This is called Hooked on a Feeling: The Pursuit of Happiness and Human Design. I put up a somewhat dour Darwin, but a very happy chimp up there. My first point is that the pursuit of happiness is obligatory. Man wishes to be happy, only wishes to be happy, and cannot wish not to be so. We are wired to pursue happiness, not only to enjoy it, but to want more and more of it.
Przedstawiam Wam "W niewoli uczucia: pogoń za szczęściem a konstrukcja człowieka". Wstawiłam tu cokolwiek srogiego Darwina, ale i bardzo zadowolonego szympansa. Po pierwsze chciałabym powiedzieć, że dążenie do szczęścia jest czymś obligatoryjnym. Człowiek pragnie być szczęśliwy, tego wyłącznie pragnie i nie może pragnąć czegoś przeciwnego. Jesteśmy zaprogramowani, by dążyć do szczęścia, nie tylko by się nim cieszyć, ale by pragnąć go coraz więcej.
So given that that's true, how good are we at increasing our happiness? Well, we certainly try. If you look on the Amazon site, there are over 2,000 titles with advice on the seven habits, the nine choices, the 10 secrets, the 14,000 thoughts that are supposed to bring happiness. Now another way we try to increase our happiness is we medicate ourselves. And so there's over 120 million prescriptions out there for antidepressants. Prozac was really the first absolute blockbuster drug. It was clean, efficient, there was no high, there was really no danger, it had no street value. In 1995, illegal drugs were a $400 billion business, representing eight percent of world trade, roughly the same as gas and oil.
Jeśli założymy, że powyższe jest prawdą, jak nam idzie podnoszenie poziomu naszego szczęścia? Coż, staramy się, to pewne. Przeglądając stronę Amazon, znajdziemy ponad 2000 tytułów z poradami dotyczącymi siedmiu nawyków, dziewięciu wyborów, dziesięciu sekretów i 14 tysięcy myśli, które mają nas uszczęśliwić. Staramy się też poczuć szczęśliwsi, aplikując sobie pigułki. Mamy ponad 120 milionów recept na antydepresanty. Prozac był pierwszym absolutnym bestselerem w kategorii leków. Przyzwoity, skuteczny, żadnego haju, całkowicie bezpieczny, bezwartościowy na czarnym rynku. W 1995 r. rynek narkotykowy był wart 400 miliardów dolarów, co stanowiło osiem procent wartości światowej wymiany handlowej, mniej więcej tyle co ropa i gaz.
These routes to happiness haven't really increased happiness very much. One problem that's happening now is, although the rates of happiness are about as flat as the surface of the moon, depression and anxiety are rising. Some people say this is because we have better diagnosis, and more people are being found out. It isn't just that. We're seeing it all over the world. In the United States right now there are more suicides than homicides. There is a rash of suicide in China. And the World Health Organization predicts by the year 2020 that depression will be the second largest cause of disability.
Te drogi do szczęścia raczej nie spowodowały jego zbyt wielkiego wzrostu. Jednym z obecnie trapiących nas problemów jest to, iż mimo że wskaźniki szczęścia są niemal kompletnie płaskie, narastają stany lękowe i depresja. Niektórzy mówią, że powodem jest lepsza diagnostyka, dociera się do większej liczby ludzi. Jednak chyba nie tylko o to chodzi. Obserwujemy to zjawisko na całym świecie. Obecnie w Stanach Zjednoczonych notuje się więcej samobójstw niż zabójstw. Gwałtownie rośnie liczba samobójstw w Chinach. A Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do roku 2020 depresja będzie drugą najważniejszą przyczyną niepełnosprawności.
Now the good news here is that if you take surveys from around the world, we see that about three quarters of people will say they are at least pretty happy. But this does not follow any of the usual trends. For example, these two show great growth in income, absolutely flat happiness curves.
Jest i dobra wiadomość - jeśli spojrzeć na badania prowadzone na całym świecie, widać, że około trzech czwartych respondentów twierdzi, że jest co najmniej całkiem szczęśliwa. Ale nie ma to związku z żadnym z podstawowych trendów. Przykładowo, w obu tych przypadkach widzimy znaczny przyrost dochodu i zupełnie płaskie wykresy szczęścia.
