Natalie MacMaster: I'm going to just quickly start out with a little bit of music here. (Applause)
Natalie MacMaster: Rozpocznę nasze spotkanie od odrobiny muzyki. (Oklaski)
(Music)
(Muzyka)
(Applause)
(Oklaski)
Thank you! (Applause)
Dziękuję! (Oklaski)
I took my shoes off to dance, but maybe I'll get at that later. Anyways, I... where to start? Well, I'm really excited to talk a bit about my own upbringing in music and family and all of that, but I'm even more excited for you people to hear about Donnell's amazing family and maybe even a little bit about how we met, and all that sort of thing, but for those of you that may not be familiar with my upbringing, I'm from Cape Breton Island, Nova Scotia, eastern Canada, which is a very, very musical island, and its origins come from Scotland with the music and all the traditions, the dancing, the language, which unfortunately is dying out in Cape Breton. The traditional language is Gaelic, but a lot of the music came from the Gaelic language, and the dancing and the singing and everything, and my bloodline is Scottish through and through, but my mother and father are two very, very musical people.
Zdjęłam buty, żeby tańczyć, ale może wrócę do tego później. W każdym razie... od czego powinnam zacząć? Jestem bardzo podekscytowana, że mogę opowiedzieć co nieco o moim muzycznym dojrzewaniu, rodzinie i innych rzeczach, ale jeszcze bardziej cieszy mnie, że usłyszycie o niesamowitej rodzinie Donnella i może też trochę o tym, jak się poznaliśmy i o różnych innych ciekawostkach, a dla tych z Was, którzy nie wiedzą, gdzie się wychowywałam... Pochodzę z wyspy Cape Breton w Nowej Szkocji, na wschodzie Kanady, która jest wyjątkowo umuzykalnioną wyspą, a źródłem tego jest Szkocja skąd pochodzi muzyka i wszystkie tradycje, taniec i język, który powoli niestety zanika na Cape Breton. Tradycyjnym językiem jest gaelicki, muzyka również wywodzi się z kultury gaelickiej, jak i taniec oraz śpiewanie, wszystko, a moi przodkowie są Szkotami od wielu pokoleń podobnie jak moja matka i ojciec, dwójka niezwykle umuzykalnionych ludzi.
My mom taught me to dance when I was five, and my dad taught me to play fiddle when I was nine. My uncle is a very well-known Cape Breton fiddler. His name's Buddy MacMaster, and just a wonderful guy, and we have a great tradition at home called square dancing, and we had parties, great parties at our house and the neighbors' houses, and you talk about kitchen cèilidhs. Well, cèilidh first of all is Gaelic for party, but kitchen party in Cape Breton is very common, and basically somebody drops into the house, and no matter what house you go to in Cape Breton, there's a fiddle there, guaranteed, and I'd say, well there's first of all more fiddlers per capita in Cape Breton than anywhere in the world, so ten chances to one, the fellow who walked in the door could play it, so you'd have someone come into the house, you'd invite them to play a tune, and lo and behold a little party would start up and somebody would dance, and somebody would sing, and all that sort of thing, so it was a wonderful, wonderful way to grow up, and that is where my beginnings in music come from: my surroundings, my family, just my bloodline in itself, and, oh, I've done lots of things with my music.
Moja mama nauczyła mnie tańczyć, kiedy miałam 5 lat, a tata nauczył mnie grać na skrzypcach, gdy ukończyłam 9 lat. Mój wujek to bardzo znany skrzypek na Cape Breton. Nazywa się Buddy MacMaster i jest po prostu wspaniałym człowiekiem, mamy w domu wspaniałą tradycję zwaną tańcem w cztery pary. Często też organizujemy duże przyjęcia w naszym domu lub u sąsiadów, które nazywamy kuchennymi "cèilidhs." "Cèilidhs" to po gaelicku "przyjęcie" i takie kuchenne przyjęcia są na Cape Breton bardzo popularne, ktoś zwyczajnie odwiedza czyjś dom i nie ważne do jakiego domu trafi, na Cape Breton na pewno będą tam skrzypce. Gwarantuję. Na Cape Breton jest więcej skrzypków na jednego mieszkańca niż w jakimkolwiek innym miejscu na świecie. Szanse są 10 do 1, że osoba, która wejdzie będzie umiała grać. Jeżeli ktoś was odwiedzi, możecie go poprosić, żeby coś zagrał i nawet nie zauważycie, jak rozpocznie się przyjęcie. Na pewno ktoś zacznie tańczyć, ktoś śpiewać i wszyscy będą się bawić. Uważam, że naprawdę cudownie było dorastać w takim środowisku, tak właśnie zaczęła się moja przygoda z muzyką: w najbliższym otoczeniu, w rodzinie. Muzyka z pokolenia na pokolenie. Próbowałam wielu rzeczy w muzyce.
