Space, the final frontier.
"Az űr, a legvégső határ."
I first heard these words when I was just six years old, and I was completely inspired. I wanted to explore strange new worlds. I wanted to seek out new life. I wanted to see everything that the universe had to offer. And those dreams, those words, they took me on a journey, a journey of discovery, through school, through university, to do a PhD and finally to become a professional astronomer. Now, I learned two amazing things, one slightly unfortunate, when I was doing my PhD. I learned that the reality was I wouldn't be piloting a starship anytime soon. But I also learned that the universe is strange, wonderful and vast, actually too vast to be explored by spaceship. And so I turned my attention to astronomy, to using telescopes.
Még csak hat éves voltam, amikor ezt először hallottam, és teljesen lenyűgözött. Különös, új világokat akartam felfedezni, új élet jelei után kutatni. Mindent látni akartam, amit csak felkínál a világegyetem. Azok az álmok, azok a szavak elindítottak egy úton, a felfedezés útján, az iskolában, aztán az egyetemen, ledoktoráltam, aztán végre igazi csillagász lettem. Ma már két elképesztő dolgot tudok: az egyikkel akkor szembesültem, amikor a doktorimat írtam. Sajnos bele kellett törődnöm, hogy egyhamar nem vezethetek űrhajót. Ugyanakkor azt is megtanultam, hogy az űr furcsa, gyönyörű és óriási, annyira hatalmas, hogy űrhajóval nem is tudnánk felfedezni. Ezért a csillagászat és a teleszkópok felé fordítottam a figyelmem.
Now, I show you before you an image of the night sky. You might see it anywhere in the world. And all of these stars are part of our local galaxy, the Milky Way. Now, if you were to go to a darker part of the sky, a nice dark site, perhaps in the desert, you might see the center of our Milky Way galaxy spread out before you, hundreds of billions of stars. And it's a very beautiful image. It's colorful. And again, this is just a local corner of our universe. You can see there's a sort of strange dark dust across it. Now, that is local dust that's obscuring the light of the stars. But we can do a pretty good job. Just with our own eyes, we can explore our little corner of the universe. It's possible to do better. You can use wonderful telescopes like the Hubble Space Telescope. Now, astronomers have put together this image. It's called the Hubble Deep Field, and they've spent hundreds of hours observing just a tiny patch of the sky no larger than your thumbnail held at arm's length. And in this image you can see thousands of galaxies, and we know that there must be hundreds of millions, billions of galaxies in the entire universe, some like our own and some very different. So you think, OK, well, I can continue this journey. This is easy. I can just use a very powerful telescope and just look at the sky, no problem. It's actually really missing out if we just do that. Now, that's because everything I've talked about so far is just using the visible spectrum, just the thing that your eyes can see, and that's a tiny slice, a tiny, tiny slice of what the universe has to offer us. Now, there's also two very important problems with using visible light. Not only are we missing out on all the other processes that are emitting other kinds of light, but there's two issues.
