The things we make have one supreme quality -- they live longer than us. We perish, they survive; we have one life, they have many lives, and in each life they can mean different things. Which means that, while we all have one biography, they have many.
Những thứ chúng ta làm ra có một đặc tính vượt trội -- đó là chúng sống lâu hơn chúng ta. Con người héo tàn, chúng thì tồn tại; con người chỉ có một cuộc đời, chúng có rất nhiều., và trong mỗi một cuộc đời đó chúng có thể mang những ý nghĩa khác nhau. Điều đó có nghĩa rằng, trong khi chúng ta chỉ có một lý lịch, chúng có rất nhiều
I want this morning to talk about the story, the biography -- or rather the biographies -- of one particular object, one remarkable thing. It doesn't, I agree, look very much. It's about the size of a rugby ball. It's made of clay, and it's been fashioned into a cylinder shape, covered with close writing and then baked dry in the sun. And as you can see, it's been knocked about a bit, which is not surprising because it was made two and a half thousand years ago and was dug up in 1879. But today, this thing is, I believe, a major player in the politics of the Middle East. And it's an object with fascinating stories and stories that are by no means over yet.
Tôi muốn trong buổi sáng nay nói về câu chuyện, tiểu sử -- hoặc đúng hơn là rất nhiều tiểu sử -- của một đồ vật cụ thể này, một thứ đặc biệt. Tôi công nhận rằng trông nó không thật sự như vậy. Nó to ngang một quả bóng bầu dục. Nó được làm từ đất sét, và đã được tạo thành hình trụ, được khắc lên những dòng chữ và được nung khô dưới mặt trời. Và như các bạn có thể thấy, nó không còn được nguyên vẹn nữa, không có gì ngạc nhiên cả bởi nó được tạo ra 2500 năm trước rồi được khai quật vào năm 1879. Nhưng ngày nay, tôi tin rằng vật này là một phần quan trọng trong chính trị vùng Trung Đông. Và đó là một đồ vật chứa đựng những câu chuyện thú vị và những câu chuyện vẫn chưa kết thúc cho đến bây giờ.
The story begins in the Iran-Iraq war and that series of events that culminated in the invasion of Iraq by foreign forces, the removal of a despotic ruler and instant regime change. And I want to begin with one episode from that sequence of events that most of you would be very familiar with, Belshazzar's feast -- because we're talking about the Iran-Iraq war of 539 BC. And the parallels between the events of 539 BC and 2003 and in between are startling. What you're looking at is Rembrandt's painting, now in the National Gallery in London, illustrating the text from the prophet Daniel in the Hebrew scriptures. And you all know roughly the story.
Câu chuyện khởi đầu từ cuộc chiến giữa Iran và Iraq và một chuỗi những sự kiện đó lên đến cực điểm ở cuộc xâm lược Iraq bởi những lực lượng nước ngoài, sự lật đổ một nhà cầm quyền chuyên chế và một sự thay đổi chế độ ngay tức khắc. Và tôi muốn bắt đầu với một tình tiết từ những chuỗi sự kiện đó mà hầu hết các bạn đều rất quen thuộc, yến tiệc Belshazar -- bởi vì chúng ta đang nói về chiến tranh Iran-Iraq năm 539 trước công nguyên. Và điểm chung giữa các sự kiện của năm 539 trước Công Nguyên và năm 2003 và khoảng giữa gây sửng sốt. Các bạn đang chiêm ngưỡng bức họa của Rembrandt, hiện được trưng bày ở Phòng tranh Quốc gia ở London, miêu tả một trích đoạn từ nhà tiên tri Daniel trong kinh thánh Do Thái. Và các bạn đều biết đại khái câu chuyện.
Belshazzar, the son of Nebuchadnezzar, Nebuchadnezzar who'd conquered Israel, sacked Jerusalem and captured the people and taken the Jews back to Babylon. Not only the Jews, he'd taken the temple vessels. He'd ransacked, desecrated the temple. And the great gold vessels of the temple in Jerusalem had been taken to Babylon. Belshazzar, his son, decides to have a feast. And in order to make it even more exciting, he added a bit of sacrilege to the rest of the fun, and he brings out the temple vessels. He's already at war with the Iranians, with the king of Persia.