I've recorded lots of CDs. I was nominated for a Grammy and I've won some awards and stuff like that, so that's awesome, but the best part was meeting my husband, and I've actually known Donnell for probably 12 years now, and I'm going to get into a little bit of, I guess, how music brought us together, but I'm going to introduce you right now to my new husband as of October 5, Donnell Leahy. (Applause)
Nagrałam wiele płyt. Otrzymałam nominację do Grammy oraz zdobyłam kilka nagród i wyróżnień, i to jest wspaniałe, ale najlepszym epizodem było poznanie mojego męża, właściwie wtedy znałam go już od około 12 lat, ale opowiem troszeczkę o tym, jak zbliżyła nas muzyka. Przedstawiam wam mojego męża, jest nim od 5 października, Donnell Leahy. (Oklaski)
(Applause)
(Oklaski)
Donnell Leahy: Thank you. I'm kind of new to the TED experience and I'm glad to be here, but I'm just trying to put it all together, trying to figure all you people out, and I've been here for a short while, and I'm starting to understand a little bit better. So I asked Natalie, what do I do? And she said, just talk about yourself.
Donnel Leahy: Dziękuję. Jest to moje pierwsze spotkanie z TED i cieszę się, że mogę tutaj być. Próbowałem sobie wszystko poukładać w głowie, zastanawiałem się jak podejść do publiczności i teraz zaczynam rozumieć to wszystko troszeczkę lepiej. Zapytałem Natalie co powinienem zrobić? Powiedziała, żebym opowiedział o sobie.
It's kind of boring, but I'll just tell you a little bit about my family. I'm one of 11 brothers and sisters from Lakefield, Ontario, an hour and a half northeast of Toronto, and we grew up on a farm. Mom and Dad raised beef cattle, and I'm the oldest boy. There are four girls a little bit older than me. We grew up without a television. People find that strange, but I think it was a great blessing for us. We had a television for a few years, but of course we wasted so much time and the work wasn't getting done, so out went the television.
Jednak to trochę nudne, dlatego opowiem o mojej rodzinie. Jestem jednym z 11 braci i sióstr z Lakefield w Ontario, jakieś półtorej godziny jazdy na północny wschód od Toronto. Dorastałem na farmie. Mama i Tata hodowali bydło, jestem najstarszym pośród braci. Mam 4 siostry, które są niewiele starsze ode mnie. Wychowaliśmy się bez telewizji. Ludzie myślą, że to dziwne, ale ja twierdzę, że to było dla nas błogosławieństwo. Mieliśmy telewizję przez kilka lat, ale traciliśmy mnóstwo czasu, zaniedbywaliśmy nasze obowiązki, więc telewizor poszedł w odstawkę.
We grew up playing— Mom's from Cape Breton, coincidentally. Mom and Natalie's mother knew each other. We grew up playing, and used to dance together, right, yeah. (Laughter) We grew up playing a bunch of, we played by ear and I think that's important for us because we were not really exposed to a lot of different styles of music.
Dorastaliśmy grając... Tak się składa, że mama pochodzi z Cape Breton. Mama i matka Natalie znały się. Dorastaliśmy grając i nawet razem tańczyliśmy, naprawdę. (Śmiech) Dorastaliśmy grając różne kawałki, graliśmy ze słuchu i, jak sądzę, miało to duże znaczenie, ponieważ nie mieliśmy za bardzo kontaktu z różnymi stylami muzycznymi.
