Chci vám povídat o tom, jaká budoucnost čeká peníze. Začnu příběhem ze začátku 20. století. Je o lidech zvaných Yapové, kteří žijí v Mikronésii. Yapové jsou zajímaví tím, že mají pozoruhodnou formu peněz. Používají vápencové disky zvané kameny Rai. Yapové ovšem nenosí tyhle kameny po kapsách ani je nesměňují, jak to my děláme s mincemi, protože kameny Rai nejsou žádné drobečky. Ten největší váží kolem čtyř tun a má průměr čtyři metry. Yapové nicméně vedou v patrnosti, kdo vlastní jakou část kterého kamene.
I want to tell you about the future of money. Let's start with a story about this culture that lived in Micronesia in the early 1900s, called the Yap. Now, I want to tell you about the Yap because their form of money is really interesting. They use these limestone discs called Rai stones. Now, the Yap don't actually move these Rai stones around or exchange them the way we do with our coins, because Rai stones can get to be pretty massive. The largest is about four tons and 12 feet across. So the Yap just keep track of who owns part of what stone.
Jednou vezla skupinka námořníků jeden takový kámen přes moře. Jenže se něco zvrtlo a ten kámen skončil v moři. Námořníci se vrátili na svůj ostrov a všem řekli, co se stalo. A ostatní usoudili, že ti námořníci ten kámen jednou měli, tak se s ním pořád počítá. Proč ne? I když ležel na dně moře, byl pořád součástí jejich ekonomiky.
There's a story about these sailors that were transporting a stone across the ocean when they ran into some trouble and the stone actually fell in. The sailors got back to the main island and they told everyone what had happened. And everyone decided that, actually, yes, the sailors had the stone and -- why not? -- it still counted. Even though it was at the bottom of the ocean, it was still part of the Yap economy.
Jistě, Yapové jsou jen malé společenství a stalo se to před sto lety, ale Yapové platí těmito kameny dodnes. Podobné věci se dějí i v západním světě.
You might think that this was just a small culture a hundred years ago. But things like this happen in the Western world as well, and the Yap actually still use a form of these stones.
Francouzská národní banka chtěla v roce 1932 po USA, aby směnily dolarovou hodnotu jejích akcií za zlato. Jenže by nebylo praktické všechno to zlato převézt do Evropy. A tak jen někdo zašel na místo, kde bylo to zlato uložené, a dal na něj cedulku, že odteď je to majetek Francie. Všichni souhlasili, že to zlato patří Francii. Byl to stejný princip jako s kameny Rai.
In 1932, the Bank of France asked the United States to convert their holdings from dollars into gold. But it was too inconvenient to think about actually shipping all of that gold over to Europe. So instead, someone went to where that gold was being stored and they just labeled it as belonging to France now. And everyone agreed that France owned the gold. It's just like those Rai stones.
Říkám to, abych ukázala, že hodnota dolaru nebo kamene nebo mince není nic automaticky daného. Věci získávají hodnotu díky tomu, že jsme se na tom všichni shodli. Bez našeho rozhodnutí by tu hodnotu neměly. Peníze existují jen díky směnám a transakcím, které mezi sebou uskutečňujeme. Peníze nejsou nic objektivního. Jsou součástí našeho kolektivního příběhu o hodnotách věcí. Jsou kolektivní fikcí. A je to velice mocný koncept.
The point I want to make with these two examples is that there's nothing inherently valuable about a dollar or a stone or a coin. The only reason these things have any value is because we've all decided they should. And because we've decided that, they do. Money is about the exchanges and the transactions that we have with each other. Money isn't anything objective. It's about a collective story that we tell each other about value. A collective fiction. And that's a really powerful concept.
Zhruba před dvaceti lety jsme začali používat digitální peníze. Svoji výplatu dostávám na účet, za nájem platím převodem a daně platím on-line a každý měsíc se mi z výplaty odečítá malá částka, která jde na podílové fondy mého penzijního spoření. Každý z těch přesunů není ničím jiným než změnou pár nul a jedniček v počítačích. Nejde o směnu něčeho hmotného, jako je kámen nebo mince. Díky digitálním penězům můžu během pár sekund zaplatit komukoliv na světě.
