It was an incredible surprise to me to find out that there was actually an organization that cared about both parts of my life. Because, basically, I work as a theoretical physicist. I develop and test models of the Big Bang, using observational data. And I've been moonlighting for the last five years helping with a project in Africa. And, I get a lot of flak for this at Cambridge. People wonder, you know, "How do you have time to do this?" And so on. And so it was simply astonishing to me to find an organization that actually appreciated both those sides.
Tôi rất bất ngờ khi nhận thấy có một tổ chức quan tâm đến cả hai mặt trong cuộc đời tôi. Đơn giản bởi vì tôi là một nhà vật lý lý thuyết. Tôi sử dụng dữ liệu quan sát được để phát triển và thử nghiệm mô hình vụ nổ Big Bang. Và tôi đã làm thêm công việc phụ trong suốt năm năm qua để hỗ trợ một dự án ở châu Phi. Và tôi cũng bị phê phán khá nhiều vì điều này ở Đại học Cambridge. Người ta hỏi tôi ”Sao ông có thời gian để làm hết việc?” Tôi đã rất ngạc nhiên khi có một tổ chức đánh giá cao cả hai dự án của tôi.
So I thought I'd start off by just telling you a little bit about myself and why I lead this schizophrenic life. Well, I was born in South Africa and my parents were imprisoned for resisting the racist regime. When they were released, we left and we went as refugees to Kenya and Tanzania. Both were very young countries then, and full of hope for the future.
Có lẽ tôi nên mở đầu bằng lời giới thiệu một chút về bản thân và lý do tôi chọn cuộc sống bận đến chóng mặt thế này. Tôi được sinh ra ở Nam Phi Còn bố mẹ tôi thì bị bắt vì chống đối lại chế độ phân biệt chủng tộc. Sau khi họ được thả, cả gia đình tôi đã đi tị nạn ở Kenya và Tanzania. Lúc đó cả hai đều là những quốc gia trẻ và có nhiều hy vọng vào tương lai.
We had an amazing childhood. We didn't have any money, but we were outdoors most of the time. We had fantastic friends and we saw the wonders of the world, like Kilimanjaro, Serengeti and the Olduvai Gorge. Well, then we moved to London for high school. And after that -- there's nothing much to say about that. It was rather dull. But I came back to Africa at the age of 17, as a volunteer teacher to Lesotho, which is a tiny country, surrounded at that time by apartheid South Africa.
Chúng tôi có một tuổi thơ rất tuyệt vời. Dù không có nhiều tiền nhưng chúng tôi thường hay ra chơi ngoài trời. Chúng tôi có những người bạn tuyệt vời cùng thăm thú những nơi như Kilimanjaro, Serengeti hay Olduvai Gorge Sau đó chúng tôi chuyển tới London học Trung học. Và sau đó thì cũng chẳng có gì gay cấn. Khá là buồn tẻ. Đến năm 17 tuổi thì tôi quay lại châu Phi với tư cách là giáo viên tình nguyện tại Lesotho - một đất nước nhỏ bé, nơi vẫn còn nạn phân biệt chủng tộc ở Nam Phi.
Well, 80 percent of the men in Lesotho worked in the mines over the border, in brutal conditions. Nevertheless, I -- as I'm sure -- as a rather irritating young, white man coming into their village, I was welcomed with incredible hospitality and warmth. But the kids were the best part. The kids were amazing: extremely eager and often very bright. And I'm just going to tell you one story, which got through to me.
80% đàn ông ở Lesotho phải làm việc trong các hầm mỏ xuyên biên giới trong điều kiện vô cùng tồi tệ. Thế nhưng, tôi, một chàng trai da trắng phiền nhiễu và trẻ tuổi Khi đến ngôi làng của họ, tôi đã được chào đón với sự hiếu khách và nồng nhiệt. Đỉnh nhất là những đứa trẻ. Bọn chúng rất tuyệt vời: cực kì háo hức và thường rất sáng sủa. Tôi sẽ kể các bạn nghe một câu chuyện, một câu chuyện tôi nhớ mãi.
I used to try to take the kids outside as often as possible, to try to connect the academic stuff with the real world. And they weren't used to that. But I took them outside one day and I said, "I want you to estimate the height of the building." And I expected them to put a ruler next to the wall, size it up with a finger, and make an estimate of the height. But there was one little boy, very small for his age. He was the son of one of the poorest families in the village. And he wasn't doing that. He was scribbling with chalk on the pavement. And so, I said -- I was annoyed -- I said, "What are you doing? I want you to estimate the height of the building." He said, "OK. I measured the height of a brick. I counted the number of bricks and now I'm multiplying." Well -- (Laughter) -- I hadn't thought of that one.
Tôi hay dẫn bọn trẻ ra ngoài chơi để dạy chúng cách áp dụng kiến thức sách vở vào thực tế Chúng không quen với việc áp dụng kiến thức. Nhưng rồi một ngày, tôi dắt chúng ra ngoài và bảo: “Các em hãy ước lượng chiều cao của ngôi nhà này đi.” Tôi đoán là chúng sẽ đặt cây thước cạnh bức tường, hay đo bằng gang tay, rồi đoán ra chiều cao của căn nhà. Nhưng rồi có một cậu bé, rất nhỏ con so với tuổi thật. Cậu là đứa con trai của gia đình nghèo nhất trong làng. Và cậu bé không làm như tôi tưởng. Cậu bé dùng phấn để viết lên lề đường. Tôi hơi khó chịu nên tôi đến hỏi: “Em đang làm gì thế? Thầy bảo đo chiều cao căn nhà mà.” Và em ấy trả lời: “Vâng ạ, em đang đo chiều cao của viên gạch. Em đếm xong số gạch rồi và giờ em chỉ cần nhân lên.” (Cười) Tôi đâu có nghĩ đến chuyện đó.