We learned to play the instruments, but we kind of had to come from within or go from within, because we didn't watch television, we didn't listen to a lot of radio. We went to church and to school sometimes, and farmed and played music, so we were able, I think, at a very critical age to develop our own style, our own self, and my mother plays, my father plays, and the style that came from the Ottawa Valley in Ontario, we call it French-Canadian style but it originated in logging camps. Years ago, hundreds of men would go up for the winter to the camps in Northern Ontario and in Quebec, and they were all different cultures, and the Irish, the French, Scottish, German, they'd all meet, and of course at night, they'd play cards and step dance and play fiddles, and over the course of many years, the Ottawa Valley fiddling kind of evolved and the Ottawa Valley step dancing evolved, so that's, I kind of started out with that style and I quickly started doing my own thing, and then I met Natalie, and I was exposed to the great Cape Breton fiddling. That's how we met. (Laughter) You tell them. (Laughter)
Uczyliśmy się grać na instrumentach, ale do wszystkiego dochodziliśmy sami, ponieważ nie oglądaliśmy telewizji i rzadko słuchaliśmy radia. Chodziliśmy do kościoła, czasami do szkoły, pracowaliśmy na farmie i graliśmy. Sądzę, że umożliwiło nam to w krytycznym momencie rozwoju wyćwiczyć nasz własny styl, nasze własne "ja". Moja matka gra, mój ojciec również, a styl, który przywędrował z Doliny Ottawy w Ontario, nazywany stylem francusko-kanadyjskim, pochodzi z obozów drwali. Lata temu, setki mężczyzn wędrowało na zimę do obozów w Północnym Ontario i Quebecu, pochodzili z różnych kultur - Irlandczycy, Francuzi, Szkoci, Niemcy - wszyscy spotykali się w nocy i grali w karty, stepowali i grali na skrzypcach, dlatego z biegiem lat gra na skrzypcach z Doliny Ottawy ewoluowała, ewoluowało również stepowanie i tak właśnie podchwyciłem ten styl i szybko rozpocząłem eksperymentowanie z nim. Potem poznałem Natalie, dzięki której poznałem styl gry na skrzypcach rodem z Cape Breton. Tak się poznaliśmy. (Śmiech) Opowiedz im. (Śmiech)
NM: You want to or no? (Laughter) Well I guess I have to now. Well, it's just so interesting that Donnell's upbringing was very similar to mine, and I actually saw Donnell play when I was about 12 years old, and he and his family came to Inverness, which is about 45 minutes from where I lived, and I was just blown away, like, it was just amazing, and you'll find out why pretty soon here, but I couldn't believe the fiddling and Mom was there with me, and she was saying — Donnell's mother came up on stage and danced with her children, and Mom was saying, "That's Julie MacDonnell, I used to dance with her when we were kids. Little did I think our children would be playing instruments, you know, playing music, yeah."
NM: Chcesz czy nie? (Śmiech) Teraz już chyba nie mam wyboru. Jest to interesujące o tyle, że wychowanie Donnella było bardzo podobne do mojego. Miałam okazję widzieć jak Donnell grał, gdy miałam około 12 lat, ponieważ wraz z rodziną przyjechał do Inverness leżącego około 45 minut drogi od mojego domu. Zamurowało mnie, to było coś wspaniałego, zresztą sami się zaraz przekonacie, nie mogłam uwierzyć, że można tak grać. Byłam z mamą, która mówiła... Na scenie pojawiła się mama Donnella i tańczyła ze swoimi dziećmi, a moja mama powiedziała: "To Julie MacDonnell. Jako dzieci tańczyłyśmy razem. Nawet nie podejrzewałam, że nasze dzieci będą grały na instrumentach, tworzyć razem muzykę."
Twelve years, er, 20 years later little did she think her kids would be getting married, but anyway, so, then I got a phone call about, I dunno, seven years later. I was 19, first or second year of college, and it was Donnell, and he said "Hi, you probably don't know me but my name is Donnell Leahy." And I said, "I know you. I have a tape of yours at home." And he said, "Well, I'm in Truro," which is where I was, and he asked me out for supper. That's it. (Laughter) (Applause) Then — Will I keep going? (Laughs) (Laughter) Then we dated for two years, broke up for 10, got back together and got married. (Laughter) (Applause)
Dwanaście lat, hmm, 20 lat później, też nie przypuszczała, że jej dzieci się pobiorą. Wracając, jakiś czas później ktoś do mnie zadzwonił, jakieś 7 lat później chyba. Miałam wtedy 19 lat i byłam na pierwszym lub drugim roku w college'u. Dzwonił Donnell i powiedział: "Cześć, prawdopodobnie mnie nie znasz, ale nazywam się Donnell Leahy." Odpowiedziałam: "Znam cię. Mam twoją taśmę w domu." A on na to: "Wiesz, jestem w Truro", czyli tam, gdzie właśnie byłam i zaprosił mnie na kolację. To cała historia. (Śmiech) (Oklaski) A potem... mam opowiadać? (Śmiech) (Śmiech) Potem chodziliśmy przez dwa lata, zerwaliśmy na 10, zeszliśmy się i pobraliśmy. (Śmiech) (Oklaski)
DL: So anyway, we're running out of time, so I'll just get to it. I'm going to play a piece of music for you. It's actually a Scottish piece I've chosen. I starts out with a slow air. Airs were played in Europe at burials, as a body was carried out from the wake site to the burial site, the procession was led by a piper or a fiddle player. I'll quickly play a short part of the air, and then I'm going to get into kind of a crazy tune that is very difficult to play when you're not warmed up, so, if I mess it up, pretend you like it anyway. It's called The Banks.
