So many of you have probably seen the movie "The Martian." But for those of you who did not, it's a movie about an astronaut who is stranded on Mars, and his efforts to stay alive until the Earth can send a rescue mission to bring him back to Earth. Gladly, they do re-establish communication with the character, astronaut Watney, at some point so that he's not as alone on Mars until he can be rescued. So while you're watching the movie, or even if you haven't, when you think about Mars, you're probably thinking about how far away it is and how distant.
Nhiều bạn ở đây chắc đã từng xem bộ phim "Người trở về từ Sao Hỏa" Với những người chưa xem thì đây là bộ phim về phi hành gia người bị mắc kẹt ở Sao Hỏa, và nỗ lực của anh ta để sống sót cho đến khi trái đất gửi nhiệm vụ giải cứu mang anh ta về với Trái Đất May mắn là họ kết nối lại được liên lạc với nhân vật, phi hành gia Watney, một lúc nào đó để anh ta không cảm thấy cô đơn cho tới khi được giải cứu. Trong khi bạn đang xem phim, hay thậm chí bạn chưa xem khi mà bạn nghĩ về sao Hỏa, Hầu như các bạn sẽ nghĩ về sự xa xôi và khoảng cách là bao nhiêu.
And, what might not have occurred to you is, what are the logistics really like of working on another planet -- of living on two planets when there are people on the Earth and there are rovers or people on Mars? So think about when you have friends, families and co-workers in California, on the West Coast or in other parts of the world. When you're trying to communicate with them, one of the things you probably first think about is: wait, what time is it in California? Will I wake them up? Is it OK to call? So even if you're interacting with colleagues who are in Europe, you're immediately thinking about: What does it take to coordinate communication when people are far away? So we don't have people on Mars right now, but we do have rovers. And actually right now, on Curiosity, it is 6:10 in the morning. So, 6:10 in the morning on Mars. We have four rovers on Mars. The United States has put four rovers on Mars since the mid-1990s, and I have been privileged enough to work on three of them. So, I am a spacecraft engineer, a spacecraft operations engineer, at NASA's Jet Propulsion Laboratory in Los Angeles, California. And these rovers are our robotic emissaries. So, they are our eyes and our ears, and they see the planet for us until we can send people. So we learn how to operate on other planets through these rovers. So before we send people, we send robots. So the reason there's a time difference on Mars right now, from the time that we're at is because the Martian day is longer than the Earth day. Our Earth day is 24 hours, because that's how long it takes the Earth to rotate, how long it takes to go around once. So our day is 24 hours. It takes Mars 24 hours and approximately 40 minutes to rotate once. So that means that the Martian day is 40 minutes longer than the Earth day. So teams of people who are operating the rovers on Mars, like this one, what we are doing is we are living on Earth, but working on Mars. So we have to think as if we are actually on Mars with the rover. Our job, the job of this team, of which I'm a part of, is to send commands to the rover to tell it what to do the next day. To tell it to drive or drill or tell her whatever she's supposed to do. So while she's sleeping -- and the rover does sleep at night because she needs to