Most hadd mutassak önöknek egy képet az éjszakai égboltról. A világ bármely szegletében láthatjuk. Ezek a csillagok mind a mi galaxisunk, a Tejútrendszer részei. Ha igazán sötét helyről néznénk fel az égre, például valahol a sivatagban, megláthatnánk galaxisunk közepét, száz meg száz milliárdnyi csillag tárulna a szemünk elé. Igazán elbűvölő látvány. Sziporkázóan színes. És mint mondtam, ez az univerzumunknak csak egy kicsiny szeglete. Az is látható, hogy furcsa, sötét por húzódik végig rajta. Ez a helyi por homályosítja el a csillagok fényét. De ez is igazán szép munka. Szabad szemmel láthatjuk univerzumunk kicsiny szegletét. És ezen még javíthatunk is csodálatos teleszkópokkal, mint pl. a Hubble űrteleszkóp. Ezt a képet csillagászok állították össze. Hubble Deep Field (Mély Mező) a neve, és csak ezt a kis részt is sok száz órás megfigyelés útján tárták fel. Akkora, mint kisujjunk a karunkhoz képest. Ezen a képen pedig galaxisok ezreit láthatjuk. És biztosan tudjuk, hogy sok-sok milliónyi, milliárdnyi galaxis létezik az egész univerzumban, a miénkhez hasonlók, és a miénktől teljesen eltérők is. Így arra gondolhatnak: jó, akkor továbbléphetek. Nem nagy ügy, fogok egy jó erős teleszkópot, felnézek az égre, ennyi az egész. Valójában nagy hiba lenne, ha csak ennyit tennénk. Ugyanis idáig csak a látható spektrumról beszéltem, arról a tartományról, melyet képes észlelni a szemünk, ez pedig egy vékonyka szelet, az univerzum nagyon-nagyon vékonyka szelete. Két fontos problémát is felvet, ha látható fénnyel dolgozunk. Egyrészt az összes többi olyan folyamat kimarad, ami másfajta fényt bocsát ki, másrészt van még két bökkenő.
Now, the first is that dust that I mentioned earlier. The dust stops the visible light from getting to us. So as we look deeper into the universe, we see less light. The dust stops it getting to us. But there's a really strange problem with using visible light in order to try and explore the universe.
Az első az, hogy a por, amiről az előbb beszéltem, megakadályozza, hogy a fény eljusson hozzánk. Vagyis minél messzebbre nézünk, annál kevesebb fényt látunk. A por ugyanis elnyeli. A látható fénynél azonban akad egy másik furcsa gond is, ha fel akarjuk tárni az univerzumot.
Now take a break for a minute. Say you're standing on a corner, a busy street corner. There's cars going by. An ambulance approaches. It has a high-pitched siren.
Hadd tegyek egy kis kitérőt. Mondjuk, egy zsúfolt, forgalmas utcasarkon állunk. Autók zúgnak el mellettünk. Mentőautó közeledik. Fülsiketítően szirénázik.
(Imitates a siren passing by)
(Mutatja, ahogy a sziréna elhalad)
The siren appeared to change in pitch as it moved towards and away from you. The ambulance driver did not change the siren just to mess with you. That was a product of your perception. The sound waves, as the ambulance approached, were compressed, and they changed higher in pitch. As the ambulance receded, the sound waves were stretched, and they sounded lower in pitch. The same thing happens with light. Objects moving towards us, their light waves are compressed and they appear bluer. Objects moving away from us, their light waves are stretched, and they appear redder. So we call these effects blueshift and redshift.
Ahogy elsuhan mellettünk, úgy változik a szirénahang. Nem a sofőr szórakozik vele, hogy minket idegesítsen. Ez az észlelésünkből adódik. Minél közelebb ér hozzánk az autó, annál jobban összenyomódnak a hanghullámok, és magasabb frekvencián szólnak. Miután az autó elhalad, a hanghullámok megnyúlnak, és alacsonyabb frekvencián szólnak. Ugyanez történik a fény esetében is. Ahogy az objektumok közelednek felénk, fényhullámaik összenyomódnak, és kékebbnek látjuk őket. A távolodó objektumok fényhullámai megnyúlnak, így vörösebbnek látszanak. Ezt a jelenséget kék- illetve vöröseltolódásnak hívjuk.
Now, our universe is expanding, so everything is moving away from everything else, and that means everything appears to be red. And oddly enough, as you look more deeply into the universe, more distant objects are moving away further and faster, so they appear more red. So if I come back to the Hubble Deep Field and we were to continue to peer deeply into the universe just using the Hubble, as we get to a certain distance away, everything becomes red, and that presents something of a problem. Eventually, we get so far away everything is shifted into the infrared and we can't see anything at all.