DL: Dobrze, czas nam ucieka, więc przejdę do rzeczy. Za chwilę zagram wam pewien utwór. Właściwie wybrałem szkocki kawałek. Zaczyna się od łagodnej melodii. Melodie takie były grane w Europie podczas pogrzebów, kiedy niesiono ciało z kaplicy do miejsca pochówku. Procesji przewodził dudziarz lub skrzypek. Szybciutko zagram fragment takiej melodii, a potem przejdę do trochę żywszej, która jest trudna do zagrania, jeżeli jest się nie rozgrzanym. Dlatego, jeżeli coś pomylę, udawajcie, że się wam podoba. Nosi tytuł "The Banks."
(Tuning)
(Strojenie)
(Laughter)
(Śmiech)
(Music)
(Muzyka)
(Applause)
(Oklaski)
NM: Well, we're gonna play one together now. (Applause) We're laughing, like, because our styles are totally different, as you can hear. And so, you know, Donnell and I are actually in the process of writing new pieces of music together that we can play, but we don't have any of those ready. We just started yesterday. (Laughter) So we're gonna play something together anyway.
NM: A teraz zagramy razem. (Oklaski) Śmiejemy się, ponieważ nasze style kompletnie się różnią, co da się usłyszeć. Donnell i ja jesteśmy w trakcie pisania nowych kawałków, które będziemy mogli zagrać razem, ale żaden z nich nie jest jeszcze gotowy. Zaczęliśmy dopiero wczoraj. (Śmiech) Mimo wszystko zagramy coś wspólnie.
DL: With one minute.
DL: Przez minutę.
NM: With one minute.
NM: Przez minutę.
(Audience reaction)
(Reakcja publiczności)
DL: You start. NM: No, you have to start, because you've got to do your thing.
DL: Zaczynaj. NM: Nie, ty musisz zacząć, musisz zagrać ten twój fragment.
(Music)
(Muzyka)
NM: I'm not tuned. Hold on.
NM: Czekaj. Muszę się dostroić.
(Tuning)
(Strojenie)
NM: I feel like I'm in the duck or the bird pose right now. (Laughter)
NM: Wyglądam chyba teraz jak kaczka, albo inny ptak. (Śmiech)
(Music)
(Muzyka)
(Audience claps along)
(Publiczność klaszcze do rytmu)
(Applause)
(Oklaski)
Announcer: Great news, they're running late downstairs. We've got another 10 minutes. (Applause)
Prowadzący: Dobre wieści, piętro niżej jest małe opóźnienie. Mamy dodatkowe 10 minut. (Oklaski)
NM: Okay. Sure. All right, okay. Let's get her going. (Applause)
NM: Okej. W porządku. Wspaniale, Okej. Bawimy się dalej. (Oklaski)
(Tuning)
(Strojenie)
DL: What do you want to play?
DL: Co chcesz zagrać?
NM: Well, um...
NM: Hmm...
(Music) (Laughter)
(Muzyka) (Śmiech)
NM: Uh, sure.
NM: Tak, jasne.
DL: How fast?
DL: Jak szybko?
NM: Not too fast.
NM: Nie za szybko.
(Music)
(Muzyka)
(Audience claps along)
(Publiczność klaszcze do rytmu)
(Cheering)
(Okrzyki radości)
(Audience claps along)
(Publiczność klaszcze do rytmu)
(Music)
(Muzyka)
(Applause)
(Oklaski)
DL: We're going to play a tune and Natalie's going to accompany me on the piano. The Cape Breton piano playing is just awesome. It's very rhythmic and, you'll see it. My mom plays piano, and she learned to play before they had a piano at home in Cape Breton. Before Mom's family had a piano in Cape Breton, she learned to play the rhythms on a piece of board, and the fiddlers would all congregate to play on the cold winter's evenings and Mom would be banging on this board, so when they bought a piano, they bought it in Toronto and had it taken by train and brought in on a horse, a horse and sleigh to the house. It became the only piano in the region, and Mom said she could basically play as soon as the piano arrived, she could play it because she had learned all these rhythms. Anyway, we found the piano last year and were able to bring it back home. We purchased it. It had gone through, like, five or six families, and it was just a big thing for us, and we found actually an old picture of somebody and their family years ago. Anyway, I'm blabbering on here.