My field, the field of psychology, hasn't done a whole lot to help us move forward in understanding human happiness. In part, we have the legacy of Freud, who was a pessimist, who said that pursuit of happiness is a doomed quest, is propelled by infantile aspects of the individual that can never be met in reality. He said, "One feels inclined to say that the intention that man should be happy is not included in the plan of creation." So the ultimate goal of psychoanalytic psychotherapy was really what Freud called ordinary misery.
Moja domena, psychologia, nie przybliżyła nas za bardzo ku zrozumieniu poczucia szczęścia u ludzi. Częściowo ciąży na nas spuścizna Freuda, który był pesymistą, i który twierdził, że poszukiwanie szczęścia skazane jest na niepowodzenie, jako dążenie biorące swe źródło w niemowlęcych aspektach jednostki, nie do spełnienia w rzeczywistości. Powiedział on kiedyś: "Skłonny jestem stwierdzić, iż plan stworzenia nie zawierał zamysłu uczynienia człowieka szczęśliwym". Zatem ostatecznym celem psychoterapii psychoanalitycznej było to, co Freud nazywał zwyczajną niedolą.
(Laughter)
(Śmiech)
And Freud in part reflects the anatomy of the human emotion system -- which is that we have both a positive and a negative system, and our negative system is extremely sensitive. So for example, we're born loving the taste of something sweet and reacting aversively to the taste of something bitter. We also find that people are more averse to losing than they are happy to gain. The formula for a happy marriage is five positive remarks, or interactions, for every one negative. And that's how powerful the one negative is. Especially expressions of contempt or disgust, well you really need a lot of positives to upset that.
Freud częściowo odzwierciedla anatomię ludzkiego systemu emocji - który składa się z układu pozytywnego i negatywnego, a ten negatywny system jest niezwykle wrażliwy. Dla przykładu, rodzimy się z umiłowaniem słodkiego smaku a wrodzoną reakcją na smak gorzki jest awersja. Niechęć do straty jest u ludzi większa, niż radość z zysku. Przepis na szczęśliwe małżeństwo brzmi: pięć pozytywnych uwag lub interakcji na każdą negatywną. Oto jak potężna jest ta negatywna. Szczególnie okazanie pogardy czy obrzydzenia - naprawdę potrzeba mnóstwo pozytywnych doznań, żeby to zatrzeć.
I also put in here the stress response. We're wired for dangers that are immediate, that are physical, that are imminent, and so our body goes into an incredible reaction where endogenous opioids come in. We have a system that is really ancient, and really there for physical danger. And so over time, this becomes a stress response, which has enormous effects on the body. Cortisol floods the brain; it destroys hippocampal cells and memory, and can lead to all kinds of health problems.
Wstawiłam tu również reakcję na stres. Jesteśmy skonstruowani w taki sposób, by reagować na bezpośrednie, fizyczne zagrożenia, nasze ciała uruchamiają niesamowitą reakcję, w której do akcji wkraczają endogenne opioidy. To naprawdę prastary system, świetnie funkcjonujący w czasie fizycznego zagrożenia. Z czasem jednak ta reakcja na stres zaczyna mieć bardzo poważny wpływ na organizm. Kortyzol zalewa mózg, niszcząc komórki hipokampa i pamięć, co może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych.
But unfortunately, we need this system in part. If we were only governed by pleasure we would not survive. We really have two command posts. Emotions are short-lived intense responses to challenge and to opportunity. And each one of them allows us to click into alternate selves that tune in, turn on, drop out thoughts, perceptions, feelings and memories. We tend to think of emotions as just feelings. But in fact, emotions are an all-systems alert that change what we remember, what kind of decisions we make, and how we perceive things.
Niestety, system ten jest nam częściowo potrzebny. Jeśli kierowalibyśmy się wyłącznie osiąganiem przyjemności, nie przeżylibyśmy. W reczywistości mamy dwa centra dowodzenia. Emocje to krótkotrwałe intensywne reakcje na wyzwania i możliwości. I każda z nich pozwala nam uruchomić alternatywne wersje nas samych, które dostrajają się, włączają, porzucają myśli, spostrzeżenia, uczucia i wspomnienia. Zazwyczaj myślimy o emocjach jedynie jako uczuciach. Ale w rzeczywistości emocje stawiają wszystkie systemy w pogotowiu, wpływają na to, co zapamiętujemy, jakie decyzje podejmujemy, jak odbieramy otoczenie.