Az univerzumunk tágul, így minden folyamatosan távolodik egymástól, ez pedig azt jelenti, hogy minden vörösnek látszik. És furcsa módon, minél mélyebbre nézünk a világegyetemben, annál gyorsabban távolodnak a messzebb lévő objektumok, így egyre vörösebbnek látszanak. Tehát, visszatérve a Hubble Deep Fieldre: ha tovább szemléljük figyelmesen az univerzum mélyét csupán a Hubble segítségével, egy bizonyos távolság után mindent vörösnek látunk. És ez bizony gondot jelent. Végül egészen az infravörös tartományig eljutunk, és egyáltalán semmit nem látunk.
So there must be a way around this. Otherwise, I'm limited in my journey. I wanted to explore the whole universe, not just whatever I can see, you know, before the redshift kicks in. There is a technique. It's called radio astronomy. Astronomers have been using this for decades. It's a fantastic technique. I show you the Parkes Radio Telescope, affectionately known as "The Dish." You may have seen the movie. And radio is really brilliant. It allows us to peer much more deeply. It doesn't get stopped by dust, so you can see everything in the universe, and redshift is less of a problem because we can build receivers that receive across a large band.
De kell lennie valamilyen kiútnak, különben csak korlátozottan utazhatok. Az egész univerzumot fel akarom tárni, nem csak a látható részét, mielőtt a vöröseltolódás bezavar. Létezik egy technika. A rádiócsillagászat. Csillagászok évtizedek óta alkalmazzák. Fantasztikus technika. Íme a Parkes Rádióteleszkóp, úgy becézik: "A Tányér". Talán látták is a filmet, és a rádió tényleg fantasztikus. Sokkal mélyebb megfigyelést tesz lehetővé. A por sem jelent akadályt, így mindent láthatunk az univerzumban, a vöröseltolódás is kisebb gond, mert szélessávú antennákkal tudjuk fogni a jeleket.
So what does Parkes see when we turn it to the center of the Milky Way? We should see something fantastic, right? Well, we do see something interesting. All that dust has gone. As I mentioned, radio goes straight through dust, so not a problem. But the view is very different. We can see that the center of the Milky Way is aglow, and this isn't starlight. This is a light called synchrotron radiation, and it's formed from electrons spiraling around cosmic magnetic fields. So the plane is aglow with this light. And we can also see strange tufts coming off of it, and objects which don't appear to line up with anything that we can see with our own eyes. But it's hard to really interpret this image, because as you can see, it's very low resolution. Radio waves have a wavelength that's long, and that makes their resolution poorer. This image is also black and white, so we don't really know what is the color of everything in here.
Nos, mit is látunk a Parkerral, ha a Tejút közepére irányítjuk? Valami egészen bámulatosat, ugye? Tény, hogy egészen különös látvány: minden por eltűnt. Mint mondtam, a rádióhullámok áthatolnak a poron, ez nem okoz gondot. A látvány azonban nagyon más. A Tejút középpontja fényesen sugárzik, és ez nem csillagfény. Ezt a fényt úgy hívjuk: szinkrotronsugárzás, a kozmikus mágneses mezők körül keringő elektronok hozzák létre. Ez okozza a sugárzó fényt. Furcsa, kiálló rojtokat is látunk benne, és olyan objektumokat, amiket szabad szemmel sosem vennénk észre. Ezt a képet viszont tényleg nehéz értelmezni, mert amint látjuk, nagyon alacsony felbontású. A rádióhullámok hosszúak, emiatt lesz rosszabb a felbontás. Ez a kép is fekete-fehér, így nem tudhatjuk, valójában milyenek ott a színek.