DL: Teraz zagramy utwór, w którym Natalie będzie akompaniować mi na fortepianie. Gra na fortepianie w stylu Cape Breton jest wyjątkowa. Jest bardzo rytmiczna, sami zobaczycie. Moja mama gra na fortepianie, a nauczyła się zanim w domu w Cape Breton pojawił się fortepian. Zanim rodzina mojej mamy z Cape Breton kupiła fortepian, ona już wybijała rytmy na kawałku deski. Wszyscy skrzypkowie zbierali się, żeby grać w chłodne zimowe wieczory, a Mama uderzała w swoją deskę i, kiedy kupili fortepian, kupili go w Toronto, przewieźli pociągiem, a następnie konno... koniem zaprzęgniętym w sanie, do domu. Był to jedyny fortepian w tym regionie, a Mama mówiła, że gdy tylko dostarczyli fortepian, już mogła grać pierwsze melodie. Mogła grać, ponieważ wcześniej dużo się nauczyła. W zeszłym roku znaleźliśmy ten fortepian i mogliśmy go przywieźć z powrotem do domu. Kupiliśmy go. Fortepian należał wcześniej do pięciu lub sześciu rodzin, było to dla nas coś wielkiego, znaleźliśmy stare zdjęcie kogoś z rodziną sprzed lat. Ale dość tych głupot.
NM: No, I want you to tell them about Leahy.
NM: Nie, chciałabym, żeby usłyszeli o Leahym
DL: What about Leahy? (Laughter)
DL: Co dokładnie? (Śmiech)
NM: Just tell them what—
NM: Opowiedz im...
DL: She wants me to talk about— We have a band named Leahy. There's 11 siblings. We, um— What will I tell them? (Laughter) We opened—
DL: Chce, żebym opowiedział... Mamy zespół o nazwie Leahy. Jedenaścioro rodzeństwa. My... Co mam im powiedzieć? (Śmiech) Graliśmy na otwarcie...
NM: No surgeries.
NM: Bez upiększania.
DL: No surgeries, oh yeah. We had a great opportunity. We opened for Shania Twain for two years on her international tour. It was a big thing for us, and now all my sisters are off having babies and the boys are all getting married, so we're staying close to home for, I guess, another couple of weeks. What can I say? I don't know what to say, Natalie. We, uh... (Laughter)
DL: Jasne, bez upiększania. Dostaliśmy wielką szansę. Przez 2 lata otwieraliśmy koncerty Shanii Twain podczas jej międzynarodowej trasy. To było dla nas coś wielkiego, ale teraz wszystkie moje siostry są na macierzyńskim, a bracia się żenią, dlatego zostaniemy blisko domu przez następnych kilka tygodni. Co mogę powiedzieć? Nie wiem, co powiedzieć. Natalie. My, uhh... (Śmiech)
(Laughter)
(Śmiech)
NM: Is this what marriage is about? (Applause) I like it. (Applause)
NM: Czy na tym polega małżeństwo? (Oklaski) Podoba mi się. (Oklaski)
(Laughter)
(Śmiech)
DL: Oh yeah, okay, in my family we had seven girls, four boys, we had two fiddles and one piano, and of course we were all fighting to play on the instruments, so dad and mom set a rule that you couldn't kick anyone off the instrument. You had to wait until they were finished, so of course, what we would do is we'd get on the piano and you wouldn't even get off to eat, because you wouldn't want to give it up to your brother or sister, and they'd wait and wait and wait, and it'd be midnight and you'd be still sitting there on the piano, but it was their way to get us to practice. Will we play a tune?
DL: Dobrze, okej. W rodzinie było siedem dziewcząt i czterech chłopaków. mieliśmy dwie pary skrzypiec i fortepian i oczywiście walczyliśmy między sobą, żeby grać na tych instrumentach, więc tata i mama ustalili zasadę, że nikt nie mógł nikogo wykopać od instrumentu. Każdy musiał czekać, aż poprzedni skończy, więc oto, co robiliśmy: każdy, kto siadał przy fortepianie grał i nie przerywał nawet żeby coś zjeść, ponieważ gdyby zostawił instrument bratu lub siostrze, musiałby czekać i czekać... Zatem wybijała północ, a my dalej siedzieliśmy przy fortepianie. To był sposób rodziców, żebyśmy ćwiczyli. Zagramy coś?
NM: It worked. DL: It worked. Sorry, I hate to carry on... So this is our last number, and we'll feature Nat on piano. Okay, play in, how about A?
NM: Udało się im. DL: Udało się. Przepraszam, nie lubię rozpoczynać... To jest nasz ostatni kawałek i Nat zagra na fortepianie. Okej, gramy, co powiesz na A?
(Music)
(Muzyka)
(Applause)
(Oklaski)