So let me go forward to the new science of happiness. We've come away from the Freudian gloom, and people are now actively studying this. And one of the key points in the science of happiness is that happiness and unhappiness are not endpoints of a single continuum. The Freudian model is really one continuum that, as you get less miserable, you get happier. And that isn't true -- when you get less miserable, you get less miserable. And that happiness is a whole other end of the equation. And it's been missing. It's been missing from psychotherapy. So when people's symptoms go away, they tend to recur, because there isn't a sense of the other half -- of what pleasure, happiness, compassion, gratitude, what are the positive emotions. And of course we know this intuitively, that happiness is not just the absence of misery. But somehow it was not put forward until very recently, seeing these as two parallel systems. So that the body can both look for opportunity and also protect itself from danger, at the same time. And they're sort of two reciprocal and dynamically interacting systems.
Pozwólcie zatem, że przejdę do nowej nauki o szczęściu. Pozostawiliśmy za sobą freudowskie przygnębienie, i właśnie to ludzie aktywnie teraz studiują. Jednym z kluczowych punktów nauki o szczęściu jest to, że bycie szczęśliwym i nieszczęśliwym nie znajdują się na krańcach jednego kontinuum. Model freudowski stanowi kontinuum - w miarę, jak człowiek staje się mniej nieszczęśliwy, staje się bardziej szczęśliwy. Ale to nieprawda - gdy stajemy się mniej nieszczęśliwi, stajemy się po prostu mniej nieszczęśliwi. Szczęście to zupełnie inny kraniec równania. I tego właśnie brakuje. Tego brakuje w psychoterapii. Kiedy już u pacjentów znikają symptomy, mają one tendencje do powracania, gdyż nadal nie ma wyczucia tej drugiej strony - tego, czym jest przyjemność, szczęście, współczucie, wdzięczność, tego, czym są pozytywne emocje. Oczywiście intuicyjnie wiemy, że szczęście nie jest wyłącznie brakiem cierpienia. Jednak aż do niedawna nikt nie przezentował tego w ten sposób, że są to dwa równoległe systemy. Organizm może jednocześnie poszukiwać dobrych okazji i w tym samym czasie chronić się przed niebezpieczeństwem. To właśnie te dwa układy, które dynamicznie wzajemnie na siebie oddziałują.
People have also wanted to deconstruct. We use this word "happy," and it's this very large umbrella of a term. And then three emotions for which there are no English words: fiero, which is the pride in accomplishment of a challenge; schadenfreude, which is happiness in another's misfortune, a malicious pleasure; and naches, which is a pride and joy in one's children. Absent from this list, and absent from any discussions of happiness, are happiness in another's happiness. We don't seem to have a word for that. We are very sensitive to the negative, but it is in part offset by the fact that we have a positivity.
Ludzie próbują również rozebrać na części pierwsze słowo "szczęśliwy" i to, jak jest używane jako wiele obejmujące pojęcie - parasol. I trzy emocje, dla określenia których nie ma słów w angielskim słowniku: fiero, czyli duma z osiągnięcia; schadenfreude, radość z czyjegoś niepowodzenia, złośliwa przyjemność; i naches, duma i radość z własnych dzieci. Nie ma na tej liście, ani nie przewija się w dyskusjach o szczęściu, radości z czyjegoś szczęścia. Wygląda na to, że nie ma na to słowa. Jesteśmy wyczuleni na negatywne aspekty, ale to, że nosimy w sobie pozytywność, częściowo ten fakt niweluje.
We're also born pleasure-seekers. Babies love the taste of sweet and hate the taste of bitter. They love to touch smooth surfaces rather than rough ones. They like to look at beautiful faces rather than plain faces. They like to listen to consonant melodies instead of dissonant melodies. Babies really are born with a lot of innate pleasures. There was once a statement made by a psychologist that said that 80 percent of the pursuit of happiness is really just about the genes, and it's as difficult to become happier as it is to become taller. That's nonsense. There is a decent contribution to happiness from the genes -- about 50 percent -- but there is still that 50 percent that is unaccounted for.