In the past two decades, we've begun to use digital money. So I get paid via direct deposit, I pay my rent via bank transfer, I pay my taxes online. And every month, a small amount of money is deducted from my paycheck and invested in mutual funds in my retirement account. All of these interactions are literally just changing 1's and 0's on computers. There's not even anything physical, like a stone or a coin. Digital money makes it so that I can pay someone around the world in seconds.
Funguje to díky tomu, že velké instituce nesou zodpovědnost za každou jedničku a nulu, která se v počítači změní. Když něco nefunguje, bývá to chyba těch velkých institucí. To ony by měly řešit problémy. Často je ale neřeší. Na mnoha místech systému to drhne. Jak dlouho trvalo americkým poskytovatelům kreditních karet, než zavedly čipy a PIN? Půlka mých kreditních karet v Evropě pořád ještě nefunguje. To je zádrhel. Převod peněz do zahraničí a do jiné měny je hrozně drahý. Další zádrhel. Během několika minut můžete rozjet internetové podnikání v Indii, ale už hůř si obstaráte půjčku a dostanete zaplaceno. Další zádrhel. Náš přístup k digitálním penězům a naši možnost s nimi volně nakládat omezují dohlížitelé zvaní „gatekeepeři“. Systém má řadu omezení, která ho zpomalují.
Now when this works, it's because there are large institutions underwriting every 1 or 0 that changes on a computer. And when it doesn't, it's often the fault of those large institutions. Or at least, it's up to them to fix the problem. And a lot of times, they don't. There's a lot of friction in the system. How long did it take the US credit card companies to implement chip and pin? Half my credit cards still don't work in Europe. That's friction. Transferring money across borders and across currencies is really expensive: friction. An entrepreneur in India can set up an online business in minutes, but it's hard for her to get loans and to get paid: friction. Our access to digital money and our ability to freely transact is being held captive by these gatekeepers. And there's a lot of impediments in the system slowing things down.
Digitální peníze totiž vlastně nejsou moje. Jsou to záznamy v databázích, jejichž majitelem je banka, firma spravující kreditní karty nebo investice. A tyhle společnosti mají právo veta. Když obchoduji přes PayPal a PayPal mě nedopatřením označí za podvodníka, tak mám utrum. Zmrazí mi účet a nedostanu zaplaceno.
That's because digital money isn't really mine, it's entries in databases that belong to my bank, my credit card company or my investment firm. And these companies have the right to say "no." If I'm a PayPal merchant and PayPal wrongly flags me for fraud, that's it. My account gets frozen, and I can't get paid.
Gatekeepeři brzdí proces inovací. Kolik z vás si dává fotky na Facebook, na účet u Googlu nebo na Instagram? Moje fotky jsou všude. Mám je v telefonu, v notebooku, ve svém starém telefonu, na Dropboxu. Jsou na všemožných webových stránkách a službách. Jenže tyhle služby nejsou kompatibilní. Nedokážou spolupracovat. Výsledkem je, že mám ve fotkách pěkný binec.
These institutions are standing in the way of innovation. How many of you use Facebook photos, Google Photos, Instagram? My photos are everywhere. They are on my phone, they're on my laptop, they're on my old phone, they're in Dropbox. They're on all these different websites and services. And most of these services don't work together. They don't inter-operate. And as a result, my photo library is a mess.
To samé se děje, když na zásoby peněz dohlížejí instituce. Řada těchto služeb nedokáže spolupracovat, což omezuje naše platební možnosti a zvyšuje náklady na provedení transakce. Zatím jsme zažili dvě fáze používání peněz. V analogovém světě jsme si museli vystačit s fyzickými objekty a peníze obíhaly určitou rychlostí, rychlostí závislou na lidech. V digitálním světě se peníze mohou dostat mnohem dál a mnohem rychleji, ale jsme vydáni na milost gatekeeperům. Rychlost oběhu peněz je omezena rychlostí bank.