And many experiences like this happened to me. Another one is that I met a miner. He was home on his three-month leave from the mines. Sitting next to him one day, he said, "There's only one thing that I really loved at school. And you know what it was? Shakespeare." And he recited some to me. And these and many similar experiences convinced me that there are just tons of bright kids in Africa -- inventive kids, intellectual kids -- and starved of opportunity. And if Africa is going to get fixed, it's by them, not by us. Well, after -- (Applause) -- that's the truth.
Và những trải nghiệm như thế này rất thường hay xảy ra với tôi. Có một lần tôi gặp một thợ mỏ. Anh ấy trở về nhà sau kì nghỉ dài ba tháng Một hôm tôi ngồi bên cạnh anh, anh ấy nói: “Chỉ có một điều tôi thích nhất ở trường. Anh biết là gì không? Là Shakespeare.” Rồi anh đọc một trích đoạn cho tôi nghe. Và những mẩu chuyện nhỏ như thế này đã thuyết phục tôi rằng có rất nhiều đứa trẻ thông minh sáng dạ ở châu Phi, những đứa trẻ sáng tạo, đầy tri thức nhưng lại chẳng có cơ hội để thể hiện. Nếu có một ngày châu Phi được cải thiện, đó là nhờ chúng, chứ không phải chúng ta. (Tiếng vỗ tay) Đó là sự thật.
Well, after Lesotho, I traveled across Africa before returning to England -- so gray and depressing, in comparison. And I went to Cambridge. And there, I fell for theoretical physics. Well, I'm not going to explain this equation, but theoretical physics is really an amazing subject. We can write down all the laws of physics we know in one line. And, admittedly, it's in a very shorthand notation. And it contains 18 free parameters, OK, which we have to fit to the data.
Sau nước Lesotho, tôi đã đi khắp châu Phi trước khi quay lại Anh, một đất nước so với châu Phi thì thật ảm đạm và buồn tẻ. Và tôi đến quận Cambridge. Ở đó, tôi bắt đầu yêu ngành vật lý lý thuyết. Tôi sẽ không giải thích về phương trình này, nhưng vật lý lý thuyết là một môn học rất tuyệt vời. Nếu ta có thể viết ra mọi định luật vật lý chỉ trong một dòng, thì đây là định luật tổng hợp đó ở dạng cực rút gọn. Và nó có chứa 18 thông số đo lường tự do mà ta phải làm cho ăn khớp với dữ liệu.
So it's not the final story, but it's an incredibly powerful summary of everything we know about nature at the most basic level. And apart from a few very important loose ends, which you've heard about here -- like dark energy and dark matter -- this equation describes, seems to describe everything about the universe and what's in it.
Đó chưa phải là tất cả, nhưng công thức đó tổng hợp mọi thứ mà chúng ta biết về tự nhiên ở mức độ cơ bản nhất. Ngoại trừ một số thông số ngoài lề quan trọng các bạn có lẽ có nghe tới... như là năng lượng tối và vật chất tối... thì phương trình này mô tả, dường như mô tả tất cả mọi thứ về vũ trụ và tất cả những gì bên trong nó.
But there's one big puzzle remaining, and this was most succinctly put to me by my primary school math teacher in Tanzania, who's a wonderful Scottish lady who I still stay in touch with. And she's now in her 80s. And when I try to explain my work to her, she waved away all the details, and she said, "Neil, there's only one question that really matters. What banged?" (Laughter) "Everyone talks about the Big Bang. What banged?"
Nhưng vẫn còn thiếu một thông số và nó được truyền đạt lại cho tôi bởi một giáo viên dạy toán tiểu học ở Tanzania, một người phụ nữ Scotland tuyệt vời mà tôi còn giữ liên lạc Bây giờ bà ấy cũng tầm 80 rồi. Và khi tôi giải thích những gì mình đang nghiên cứu, bà ấy bỏ qua hết những vấn đề chi tiết rồi hỏi tôi rằng: “Neil, chỉ có một câu hỏi quan trọng duy nhất thôi.” “Vụ nổ gì cơ???” (Cười) “Mọi người đều nói về Vụ Nổ Lớn. Vậy thì cái gì nổ mới được?”
And she's right. It's a question we've all been avoiding. The standard explanation is that the universe somehow sprang into existence, full of a strange kind of energy -- inflationary energy -- which blew it up. But the puzzle of why the universe emerged in that peculiar state is completely unsolved. Now, I worked on that theory for a while, with Stephen Hawking and others. But then I began to explore another alternative. The alternative is that the Big Bang wasn't the beginning. Perhaps the universe existed before the bang, and the bang was just a violent event in a pre-existing universe.