recharge her batteries and she needs to weather the cold Martian night. And so she sleeps. So while she sleeps, we work on her program for the next day. So I work the Martian night shift. (Laughter) So in order to come to work on the Earth at the same time every day on Mars -- like, let's say I need to be at work at 5:00 p.m., this team needs to be at work at 5:00 p.m. Mars time every day, then we have to come to work on the Earth 40 minutes later every day, in order to stay in sync with Mars. That's like moving a time zone every day. So one day you come in at 8:00, the next day 40 minutes later at 8:40, the next day 40 minutes later at 9:20, the next day at 10:00. So you keep moving 40 minutes every day, until soon you're coming to work in the middle of the night -- the middle of the Earth night. Right? So you can imagine how confusing that is. Hence, the Mars watch. (Laughter) This weights in this watch have been mechanically adjusted so that it runs more slowly. Right? And we didn't start out -- I got this watch in 2004 when Spirit and Opportunity, the rovers back then. We didn't start out thinking that we were going to need Mars watches. Right? We thought, OK, we'll just have the time on our computers and on the mission control screens, and that would be enough. Yeah, not so much. Because we weren't just working on Mars time, we were actually living on Mars time. And we got just instantaneously confused about what time it was. So you really needed something on your wrist to tell you: What time is it on the Earth? What time is it on Mars? And it wasn't just the time on Mars that was confusing; we also needed to be able to talk to each other about it. So a "sol" is a Martian day -- again, 24 hours and 40 minutes. So when we're talking about something that's happening on the Earth, we will say, today. So, for Mars, we say, "tosol." (Laughter) Yesterday became "yestersol" for Mars. Again, we didn't start out thinking, "Oh, let's invent a language." It was just very confusing. I remember somebody walked up to me and said, "I would like to do this activity on the vehicle tomorrow, on the rover." And I said, "Tomorrow, tomorrow, or Mars, tomorrow?" We started this terminology because we needed a way to talk to each other. (Laughter) Tomorrow became "nextersol" or "solorrow." Because people have different preferences for the words they use. Some of you might say "soda" and some of you might say "pop." So we have people who say "nextersol" or "solorrow." And then something that I noticed after a few years of working on these missions, was that the people who work on the rovers, we say "tosol." The people who work on the landed missions that don't rove around, they say "tosoul." So I could actually tell what mission you worked on from your Martian accent. (Laughter) So we have the watches and the language, and you're detecting a theme here, right? So that we don't get confused. But even the Earth daylight could confuse us. If you think that right now, you've come to work and it's the middle of the Martian night and there's light streaming in from the windows that's going to be confusing as well. So you can see from this image of the control room that all of the blinds are down. So that there's no light to distract us. The blinds went down all over the building about a week before landing, and they didn't go up until we went off Mars time. So this also works