The same thing happens when institutions control the money supply. A lot of these services don't inter-operate, and as a result, this blocks what we can do with payment. And it makes transaction costs go up. So far, we've been through two phases of money. In an analog world, we had to deal with these physical objects, and money moved at a certain speed -- the speed of humans. In a digital world, money can reach much farther and is much faster, but we're at the mercy of these gatekeeper institutions. Money only moves at the speed of banks.
Brzy však vstoupíme do další fáze užívání peněz. Peníze budou v budoucnu programovatelné. Když skloubíme software a měnu, peníze přestanou být statickými jednotkami určujícími hodnotu a bezpečnost transakcí už nebudou muset hlídat instituce. V programovatelném světě můžeme z oběhu vyškrtnout jak lidi, tak instituce. Až k tomu dojde, už nám nebude připadat, že provádíme transakce. Peníze budou řízeny programy a jejich pohyb bude probíhat bezpečně a bez rizika.
We're about to enter a new phase of money. The future of money is programmable. When we combine software and currency, money becomes more than just a static unit of value, and we don't have to rely on institutions for security. In a programmable world, we remove humans and institutions from the loop. And when this happens, we won't even feel like we're transacting anymore. Money will be directed by software, and it will just safely and securely flow.
Prvním krokem v tomto procesu je takzvaná kryptoměna. Kryptoměna jsou digitální peníze, na které nedohlíží žádná vláda ani banka. Jsou to peníze navržené pro svět, kde se nepočítá s prostředníky. Nejčastěji se můžete setkat s Bitcoinem, ale kryptoměn jsou celé stovky. Například Ethereum, Litecoin, Stellar, Dogecoin - to je jenom pár těch populárnějších. Všechno to jsou skutečné peníze. Bitcoiny přijímá třeba suši restaurant u mě v ulici. V telefonu mám aplikaci, s jejíž pomocí si můžu koupit sašimi. Ale dají se provádět i větší transakce. Teď v březnu se při jedné transakci převedlo asi 100 000 bitcoinů. To odpovídá 40 milionům amerických dolarů.
Cryptocurrencies are the first step of this evolution. Cryptocurrencies are digital money that isn't run by any government or bank. It's money designed to work in a world without intermediaries. Bitcoin is the most ubiquitous cryptocurrency, but there are hundreds of them. There's Ethereum, Litecoin, Stellar, Dogecoin, and those are just a few of the more popular ones. And these things are real money. The sushi restaurant down my street takes Bitcoin. I have an app on my phone that I can use to buy sashimi. But it's not just for small transactions. In March, there was a transaction that moved around 100,000 bitcoins. That's the equivalent of 40 million US dollars.
Kryptoměny se opírají o zvláštní odvětví matematiky, jemuž se říká kryptografie. Ta se zabývá tím, jak zabezpečit komunikaci, což obnáší dvě nesmírně důležité věci: jak skrývat informace, aby nebyly přímo čitelné, a jak ověřovat části informací z informačního zdroje. Na kryptografii je založena řada dnešních systémů. Je to tak mocný nástroj, že ho americká vláda jednu dobu považovala za zbraň.
Cryptocurrencies are based on a special field of mathematics called cryptography. Cryptography is the study of how to secure communication, and it's about two really important things: masking information so it can be hidden in plain sight, and verifying a piece of information's source. Cryptography underpins so many of the systems around us. And it's so powerful that at times the US government has actually classified it as a weapon.
Za druhé světové války bylo prolomení kryptosystému jako Enigma klíčem k nepřátelským depeším a znamenalo zvrat v celé válce. Dnes používá propracovaný kryptosystém každý, kdo si spustí internetový prohlížeč. Kryptosystémy zabezpečují naši komunikaci na internetu. Díky tomu můžeme po zadání hesla bez obav odesílat finanční informace. Takže to, co nám dříve zaručovaly banky, spolehlivý převod digitálních peněz, to nám teď umožňují chytré kryptografické aplikace. Abychom dnes zabezpečili naše transakce, nejsme už odkázáni na banky. Můžeme to udělat sami.