Thật vậy. Đó là một câu hỏi mà chúng ta đều luôn né tránh. Người ta thường giải thích, bằng cách nào đó, vũ trụ hình thành bằng cách nở ra với đầy những dạng năng lượng kì lạ như là năng lượng giãn nở... thứ đã gây ra vụ nổ. Nhưng tại sao vũ trụ lại hình thành trong trạng thái lạ lùng ấy thì chẳng ai biết. Tôi nghiên cứu giả thiết đó một thời gian cùng Stephen Hawking và những người khác Nhưng sau đó tôi bắt đầu nghiên cứu một khả năng khác. Đó là Vụ Nổ Lớn không phải là sự khởi đầu của vũ trụ. Có lẽ vũ trụ đã tồn tại trước khi vụ nổ xảy ra, và vụ nổ chỉ là một sự kiện bùng nổ trong một vũ trụ đã có từ trước.
Well, this possibility is actually suggested by the latest theories, the unified theories, which try to explain all those 18 free parameters in a single framework, which will hopefully predict all of them. And I'll just share a cartoon of this idea here. It's all I can convey. According to these theories, there are extra dimensions of space, not just the three we're familiar with, but at every point in the room there are more dimensions. And in particular, there's one rather strange one, in the most elegant unified theories we have. The strange one looks likes this: that we live in a three-dimensional world. We live in one of these worlds, and I can only show it as a sheet, but it's really three-dimensional.
Những giả thiết gần đây thực ra cũng đưa ra khả năng này, “Thuyết hợp nhất”, nhằm giải thích cả 18 thông số tự do ấy vào một khuôn, với hy vọng sẽ dự đoán được tất cả thuyết khác. Tôi sẽ chia sẻ hình ảnh này ở đây. Như thế cho dễ hình dung. Theo thuyết này, có những chiều không gian khác, không chỉ không gian ba chiều, mà ở mỗi điểm trong không gian thì lại có nhiều chiều hơn. Cụ thể là ta có một chiều không gian lạ trong thuyết thống nhất tao nhã này. Chiều không gian ấy là như thế này: Chúng ta sống trong một thế giới không gian ba chiều. Ta đang sống ở một trong số đó, và ở đây tôi vẽ hình mặt phẳng, nhưng thực ra là vũ trụ ba chiều.
And a tiny distance away, there's another sheet, also three-dimensional, and they're separated by a gap. The gap is very tiny, and I've blown it up so you can see it. But it's really a tiny fraction of the size of an atomic nucleus. I won't go into the details of why we think the universe is like this, but it comes out of the math and trying to explain the physics that we know. Well, I got interested in this because it seemed to me that it was an obvious question. Which is, what happens if these two, three-dimensional worlds should actually collide? And if they collide, it would look a lot like the Big Bang. But it's slightly different than in the conventional picture. The conventional picture of the Big Bang is a point. Everything comes out of a point; you have infinite density. And all the equations break down. No hope of describing that.
Và cách đó một đoạn nhỏ, ta lại có một mảnh khác cũng là không gian ba chiều chúng cách nhau bởi một khoảng trống nhỏ. Khoảng trống rất nhỏ. Tôi đã phóng to ra để các bạn thấy, nhưng nó thật sự rất nhỏ, với kích cỡ của một hạt nhân nguyên tử. Tôi sẽ không nói kỹ tại sao chúng tôi lại nghĩ vũ trụ trông như vậy, nhưng nó xuất phát từ thuật toán giải thích vật lý học thường thức. Tôi quan tâm đến điều này vì điều này dường như là câu hỏi hiển nhiên. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu như hai vũ trụ ba chiều này va chạm vào nhau? Và nếu như chúng va chạm thì điều này sẽ khá giống với Vụ Nổ Lớn. Nhưng nó có hơi khác so với hình ảnh thường thấy. Thường thì hình ảnh Vụ Nổ Lớn là một điểm tụ. Mọi thứ hình thành từ điểm ấy; từ đó ta có một mật độ vô hạn. Và mọi phương trình cân bằng sụp đổ. Ta không thể mô tả được điều này.
In this picture, you'll notice, the bang is extended. It's not a point. The density of matter is finite, and we have a chance of a consistent set of equations that can describe the whole process. So, to cut a long story short, we've explored this alternative. We've shown that it can fit all of the data that we have about the formation of galaxies, the fluctuations in the microwave background. Furthermore, there's an experimental way to tell this theory, apart from the inflationary explanation that I told you before. It involves gravitational waves.
Ở bức hình này, bạn sẽ thấy Vụ Nổ giãn nở, không phải một điểm. Mật độ của vật chất là có hạn, và ta có cơ hội rút ra một phương trình nhất quán để mô tả toàn bộ quá trình này. Vậy nên, để nói ngắn gọn, chúng tôi đã khám phá ra một lý thuyết khác. Chúng tôi đã cho thấy công thức có thể phù hợp với mọi dữ liệu mà ta có về sự hình thành của các thiên hà, sự dao động của các phông nền vi sóng. Hơn nữa, còn có một cách thực nghiệm khác để giải thích về thuyết này, ngoài lời giải thích về sự giãn nở mà tôi đã nói ở phần trước. Cách đó bao gồm sóng lực hấp dẫn.
And in this scenario, not only was the Big Bang not the beginning, as you can see from the picture, it can happen over and over again. It may be that we live in an endless universe, both in space and in time. And there've been bangs in the past, and there will be bangs in the future. And maybe we live in an endless universe. Well, making and testing models of the universe is, for me, the best way I have of enjoying and appreciating the universe. We need to make the best mathematical models we can, the most consistent ones. And then we scrutinize them, logically and with data. And we try to convince ourselves -- we really try to convince ourselves they're wrong. That's progress: when we prove things wrong. And gradually, we hopefully move closer and closer to understanding the world.
