crisis that followed excessive leverage, excessive borrowing in the private sector. That crisis, which has been the focus of so much attention, including by me, I think is an epiphenomenon. The financial crisis is really a relatively small historic phenomenon, which has just accelerated this huge shift, which ends half a millennium of Western ascendancy. I think that's its real importance.
NF: Unë mendoj se kriza fiskale që shohim në botën e zhvilluar tani - në të dyja anët e Atlantikut - është në thelb e njëjta gjë duke marrë forma të ndryshme në aspektin e kulturës politike. Dhe kjo është një krizë që ka aspektin e saj strukturor - kjo ka pjesërisht të bëjë me demografinë. Por gjithashtu, sigurisht, ka të bëjë me krizën masive që pasuan shfrytëzimin e tepërt, huamarrjes së tepruar në sektorin privat. ajo krize e cila ka qenë në qendër të vëmendjes aq shumë, përfshirë dhe mua, Unë mendoj se është një epifenomenon. Kriza financiare është me të vërtetë një fenomen relativisht i vogël historik, që vetëm ka përshpejtuar këtë ndryshim të madh, i cili i jep fund pushtetit gjysëm-mijëvjeçar të Perëndimit. Unë mendoj se kjo është rëndësia e saj e vërtetë.
BG: Niall, thank you. (NF: Thank you very much, Bruno.)
BG: Niall, Faleminderit. (NF: Faleminderit shumë, Bruno.)
(Applause)
(Duartrokitje)