Belshazzar, con trai của Nebuchadnezzar, Nebuchadnezzar người đã chinh phục Israel, đánh bại Jerusalem và bắt giữ người dân và bắt những người Do Thái quay lại Babylon. Không chỉ những người Do Thái, ông còn xâm phạm đến những chiếc bình của thánh đường. Ông lục soát và mạo phạm thánh đường. Và những chiếc bình bằng vàng quý hiếm của thánh điện ở Jerusalem đã được đem đến Babylon. Belshazzar, con trai ông, quyến định mở yến tiệc. Và để tạo không khí hào hứng hơn y xúc phạm thánh thần, và cho đem ra những chiếc bình thánh đường. Y vốn đang gây chiến với người Iran, với vua của vương quốc Ba Tư.
And that night, Daniel tells us, at the height of the festivities a hand appeared and wrote on the wall, "You are weighed in the balance and found wanting, and your kingdom is handed over to the Medes and the Persians." And that very night Cyrus, king of the Persians, entered Babylon and the whole regime of Belshazzar fell. It is, of course, a great moment in the history of the Jewish people. It's a great story. It's story we all know. "The writing on the wall" is part of our everyday language. What happened next was remarkable, and it's where our cylinder enters the story.
Và đêm hôm đó, Daniel cho chúng ta biết, khi lễ hội lên đến cực điểm, một bàn tay xuất hiện và viết lên tường, "Vua đã bị đem lên cán cân và và không hề cân sức, vương quốc ngươi được giao cho người Merde và người Ba Tư." Và chính đêm hôm đó Cyrus, vua Ba Tư, tiến vào Babylon và toàn bộ đế chế của Belshazzar sụp đổ. Đó dĩ nhiên là một khoảng khắc hùng tráng trong lịch sử. của người Do Thái. Đó là một câu chuyện tuyệt vời. Một câu chuyện tất cả chúng ta đều biết. "Chữ viết trên tường" là một phần ngôn ngữ hàng ngày của chúng ta. Việc xảy ra tiếp theo rất đáng chú ý, và đó là lúc hình trụ này xuất hiện trong câu chuyên.
Cyrus, king of the Persians, has entered Babylon without a fight -- the great empire of Babylon, which ran from central southern Iraq to the Mediterranean, falls to Cyrus. And Cyrus makes a declaration. And that is what this cylinder is, the declaration made by the ruler guided by God who had toppled the Iraqi despot and was going to bring freedom to the people. In ringing Babylonian -- it was written in Babylonian -- he says, "I am Cyrus, king of all the universe, the great king, the powerful king, king of Babylon, king of the four quarters of the world." They're not shy of hyperbole as you can see. This is probably the first real press release by a victorious army that we've got. And it's written, as we'll see in due course, by very skilled P.R. consultants. So the hyperbole is not actually surprising.
Cyrus, vua Ba Tư, tiến vào Babylon mà không hề có một trận đánh nào xảy ra -- đế chế Babylon vĩ đại, trải dài từ nam trung Iraq đến Địa Trung Hải, rơi vào tay Cyrus. Và Cyrus làm một bản tuyên ngôn. Và đó chính là hình trụ này, bản tuyên ngôn được tạo bởi vị vua được Chúa dẫn đường người đã lật đổ bạo quân Iraq và đem lại tự do cho nhân dân. Trong tiếng Babylon ngân vang -- bản tuyên ngôn được viết bằng tiếng Babylon -- ông nói, "Ta là Cyrus, vua của cả vũ trụ, vị vua vĩ đại, vị vua đầy quyền lực, vua của Babylon, vua của năm châu bốn biển." Những lời lẽ đó đầy sự ngoa dụ như các bạn có thể thấy. Đây có lẽ là cuộc họp báo thật sự đầu tiên của một đội quân chiến thắng mà chúng ta được biết. Và nó được viết, như chúng ta sẽ thấy sớm thôi, bởi những chuyên gia PR rất khéo léo. Vậy nên phép ngoa dụ kia không có gì ngạc nhiên.
And what is the great king, the powerful king, the king of the four quarters of the world going to do? He goes on to say that, having conquered Babylon, he will at once let all the peoples that the Babylonians -- Nebuchadnezzar and Belshazzar -- have captured and enslaved go free. He'll let them return to their countries. And more important, he will let them all recover the gods, the statues, the temple vessels that had been confiscated. All the peoples that the Babylonians had repressed and removed will go home, and they'll take with them their gods. And they'll be able to restore their altars and to worship their gods in their own way, in their own place. This is the decree, this object is the evidence for the fact that the Jews, after the exile in Babylon, the years they'd spent sitting by the waters of Babylon, weeping when they remembered Jerusalem, those Jews were allowed to go home. They were allowed to return to Jerusalem and to rebuild the temple.