Trong trường hợp này, Vụ Nổ Lớn không những không phải là khởi đầu của vũ trụ, như bạn có thể thấy trong hình, mà còn có thể lặp đi lặp lại nhiều lần. Có thể chúng ta đang sống trong một vũ trụ vô tận cả về thời gian lẫn không gian. Có thể có nhiều vụ nổ đã xảy ra trong quá khứ, hoặc sẽ xảy ra trong tương lai. Và có lẽ chúng ta đang sống trong một vũ trụ vô tận. Với tôi, việc chế tạo và thử nghiệm các mô hình của vũ trụ là cách tốt nhất tôi có để tận hưởng và đánh giá cao vũ trụ này. Ta cần tạo ra các mô hình thuật toán tốt nhất có thể, nhất quán nhất có thể. Sau đó ta xem xét chúng kỹ càng một cách lô gíc với đầy đủ dữ liệu. Và ta phải thuyết phục bản thân rằng... thật sự thuyết phục bản thân rằng chúng vẫn sai. Tiến bộ là vậy: khi ta chứng minh điều gi đó là sai, mong rằng ta sẽ dần dần hiểu hơn về thế giới.
As I pursued my career, something was always gnawing away inside me. What about Africa? What about those kids I'd left behind? Instead of developing, as we'd all hoped in the '60s, things had gotten worse. Africa was gripped by poverty, disease and war. This is very graphically shown by the Worldmapper website and project. And so the idea is to represent each country on a map, but scale the area according to some quantity.
Và khi tôi theo đuổi sự nghiệp của mình, có điều gì đó cứ day dứt bên trong tôi. Còn châu Phi thì sao? Còn những đứa trẻ mà tôi bỏ lại thì sao? Thay vì phát triển như ta mong đợi vào những năm 60, mọi thứ lại tồi tệ hơn. Châu Phi bị bủa vây bởi đói nghèo, dịch bệnh và chiến tranh Điều này đã được thể hiện trên bản đồ trong dự án của trang web Worldmapper. Ý đồ là một bản đồ đại diện mỗi quốc gia trên bản đồ, nhưng nhân diện tích từng vùng lên theo số lượng.
So here's just the standard area map of the world. By the way, Africa is very large. And the next map now shows Africa's GDP in 1960, around the time of independence for many African states. Now, this is 1990, and then 2002. And here's a projection for 2015. Big changes are happening in the world, but they're not helping Africa.
Đây là bản đồ thế giới bình thường. Quả thật châu Phi rất rộng lớn. Bản đồ tiếp theo thể hiện thu nhập bình quân theo đầu người ở châu Phi năm 1960, khoảng thời gian giành được độc lập của nhiều quốc gia châu Phi. Và đây là bản đồ năm 1990, sau đó là 2002 Còn đây là dự đoán cho năm 2015 Thế giới đang có những thay đổi rất lớn, nhưng lại không giúp gì được cho châu Phi.
What about Africa's population? The population isn't out of proportion to its area,
Vậy còn dân số châu Phi thì sao?
but Africa leads the world in deaths from often preventable causes: malnutrition, simple infections and birth complications. Then there's HIV/AIDS. And then there are deaths from war. OK, currently there are 45,000 people a month dying in the Congo, as a consequence of the war there over coltan and diamonds and other things. It's still going on.
Dân số châu Phi so với diện tích của nó thì vẫn thưa, châu Phi lại dẫn đầu về tỷ lệ tử vong vì những nguyên nhân có thể phòng tránh được: suy dinh dưỡng, nhiễm trùng thường, và biến chứng khi sinh. Rồi lại đến HIV/AIDS, hay tử vong vì chiến tranh. OK, hiện nay Congo có khoảng 45000 người chết mỗi tháng vì chiến tranh giành quặng coltan, kim cương và và các loại quặng khác. Cuộc chiến vẫn còn tiếp diễn.
What about Africa's capacity to do something about these problems? Well, here's the number of physicians in Africa. Here's the number of people in higher education. And here -- most shocking to me -- the number of scientific research papers coming out of Africa. It just doesn't exist scientifically. And this was very eloquently argued at TED Africa: that all of the aid that's been given has completely failed to put Africa onto its own two feet.
Vậy châu Phi có khả năng giải quyết những vấn đề này không? Đây là tổng số những nhà vật lý học ở châu Phi. Đây là tổng số dân có trình độ học thức cao. Và bất ngờ nhất đối với tôi là... số lượng nghiên cứu khoa học được thực hiện ở châu Phi Về mặt khoa học, gần như không có nghiên cứu nào. Và điều này đã được tranh luận rất hùng hồn tại TED Châu Phi: tất cả những gói cứu trợ được gửi tới đã hoàn toàn thất bại trong việc giúp châu Phi đứng vững trên chính đôi chân mình.
Well, the transition to democracy in South Africa in 1994 was literally a dream come true for many of us. My parents were both elected to the first parliament, alongside Nelson and Winnie Mandela. They were the only other couple. And in 2001, I took a research leave to visit them. And while I was busy working -- I was working on these colliding worlds, in the day. But I learned that there was a desperate shortage of skills, especially mathematical skills, in industry, in government, in education.