Well, fast-forward to today. We can build telescopes which can get over these problems. Now, I'm showing you here an image of the Murchison Radio Observatory, a fantastic place to build radio telescopes. It's flat, it's dry, and most importantly, it's radio quiet: no mobile phones, no Wi-Fi, nothing, just very, very radio quiet, so a perfect place to build a radio telescope. Now, the telescope that I've been working on for a few years is called the Murchison Widefield Array, and I'm going to show you a little time lapse of it being built. This is a group of undergraduate and postgraduate students located in Perth. We call them the Student Army, and they volunteered their time to build a radio telescope. There's no course credit for this. And they're putting together these radio dipoles. They just receive at low frequencies, a bit like your FM radio or your TV. And here we are deploying them across the desert. The final telescope covers 10 square kilometers of the Western Australian desert. And the interesting thing is, there's no moving parts. We just deploy these little antennas essentially on chicken mesh. It's fairly cheap. Cables take the signals from the antennas and bring them to central processing units. And it's the size of this telescope, the fact that we've built it over the entire desert that gives us a better resolution than Parkes.
Ugorjunk vissza a jelenbe. Vannak olyan teleszkópjaink, melyek erre megoldást nyújtanak. Itt egy kép a Murchison Rádió Obszervatóriumról, a legjobb hely rádióteleszkópok telepítésére. Sík és száraz terep, és ami a legfontosabb: rádiómentes övezet, nincs mobilhálózat, se wifi, semmi, csak a mélységesen mély rádiócsend, tökéletes helyszín rádióteleszkóp telepítésére. Itt a teleszkóp, amin néhány évig dolgoztam: a Murchison Széleslátóterű Hálózat, mindjárt be is mutatom önöknek, hogyan épült fel. Egyetemisták és posztgraduális hallgatók csapata van itt a perthi egyetemen. Diákseregnek hívjuk őket, önkéntesként, szabadidejükben építették a rádióteleszkópot. Nem jár érte semmilyen kreditpont. Ők szerelik össze ezeket a dipólus antennákat, amik alacsony frekvencián vesznek jeleket, kicsit úgy, mint a rádióink, tévéink. Itt pedig telepítjük őket a sivatagban. A végleges teleszkóp 10 négyzetkilométert foglal el a Nyugat-Ausztrál sivatagban. Külön érdekessége, hogy nincs egyetlen mozgó alkatrésze sem. Lényegében csirkehálóra telepítettük ezeket a kis antennákat. Igazán olcsó megoldás. Kábelek fogják a jeleket az antennákból, és továbbítják a központi feldolgozó egységekbe. És a teleszkóp mérete, azért építettük be vele az egész sivatagot, mert jobb felbontást nyújt, mint a Parkes.
Now, eventually all those cables bring them to a unit which sends it off to a supercomputer here in Perth, and that's where I come in.
Végül az összes kábel egy egységhez továbbítja a jeleket, onnan pedig ide, Perthbe, egy szuperszámítógépbe jutnak. És itt jövök én a képbe.
(Sighs)
(Sóhajt)
Radio data. I have spent the last five years working with very difficult, very interesting data that no one had really looked at before. I've spent a long time calibrating it, running millions of CPU hours on supercomputers and really trying to understand that data. And with this telescope, with this data, we've performed a survey of the entire southern sky, the GaLactic and Extragalactic All-sky MWA Survey, or GLEAM, as I call it. And I'm very excited. This survey is just about to be published, but it hasn't been shown yet, so you are literally the first people to see this southern survey of the entire sky. So I'm delighted to share with you some images from this survey.
A rádióadatok. Az elmúlt öt évben nagyon bonyolult, nagyon érdekes adatokat dolgoztam fel, amiket addig még soha senki nem vizsgált. Sokáig tartott, míg kalibráltam ezeket, több millió CPU-órányi programfuttatás szuperszámítógépeken. Igyekeztem értelmezni az adatokat. Ezzel a teleszkóppal, ezzel az adathalmazzal megalkottuk az egész déli égbolt átfogó képét: a GaLaktikus és Extragalaktikus Egész-égboltos MWA Térképet, röviden a GLEAM-et. Roppant izgatott vagyok. Hamarosan publikáljuk, de még nem jelent meg sehol, tehát szó szerint önök látják először az egész égbolt déli részének térképét. Örömmel osztok meg önökkel néhány képet ezek közül.
