Исках да кажа нещо за правенето на филми - за този филм - като мисля за някои от чудесните разговори, които чухме тук, Майкъл Мошен и някои от разговорите за музика, идеята, че има разказвателна линия и че музиката съществува във времето. Филмът също съществува във времето - той е преживяване, през което трябва да преминете емоционално. Докато правех този филм, усетих, че толкова много документални филми, които съм гледал, са били за научаване на нещо или познание, или движени от говорещи глави и от идеи. Исках този филм да бъде движен от емоции и наистина да следва моето пътуване. Затова, вместо да прибегна до говорещи глави, той е съставен от сцени и срещаме хора по пътя. Срещаме ги само веднъж. Не се връщат по няколко пъти, така че наистина е хроника на пътуване. Нещо като живота - след като влезеш в него, не можеш да излезеш.
One thing I wanted to say about film making is -- about this film -- in thinking about some of the wonderful talks we've heard here, Michael Moschen, and some of the talks about music, this idea that there is a narrative line, and that music exists in time. A film also exists in time; it's an experience that you should go through emotionally. And in making this film I felt that so many of the documentaries I've seen were all about learning something, or knowledge, or driven by talking heads, and driven by ideas. And I wanted this film to be driven by emotions, and really to follow my journey. So instead of doing the talking head thing, instead it's composed of scenes, and we meet people along the way. We only meet them once. They don't come back several times, so it really chronicles a journey. It's something like life, that once you get in it you can't get out.
Има два клипа, които искам да ви покажа - първият е нещо като миш-маш, има само три малки момента, четири малки момента с трима от хората, които са тук тази вечер. Не е начинът, по който се появяват във филма, защото са част от много по-големи сцени. Те играят един срещу друг по чудесен начин. Накрая има малък клип как баща ми - Лу, говори за нещо, което му е много мило - случайностите в живота. Според мен той е чувствал, че най-великите неща в живота са случайни и вероятно съвсем непланирани. Тези три клипа ще бъдат последвани от което за мен е наистина най-великата му сграда - сградата в Дака, Бангладеш. Той построи столицата там. Мисля, че тази сграда ще ви зарадва - никога не е виждана, била е снимана статично, но никога не е била снимана от филмов екип. Ние бяхме първият филмов екип там.
There are two clips I want to show you, the first one is a kind of hodgepodge, its just three little moments, four little moments with three of the people who are here tonight. It's not the way they occur in the film, because they are part of much larger scenes. They play off each other in a wonderful way. And that ends with a little clip of my father, of Lou, talking about something that is very dear to him, which is the accidents of life. I think he felt that the greatest things in life were accidental, and perhaps not planned at all. And those three clips will be followed by a scene of perhaps what, to me, is really his greatest building which is a building in Dhaka, Bangladesh. He built the capital over there. And I think you'll enjoy this building, it's never been seen -- it's been still photographed, but never photographed by a film crew. We were the first film crew in there.
Ще видите образи от тази забележителна сграда. Имайте предвид, когато я гледате, че е била построена изцяло на ръка - мисля, че се сдобиха с кран миналата година. Била е построена изцяло на ръка от бамбуково скеле, а хората са носили тези кошници с бетон на главите си и са ги изсипвали във формите. Това е столицата на страната и построяването е отнело 23 години, което е нещо, с което тук като че ли са много горди. Отнело е време, колкото за Тадж Махал. За съжаление, отнело е толкова дълго време, че Лу никога не го видя завършено. Той почина през 1974 г. Сградата беше завършена през 1983 г. Продължи доста години след смъртта му. Помислете за това, когато видите тази сграда - че понякога така и не успяваме да видим завършени нещата, за които се борим толкова много в живота.
So you'll see images of this remarkable building. A couple of things to keep in mind when you see it, it was built entirely by hand, I think they got a crane the last year. It was built entirely by hand off bamboo scaffolding, people carrying these baskets of concrete on their heads, dumping them in the forms. It is the capital of the country, and it took 23 years to build, which is something they seem to be very proud of over there. It took as long as the Taj Mahal. Unfortunately it took so long that Lou never saw it finished. He died in 1974. The building was finished in 1983. So it continued on for many years after he died. Think about that when you see that building, that sometimes the things we strive for so hard in life we never get to see finished.