Sự chuyển đổi sang nền dân chủ ở Nam Phi năm 1994 thực sự là một giấc mơ thành hiện thực đối với nhiều người trong chúng ta. Bố mẹ tôi đều được bầu cử vào Quốc hội khóa đầu tiên, cùng với Nelson và Winnie Mandela. Họ là một trong hai cặp đôi duy nhất tiến cử. Vào năm 2001, tôi đã xin nghỉ nghiên cứu một thời gian để về thăm họ. Và hồi đó thì trong khi bận rộn nghiên cứu về việc va chạm của các vũ trụ, tôi nhận ra rằng có một sự thiếu hụt rất lớn về các kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng về toán học trong công nghiệp, chính phủ và giáo dục
The ability to make and test models has become essential, not only to every single area of science today, but also to modern society itself. And if you don't have math, you're not going to enter the modern age. So I had an idea. And the idea was very simple. The idea was to set up an African Institute for Mathematical Sciences, or AIMS. And let's recruit students from the whole of Africa, bring them together with lecturers from all over the world, and we'll try to give them a fantastic education.
Khả năng chế tạo và thử nghiệm mô hình đã trở nên cần thiết, không chỉ đối với mọi lĩnh vực khoa học ngày nay, mà còn cần thiết cho chính xã hội hiện đại này nữa. Và nếu bạn không thông hiểu toán học, bạn sẽ không thể hòa nhập vào thời đại mới. Vậy nên tôi có một ý tưởng này, một ý tưởng rất đơn giản. Ý tưởng là tôi sẽ thành lập một Viện Khoa học Toán học châu Phi, viết tắt là AIMS. Và sẽ tuyển toàn bộ học sinh, sinh viên ở châu Phi, kết nối họ với những giảng viên trên toàn cầu, và ta sẽ cố cung cấp cho họ một nền giáo dục tuyệt vời.
Well, as a Cambridge professor, I had many contacts. And to my astonishment, they backed me 100 percent. They said, "Go and do it, and we'll come and lecture." And I knew it would be amazing fun to bring brilliant students from these countries -- where they don't have any opportunities -- together with the best lecturers in the world -- who I knew would come, because of the interest in Africa -- and put them together and just let the sparks fly. So we bought a derelict hotel near Cape Town. It's an 80-room Art Deco hotel from the 1920s. The area was kind of seedy, so we got an 80-room hotel for 100,000 dollars. It's a beautiful building. We decided we would refurbish it and then put out the word: we're going to start the best math institute in Africa in this hotel.
Với tư cách giáo sư Đại Học Cambridge, tôi quen với rất nhiều người. Và thật bất ngờ là họ ủng hộ tôi 100%. Họ nói rằng: “Cứ làm đi, và chúng tôi sẽ đến Viện giảng dạy.” Và tôi biết sẽ rất thú vị khi đưa các học sinh xuất sắc từ những đất nước này, mang chúng từ nơi mà chúng không có nhiều cơ hội, đến với những giảng viên tốt nhất trên thế giới, những người mà chắc chắn sẽ tham dự vì mối quan tâm đối với châu Phi, kết nối họ với nhau và để họ làm việc ăn ý cùng nhau. Vậy nên chúng tôi đã mua lại một khách sạn bỏ hoang ở gần thị trấn Cape. Đó là khách sạn 80 phòng theo phong cách Deco Nghệ Thuật những năm 1920. Vì khu vực này khá bẩn nên chúng tôi đã mua lại với giá hời 100,000 USD. Đó là một tòa kiến trúc đẹp mắt. Chúng tôi đã quyết định tân trang lại nó và thông báo cho mọi người rằng: Chúng tôi sẽ thành lập Viện Toán học tốt nhất châu Phi.
Well, the new South Africa is a very exciting country. And those of you who haven't been there, you should go. It's very, very interesting what's happening. And we recruited wonderful staff, highly motivated staff. The other thing that's happened, which was good for us, is the Internet. Even though the Internet is very expensive all over Africa, there are Internet cafes everywhere. And bright young Africans are desperate to join the global community, to be successful -- and they're very ambitious. They want to be the next Einstein.
Nam Phi mới là một đất nước rất thú vị. Với những ai chưa đến đó thì bạn nên đến tham quan một lần. Nó thật sự rất, rất thú vị. Và chúng tôi đã tuyển dụng một đội ngũ nhân viên tuyệt vời, đầy động lực. Còn một chuyện giúp nhiều cho công việc, đó là mạng Internet. Dù Internet ở khắp châu Phi rất đắt tiền, vẫn có hàng quán Internet khắp mọi nơi. Và những thanh niên châu Phi sáng dạ mong mỏi hòa nhập vào cộng đồng quốc tế, để đạt được thành công..., và họ rất có khát vọng. Họ muốn trở thành một Einstein tiếp theo.
And so when word came out that AIMS was opening, it spread very quickly via e-mail and our website. And we got lots of applicants. Well, we designed AIMS as a 24-hour learning environment, and it was fantastic to start a university from the beginning. You have to rethink, what is the university for? And that's really exciting. So we designed it to have interactive teaching. No droning on at the chalkboard. We emphasize problem-solving, working in groups, every student discovering and maximizing their own potential and not chasing grades.