During World War II, breaking cryptosystems like Enigma was critical to decoding enemy transmissions and turning the tide of the war. Today, anyone with a modern web browser is running a pretty sophisticated cryptosystem. It's what we use to secure our interactions on the Internet. It's what makes it safe for us to type our passwords in and to send financial information to websites. So what the banks used to give us -- trustworthy digital money transfer -- we can now get with a clever application of cryptography. And this means that we don't have to rely on the banks anymore to secure our transactions. We can do it ourselves.
Princip Bitcoinu je založen na té samé myšlence, jakou použili Yapové. Všechny převody se vedou v kolektivní patrnosti. Bitcoiny můžu buď někomu převádět, čímž mu platím, nebo je někdo převádí mně, čímž dostávám zaplaceno já.
Bitcoin is based on the very same idea that the Yap used, this collective global knowledge of transfers. In Bitcoin, I spend by transferring Bitcoin, and I get paid when someone transfers Bitcoin to me.
Představte si, že bychom měli kouzelný papír. Máte jeden list takového papíru, a když na něj něco napíšete, tak se to zázračně objeví na listu, který mám já. Představte si, že takový papír dáme všem lidem a ti na něj zapíšou všechny převody, které uskutečňují přes systém Bitcoin. Všechny ty převody se automaticky zapíšou na listy ostatních lidí. Takže můžu na svém listu vidět veškeré převody, které probíhají v celé ekonomice systému Bitcoin. Na tomhle principu je postavený bitcoinový blockchain, což je vlastně seznam všech bitcoinových transakcí. Jenom se to neděje na papíru, ale pomocí počítačového kódu, který běží na síti propojující tisíce počítačů na celém světě. Všechny tyto počítače kolektivně evidují, kdo vlastní jaké bitcoiny. Bitcoinový blockchain je tedy srdcem systému Bitcoin.
Imagine that we had this magic paper. So the way that this paper works is I can give you a sheet of it and if you write something on it, it will magically appear on my piece as well. Let's say we just give everyone this paper and everyone writes down the transfers that they're doing in the Bitcoin system. All of these transfers get copied around to everyone else's pieces of paper. And I can look at mine and I'll have a list of all of the transfers that are happening in the entire Bitcoin economy. This is actually what's happening with the Bitcoin blockchain, which is a list of all of the transactions in Bitcoin. Except, it's not done through paper. It's done through computer code, running on thousands of networked computers around the world. All of these computers are collectively confirming who owns what Bitcoin. So the Bitcoin blockchain is core to how Bitcoin works.
Ale odkud se bitcoiny vlastně berou? Kód je napsaný tak, aby vytvářel nové bitcoiny podle určitého plánu. Když chcete dostat nové bitcoiny, musíte vyřešit nějaký nahodilý kryptografický problém. Je to jako mít 15 hracích kostek a házet s nimi tak dlouho, než vám padnou samé šestky, což znamená výhru. Počítače dělají něco dost podobného. Neustále kombinují různá čísla, a když dostanou ta správná, znamená to, že problém vyřešily.
But where do bitcoins actually come from? Well, the code is designed to create new Bitcoin according to a schedule. And the way that it works is that to get those Bitcoin, I have to solve a puzzle -- a random cryptographic puzzle. Imagine that we had 15 dice, and we were throwing these dice over and over again. Whenever the dice come up all sixes, we say that we win. This is very close to what these computers are all actually doing. They're trying over and over again to land on the right number. And when they do, we say that they've solved the puzzle.
Počítač, který na řešení přijde, ho zveřejní na síti a za odměnu dostane nové bitcoiny. Tím, že počítače řeší kryptografické problémy, zároveň pomáhají zabezpečovat blockchain a přidávají záznamy do seznamu transakcí.