Và vị vua vĩ đại, hùng mạnh, vua của năm châu bốn biển định làm gì? Ngài tiếp tục rằng một khi đã chiếm được Babylon, ngài sẽ lập tức cho tất cả những người mà hai tên Babylon - Nebuchadnezzar và Belshazzar -- đã bắt giữa làm nô lệ được tự do. Ngài sẽ cho họ trở về cố quốc. Và quan trọng hơn, Ngài sẽ cho họ giành lại các vị thần, tượng, bình ở thánh đường, đã bị tịch thu. Những người đã bị dân Babylon đàn áp và trục xuất sẽ hồi hương, cùng với các vị thần của mình. Họ sẽ được phục hồi những bệ thờ và được phép thờ thần linh theo cách của riêng mình, tại nơi họ sống. Đây là chiếu chỉ, mà đồ vật này là bằng chứng của việc những người Do Thái, sau khi bị đày ải ở Babylon, những năm tháng họ ngồi bên dòng sông ở Babylon, khóc than khi nhớ đến Jerusalem, những người Do Thái đó đã được trở về nhà. Họ được phép trở lại Jerusalem và xây dựng lại thánh đường.
It's a central document in Jewish history. And the Book of Chronicles, the Book of Ezra in the Hebrew scriptures reported in ringing terms. This is the Jewish version of the same story. "Thus said Cyrus, king of Persia, 'All the kingdoms of the earth have the Lord God of heaven given thee, and he has charged me to build him a house in Jerusalem. Who is there among you of his people? The Lord God be with him, and let him go up.'" "Go up" -- aaleh. The central element, still, of the notion of return, a central part of the life of Judaism. As you all know, that return from exile, the second temple, reshaped Judaism. And that change, that great historic moment, was made possible by Cyrus, the king of Persia, reported for us in Hebrew in scripture and in Babylonian in clay.
Đó là một tài liệu trung tâm trong lịch sử Do Thái. Và Kí sử biên niên, sách Ezra trong Kinh Thánh Cựu Ước đều thuật lại với ngôn từ ngân vang. Đây là phiên bản Do Thái của cùng một câu chuyên. "Cyrus, đại đế Ba Tư đã nói, 'Tất cả các vương quốc trên Trái Đất này là do Thánh Chúa của thiên đàng ban tặng ngươi, và ngài lệnh cho ta xây cho ngài một ngôi nhà ở Jerusalem. Đó là ai trong số những con người này? Chúa hãy đi cùng người đó, và để hắn đứng lên." "đứng lên" -- aaleh. Yếu tố trung tâm vẫn là về sự trở về, một phần chủ đạo trong sự sinh tồn của đạo Do Thái. Như các bạn đều biết, hành trình trở về từ kiếp tha hương, thánh đường thứ hai, đã viết lại đạo Do thái. Và sự thay đổi đó, thời điểm lịch sử vĩ đại ấy, đã được hiện thực hóa bởi Cyrus, vị vua Ba Tư, được thuật lại cho chúng ta qua ngôn ngữ Do Thái trong Kinh Thánh và ngôn ngữ Babylon trên đất sét.
Two great texts, what about the politics? What was going on was the fundamental shift in Middle Eastern history. The empire of Iran, the Medes and the Persians, united under Cyrus, became the first great world empire. Cyrus begins in the 530s BC. And by the time of his son Darius, the whole of the eastern Mediterranean is under Persian control. This empire is, in fact, the Middle East as we now know it, and it's what shapes the Middle East as we now know it. It was the largest empire the world had known until then. Much more important, it was the first multicultural, multifaith state on a huge scale. And it had to be run in a quite new way. It had to be run in different languages. The fact that this decree is in Babylonian says one thing. And it had to recognize their different habits, different peoples, different religions, different faiths. All of those are respected by Cyrus.