Và khi có thông tin rằng AIMS đã bắt đầu mở cửa, tin đó được lan truyền rất nhanh qua e-mail và trang web chúng tôi. Chúng tôi nhận được rất nhiều đơn đăng ký học. Chúng tôi đã tạo nên AIMS như là một môi trường học tập 24 giờ, và thật tuyệt khi thành lập một ngôi trường Đại học từ thưở khai sơ. Bởi vì bạn phải suy xét lại rằng ta xây dựng trường Đại học vì điều gì? Thật sự rất hứng thú. Chúng tôi đã tạo nên một phương pháp giảng dạy có tính tương tác. Không chỉ nhìn tới lui cái bảng đen. Chúng tôi chú tâm vào kỹ năng giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, để cho mỗi học sinh đều tìm thấy và phát huy tối đa tiềm năng của mình chứ không phải chỉ đuổi theo điểm số.
Everyone lives together in this hotel -- lecturers and students -- and it's not surprising at all to find an impromptu tutorial at 1 a.m. The students don't usually leave the computer lab till 2 or 3 a.m. And then they're up again at eight in the morning. Lectures, problem-solving and so on. It's an extraordinary place. We especially emphasize areas of great relevance to Africa's development, because, in those areas, scientists working in Africa will have a competitive advantage. They'll publish, be invited to conferences. They'll do well. They'll have successful careers.
Mọi người sống cùng nhau trong khách sạn - giảng viên lẫn sinh viên... Và cũng không có gì ngạc nhiên khi thấy một vụ phụ đạo tự phát lúc một giờ sáng. Học sinh thường không rời máy tính cho đến 2 hay 3 giờ sáng Và sau đó thức dậy lúc 8 giờ. Bài thuyết trình, giải quyết vấn đề, v.v. Thật đúng là một nơi phi thường. Chúng tôi đặc biệt chú tâm đến các vấn đề liên quan đến sự phát triển của châu Phi Vì ở những mảng ấy, các nhà khoa học làm việc tại châu Phi sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn Họ sẽ công bố bài nghiên cứu, sẽ được mời đến các hội nghị. Họ sẽ thăng tiến và có một sự nghiệp thành công hơn.
And AIMS has done extremely well. Here is a list of last year's graduates, graduated in June, and what they're currently doing -- 48 of them. And where they are is indicated over here. And where they've gone. So these are all postgraduate students. And they've all gone on to master's and Ph.D. degrees in excellent places. Five students can be educated at AIMS for the cost of educating one in the U.S. or Europe. But more important, the pan-African student body is a continual source of strength, pride and commitment to Africa. We illustrate AIMS' progress by coloring in the countries of Africa.
Và AIMS đã thực hiện những điều này rất tốt. Đây là danh sách những sinh viên đã tốt nghiệp vào tháng 6 năm ngoái, và những công việc hiện tại của 48 người này. Và quê nhà của họ được ghi ra ở đây. Và nơi họ tới làm việc. Đây là toàn bộ những sinh viên đã tốt nghiệp. Họ đều đã học lên thạc sỹ, tiến sỹ ở những ngôi trường xuất sắc. Ở Mỹ hay Anh, học phí cho một học sinh bằng với học phí cho năm học sinh ở AIMS Quan trọng hơn cả, từng học sinh châu Phi chính là nguồn tài nguyên vô tận về sức mạnh, niềm tự hào và sự gắn bó đối với châu Phi. Chúng tôi thể hiện sự phát triển của AIMS qua màu sắc của các quốc gia châu Phi.
So here you can see behind this list. When a county is colored yellow, we've received an application; orange, we've accepted an application; and green, a student has graduated. So here is where we were after the first graduation in 2004. And we set ourselves a goal of turning the continent green. So there's 2005, -6, -7, -8. (Applause) We're well on the way to achieving our initial goal.
Bạn có thể thấy phía sau danh sách này. Quốc gia có màu vàng có nghĩa là chúng tôi đã nhận được đơn đăng ký. Màu cam có nghĩa là chúng tôi đã duyệt đơn đăng kí Và màu xanh lá có nghĩa là sinh viên đã tốt nghiệp. Đây là tiến trình của chúng tôi sau đợt tốt nghiệp đầu tiên vào năm 2004. Chúng tôi đặt mục tiêu rằng sẽ phủ xanh toàn bộ lục địa châu Phi. Và đây là tiến trình của năm 2005, 2006, 2007, 2008 Chúng tôi đã đến rất gần mục tiêu ban đầu rồi.
We had some of the students filmed at home before they came to AIMS. And I'll just show you one. Tendai Mugwagwa: My name is Tendai Mugwagwa. I have a Bachelor of Science with an education degree. I will be attending AIMS. My understanding of the course is that it covers quite a lot. You know, from physics to medicine, in particular, epidemiology and also mathematical modeling. Neil Turok: So Tendai came to AIMS and did very well. And I'll let her take it from there.
Có một vài sinh viên đã quay phim sẵn ở nhà trước khi họ đến AIMS. Và tôi sẽ trình chiếu một trong số video đó cho các bạn. Tendai: Tên tôi là Tendai Mugwagwa Tôi có bằng Cử nhân Khoa học ngành Giáo dục. Và tôi sẽ đăng ký vào AIMS. Tôi biết rằng khóa học bao gồm rất nhiều lĩnh vực. Bạn biết đấy, từ vật lý đến y học, cụ thể là dịch tễ học và còn có mô phỏng toán học nữa. Neil: Tendai đã nhập học vào AIMS và đã phát huy rất tốt. Chúng ta chuyển sang cho Tendai giới thiệu tiếp nhé.