The computer that solves the puzzle publishes its solution to the rest of the network and collects its reward: new bitcoins. And in the act of solving this puzzle, these computers are actually helping to secure the Bitcoin blockchain and add to the list of transactions.
Tenhle software používají lidé po celém světě. Říkáme jim těžaři bitcoinů. Bitcoiny může těžit kdokoliv. Můžete si hned teď stáhnout software, spustit ho na svém počítači a zkusit pár bitcoinů nasbírat. Ale moc vám to nedoporučuji, protože řešit kryptografické problémy je tak těžké a síť je tak výkonná, že například na svém notebooku bych nic nevytěžila nejspíš ani za dva miliony let. Lidé, kteří těží bitcoiny profesionálně, používají speciální hardware, který umí řešit kryptografické problémy nesmírně rychle. Říká se, že bitcoinová síť se vším tím speciálním hardwarem spotřebuje stejné množství energie jako nějaká menší země. Takže první generace kryptoměn je poněkud pomalá a trochu těžkopádná. Ale další generace bude mnohem lepší a rychlejší.
There are actually people all over the world running this software, and we call them Bitcoin miners. Anyone can become a Bitcoin miner. You can go download the software right now and run it in your computer and try to collect some bitcoins. I can't say that I would recommend it, because right now, the puzzle is so hard and the network is so powerful, that if I tried to mine Bitcoin on my laptop, I probably wouldn't see any for about two million years. The miners, professional miners, use this special hardware that's designed to solve the puzzle really fast. Now, the Bitcoin network and all of this special hardware, there are estimates that the amount of energy it uses is equivalent to that of a small country. So, the first set of cryptocurrencies are a little bit slow and a little bit cumbersome. But the next generation is going to be so much better and so much faster.
Kryptoměny jsou prvním krokem, který povede k celosvětovému užívání programovatelných peněz. Ve světě programovatelných peněz můžete komukoliv bezpečně zaplatit, aniž byste museli něco podepisovat, žádat o povolení, navštívit směnárnu nebo se strachovat, že peníze nedojdou. Můžete posílat peníze po celém světě. To je opravdu úžasné. Nic už nebude stát v cestě inovacím. Internet spustil lavinu různých inovací, protože byl postaven na otevřené architektuře. Stejně jako internet změnil způsob, jakým spolu komunikujeme, změní programovatelné peníze způsob, jakým platíme, jak si je rozdělujeme a stanovujeme jejich hodnotu.
Cryptocurrencies are the first step to a world with a global programmable money. And in a world with programmable money, I can pay anyone else securely without having to sign up or ask permission, or do a conversion or worry about my money getting stuck. And I can send money around the world. This is a really amazing thing. It's the idea of permission-less innovation. The Internet caused an explosion of innovation, because it was built upon an open architecture. And just like the Internet changed the way we communicate, programmable money is going to change the way we pay, allocate and decide on value.
Jaký svět nám programovatelné peníze přinesou? Představte si, že byste mohli pronajmout své zdravotní záznamy nějaké farmaceutické společnosti. Ta by provedla obsáhlou analýzu dat a pomocí kryptografie vám doložila, že vaše data používá jenom k tomu, na čem jste se domluvili. A za to, co by zjistila, by vám ještě zaplatila. Místo toho, abyste si kupovali celé balíčky TV programů, by vaše televize analyzovala, na co se rádi díváte, a za přiměřenou cenu by vysílala jen programy, které by vás bavily. Představte si internet bez reklam, kde obsah nebude vykoupen odváděním pozornosti, ale tím, že si ho zaplatíme.
So what kind of world does programmable money create? Imagine a world where I can rent out my healthcare data to a pharmaceutical company. They can run large-scale data analysis and provide me with a cryptographic proof that shows they're only using my data in a way that we agreed. And they can pay me for what they find out. Instead of signing up for streaming services and getting a cable bill, what if my television analyzed my watching habits and recommended well-priced content that fit within my budget that I would enjoy? Imagine an Internet without ads, because instead of paying with our attention when we view content, we just pay.