for the house, for at home. I've been on Mars time three times, and my husband is like, OK, we're getting ready for Mars time. And so he'll put foil all over the windows and dark curtains and shades because it also affects your families. And so here I was living in kind of this darkened environment, but so was he. And he'd gotten used to it. But then I would get these plaintive emails from him when he was at work. Should I come home? Are you awake? What time is it on Mars? And I decided, OK, so he needs a Mars watch. (Laughter) But of course, it's 2016, so there's an app for that. (Laughter) So now instead of the watches, we can also use our phones. But the impact on families was just across the board; it wasn't just those of us who were working on the rovers but our families as well. This is David Oh, one of our flight directors, and he's at the beach in Los Angeles with his family at 1:00 in the morning. (Laughter) So because we landed in August and his kids didn't have to go back to school until September, they actually went on to Mars time with him for one month. They got up 40 minutes later every day. And they were on dad's work schedule. So they lived on Mars time for a month and had these great adventures, like going bowling in the middle of the night or going to the beach. And one of the things that we all discovered is you can get anywhere in Los Angeles at 3:00 in the morning when there's no traffic.
Và, với những thứ khó có thể xảy ra với bạn là, những gì được hậu cần thực sự thích làm việc trên một hành tinh khác -- khi sống ở 2 hành tinh khi có người ở Trái Đất và có robot tự hành trên Sao Hỏa? Vậy nghĩ tới khi bạn có bạn, gia đình và đồng nghiệp ở California, trên bờ biển phía tây hoặc ở những nơi khác trên thế giới Khi bạn đang cố liên lạc với họ một trong những điểu bạn sẽ nghĩ tới đầu tiên là: chờ đã, bây giờ là mấy giờ ở California? Liệu tôi có đánh thức họ dậy? Gọi điện có sao không? Ngay cả khi nếu như bạn đang trao đổi với đồng nghiệp ở Châu Âu, bạn có thể đang nghĩ ngay về: Làm thế nào để có thể đảm bảo việc liên lạc khi mọi người ở xa nhau Lúc này, dù chúng ta không có người trên Sao Hỏa nhưng lại có robot tự hành. và ngay vào lúc này, trên Curiosity (robot tự hành Sao Hỏa của Nasa) là 6:10 sáng. Đúng vậy, 6.10 sáng ở Sao Hỏa Chúng ta có 4 robot tự hành trên Sao Hỏa. Hoa kỳ đã đặt 4 robot tự hành lên Sao Hoa từ giữa những năm 1990, và tôi đã rất may mắn được làm việc với 3 trong số chúng. Đúng vậy, Tôi là kỹ sư tàu vũ trụ, một kỹ sư vận hành tàu vũ trụ, tại phòng thí nghiệm tên lửa đẩy (JPL) của NASA tại Los Angeles, California. Và những chú robot tự hành này là những sứ giả robot của chúng ta. Vậy, chúng là tai mắt của chúng ta, và chúng trông chừng hành cho chúng ta cho tới khi chúng ta có thể đưa người lên. qua đó chúng ta học cách hoạt động trên hành tinh khác qua những robot này. trước khi đưa người, chúng ta đưa robots. Và lý do có sự lệch giờ trên Sao Hỏa lúc này, so với giờ ở chỗ chúng ta là bởi vì ngày trên Sao Hỏa dài hơn ngày trên Trái Đất Ngày trên Trái Đất dài 24 giờ, vì đó là khoảng thời gian Trái Đất quay, thời gian cần thiết để quay 1 vòng. Nên ngày của chúng ta dài 24 giờ. Sao Hỏa cần 24 giờ và khoảng 40 phút để quay 1 vòng. Có nghĩa là ngày trên Sao Hỏa dài hơn 40 phút so với ngày trên Trái Đất. Do vậy, nhóm vận hành robot trên Sao Hỏa, như nhóm này, Việc chúng tôi làm là sống trên Trái Đất, nhưng làm việc