Jesteśmy urodzonymi poszukiwaczami przyjemności. Niemowlęta uwielbiają słodki smak i nie znoszą gorzkiego. Wolą dotykać gładkich powierzchni, niż tych nierównych. Wolą przyglądać się ładnym twarzom, niż tym nieatrakcyjnym. Wolą harmonijne melodie od tych pełnych dysonansów. Dzieci naprawdę przychodzą na świat ze sporymi zasobami wrodzonych przyjemności. Jeden z psychologów orzekł kiedyś, że wynik pościgu za szczęściem w 80 procentach jest kwestią samych genów, zatem równie trudno stać się szczęśliwszym, co wyższym. Bzdura. Geny w sporej mierze przyczyniają się do szczęścia - ten wpływ szacuje się na około 50 procent - ale pozostaje nam 50 procent, dla których nie ma wyjaśnienia.
Let's just go into the brain for a moment, and see where does happiness arise from in evolution. We have basically at least two systems here, and they both are very ancient. One is the reward system, and that's fed by the chemical dopamine. And it starts in the ventral tegmental area. It goes to the nucleus accumbens, all the way up to the prefrontal cortex, orbital frontal cortex, where decisions are made, high level. This was originally seen as a system that was the pleasure system of the brain. In the 1950s, Olds and Milner put electrodes into the brain of a rat. And the rat would just keep pressing that bar thousands and thousands and thousands of times. It wouldn't eat. It wouldn't sleep. It wouldn't have sex. It wouldn't do anything but press this bar. So they assumed this must be, you know, the brain's orgasmatron.
Zajrzyjmy na moment do mózgu, zobaczmy, jakie są ewolucyjne źródła szczęścia. Zasadniczo mamy tu co najmniej dwa systemy, obydwa ewolucyjnie bardzo stare. Jeden z nich to układ nagrody, który zasila związek chemiczny - dopamina. Rozpoczyna się w polu brzusznym nakrywki, przenika do jądra półleżącego, a potem w górę, do kory przedczołowej, kory oczodołowo-czołowej, gdzie podejmowane są decyzje, i to wysokiej wagi. Początkowo właśnie ten układ uważano za ośrodek przyjemności mózgu. W latach 50. XX wieku Olds i Milner wprowadzili elektrody do mózgu szczura, w efekcie szczur cały czas naciskał dźwignię, setki, tysiące razy i tak w kółko. Nie chciał jeść. Przestał spać. Nie ciągnęło go do seksu. Nic innego by nie robił, tylko przyciskał dźwignię. Naukowcy założyli więc, że znaleźli, że się tak wyrażę, orgazmotron w mózgu.
It turned out that it wasn't, that it really is a system of motivation, a system of wanting. It gives objects what's called incentive salience. It makes something look so attractive that you just have to go after it. That's something different from the system that is the pleasure system, which simply says, "I like this." The pleasure system, as you see, which is the internal opiates, there is a hormone oxytocin, is widely spread throughout the brain. Dopamine system, the wanting system, is much more centralized.
Okazało się jednak, że tak nie jest, że w rzeczywistości jest to system motywacyjny, system pożądania. Zachęcająco uwydatnia obiekty pragnień. Sprawia, że rzeczy wydają się tak pociągające, że musimy się starać je zdobyć. To coś zupełnie odmiennego od takiego układu, jak układ przyjemności, który wysyła po prostu informację "lubię to". Układ przyjemności, jak widać, na który składają się wewnętrzne opiaty, mamy tu hormon oksytocynę, jest rozproszony w całym mózgu. System dopaminowy, układ pożądania, jest znacznie bardziej scentralizowany.
The other thing about positive emotions is that they have a universal signal. And we see here the smile. And the universal signal is not just raising the corner of the lips to the zygomatic major. It's also crinkling the outer corner of the eye, the orbicularis oculi. So you see, even 10-month-old babies, when they see their mother, will show this particular kind of smile. Extroverts use it more than introverts. People who are relieved of depression show it more after than before. So if you want to unmask a true look of happiness, you will look for this expression.