Hai văn bản quan trọng, còn chính trị thì sao? Cái đã diễn ra là sự thay đổi cơ bản trong lịch sử Trung Đông. Đế chế Iran, bao gồm người Media và người Ba Tư, được thống nhất dưới chân Cyrus, trở thành đế chế vĩ đại đầu tiên trên thế giới. Cyrus bắt đầu cai trị vào những năm 530 trước Công Nguyên, và trước thời đại của con trai ông Darius, toàn bộ vùng phía đông Địa Trung Hải đã nằm dưới quyền của Ba Tư. Đế chế này, trên thực tế, là toàn bộ Trung Đông như chúng ta biết ngày nay, và chính nó đã hình thành Trung Đông như ta đã biết. Đó là đế chế lớn nhất mà thế giới được biết khi đó, Quan trọng hơn, đó là một quốc gia đa văn hóa, đa tín ngưỡng đầu tiên trên một quy mô rộng. Và nó được điều hành theo một cách hoàn toàn mới. Đất nước sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Việc bản tuyên ngôn được viết bằng tiếng Babylon nói lên một điều. Bản tuyên ngôn phải công nhận tập quán, con người, tôn giáo, tín ngưỡng khác nhau. Tất cả những điều đó được Cyrus tôn trọng.
Cyrus sets up a model of how you run a great multinational, multifaith, multicultural society. And the result of that was an empire that included the areas you see on the screen, and which survived for 200 years of stability until it was shattered by Alexander. It left a dream of the Middle East as a unit, and a unit where people of different faiths could live together. The Greek invasions ended that. And of course, Alexander couldn't sustain a government and it fragmented. But what Cyrus represented remained absolutely central.
Cyrus xây dựng một mô hình chỉ cho ta cách điều hành một xã hội đa dân tộc, đa tín ngưỡng, đa văn hóa. Và kết quả là một đế chế bao gồm tất cả những vùng các bạn nhìn thấy trên màn hình, đã trường tồn suốt 200 năm cho đến khi nó bị Alexander làm tan vỡ. Nó để lại một giấc mơ về Trung Đông như một khối thống nhất, một khối mà những con người với tín ngưỡng khác nhau có thể cùng sinh sống. Những cuộc xâm lăng của người Hi Lạp đã chấm dứt điều đó. Và tất nhiên, Alexander không thể duy trì chính quyền và nó đã tan rã thành nhiều mảnh. Nhưng điều mà Cyrus tượng trưng vẫn là một vấn đề trọng tâm tuyệt đối.
The Greek historian Xenophon wrote his book "Cyropaedia" promoting Cyrus as the great ruler. And throughout European culture afterward, Cyrus remained the model. This is a 16th century image to show you how widespread his veneration actually was. And Xenophon's book on Cyrus on how you ran a diverse society was one of the great textbooks that inspired the Founding Fathers of the American Revolution. Jefferson was a great admirer -- the ideals of Cyrus obviously speaking to those 18th century ideals of how you create religious tolerance in a new state.
Nhà sử học Hi Lạp Xenophon viết cuốn sách "Dạy về Cyrus" tôn vinh ông như một vị vua vĩ đại. Và xuyên suốt văn hóa châu Âu về sau, Cyrus tiếp tục là một hình mẫu. Đây là bức ảnh từ thế kỷ XVI cho ta thấy sự tôn kính đối với ông lan rộng như thế nào. Và sách của Xenophon về Cyrus chỉ cho ta cách điều hành một xã hội đa dạng là một trong những sách giáo khoa hay nhất đã ảnh hưởng các vị cha đẻ của cuộc cách mạng Hoa Kỳ. Jefferson là một người hâm mộ nhiệt tình những tư tưởng của Cyrus đã nói với những tư tưởng của thế kỷ XVIII về cách xây dựng sự khoan dung tôn giáo trong một nhà nước mới.
Meanwhile, back in Babylon, things had not been going well. After Alexander, the other empires, Babylon declines, falls into ruins, and all the traces of the great Babylonian empire are lost -- until 1879 when the cylinder is discovered by a British Museum exhibition digging in Babylon. And it enters now another story. It enters that great debate in the middle of the 19th century: Are the scriptures reliable? Can we trust them? We only knew about the return of the Jews and the decree of Cyrus from the Hebrew scriptures. No other evidence. Suddenly, this appeared. And great excitement to a world where those who believed in the scriptures had had their faith in creation shaken by evolution, by geology, here was evidence that the scriptures were historically true. It's a great 19th century moment.