Now, imagine you went to the Murchison, you camped out underneath the stars and you looked towards the south. You saw the south's celestial pole, the galaxy rising. If I fade in the radio light, this is what we observe with our survey. You can see that the galactic plane is no longer dark with dust. It's alight with synchrotron radiation, and thousands of dots are in the sky. Our large Magellanic Cloud, our nearest galactic neighbor, is orange instead of its more familiar blue-white.
Most képzeljék magukat a Murchisonba, letáboroznak a csillagos ég alatt, és a déli égbolt felé néznek. Meglátják a déli sarkcsillagot, a galaxis épp felkelőben. Ha bekapcsolom a rádiófényt, ugyanezt látjuk a térképünkön. A galaxis síkját már nem takarja porfelhő. Szinkrotronsugárzással ragyogó kicsiny pontok ezreit látjuk az égen. Legközelebbi galaktikus szomszédunk, a Magellán-felhő már nem kék-fehér, mint eddig, hanem narancsszínű.
So there's a lot going on in this. Let's take a closer look. If we look back towards the galactic center, where we originally saw the Parkes image that I showed you earlier, low resolution, black and white, and we fade to the GLEAM view, you can see the resolution has gone up by a factor of a hundred. We now have a color view of the sky, a technicolor view. Now, it's not a false color view. These are real radio colors. What I've done is I've colored the lowest frequencies red and the highest frequencies blue, and the middle ones green. And that gives us this rainbow view. And this isn't just false color. The colors in this image tell us about the physical processes going on in the universe. So for instance, if you look along the plane of the galaxy, it's alight with synchrotron, which is mostly reddish orange, but if we look very closely, we see little blue dots. Now, if we zoom in, these blue dots are ionized plasma around very bright stars, and what happens is that they block the red light, so they appear blue. And these can tell us about these star-forming regions in our galaxy. And we just see them immediately. We look at the galaxy, and the color tells us that they're there.
Ebből sok minden következik. Nézzük meg kicsit közelebbről. Ha újra megnézzük a galaktikus középpontot, ahogy eredetileg a Parkes képen láttuk, amit korábban mutattam, alacsony felbontásban, fekete-fehérben, és rávetítjük a GLEAM képét, láthatják, hogy százszorosára nőtt a felbontás mértéke. Színesben láthatjuk az eget, technicolor minőségben. És ez nem színtorzulás. Ezek valódi rádiószínek. Csak vörösre festettem a legalacsonyabb frekvenciát, kékre a legmagasabbat, a közepeseket pedig zöldre. És ettől lett ilyen szivárványhatású. Úgyhogy ezek bizony valódi színek. A kép színei az univerzumban zajló fizikai folyamatokról mesélnek nekünk. Így pl. ha végignézünk a galaxis síkján, látjuk, hogy narancsvöröses a szinktrotronsugárzás miatt, de ha jobban megfigyeljük, kis kék pontokat is észreveszünk. Ha most kinagyítom, ezek a pontok ionizált plazmák, nagy fényességű csillagok körül, és azért látszanak kéknek, mert nem eresztik át a vörös fényt. Ezek pedig galaxisunk csillagformáló régióiról mesélnek nekünk. Mindjárt meglátjuk őket. Nézzük a galaxist, a színek mesélnek arról, hogy ott vannak.
You can see little soap bubbles, little circular images around the galactic plane, and these are supernova remnants. When a star explodes, its outer shell is cast off and it travels outward into space gathering up material, and it produces a little shell. It's been a long-standing mystery to astronomers where all the supernova remnants are. We know that there must be a lot of high-energy electrons in the plane to produce the synchrotron radiation that we see, and we think they're produced by supernova remnants, but there don't seem to be enough. Fortunately, GLEAM is really, really good at detecting supernova remnants, so we're hoping to have a new paper out on that soon.