W odniesieniu do pozytwnych emocji należy też powiedzieć, iż mają uniwersalne sygnały. Widzimy tutaj uśmiech. Ten uniwersalny sygnał to nie tylko uniesienie kącika ust przez mięsień jarzmowy większy. To również zmarszczenie zewnętrznego kącika oczu, przez mięsień okrężny oka. Nawet 10-miesięczne dzieci, kiedy widzą swoją matkę, uśmiechną się właśnie w ten szczególny sposób. Ekstrowertycy uśmiechają się w ten sposób częściej niż introwertycy. Ludzie, którzy wyszli z depresji, uśmiechają się tak częściej, niż przedtem. Jeśli chcecie ujrzeć prawdziwe oblicze szczęścia, szukajcie tego wyrazu twarzy.
Our pleasures are really ancient. And we learn, of course, many, many pleasures, but many of them are base. And one of them, of course, is biophilia -- that we have a response to the natural world that's very profound. Very interesting studies done on people recovering from surgery, who found that people who faced a brick wall versus people who looked out on trees and nature, the people who looked out on the brick wall were in the hospital longer, needed more medication, and had more medical complications. There is something very restorative about nature, and it's part of how we are tuned.
Nasze przyjemności sięgają daleko wstecz. Wielu z nich oczywiście się uczymy, ale wiele jest zupełnie podstawowych. Jedną z nich jest biofilia - fakt, że nasza reakcja na świat naturalny jest bardzo silna. Bardzo ciekawe badania, przeprowadzone na pacjentach w trakcie rehabilitacji po operacji, dowiodły, że osoby, które leżały naprzeciw ściany, w porównaniu do osób, które miały widok na drzewa i przyrodę, te osoby, które musiały patrzeć w ceglany mur, przebywały w szpitalu dłużej i potrzebowały więcej leków, i miały więcej komplikacji zdrowotnych. W przyrodzie jest coś regenerującego, tak już jesteśmy zaprogramowani.
Humans, particularly so, we're very imitative creatures. And we imitate from almost the second we are born. Here is a three-week-old baby. And if you stick your tongue out at this baby, the baby will do the same. We are social beings from the beginning. And even studies of cooperation show that cooperation between individuals lights up reward centers of the brain. One problem that psychology has had is instead of looking at this intersubjectivity -- or the importance of the social brain to humans who come into the world helpless and need each other tremendously -- is that they focus instead on the self and self-esteem, and not self-other. It's sort of "me," not "we." And I think this has been a really tremendous problem that goes against our biology and nature, and hasn't made us any happier at all.
Jako istoty ludzkie mamy tę szczególną cechę naśladownictwa. Imitujemy niemal od momentu narodzin. Widzimy tu trzytygodniowe niemowlę. Jeśli pokaże się takiemu dziecku język, zrobi dokładnie to samo. Od samego początku jesteśmy istotami społecznymi. Nawet badania nad współpracą wykazują, że współpraca między jednostkami pobudza centra nagrody w mózgu. Jednym z problemów, z którymi boryka się psychologia jest to, że zamiast przyjrzeć się międzypodmiotowości - czyli wadze umysłu społecznego dla istot ludzkich, które przychodzą na świat bezbronne i bardzo potrzebują siebie nawzajem - zamiast tego skupiają się na jednostce, jej osobowości i poczuciu wartości, a nie na interakcji z innymi. Takie "ja" a nie "my". Sądzę, że ta sprzeczna z naszą naturą i biologią tendencja stanowi naprawdę bardzo poważny problem i wcale nie sprawia, że jesteśmy szczęśliwsi.
Because when you think about it, people are happiest when in flow, when they're absorbed in something out in the world, when they're with other people, when they're active, engaged in sports, focusing on a loved one, learning, having sex, whatever. They're not sitting in front of the mirror trying to figure themselves out, or thinking about themselves. These are not the periods when you feel happiest. The other thing is, that a piece of evidence is, is if you look at computerized text analysis of people who commit suicide, what you find there, and it's quite interesting, is use of the first person singular -- "I," "me," "my," not "we" and "us" -- and the letters are less hopeless than they are really alone. And being alone is very unnatural to the human. There is a profound need to belong.