Trong khi đó, quay trở lại Babylon, mọi sự không diễn ra tốt đẹp. Sau Alexander, Babylon suy vong, những đế chế khác trở thành tàn tích, và tất cả những vết tích của một đế chế Empire giàu mạnh biến mất -- cho đến năm 1879 khi vật hình trụ được phát hiện bởi một cuộc khai quật triển lãm tại Bảo tàng Anh tập trung về Babylon. Và nó bắt đầu một câu chuyện khác. Nó bắt đầu một cuộc tranh luận sôi nổi giữa thế kỷ XIX: Những lời của Kinh Thánh liệu có đáng tin? Chúng ta có thể tin chúng được không? Chúng ta chỉ biết về sự hồi hương của những người Do Thái và bản tuyên ngôn của Cyrus từ những lời trong Kinh Thánh Cựu Ước. Không một bằng chứng nào khác. Đột nhiên vật này xuất hiện. Và sự phấn khích đến với một thế giới mà những người tin vào Kinh Thánh đã bị lung lay niềm tin vào sự hình thành trật tự thế giới bởi thuyết tiến hoa, bởi địa chất học, đây là bằng chứng rằng những lời Kinh Thánh là chính xác về lịch sử. Đó là một khoảnh khác tuyệt vời của thế kỷ XIX.
But -- and this, of course, is where it becomes complicated -- the facts were true, hurrah for archeology, but the interpretation was rather more complicated. Because the cylinder account and the Hebrew Bible account differ in one key respect. The Babylonian cylinder is written by the priests of the great god of Bablyon, Marduk. And, not surprisingly, they tell you that all this was done by Marduk. "Marduk, we hold, called Cyrus by his name." Marduk takes Cyrus by the hand, calls him to shepherd his people and gives him the rule of Babylon. Marduk tells Cyrus that he will do these great, generous things of setting the people free. And this is why we should all be grateful to and worship Marduk.
Nhưng - và đây tất nhiên là khi sự việc trở nên phức tạp -- Sự kiện là xác thực, hoan hô khảo cổ học, nhưng sự diễn giải phức tạp hơn. Bởi vì văn bản trên vật hình trụ và trong Kinh Thánh Cựu Ước khác nhau ở một điểm mấu chốt. Vật hình trụ của người Babylon được viết bởi các thầy tế của vị thần tôn kính của người Babylon, Marduk. Và, không ngạc nhiên gì, họ cho ta biết tất cả những sự kiện kia được thực hiện bởi Marduk. "Marduk, như chúng ta biết, gọi Cyrus bằng tên." Marduk cầm tay Cyrus, kêu gọi ông lãnh đạo người của mình và đưa ông luật lệ Babylon. Marduk nói với Cyrus rằng ông sẽ làm những việc vĩ đại và cao cả là giải phóng dân tộc. Và đây là lý do tại sao chúng ta cần biết ơn và thờ phụng Marduk.
The Hebrew writers in the Old Testament, you will not be surprised to learn, take a rather different view of this. For them, of course, it can't possibly by Marduk that made all this happen. It can only be Jehovah. And so in Isaiah, we have the wonderful texts giving all the credit of this, not to Marduk but to the Lord God of Israel -- the Lord God of Israel who also called Cyrus by name, also takes Cyrus by the hand and talks of him shepherding his people. It's a remarkable example of two different priestly appropriations of the same event, two different religious takeovers of a political fact.
Các tác giả Do Thái trong Kinh Cựu Ước bạn sẽ không ngạc nhiên khi biết rằng, họ có một quan điểm khác về sự việc này. Đối với họ, tất nhiên, không thể là Marduk đã tạo ra sự kiện đó. Chỉ có thể là Jehovah. Và thế là trong Isaiah, chúng ta có những đoạn viết kì lạ ghi nhận công lao không phải của Marduk mà là của Thánh Chúa của Israel -- vị Thánh Chúa của Israel cũng gọi Cyrus bằng tên, cũng cầm tay Cyrus và kêu gọi ông dẫn dắt dân tộc mình. Đó là một ví dụ xuất sắc về hai cách chiếm hữu của thầy tu tế cùng một sự kiện, hai cách diễn giải tôn giáo khác nhau của cùng một sự kiện chính trị.
God, we know, is usually on the side of the big battalions. The question is, which god was it? And the debate unsettles everybody in the 19th century to realize that the Hebrew scriptures are part of a much wider world of religion. And it's quite clear the cylinder is older than the text of Isaiah, and yet, Jehovah is speaking in words very similar to those used by Marduk. And there's a slight sense that Isaiah knows this, because he says, this is God speaking, of course, "I have called thee by thy name though thou hast not known me." I think it's recognized that Cyrus doesn't realize that he's acting under orders from Jehovah. And equally, he'd have been surprised that he was acting under orders from Marduk. Because interestingly, of course, Cyrus is a good Iranian with a totally different set of gods who are not mentioned in any of these texts.