Kis szappanbuborékokat láthatunk, kicsi, kerek képeket a galaktikus sík körül, ezek szupernóva-maradványok. Amikor egy csillag felrobban, ledobja a külső rétegét, ami szétszóródik az űrben, anyagot gyűjt maga köré, és így egy kis, új héj keletkezik. A csillagászokat régóta foglalkoztatja a kérdés: hová tűnnek ezek a maradványok. Tudjuk, hogy a síkban megszámlálhatatlan magasabb energiájú elektron lehet, ezek okozzák a szinkrotronsugárzást, amit látunk, szerintünk ezeket a szupernóva maradványai hozzák létre. Ám ez kevésnek tűnik. Szerencsére a GLEAM nagyon jól ki tudja mutatni ezeket a maradványokat, ezért abban bízunk, hogy hamarosan erről is írhatunk.
Now, that's fine. We've explored our little local universe, but I wanted to go deeper, I wanted to go further. I wanted to go beyond the Milky Way. Well, as it happens, we can see a very interesting object in the top right, and this is a local radio galaxy, Centaurus A. If we zoom in on this, we can see that there are two huge plumes going out into space. And if you look right in the center between those two plumes, you'll see a galaxy just like our own. It's a spiral. It has a dust lane. It's a normal galaxy. But these jets are only visible in the radio. If we looked in the visible, we wouldn't even know they were there, and they're thousands of times larger than the host galaxy.
Eddig minden remek. Feltártuk kis helyi univerzumunkat, de mélyebbre akartam jutni, tovább akartam lépni. Meg akartam nézni, mi van a Tejúton túl. Nos, egy igen érdekes objektumot láthatunk a kép jobb felső sarkában, ez pedig egy közeli rádiógalaxis, a Centaurus A. Ha ráközelítünk, úgy látszik, mintha két nagy hajcsomó terjeszkedne ki az űrbe. Közvetlenül a középpontban a két felhő között, olyan galaxist láthatunk, mint a miénk. Spirálvonalú. Van rajta egy porsáv. Normális galaxis. De ezek a sugarak csak rádiójelekkel észlelhetők. A látható tartományban azt sem észlelnénk, hogy ott vannak. Ezerszer nagyobbak, mint a gazdagalaxis.
What's going on? What's producing these jets? At the center of every galaxy that we know about is a supermassive black hole. Now, black holes are invisible. That's why they're called that. All you can see is the deflection of the light around them, and occasionally, when a star or a cloud of gas comes into their orbit, it is ripped apart by tidal forces, forming what we call an accretion disk. The accretion disk glows brightly in the x-rays, and huge magnetic fields can launch the material into space at nearly the speed of light. So these jets are visible in the radio and this is what we pick up in our survey.
Mi folyik itt? Hogyan keletkeznek ezek a sugarak? Amennyire tudjuk, minden galaxis középpontjában van egy szupersűrű fekete lyuk. Márpedig minden fekete lyuk láthatatlan. Innen kapták a nevüket. Csak a körülöttük lévő fényelhajlást látjuk, és időnként, ha egy csillag vagy egy gázfelhő rátér a pályájukra, azt továbblöki a gravitációs erejük, és létrejön egy ún. akkréciós korong. Az akkréciós korong fényesen ragyog a röntgensugaraktól, és hatalmas mágneses mezők lőhetik ki az anyagot az űrbe szinte fénysebességgel. Ezeket a jeleket rádióval észlelhetjük, és ez az, amit láthatunk a térképen.
Well, very well, so we've seen one radio galaxy. That's nice. But if you just look at the top of that image, you'll see another radio galaxy. It's a little bit smaller, and that's just because it's further away. OK. Two radio galaxies. We can see this. This is fine. Well, what about all the other dots? Presumably those are just stars. They're not. They're all radio galaxies. Every single one of the dots in this image is a distant galaxy, millions to billions of light-years away with a supermassive black hole at its center pushing material into space at nearly the speed of light. It is mind-blowing. And this survey is even larger than what I've shown here. If we zoom out to the full extent of the survey, you can see I found 300,000 of these radio galaxies. So it's truly an epic journey. We've discovered all of these galaxies right back to the very first supermassive black holes. I'm very proud of this, and it will be published next week.