TM: My name is Tendai Mugwagwa and I was a student at AIMS in 2003 and 2004. After leaving AIMS, I went on to do a master's in applied mathematics at the University of Cape Town in South Africa. After that, I came to the Netherlands where I'm now doing a Ph.D. in theoretical immunology.
Tendai: Tên tôi là Tendai Mugwagwa Tôi đã từng học tại AIMS vào năm 2003 và 2004. Sau khi tốt nghiệp, tôi tiếp tục học lên thạc sĩ về môn Toán học ứng dụng ở Đại học Cape Town ở Nam Phi. Sau đó, tôi đến Hà Lan, nơi mà tôi đang theo học tiến sĩ về môn Lý thuyết miễn dịch học.
Professor: Tendai is working very independently. She communicates well with the immunologists at the hospital. So all in all I have a very good Ph.D. student from South Africa. So I'm happy she's here.
Giáo sư: Tendai rất tự lập trong việc nghiên cứu. Cô ấy rất thân thiện với các nhà miễn dịch học khác ở bệnh viện. Nói chung chúng tôi đã có một sinh viên học tiến sỹ rất tuyệt vời từ Nam Phi. Tôi mừng vì cô ấy đã đến đây.
NT: Another student in the first year of AIMS was Shehu. And he's shown here with his favorite high school teacher. And then entering university in northern Nigeria. And after AIMS, Shehu wanted to do high-energy physics, and he came to Cambridge. He's about to finish his Ph.D., and he was filmed recently with someone you all know.
Neil: Shehu là một sinh viên năm nhất khác của AIMS. Đây là ảnh của cậu ấy với giáo viên Trung học ưa thích của cậu. Và sau đó cậu nhập học Đại học ở phía Bắc Nigeria. Sau AIMS, Shehu muốn học tiếp về môn Vật lý năng lượng cao nên cậu đã đến Đại học Cambridge. Cậu ấy sắp tốt nghiệp khóa tiến sĩ rồi, và gần đây cậu ta cũng đã quay đoạn phim với một người mà ai cũng biết.
Shehu: And from there we will be able to, hopefully, make better predictions and then we compare it to the graph and also make some predictions.
Shehu: Và từ đó chúng ta mong là có thể đưa ra những dự đoán chính xác hơn, rồi sau đó so sánh nó với biểu đồ và dự đoán kết quả.
Stephen Hawking: That is nice.
Stephen Hawking: Rất tốt.
NT: Here are the current students at AIMS. There are 53 of them from 20 different countries, including 20 women. So now I'm going to get to my TED business. Well, we had a party. This is Africa -- we have good parties in Africa. And last month, they threw a surprise party for me. Here's somebody you've seen already. (Applause) I want to point out a few other exceptional people in this picture. So, we were having a party, as you can see they're completely eclipsing me at this point. This is Ezra. She's from Darfur. She's a physicist, and somehow stays smiling, in spite of everything going on back home. But she wants to continue in physics, and she's doing extremely well. This is Lydia. Lydia is the first ever woman to graduate in mathematics in the Central African Republic. And she's now at AIMS. (Applause)
Neil: Đây là những sinh viên hiện tại của AIMS, gồm 53 người trong đó có 20 người là phụ nữ, đến từ 20 quốc gia khác nhau. Bây giờ tôi sẽ nói đến công việc ở TED của mình nhé. Chúng tôi đã tổ chức liên hoan,... ở châu Phi. Châu Phi rất biết tiệc tùng. Tháng trước, họ tổ chức buổi tiệc bất ngờ dành cho tôi Và đây là những người mà các bạn đã gặp qua rồi. (Vỗ tay) Tôi muốn chỉ ra một vài người đặc biệt khác trong bức ảnh này. Đây là buổi tiệc của chúng tôi, như bạn thấy, trong hình tôi hoàn toàn bị che khuuất. Đây là Ezra đến từ Darfur. Cô ấy là một nhà vật lý học. Cô luôn tươi cười như thế dù cho bất cứ điều gì xảy ra ở quê nhà. Cô ấy muốn theo đuổi ngành Vật lý học, và đã thể hiện bản thân cực kì tốt. Đây là Lydia, cô ấy là người phụ nữ đầu tiên tốt nghiệp ngành Toán học ở Cộng hòa Trung Phi. Và hiện giờ cô ấy đang theo học ở AIMS. (Vỗ tay)
So now let me get to our TED wish. Well, it's not my TED wish; it's our wish, as you've already gathered. And our wish has two parts: one is a dream and the other's a plan. OK. Our TED dream is that the next Einstein will be African. (Applause) In striving for the heights of creative genius, we want to give thousands of people the motivation, the encouragement and the courage to obtain the high-level skills they need to help Africa. Among them will be not only brilliant scientists -- I'm sure of that from what we've seen at AIMS -- they'll also be the African Gates, Brins and Pages of the future.