Chúa, như chúng ta biết, thường về phe những đạo quân lớn. Câu hỏi là, đó là vị chúa nào? Và cuộc tranh luận làm bối rối người thế kỷ XIX khi họ nhận ra rằng Kinh Cựu Ước là một phần của một thế giới tôn giáo mênh mông hơn nhiều. Và rất rõ ràng rằng vật hình trụ này có lâu đời hơn đoạn trích Isaiah, và còn nữa, Jehovah nói với những lời lẽ rất giống với ngôn từ của Marduk. Và về một mặt nào đó thì Isaiah biết điều này, bởi vì ông đã nói, đây tất nhiên là lời Chúa nói, rằng "Ta đã gọi ngươi bằng tên mặc dù ngươi không biết ta." Tôi nghĩ chúng ta có thể ghi nhận rằng Cyrus không nhận ra ông đang hành động từ mệnh lệnh của Jehovah. Và ông chắc hẳn cũng sẽ ngạc nhiên không kém khi biết mình hành động từ mệnh lệnh của Marduk. Bởi vì một điều thú vị tất nhiên, Cyrus là một người Iran mẫu mực với một hệ thống thần linh hoàn toàn khác không được nhắc đến trong bất kỳ văn bản nào.
(Laughter)
(Tràng cười)
That's 1879. 40 years on and we're in 1917, and the cylinder enters a different world. This time, the real politics of the contemporary world -- the year of the Balfour Declaration, the year when the new imperial power in the Middle East, Britain, decides that it will declare a Jewish national home, it will allow the Jews to return. And the response to this by the Jewish population in Eastern Europe is rhapsodic. And across Eastern Europe, Jews display pictures of Cyrus and of George V side by side -- the two great rulers who have allowed the return to Jerusalem. And the Cyrus cylinder comes back into public view and the text of this as a demonstration of why what is going to happen after the war is over in 1918 is part of a divine plan. You all know what happened. The state of Israel is setup, and 50 years later, in the late 60s, it's clear that Britain's role as the imperial power is over. And another story of the cylinder begins.
Đó là năm 1879. 40 năm trôi qua và chúng ta đang ở năm 1917, và vật hình trụ đến một thế giới khác. Lần này, chính trị thật sự của thế giới đương đại -- năm của Tuyên ngôn Balfour, năm mà nước Anh, thế lực đế quốc mới ở Trung Đông, quyết định công bố một ngôi nhà Do thái, đó là nơi người Do Thái trở về. và phản ứng của cộng đồng Do Thái tại Đông Âu về vấn đề này rất khoa trương. Và xuyên khắp Đông Âu, người Do Thái trưng bày những bức tranh của Cyrus và của vua George đệ ngũ bên cạnh nhau -- hai vị vua vĩ đại đã cho phép sự hồi hương về Jerusalem. Và hình trụ Cyrus lại xuất hiện trong suy nghĩ của công chúng và văn bản của nó như một minh chứng tại sao điều sẽ xảy ra sau khi chiến tranh kết thúc năm 1918 là một phần của kế hoạch thần thánh. Các bạn đều biết điều gì đã xảy ra. Nhà nước Israel được thành lập, và 50 năm sau, vào những năm 60s, có một điều dễ nhận thấy là vai trò của Anh như một thế lực đế quốc đã qua rồi. Và một câu chuyện khác của vật hình trụ này bắt đầu.
The region, the U.K. and the U.S. decide, has to be kept safe from communism, and the superpower that will be created to do this would be Iran, the Shah. And so the Shah invents an Iranian history, or a return to Iranian history, that puts him in the center of a great tradition and produces coins showing himself with the Cyrus cylinder. When he has his great celebrations in Persepolis, he summons the cylinder and the cylinder is lent by the British Museum, goes to Tehran, and is part of those great celebrations of the Pahlavi dynasty. Cyrus cylinder: guarantor of the Shah.
Anh và Mỹ quyết định rằng khu vực đó cần phải được cách li khỏi chủ nghĩa Cộng Sản, và siêu cường được tạo ra để làm việc này là Iran của vua Shah. Và thế là vua Shah sáng tác ra một lịch sử Iran, hay là sự trở về lịch sử Iran, đặt ông vào vị trung tâm của một truyền thống cao quý và sản xuất những đồng tiền in hình ông cùng với vật hình trụ Cyrus. Khi ông tổ chức lễ ăn mừng ở Persepolis, ông triệu tập vật hình trụ nó được bảo tàng Anh cho mượn, chuyển đến Tehran, và là một phần của những lễ ăn mừng của triều đại Pahlavi. Hình trụ Cyrus: vật đảm bảo của vua Shah.