Jeśli się nad tym zastanowić, ludzie są najszczęśliwsi, gdy ich życie toczy się wartko, kiedy absorbuje ich świat zewnętrzny, gdy są wśród innych, gdy są aktywni, uprawiają sport, koncentrują się na ukochanej osobie, uczą się, kochają i tak dalej. Nie wtedy, gdy siedzą naprzeciw lustra, i próbują się rozgryźć czy myślą o samych sobie. To nie są okresy, które można zaliczyć do najszczęśliwszych. Jeszcze jedno i niech to będzie dowód, dokonując komputerowej analizy tekstu listów samobójców odkryjemy niezwykle interesującą rzecz, mianowicie użycie pierwszej osoby liczby pojedynczej - "ja", "mnie", "moje", a nie "my", "nas" - listy te bardziej obrazują prawdziwą samotność, niż brak nadziei. Stan samotności jest dla człowieka zupełnie nienaturalny. Jest w nas naturalna potrzeba przynależności.
But there are ways in which our evolutionary history can really trip us up. Because, for example, the genes don't care whether we're happy, they care that we replicate, that we pass our genes on. So for example we have three systems that underlie reproduction, because it's so important. There's lust, which is just wanting to have sex. And that's really mediated by the sex hormones. Romantic attraction, that gets into the desire system. And that's dopamine-fed. And that's, "I must have this one person." There's attachment, which is oxytocin, and the opiates, which says, "This is a long-term bond." See the problem is that, as humans, these three can separate. So a person can be in a long term attachment, become romantically infatuated with someone else, and want to have sex with a third person.
Ale nasza ewolucyjna historia potrafi płatać nam prawdziwe figle. Genów, na przykład, wcale nie obchodzi, czy jesteśmy szczęśliwi, zależy im na tym, żebyśmy się rozmnażali, żebyśmy przekazywali nasze geny. Mamy zatem trzy systemy, odpowiedzialne za rozmnażanie - właśnie dlatego, że jest ono priorytetowe. Żądza, czyli ochota na seks. Rządzą nią hormony płciowe. Romantyczne przyciąganie, związane z pożądaniem, napędzane dopaminą. To takie "Muszę mieć właśnie tę osobę". Jest przywiązanie, zależne od oksytocyny i opiatów, które stwierdza "to związek na dłużej". Problem polega na tym, że u ludzi te trzy układy mogą być rozdzielne. Zatem dana osoba może być jednocześnie w długofalowym związku, ulec romantycznej fascynacji kimś innym, a zarazem pragnąć pójść do łóżka z jeszcze inną osobą.
The other way in which our genes can sometimes lead us astray is in social status. We are very acutely aware of our social status and always seek to further and increase it. Now in the animal world, there is only one way to increase status, and that's dominance. I seize command by physical prowess, and I keep it by beating my chest, and you make submissive gestures. Now, the human has a whole other way to rise to the top, and that is a prestige route, which is freely conferred. Someone has expertise and knowledge, and knows how to do things, and we give that person status. And that's clearly the way for us to create many more niches of status so that people don't have to be lower on the status hierarchy as they are in the animal world.
Nasze geny mogą nas zmylić w jeszcze inny sposób, mianowicie przez status społeczny. Jesteśmy bardzo świadomi naszego statusu społecznego i stale staramy się osiągać coraz wyższe jego szczeble. W świecie zwierząt jest tylko jeden sposób na poprawę miejsca w hierarchii, to dominacja. Przewodzę dzięki sprawności fizycznej, podtrzymuję przywództwo waląc pięściami w klatkę piersiową, a wy demonstrujecie gesty uległości. Ludzie podążają na szczyt zupełnie inną drogą, ścieżką prestiżu, który jest przyznawany w nieskrępowany sposób. Jeśli ktoś ma wiedzę i jest ekspertem w danej dziedzinie, zna się na rzeczy, przyznajemy mu określony status. To oczywisty ludzki sposób na tworzenie statusowych nisz, dzięki któremu ludzie nie muszą być niżej w hierarchii, jak to ma miejsce w świecie zwierząt.
The data isn't terribly supportive of money buying happiness. But it's not irrelevant. So if you look at questions like this, life satisfaction, you see life satisfaction going up with each rung of income. You see mental distress going up with lower income. So clearly there is some effect. But the effect is relatively small. And one of the problems with money is materialism. What happens when people pursue money too avidly, is they forget about the real basic pleasures of life. So we have here, this couple. "Do you think the less-fortunate are having better sex?" And then this kid over here is saying, "Leave me alone with my toys." So one of the things is that it really takes over. That whole dopamine-wanting system takes over and derails from any of the pleasure system.