trên Sao Hỏa. Nên chúng tôi phải nghĩ như là chúng tôi đang ở Sao Hỏa cùng đám robot. Nhiệm vụ của chúng tôi, của nhóm, mà tôi là một thành viên, là gửi mệnh lệnh tới robot để chúng thực hiện vào ngày hôm sau. Để yêu cầu chúng di chuyển hoặc khoan hoặc nói với cô ấy những gì cần làm. Nên trong lúc cô ấy ngủ -- đám robot thực sự ngủ ban đêm vì chúng cần sạc pin và chúng cần đối phó với cái lạnh về đêm trên Sao Hỏa. Do vậy nên chúng cần ngủ. Trong lúc chúng ngủ, chúng tôi làm việc cho chương trình ngày tiếp theo của chúng. Do vậy tôi làm ca đêm trên Sao Hỏa. (Cười) Để đảm bảo bạn đi làm trên Trái Đất trùng với giờ mỗi ngày trên Sao Hỏa -- ví dụ như tôi cần tới chỗ làm vào lúc 5:00 chiều., nhóm này cần có mặt ở chỗ làm vào lúc 5:00 chiều. Giờ Sao Hỏa mỗi ngày, rồi chúng tôi phải tới chỗ làm trên Trái Đất muộn hơn 40 phút mỗi ngày, để đảm bảo trùng giờ với Sao Hỏa. Việc đó giống như là bạn đổi múi giờ hàng ngày. Vậy là ngày thứ nhất bạn tới lúc 8:00, hôm sau muộn hơn 40 phút vào lúc 8:40, hôm sau muộn hơn 40 phút nữa vào lúc 9:20, ngày tiếp là 10:00. bạn cứ tiếp tục thêm vào 40 phút mỗi ngày, rất nhanh bạn sẽ đi làm vào lúc nửa đêm -- nửa đêm theo giờ Trái Đất. Thấy chưa? Bạn có thể tưởng tượng là nó rắc rối thế nào. và đây là chiếc đồng hồ Sao Hỏa. (Cười) Độ nặng của chiếc đồng hồ này đã được điều chỉnh do đó nó sẽ chạy chậm hơn. Và chúng tôi chưa nghĩ ra Tôi có chiếc đồng hồ này năm 2004 Vào thời điểm của Spirit và Opportunity, những robot tự hành thời đó. Chúng tôi vẫn chưa nghĩ về việc chúng tôi sẽ cần đồng hồ Sao Hỏa. Chúng tôi nghĩ rằng, được rồi, Chúng tôi đã có giờ trên máy tính và trên màn hình điều khiển, và có lẽ thế là đủ. Vâng, không quá nhiều. Vì lúc đó chúng tôi không chỉ làm việc theo giờ Sao Hỏa, chúng tôi thực ra đã sống theo giờ Sao Hỏa. Và chúng tôi đã ngay lập tức bị rối về việc giờ là mấy giờ. Nên bạn thật sự sẽ cần thứ gì đó ngay trên cổ tay để cho bạn biết: Giờ là mấy giờ trên Trái Đất? Giờ là mấy giờ trên Sao Hỏa? Và không chỉ có mỗi giờ trên Sao Hỏa là gây bối rối; chúng tôi cũng cần phải nói được với nhau về nó. và một "sol" là 1 ngày Sao Hỏa -- một lần nữa, 24 giờ và 40 phút. Khi chúng tôi trao đổi về thứ gì đó đang diễn ra trên Trái Đất, chúng tôi sẽ nói, "hôm nay". và đối với Sao Hỏa, chúng tôi nói "tosol". (Cười) Yesterday (hôm qua) trở thành "Yestersol" trên Sao Hỏa. Một lần nữa, chúng tôi đã không nghĩ ra là "Ồ, hãy tạo ra một ngôn ngữ". Vô cùng rắc rối. Tôi nhớ ai đó đi tới chỗ tôi và nói, "Tôi muốn làm việc này ngày mai, trên con robot tự hành". Và tôi nói, "Ngày mai, ngày mai, hay là, ngày mai trên Sao Hỏa?" Chúng tôi đã bắt đầu dùng thuật ngữ này vì chúng tôi cần một cách để nói với nhau. (Cười) "Tomorrow" (ngày mai) trở thành "nextersol" hay là "solorrow". Vì mỗi người thích cách dùng từ khác nhau. Vài người có thể nói "soda" và một vài người thì có thể nói "pop". Nên chúng tôi có người nói là "Nextersol" có người lại nói "Solorrow". Và rồi có vài thứ tôi nhận ra sau vài năm làm những nhiệm vụ này, là những người làm việc với robot tự hành, chúng tôi dùng từ "tosol". Những người làm việc với nhiệm vụ hạ cánh mà thiết bị không phải di chuyển, họ dùng từ "tosoul". Nên tôi có thể chỉ được bạn làm nhiệm vụ nào dựa vào giọng Sao Hỏa của bạn. (Cười) Vậy là chúng tôi có đồng hồ và ngôn ngữ, bạn nhận ra chủ đề, phải chứ? Đó là cách giúp chúng tôi không bị rối. Ngay cả ánh sáng ban ngày trên Trái Đất cũng có thể làm chúng tôi