Věci jako mikroplatby mohou změnit náš přístup k bezpečnosti, protože když dokážeme lépe stanovovat hodnotu, budou lidé vynakládat své peníze i energii konstruktivněji. Kdyby odeslání mailu stálo třeba i zlomek haléře, nevymýtilo by to spam?
Interestingly, things like micro-payments are actually going to change the way security works in our world, because once we're better able to allocate value, people will use their money and their energies for more constructive things. If it cost a fraction of a cent to send an email, would we still have spam?
Ještě jsme do toho stádia nedospěli, ale blížíme se mu. Náš svět teď připomíná dobu prvních automobilů. První kryptoměna je jako první auto. Je pomalá, nikdo jí moc nerozumí a nemá příliš velké uplatnění. Digitální peníze fungují dobře samy o sobě, stejně jako koňský povoz, a stojí na nich ekonomika celého světa. Kdybyste byli prvním člověkem v ulici, kdo si pořídil auto se spalovacím motorem, vaši sousedé by si asi ťukali na čelo. „K čemu ti je humpoláckej krám, co se každou chvíli porouchá, jde z něho čoud a stejně nedokáže předhonit koně?“ Jenže všichni víme, jak to nakonec dopadlo.
We're not at this world yet, but it's coming. Right now, it's like we're in a world that is seeing the first automobile. The first cryptocurrency, like the first car, is slow and hard to understand and hard to use. Digital money, like the horse and carriage, works pretty well, and the whole world economy is built on it. If you were the first person on your block to get a car with an internal combustion engine, your neighbors would probably think you were crazy: "Why would you want this large, clunky machine that breaks down all the time, that lights on fire, and is still slower than a horse?" But we all know how that story turns out.
Vstupujeme do nové éry programovatelných peněz. Je to nesmírně vzrušující, ale máme i pár důvodů k obavám. Kryptoměny se dají zneužít k nelegálním obchodům, tak jako se dneska zneužívá hotovost. Až se veškeré transakce budou provádět on-line, bude moct někdo dohlížet na to, co děláme? Kdo na tom vydělá a kdo ztratí? Nebudeme muset platit i za to, co bylo dosud zadarmo? Nestanou se z nás otroci algoritmů, které za nás budou rozhodovat?
We're entering a new era of programmable money. And it's very exciting, but it's also a little bit scary. Cryptocurrencies can be used for illegal transactions, just like cash is used for crime in the world today. When all of our transactions are online, what does that mean for surveillance -- who can see what we do? Who's advantaged in this new world and who isn't? Will I have to start to pay for things that I didn't have to pay for before? Will we all become slaves to algorithms and utility functions?
Každý pokrok má svá pro i proti. Internet nám umožnil nebývale plýtvat časem, ale také ohromně zvýšil naši produktivitu. Mobily nám lezou krkem, protože nám kvůli nim připadá, že pořád pracujeme. Ale také díky nim jsme v kontaktu s přáteli a rodinou. Nová ekonomika založená na sdílení povede k rušení pracovních míst, ale zároveň vytvoří nové, flexibilní formy zaměstnání. Díky programovatelným penězům se struktura sítě naprosto obejde bez velkých, spolehlivých institucí. Tím se ve sféře peněz otvírají nedozírné možnosti k inovacím. Programovatelné peníze znamenají demokratizaci peněz. A tento proces povede ke změnám a rozvoji, který dnes nelze vůbec předvídat.
All new technology comes with trade-offs. The Internet brought us a lot of ways to waste time. But it also greatly increased productivity. Mobile phones are annoying because they make me feel like I have to stay connected to work all the time. But they also help me stay connected to friends and family. The new sharing economy is going to eliminate some jobs. But it's also going to create new, flexible forms of employment. With programmable money, we decouple the need for large, trusted institutions from the architecture of the network. And this pushes innovation in money out to the edges, where it belongs. Programmable money democratizes money. And because of this, things are going to change and unfold in ways that we can't even predict.
Děkuji.
Thank you.
(potlesk)
(Applause)