10 years later, another story: Iranian Revolution, 1979. Islamic revolution, no more Cyrus; we're not interested in that history, we're interested in Islamic Iran -- until Iraq, the new superpower that we've all decided should be in the region, attacks. Then another Iran-Iraq war. And it becomes critical for the Iranians to remember their great past, their great past when they fought Iraq and won. It becomes critical to find a symbol that will pull together all Iranians -- Muslims and non-Muslims, Christians, Zoroastrians, Jews living in Iran, people who are devout, not devout. And the obvious emblem is Cyrus.
10 năm sau, một câu chuyện khác: Cách mạng Iran năm 1979. Cách mạng Hồi giáo, không còn Cyrus nữa; chúng ta không quan tâm đến giai đoạn lịch sử đó nữa, chúng ta quan tâm đến đất nước Hồi giáo Iran -- cho đến khi Irraq, một siêu cường mới mà chúng ta quyến định là phải thuộc về khu vực này, tấn công Iran. Chiến tranh Iran-Iraq nổ ra. Và người Iran thấy cần thiết phải ghi nhớ quá khứ hào hùng của họ, quá khứ vinh quang khi họ đánh nhau với Iraq và giành thắng lợi. Đó là thời điểm quyết đinh cần tìm một biểu tượng để đoàn kết tất cả những người Iran -- những người Hồi giáo và phi Hồi giáo, Thiên chúa giáo, Hỏa giáo, Do Thái những người mộ đạo và không mộ đạo. Và biểu tượng hiển nhiên nhất là Cyrus.
So when the British Museum and Tehran National Musuem cooperate and work together, as we've been doing, the Iranians ask for one thing only as a loan. It's the only object they want. They want to borrow the Cyrus cylinder. And last year, the Cyrus cylinder went to Tehran for the second time. It's shown being presented here, put into its case by the director of the National Museum of Tehran, one of the many women in Iran in very senior positions, Mrs. Ardakani. It was a huge event. This is the other side of that same picture. It's seen in Tehran by between one and two million people in the space of a few months. This is beyond any blockbuster exhibition in the West. And it's the subject of a huge debate about what this cylinder means, what Cyrus means, but above all, Cyrus as articulated through this cylinder -- Cyrus as the defender of the homeland, the champion, of course, of Iranian identity and of the Iranian peoples, tolerant of all faiths. And in the current Iran, Zoroastrians and Christians have guaranteed places in the Iranian parliament, something to be very, very proud of.
Vì thế khi bảo tàng Anh và bảo tàng quốc gia Tehran hợp tác và làm việc chung, như chúng tôi vẫn đang làm, người Iran yêu cầu một thứ duy nhất để mượn. Đó là vật duy nhất họ muốn. Họ muốn mượn hình trụ Cyrus. Và năm ngoái, hình trụ Cyrus đến Tehran lần thứ hai. Nó được trưng bày ở đó, trong một cái hộp bởi giám đốc bảo tàng quốc gia Iran, một trong rất nhiều phụ nữ Iran giữ trọng trách cấp cao, bà Ardakani. Đó là một sự kiện lớn. Đây là mặt khác của cùng một tấm ảnh. Tại Tehran nó được chiêm ngưỡng bởi một đến hai triệu người trong vòng vài tháng. Sự kiện này vượt quá bất kì cuộc triển lãm ăn khách nào ở phương Tây. Và đó là chủ đề của một cuộc tranh luận lớn về ý nghĩa của hình trụ, ý nghĩa của Cyrus, nhưng trên tất cả, Cyrus được tôn vinh qua vật hình trụ này -- Cyrus người bảo hộ của đất nước, tất nhiên, nhà vô địch của cái hồn Iran, và của tất cả người dân Iran, khoan dung với mọi tín ngưỡng. Và ở Iran hiện nay, Hỏa giáo và Thiên chúa giáo có vị trí đảm bảo trong quốc hội Iran, một điều rất đáng tự hào.