Ó, milyen nagyszerű, jaj de jó, láttunk egy rádiógalaxist. De ha ennek a képnek a felső részét nézik, egy másikat is láthatnak. Valamivel kisebb, épp azért, mert távolabb van. Na jó. Két rádiógalaxis. Látjuk mindkettőt. Nagyszerű. De akkor mi az a többi pont? Talán csillagok? Hát nem, nem azok. Azok is mind rádiógalaxisok. Ezen a képen minden egyes pont egy-egy távoli galaxis, millió és milliárd fényévekre tőlünk, és mindnek szupersűrű fekete lyuk van a középpontjában, ami csaknem fénysebességgel löki az anyagot az űrbe. Egészen elképesztő. Ez a térkép jóval nagyobb, mint amennyit most bemutattam belőle. Ha lekicsinyítem, hogy egészben legyen előttünk a kép, láthatják, hogy 300 ezer rádiógalaxist tártam fel a felmérés során. Úgyhogy ez tényleg hatalmas kaland. Felfedeztük ezeket a galaxisokat egészen a legelső szupersűrű fekete lyukakig. Nagyon büszke vagyok rá, jövő héten meg is jelenik a cikk.
Now, that's not all. I've explored the furthest reaches of the galaxy with this survey, but there's something even more in this image. Now, I'll take you right back to the dawn of time. When the universe formed, it was a big bang, which left the universe as a sea of hydrogen, neutral hydrogen. And when the very first stars and galaxies switched on, they ionized that hydrogen. So the universe went from neutral to ionized. That imprinted a signal all around us. Everywhere, it pervades us, like the Force. Now, because that happened so long ago, the signal was redshifted, so now that signal is at very low frequencies. It's at the same frequency as my survey, but it's so faint. It's a billionth the size of any of the objects in my survey. So our telescope may not be quite sensitive enough to pick up this signal. However, there's a new radio telescope. So I can't have a starship, but I can hopefully have one of the biggest radio telescopes in the world. We're building the Square Kilometre Array, a new radio telescope, and it's going to be a thousand times bigger than the MWA, a thousand times more sensitive, and have an even better resolution. So we should find tens of millions of galaxies. And perhaps, deep in that signal, I will get to look upon the very first stars and galaxies switching on, the beginning of time itself.
De ez még nem minden. Ezzel a felméréssel eljutottam a galaxis legtávolabbi határaihoz, de van még valami ezen a képen, ami ennél is több. Most visszaviszem önöket az idők kezdetére. Az univerzum az ősrobbanás hatására alakult ki, mely teleszórta hidrogénnel az egészet, semleges hidrogénnel. Majd amikor a legelső csillagok galaxisokká alakultak, ionizálták a hidrogént. Így az univerzum semlegesből ionizált lett. Ez lenyomatot hagyott körülöttünk. Átjár mindent, minket is, akárcsak az Erő. De mivel mindez nagyon régen történt, a jel vöröseltolódáson ment át, így már csak nagyon alacsony frekvencián sugároz. Ugyanaz a frekvencia, mint a felmérésben, de túl halvány. Egymilliárdszor kisebb az ereje, mint bármelyik objektumnak a térképen. Ezért teleszkópjaink nem biztos, hogy képesek észlelni ezeket a jeleket. Van viszont egy új rádióteleszkóp. Szóval lehet, hogy nincs űrhajóm, de remélem, enyém a világ egyik legnagyobb rádióteleszkópja. Építjük a Négyzetkilométeres Hálózatot, egy új rádióteleszkópot, ezerszer nagyobb lesz, mint az MWA, ezerszer érzékenyebb lesz, és még jobb felbontású. Galaxisok tízmillióit fogjuk feltárni. És talán, annak a jelnek a mélyén meglátom majd a legelső csillagok és galaxisok kialakulását, meglátom az idők kezdetét.
Thank you.
Köszönöm.
(Applause)
(Taps)