Това наистина ме порази в баща ми, в смисъл, че е имал такава вяра че някак, като прави тези неща, като се е отдавал по начина, по който го е правел, че нещо добро ще излезе от това дори посред война - в един момент е имало война с Пакистан и строителството спряло напълно, а той продължавал да работи, защото е усещал: "Е, когато войната свърши, тази сграда ще им трябва." Това са двата клипа, които ще ви покажа. Пускайте. (Аплодисменти)
And that really struck me about my father, in the sense that he had such belief that somehow, doing these things giving in the way that he gave, that something good would come out of it, even in the middle of a war, there was a war with Pakistan at one point, and the construction stopped totally and he kept working, because he felt, "Well when the war is done they'll need this building." So, those are the two clips I'm going to show. Roll that tape. (Applause)
Ричард Саул Урман: Помня, че го чух да говори в Пен. Прибрах се в къщи и казах на баща си и майка си: "Току-що се запознах с този човек - няма много работа има един такъв грозен, смешен глас и е учител в училище. Знам, че никога не сте чували за него, но просто си отбележете днес, че някой ден ще чуете за него, защото той наистина е изумителен човек."
Richard Saul Wurman: I remember hearing him talk at Penn. And I came home and I said to my father and mother, "I just met this man: doesn't have much work, and he's sort of ugly, funny voice, and he's a teacher at school. I know you've never heard of him, but just mark this day that someday you will hear of him, because he's really an amazing man."
Франк Гери: Чух, че е имал някаква забежка с Ингрид Бергман. Вярно ли е това?
Frank Gehry: I heard he had some kind of a fling with Ingrid Bergman. Is that true?
Натаниел Кан: Ако е така, е бил голям късметлия.
Nathaniel Kahn: If he did he was a very lucky man.
(Смях)
(Laughter)
НК: Наистина, чували ли сте за това?
NK: Did you hear that, really?
ФГ: Да, когато е бил в Рим.
FG: Yeah, when he was in Rome.
Моше Сафдие: Той беше истински номад. И знаете ли - когато го познавах, когато бях в офиса, той се връщаше от пътуване и идваше в офиса интензивно два-три дни, после си събираше багажа и заминаваше. Стоеше в офиса до три сутринта и работеше с нас, и номадът в него се усещаше. Искам да кажа - колкото и трагична да беше смъртта му на една железопътна гара, тя толкова съответстваше на живота му - разбирате ли? Често си мисля, че ще умра в самолет, или че ще умра на летище, или пък ще умра, докато тичам за здраве, без да нося документи за самоличност. Не знам защо - някак нося това от спомена за начина, по който той почина. Но той беше един вид номад по сърце.
Moshe Safdie: He was a real nomad. And you know, when I knew him when I was in the office, he would come in from a trip, and he would be in the office for two or three days intensely, and he would pack up and go. You know he'd be in the office till three in the morning working with us and there was this kind of sense of the nomad in him. I mean as tragic as his death was in a railway station, it was so consistent with his life, you know? I mean I often think I'm going to die in a plane, or I'm going to die in an airport, or die jogging without an identification on me. I don't know why I sort of carry that from that memory of the way he died. But he was a sort of a nomad at heart.
Луи Кан: Колко случайно всъщност е нашето съществуване и колко силно е в него влиянието на обстоятелствата.
Louis Kahn: How accidental our existences are really and how full of influence by circumstance.
Мъж: Ние сме сутрешните работници, които винаги идват тук и се радват на разходката, красотата и града и атмосферата - това е най-хубавото място в Бангладеш. Гордеем се с него.
Man: We are the morning workers who come, all the time, here and enjoy the walking, city's beauty and the atmosphere and this is the nicest place of Bangladesh. We are proud of it.
Гордеете ли се с него?
NK: You're proud of it?
Мъж: Да, това е националният образ на Бангладеш.
Man: Yes, it is the national image of Bangladesh.
НК: Знаете ли нещо за архитекта?
NK: Do you know anything about the architect?
Мъж: Архитекта? Чувал съм за него - той е [неясно] архитект.