To see this object in Tehran, thousands of Jews living in Iran came to Tehran to see it. It became a great emblem, a great subject of debate about what Iran is at home and abroad. Is Iran still to be the defender of the oppressed? Will Iran set free the people that the tyrants have enslaved and expropriated? This is heady national rhetoric, and it was all put together in a great pageant launching the return. Here you see this out-sized Cyrus cylinder on the stage with great figures from Iranian history gathering to take their place in the heritage of Iran. It was a narrative presented by the president himself.
Để được chiêm ngưỡng vật này tại Tehran, hàng nghìn người Do Thái sống ở Iran đã đến Tehran. Nó trở thành một biểu tượng vĩ đại, một chủ đề tranh luận thú vị về giá trị của Iran tại bản xứ và ở nước ngoài. Liệu Iran có còn là người che chở cho những kẻ bị áp bức? Liệu Iran có giải phóng cho những con người đã bị các tên bạo chúa bắt làm nô lệ và chiếm đoạt? Đây là một câu hỏi đau đầu về vận mệnh quốc gia, và nó được đặt ra tại một lễ rước trọng đại chào mừng sự hồi hương. Các bạn đang nhìn thấy vật hình trụ Cyrus ngọa cỡ này trên sân khấu với những vĩ nhân của lịch sử Iran tập hợp lại để đảm nhận vị trí riêng trong di sản của Iran. Đó là một chuyện kể bởi chính tổng thống.
And for me, to take this object to Iran, to be allowed to take this object to Iran was to be allowed to be part of an extraordinary debate led at the highest levels about what Iran is, what different Irans there are and how the different histories of Iran might shape the world today. It's a debate that's still continuing, and it will continue to rumble, because this object is one of the great declarations of a human aspiration. It stands with the American constitution. It certainly says far more about real freedoms than Magna Carta. It is a document that can mean so many things, for Iran and for the region.
Và đối với tôi, việc đem đồ vật này đến Iran, được cho phép đem nó đến Iran nghĩa là được phép trở thành một phần của một cuộc tranh luận tuyệt vời ở trình độ uyên thâm nhất về câu hỏi: Iran là gì, có những Iran khác nhau không và những lịch sử Iran khác nhau đã ảnh hưởng thế giới ngày nay như thế nào. Đó là một cuộc tranh luận chưa có hồi kết, và nó sẽ tiếp tục sục sôi, bởi vì vật này là một trong những tuyên ngôn vĩ đại của khát vọng con người. Nó ngang hàng với hiến pháp Hoa Kì. Nó chắc chắn chứa đựng nhiều điều về tự do thực sự hơn hiến chương Magna Carta. Đó là một tài liệu mang nhiều ý nghĩa, đối với Iran và khu vực.
A replica of this is at the United Nations. In New York this autumn, it will be present when the great debates about the future of the Middle East take place. And I want to finish by asking you what the next story will be in which this object figures. It will appear, certainly, in many more Middle Eastern stories. And what story of the Middle East, what story of the world, do you want to see reflecting what is said, what is expressed in this cylinder? The right of peoples to live together in the same state, worshiping differently, freely -- a Middle East, a world, in which religion is not the subject of division or of debate.
Một bản sao của vật này đang nằm ở Liên Hợp Quốc. Mùa thu này tại New York, nó sẽ được trưng bày khi những cuộc tranh luận lớn về tương lai của Trung Đông diễn ra. Và tôi muốn kết thúc bằng cách hỏi các bạn câu chuyện tiếp theo mà vật này miêu tả sẽ là gì. Chắc chắn là nó sẽ còn xuất hiện trong nhiều câu chuyện về Trung Đông nữa. Và câu chuyện nào về Trung Đông, câu chuyện nào về thế giới các bạn muốn thấy phản ánh những điều được ghi lại trên vật hình trụ này? Quyền của con người được sống cùng nhau trên cùng một lãnh thổ, tôn thờ tự do những thứ khác nhau -- một Trung Đông, một thế giới, trong đó tôn giáo không phải là chủ đề của sự chia rẽ hoặc tranh cãi.
In the world of the Middle East at the moment, the debates are, as you know, shrill. But I think it's possible that the most powerful and the wisest voice of all of them may well be the voice of this mute thing, the Cyrus cylinder.
Trong thế giới Trung Đông hiện nay, những cuộc tranh luận, như các bạn biết, thật điếc tai. Nhưng tôi nghĩ có thể tiếng nói quyền lực và uyên bác nhất trong số đó lại chính là tiếng nói của vật vô tri vô giác này, hình trụ Cyrus.
Thank you.
Cảm ơn.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay tán thưởng)