bị rối lên. Nếu bạn nghĩ ngay lúc này, bạn tới chỗ làm và lúc này là nửa đêm của Sao Hỏa và có ánh sáng lọt vào từ cửa sổ cũng có thể gây nhầm lẫn. Các bạn có thể thấy bức ảnh chụp phòng điều khiển này cho thấy tất cả các tấm rèm được hạ xuống. Vậy là sẽ không có ánh sáng có thể làm chúng tôi phân tâm. Những tấm rèm được hạ xuống cả tòa nhà khoảng một tuần trước khi hạ cánh, và chúng không được mở lên tới khi chúng tôi rời khỏi giờ Sao Hỏa. Và cũng phải như vậy ở nhà. Tôi làm việc giờ Sao Hỏa ba lần, chồng tôi, được rồi, cả nhà đã sẵn sàng cho giờ Sao Hỏa. Và rồi anh ấy sẽ che các cửa sổ và sử dụng rèm tối vì nó cũng sẽ ảnh hưởng tới cả gia đình bạn. Và ở đây tôi đã sống trong môi trường bóng tối, và anh ấy cũng vậy. Và anh ấy đã quen với việc đó. Nhưng khi tôi nhận những email rên rỉ từ anh ấy khi anh ở chỗ làm. Anh có nên về nhà không? Em đã dậy chưa? Giờ là mấy giờ trên Sao Hỏa? Và tôi quyết định, anh ấy cần một cái đồng hồ Sao Hỏa. (Cười) Nhưng đương nhiên, giờ là 2016, nên có một cái ứng dụng cho việc này. (Cười) Nên giờ thay vì đồng hồ, chúng tôi có thể dùng điện thoại. Nhưng sự ảnh hưởng dính tới gia đình; không chỉ với chúng tôi những người làm việc với robot tự hành mà cả với gia đình của chúng tôi nữa. Đây là David Oh, một trong những giám đốc chuyến bay, anh ấy đang ở bờ biển Los Angeles với gia đình anh vào lúc 1:00 sáng. (Cười) vì chúng tôi hạ cánh trong tháng 8 (hạ cánh robot trên Sao Hỏa) và các con anh không phải tới trường cho tới tháng 9, nên chúng có thể sinh hoạt giờ Sao Hỏa cùng anh trong vòng 1 tháng. Họ thức dậy muộn 40 phút mỗi ngày. Và chúng sinh hoạt cùng lịch làm việc của bố. Họ sống với giờ Sao Hỏa trong 1 tháng và đã có nhứng chuyến phiêu lưu tuyệt vời, như là chơi bowling vào nửa đêm hoặc là tới bãi biển, Và một trong những thứ mà tất cả chúng tôi đã khám phá ra là bạn có thể tới bất kỳ đâu ở Los Angeles vào lúc 3:00 sáng lúc không có tắc đường.
(Laughter)
(Cười)
So we would get off work, and we didn't want to go home and bother our families, and we were hungry, so instead of going locally to eat something, we'd go, "Wait, there's this great all-night deli in Long Beach, and we can get there in 10 minutes!" So we would drive down -- it was like the 60s, no traffic. We would drive down there, and the restaurant owners would go, "Who are you people? And why are you at my restaurant at 3:00 in the morning?" So they came to realize that there were these packs of Martians, roaming the LA freeways, in the middle of the night -- in the middle of the Earth night. And we did actually start calling ourselves Martians. So those of us who were on Mars time would refer to ourselves as Martians, and everyone else as Earthlings.
Chúng tôi rời chỗ làm, và không muốn về nhà và làm phiền các thành viên trong gia đình, và chúng tôi đói, nên thay vì kiếm gì ăn ở gần đấy, chúng tôi quyết định, "Này, có một hàng mở cả đêm rất ngon ở Long Beach, chúng ta có thể tới đó trong 10 phút!" Chúng tôi chạy xe đi -- cứ như những năm 60, đường vắng tanh. Chúng tôi tới đó, và chủ cửa hàng ngạc nhiên, "Các người là ai vậy? Và tại sao lại tới quán tôi lúc 3 giờ sáng?" Và họ nhận ra là có nhiều nhóm người Sao Hỏa, lượn lờ trên đường cao tốc ở LA vào giữa đêm -- vào giữa đêm của Trái Đất. Và chúng tôi bắt đầu gọi chính mình là người Sao Hỏa. nên những ai làm việc với giờ Sao Hỏa sẽ coi nhau là người Sao Hỏa, và tất cả những người còn lại là "Earthlings".