Man: Architect? I've heard about him; he's a top-ranking architect.
НК: Е, всъщност съм тук, защото съм син на архитекта - той беше мой баща.
NK: Well actually I'm here because I'm the architect's son, he was my father.
О! Баща ви е Луи Фаракан?
Man: Oh! Dad is Louis Farrakhan?
НК: Да. Не, не Луи Фаракан - Луи Кан.
NK: Yeah. No not Louis Farrakhan, Louis Kahn.
Мъж: Луи Кан, да!
Man: Louis Kahn, yes!
(Смях)
(Laughter)
Мъж: Баща ви, той жив ли е?
Man: Your father, is he alive?
НК: Не, почина преди 25 години.
NK: No, he's been dead for 25 years.
Мъж: Много ми е приятно да ви приветствам тук.
Man: Very pleased to welcome you back.
НК: Благодаря.
NK: Thank you.
НК: Той никога не я е виждал завършена - татко. Не, никога не видя това.
NK: He never saw it finished, Pop. No, he never saw this.
Шамсул Уеърс: Беше почти невъзможно да строиш за страна като нашата. Преди 50 години нямаше нищо, само оризища, а откакто го поканихме тук, той усещаше, че има отговорност. Искаше да е Моисей тук, даде ни демокрация. Той не е политик, но в този облик ни е дал институцията за демокрация, откъдето можем да постигнем възход. В този смисъл е толкова свързано. Не го интересуваше колко пари има тази страна, или дали ще е в състояние изобщо да завърши тази сграда, но някак си успя да го направи - да я построи тук. Това е най-големият проект, който има - тук, в най-бедната страна на света.
Shamsul Wares: It was almost impossible, building for a country like ours. In 30, 50 years back, it was nothing, only paddy fields, and since we invited him here, he felt that he has got a responsibility. He wanted to be a Moses here, he gave us democracy. He is not a political man, but in this guise he has given us the institution for democracy, from where we can rise. In that way it is so relevant. He didn't care for how much money this country has, or whether he would be able to ever finish this building, but somehow he has been able to do it, build it, here. And this is the largest project he has got in here, the poorest country in the world.
НК: Това му е струвало живота.
NK: It cost him his life.
ШУ: Да, той плати цената. Плати с живота си за това, затова е велик и ще го помним. Но също така беше човек, а провалът му в семейния живот е неизбежно свързан с великите хора. Но мисля, че синът му ще разбере това и няма да таи недоволство или усещане, че е пренебрегнат. Той проявяваше грижа по много различен начин, но трябва много време, за да разбереш това. В социалния аспект на живота си той беше точно като дете, изобщо не беше толкова зрял. Не можеше да откаже на нищо, и затова, че не можеше да отказва, имаме тази сграда днес. Разбирате ли - само по този начин ще можете да го разберете. Няма друг кратък път, няма друг начин наистина да го разбереш. Но мисля, че той ни е дал тази сграда и ние през цялото време усещаме нещо към него, затова ни е дал любов. Той вероятно не би могъл да даде правилния вид любов за вас, но за нас - дал е на хората правилния вид любов, това е важно. Трябва да разберете това. Той имаше огромно количество любов, обичаше всички. За да обича всички, понякога не виждаше най-близките си, а това е неизбежно за мъже с неговия бой.
SW: Yeah, he paid. He paid his life for this, and that is why he is great and we'll remember him. But he was also human. Now his failure to satisfy the family life, is an inevitable association of great people. But I think his son will understand this, and will have no sense of grudge, or sense of being neglected, I think. He cared in a very different manner, but it takes a lot of time to understand that. In social aspect of his life he was just like a child, he was not at all matured. He could not say no to anything, and that is why, that he cannot say no to things, we got this building today. You see, only that way you can be able to understand him. There is no other shortcut, no other way to really understand him. But I think he has given us this building and we feel all the time for him, that's why, he has given love for us. He could not probably give the right kind of love for you, but for us, he has given the people the right kind of love, that is important. You have to understand that. He had an enormous amount of love, he loved everybody. To love everybody, he sometimes did not see the very closest ones, and that is inevitable for men of his stature.
(Аплодисменти)
(Applause)