Nie ma danych jednoznacznie potwierdzających, że szczęście można kupić. Ale pieniądze nie są zupełnie pozbawione znaczenia. Przyjrzyjmy się takim oto kwestiim, jak życiowa satysfakcja, zauważmy, że zadowolenie z życia wzrasta z każdym szczeblem przyrostu dochodu. Spadek dochodu powoduje, że coraz bardziej się zamartwiamy. Zatem oczywiście istnieje pewien związek. Ale efekt ten jest względnie niewielki. Jednym z problemów związanych z pieniędzmi jest materializm. Kiedy ludzie zbyt zachłannie dążą do powiększenia majątku, zapominają o prawdziwych, prostych przyjemnościach życia. Mamy tutaj taką oto parę. "Myślisz, że tym, którym się gorzej powodzi, lepiej układa się w łóżku?" I to dziecko, stwierdzające: "Zostaw mnie w spokoju z moimi zabawkami". Jednym z efektów jest to, że rzeczywiście cały ten dopaminowy układ, system pożądania, przejmuje kontrolę. Przejmuje kontrolę i zupełnie odłącza się od innych układów.
Maslow had this idea back in the 1950s that as people rise above their biological needs, as the world becomes safer and we don't have to worry about basic needs being met -- our biological system, whatever motivates us, is being satisfied -- we can rise above them, to think beyond ourselves toward self-actualization or transcendence, and rise above the materialist.
Maslow wysunął w latach 50. teorię, że ludzie sięgają poza swoje biologiczne potrzeby w miarę wzrostu bezpieczeństwa środowiska, kiedy nie musimy się martwić o zaspokojenie podstawowych potrzeb - nasz układ biologiczny, czy cokolwiek nas motywuje, jest zaspokojone - możemy wyjść poza nie, sięgać myślą poza naszą istotę, w kierunku samorealizacji, czy też transcendencji, wybić się ponad materializm.
So to just quickly conclude with some brief data that suggests this might be so. One is people who underwent what is called a quantum change: they felt their life and their whole values had changed. And sure enough, if you look at the kinds of values that come in, you see wealth, adventure, achievement, pleasure, fun, be respected, before the change, and much more post-materialist values after. Women had a whole different set of value shifts. But very similarly, the only one that survived there was happiness. They went from attractiveness and happiness and wealth and self-control to generosity and forgiveness.
Podsumuję krótko podając trochę danych, które sugerują, że tak właśnie jest. Po pierwsze ludzie, którzy przeszli tak zwaną diametralną przemianę, którzy mają poczucie, że całe ich życie i wszystkie wartości uległy zmianie. Przed zmianą, jak można się spodziewać, znajdziemy takie wartości, jak finansowy dobrobyt, przygoda, osiągnięcia, przyjemność, zabawa, szacunek, przed przemianą, natomiast po niej znacznie więcej wartości post-materialistycznych. U kobiet dostrzeżemy znowu inną zmianę priorytetów. Podobnie jednak jak w poprzednim przykładzie, przy zmianie ocaleje poczucie szczęścia. Pozostawiając za sobą kwestie atrakcyjności, szczęścia, bogactwa i bycia panią samej siebie, kobiety przykładały wagę do hojności i umiejętności przebaczenia.
I end with a few quotes. "There is only one question: How to love this world?" And Rilke, "If your daily life seems poor, do not blame it; blame yourself. Tell yourself that you are not poet enough to call forth its riches." "First, say to yourself what you would be. Then do what you have to do."
Na zakończenie przytoczę kilka cytatów. "Jest tylko jedno pytanie: jak kochać ten świat?" Rilke powiedział: "Jeśli twoje życie codzienne wydaje ci się ubogie, nie obwiniaj życia, wiń siebie samego. Powiedz sobie, iż za mało w tobie poety, by obudzić wszystkie jego bogactwa". "Najpierw powiedz sobie, kim mógłbyś być. Następnie zabierz się do roboty".
Thank you. (Applause)
Dziękuję. (Brawa)