Bây giờ tôi sẽ nói về mong ước TED của tôi. Cũng không hẳn là của riêng tôi về TED, bạn có thể thấy, là của tất cả mọi người. Mong ước của chúng ta có hai phần: một là ước mơ, hai là kế hoạch. OK. Ước mơ về TED của chúng tôi là tìm được người tiếp nối Einstein ở châu Phi. (Vỗ tay) Thông qua sự nỗ lực đạt đến đỉnh cao thiên tài, chúng tôi muốn truyền cho mọi người động lực, sự động viên và lòng can đảm để đạt được những kỹ năng cần thiết để giúp châu Phi. Trong số họ sẽ không chỉ có những nhà khoa học lỗi lạc... Tôi chắc chắn thế, rút ra từ những gì đã quan sát được ở AIM... Họ cũng sẽ là những Bill Gates, Sergey Brin và Larry Pages của tương lai.
Well, I said we also have a plan. And our plan is quite simple. AIMS is now a proven model. And what we need to do is to replicate it. We want to roll out 15 AIMS centers in the next five years, all over Africa. Each will have a pan-African student body, but specialize in a different area of science. We want to use science to overcome the national and cultural barriers, as it does at AIMS. And we want to add elements to the curriculum. We want to add entrepreneurship and policy skills.
Như tôi đã nói, kế hoạch của chúng tôi khá là đơn giản. Hiện tại, AIMS là một dự án đã được công nhận. Và những gì ta cần làm là nhân rộng nó. Chúng tôi muốn triển khai thêm 15 trung tâm AIMS trong vòng năm năm tới, trên khắp châu Phi. Mỗi trung tâm sẽ có một hội sinh viên châu Phi, chuyên về những lĩnh vực khoa học khác nhau. Chúng tôi muốn dùng khoa học để vượt qua những rào cản về quốc gia và văn hóa. Chúng tôi muốn đưa nhiều yếu tố vào chương trình học hơn. Chúng tôi muốn thêm kỹ năng khởi nghiệp và chính trị.
The expanded AIMS will be a coherent pan-African institution, and its graduates will form a powerful network, working together for peace and progress across the continent. Over the last year, we've been visiting sites in Africa, looking at potential sites for new AIMS centers. And here are the ones we've selected. And each of these centers has a strong local team, each is in a beautiful place, an interesting place, which international lecturers will be happy to visit. And our partners across Africa are extremely enthusiastic about this. Everyone wants an AIMS center in their country.
Mô hình AIMS mở rộng sẽ là một học viện liên kết toàn châu Phi, và những sinh viên đã tốt nghiệp sẽ tạo thành một mạng lưới mạnh mẽ, họ sẽ làm việc cùng với nhau vì sự hòa bình và phát triển của châu lục. Trong năm ngoái, chúng tôi đã đến thăm nhiều nơi ở châu Phi để tìm kiếm những vùng có tiềm năng cho trung tâm AIMS. Và đây là những nơi mà chúng tôi đã chọn. Và mỗi trung tâm đều có một đội ngũ nhân lực địa phương mạnh mẽ, mỗi nơi đều rất xinh đẹp, rất thú vị, các giảng viên quốc tế sẽ rất vui khi được đến đây. Và những đối tác ở châu Phi của chúng tôi đều rất nhiệt tình. Ai cũng muốn có một trung tâm AIMS ở quốc gia của họ.
And last November, the conference of all the African ministers of science and technology, held in Mombasa, called for a comprehensive plan to roll out AIMS. So we have political support right across the continent. It won't be easy. At every site there will be huge challenges. Local scientists must play leading roles and governments must be persuaded to buy in. Conditions are very difficult, but we cannot afford to compromise on those principles which made AIMS work.
Trong tháng 11 vừa rồi, hội nghị các Bộ trưởng về Khoa học và Công nghệ châu Phi được tổ chức ở Mombasa kêu gọi một kế hoạch toàn diện để mở rộng AIMS. Chúng tôi có được sự ủng hộ về chính trị trên khắp lục địa. Nhưng sẽ còn rất nhiều khó khăn. Ở mỗi một khu vực sẽ có rất nhiều thử thách. Những nhà khoa học địa phương phải đóng vai trò tiên phong và ta cần phải thuyết phục được chính phủ. Điều kiện thì rất khó khăn, nhưng chúng tôi đã có thể thỏa hiệp dựa trên nguyên tắc hoạt động của AIMS.
And we summarize them this way: the institutes have got to be relevant, innovative, cost-effective and high quality. Why? Because we want Africa to be rich. Easy to remember the basic rules we need. So, just in ending, let me say the only people who can fix Africa are talented young Africans. By unlocking and nurturing their creative potential, we can create a step change in Africa's future. Over time, they will contribute to African development and to science in ways we can only imagine. Thank you. (Applause)
Chúng ta có thể tóm gọn như thế này: Các học viện phải phù hợp, mới lạ, tiết kiệm chi phí và chất lượng cao. Tại sao? Vì chúng tôi muốn châu Phi trở nên giàu có. Sẽ khá dễ dàng nhớ những nguyên tắc cơ bản mà ta cần. Nói tóm lại, những người duy nhất có thể phát triển được châu Phi chính là những thế hệ thanh niên Châu Phi. Qua việc tìm tòi và nuôi dưỡng những tiềm năng sáng tạo của họ, chúng ta có thể tửng bước thay đổi tương lai của châu Phi. Dần dần, họ sẽ góp phần vào sự phát triển của châu lục và vào nền khoa học đến tầm cao mà ta chỉ có thể tưởng tượng. Cảm ơn. (Vỗ tay)