(Laughter)
(Cười)
And that's because when you're moving a time-zone every day, you start to really feel separated from everyone else. You're literally in your own world. So I have this button on that says, "I survived Mars time. Sol 0-90." And there's a picture of it up on the screen. So the reason we got these buttons is because we work on Mars time in order to be as efficient as possible with the rover on Mars, to make the best use of our time. But we don't stay on Mars time for more than three to four months. Eventually, we'll move to a modified Mars time, which is what we're working now. And that's because it's hard on your bodies, it's hard on your families. In fact, there were sleep researchers who actually were studying us because it was so unusual for humans to try to extend their day. And they had about 30 of us that they would do sleep deprivation experiments on. So I would come in and take the test and I fell asleep in each one. And that was because, again, this eventually becomes hard on your body. Even though it was a blast. It was a huge bonding experience with the other members on the team, but it is difficult to sustain. So these rover missions are our first steps out into the solar system. We are learning how to live on more than one planet. We are changing our perspective to become multi-planetary. So the next time you see a Star Wars movie, and there are people going from the Dagobah system to Tatooine, think about what it really means to have people spread out so far. What it means in terms of the distances between them, how they will start to feel separate from each other and just the logistics of the time. We have not sent people to Mars yet, but we hope to. And between companies like SpaceX and NASA and all of the international space agencies of the world, we hope to do that in the next few decades. So soon we will have people on Mars, and we truly will be multi-planetary. And the young boy or the young girl who will be going to Mars could be in this audience or listening today. I have wanted to work at JPL on these missions since I was 14 years old and I am privileged to be a part of it. And this is a remarkable time in the space program, and we are all in this journey together. So the next time you think you don't have enough time in your day, just remember, it's all a matter of your Earthly perspective. Thank you. (Applause)
Và bởi vì bạn đổi múi giờ hàng ngày, bạn bắt đầu thực sự cảm thấy là bạn tách biệt khỏi mọi người. Bạn ở trong thế giới của riêng mình. Nên tôi có cái huy hiệu này trên đó nói "Tôi đã sống theo giờ Sao Hỏa. Sol 0-90." Và có một bức ảnh của nó trên màn hình. Và lý do chúng tôi có cái huy hiệu này là vì chúng tôi làm việc theo giờ Sao Hỏa để có được hiệu quả cao nhất với đám robot tự hành trên Sao Hỏa, để tận dụng tối đa thời gian của chúng tôi. Nhưng chúng tôi không duy trì giờ Sao Hỏa quá ba hay bốn tháng. Cuối cùng, chúng tôi sẽ chuyển tới giờ Sao Hỏa đã được chỉnh sửa. Bởi vì sẽ rất ảnh hưởng cơ thể và gia đình bạn. Trên thực tế, có những chuyên gia giấc ngủ tiến hành các nghiên cứu trên chúng tôi vì rất là không bình thường với con người khi kéo dài ngày của họ. Có khoảng 30 người mà họ có thể làm thử nghiệm về thiếu hụt giấc ngủ Tôi có thể tới làm bài kiểm tra rồi lại ngủ thiếp đi mỗi lần. Và đó là bởi vì, một lần nữa, nó ảnh hưởng rất nhiều tới cơ thể. Dù chỉ là thoáng qua. Nó thật sự là một trải nghiệm gắn bó sâu sắc với các thành viên khác trong nhóm nhưng không hề dễ để duy trì. Những chú robot tự hành là những bước đầu tiến ra hệ mặt trời. Chúng ta đang học cách để sống trên nhiều hơn một hành tinh. Chúng ta đang thay đổi quan điểm để có cái nhìn đa-hành-tinh Do vậy lần tới bạn xem phim chiến tranh giữa các vì sao, và có người di chuyển từ hệ Dagobah đến Tatoonie, hãy nghĩ về ý nghĩa thực sự của việc có người vươn xa tới vậy. Ý nghĩa của khái niệm khoảng cách giữa họ, họ sẽ cảm thấy tách biệt với người khác như nào và ngay cả các vấn đề hậu cần về thời gian. Chúng ta vẫn chưa đưa người tới Sao Hỏa, nhưng chúng ta hi vọng làm thế. Và giữa những đơn vị như SpaceX hay NASA và tất cả những tổ chức về vũ trụ quốc tế trên thế giới, chúng tôi hi vọng có thể làm thế trong vòng vài thập kỷ tới. Chúng ta sẽ có người trên Sao Hỏa rất sớm, và sẽ thực sự sống xuyên hành tinh. Và những bạn nam bạn nữ trẻ tuổi những người sẽ tới Sao Hỏa có thể là khán giả hoặc thính giả hôm nay. Tôi đã muốn làm việc tại JPL với những nhiệm vụ này từ khi 14 tuổi tôi được đặc cách là một viên trong đó. Và đây là khoảng thời gian đáng nhớ trong chương trình vũ trụ, và tất cả chúng ta ở trong hành trình này cùng nhau. Vậy nên lần tới bạn nghĩ bạn không đủ thời gian trong 1 ngày, hãy nhớ rằng, nó chỉ là vấn đề về giờ của bạn trên Trái Đất. Cám ơn. (Vỗ tay)