So many of you have probably seen the movie "The Martian." But for those of you who did not, it's a movie about an astronaut who is stranded on Mars, and his efforts to stay alive until the Earth can send a rescue mission to bring him back to Earth. Gladly, they do re-establish communication with the character, astronaut Watney, at some point so that he's not as alone on Mars until he can be rescued. So while you're watching the movie, or even if you haven't, when you think about Mars, you're probably thinking about how far away it is and how distant.
Mulți dintre voi ați văzut, poate, filmul „Marțianul." Dar pentru cei ce nu l-au văzut, este un film despre un astronaut blocat pe Marte și despre eforturile sale de a rămâne în viață până când Pământul trimite o misiune de salvare să-l aducă înapoi. Din fericire, ei reușesc să restabilească comunicarea cu personajul, astronautul Watney, astfel încât el să nu se simtă singur pe Marte până când va putea fi salvat. În timp ce vizionați filmul, sau chiar dacă n-ați făcut-o, când vă gândiți la Marte, probabil vă întrebați cât este de îndepărtată.
And, what might not have occurred to you is, what are the logistics really like of working on another planet -- of living on two planets when there are people on the Earth and there are rovers or people on Mars? So think about when you have friends, families and co-workers in California, on the West Coast or in other parts of the world. When you're trying to communicate with them, one of the things you probably first think about is: wait, what time is it in California? Will I wake them up? Is it OK to call? So even if you're interacting with colleagues who are in Europe, you're immediately thinking about: What does it take to coordinate communication when people are far away? So we don't have people on Mars right now, but we do have rovers. And actually right now, on Curiosity, it is 6:10 in the morning. So, 6:10 in the morning on Mars. We have four rovers on Mars. The United States has put four rovers on Mars since the mid-1990s, and I have been privileged enough to work on three of them. So, I am a spacecraft engineer, a spacecraft operations engineer, at NASA's Jet Propulsion Laboratory in Los Angeles, California. And these rovers are our robotic emissaries. So, they are our eyes and our ears, and they see the planet for us until we can send people. So we learn how to operate on other planets through these rovers. So before we send people, we send robots. So the reason there's a time difference on Mars right now, from the time that we're at is because the Martian day is longer than the Earth day. Our Earth day is 24 hours, because that's how long it takes the Earth to rotate, how long it takes to go around once. So our day is 24 hours. It takes Mars 24 hours and approximately 40 minutes to rotate once. So that means that the Martian day is 40 minutes longer than the Earth day. So teams of people who are operating the rovers on Mars, like this one, what we are doing is we are living on Earth, but working on Mars. So we have to think as if we are actually on Mars with the rover. Our job, the job of this team, of which I'm a part of, is to send commands to the rover to tell it what to do the next day. To tell it to drive or drill or tell her whatever she's supposed to do. So while she's sleeping -- and the rover does sleep at night because she needs to recharge her batteries and she needs to weather the cold Martian night. And so she sleeps. So while she sleeps, we work on her program for the next day. So I work the Martian night shift. (Laughter) So in order to come to work on the Earth at the same time every day on Mars -- like, let's say I need to be at work at 5:00 p.m., this team needs to be at work at 5:00 p.m. Mars time every day, then we have to come to work on the Earth 40 minutes later every day, in order to stay in sync with Mars. That's like moving a time zone every day. So one day you come in at 8:00, the next day 40 minutes later at 8:40, the next day 40 minutes later at 9:20, the next day at 10:00. So you keep moving 40 minutes every day, until soon you're coming to work in the middle of the night -- the middle of the Earth night. Right? So you can imagine how confusing that is. Hence, the Mars watch. (Laughter) This weights in this watch have been mechanically adjusted so that it runs more slowly. Right? And we didn't start out -- I got this watch in 2004 when Spirit and Opportunity, the rovers back then. We didn't start out thinking that we were going to need Mars watches. Right? We thought, OK, we'll just have the time on our computers and on the mission control screens, and that would be enough. Yeah, not so much. Because we weren't just working on Mars time, we were actually living on Mars time. And we got just instantaneously confused about what time it was. So you really needed something on your wrist to tell you: What time is it on the Earth? What time is it on Mars? And it wasn't just the time on Mars that was confusing; we also needed to be able to talk to each other about it. So a "sol" is a Martian day -- again, 24 hours and 40 minutes. So when we're talking about something that's happening on the Earth, we will say, today. So, for Mars, we say, "tosol." (Laughter) Yesterday became "yestersol" for Mars. Again, we didn't start out thinking, "Oh, let's invent a language." It was just very confusing. I remember somebody walked up to me and said, "I would like to do this activity on the vehicle tomorrow, on the rover." And I said, "Tomorrow, tomorrow, or Mars, tomorrow?" We started this terminology because we needed a way to talk to each other. (Laughter) Tomorrow became "nextersol" or "solorrow." Because people have different preferences for the words they use. Some of you might say "soda" and some of you might say "pop." So we have people who say "nextersol" or "solorrow." And then something that I noticed after a few years of working on these missions, was that the people who work on the rovers, we say "tosol." The people who work on the landed missions that don't rove around, they say "tosoul." So I could actually tell what mission you worked on from your Martian accent. (Laughter) So we have the watches and the language, and you're detecting a theme here, right? So that we don't get confused. But even the Earth daylight could confuse us. If you think that right now, you've come to work and it's the middle of the Martian night and there's light streaming in from the windows that's going to be confusing as well. So you can see from this image of the control room that all of the blinds are down. So that there's no light to distract us. The blinds went down all over the building about a week before landing, and they didn't go up until we went off Mars time. So this also works for the house, for at home. I've been on Mars time three times, and my husband is like, OK, we're getting ready for Mars time. And so he'll put foil all over the windows and dark curtains and shades because it also affects your families. And so here I was living in kind of this darkened environment, but so was he. And he'd gotten used to it. But then I would get these plaintive emails from him when he was at work. Should I come home? Are you awake? What time is it on Mars? And I decided, OK, so he needs a Mars watch. (Laughter) But of course, it's 2016, so there's an app for that. (Laughter) So now instead of the watches, we can also use our phones. But the impact on families was just across the board; it wasn't just those of us who were working on the rovers but our families as well. This is David Oh, one of our flight directors, and he's at the beach in Los Angeles with his family at 1:00 in the morning. (Laughter) So because we landed in August and his kids didn't have to go back to school until September, they actually went on to Mars time with him for one month. They got up 40 minutes later every day. And they were on dad's work schedule. So they lived on Mars time for a month and had these great adventures, like going bowling in the middle of the night or going to the beach. And one of the things that we all discovered is you can get anywhere in Los Angeles at 3:00 in the morning when there's no traffic.
Dar lucrul la care poate nu v-ați gândit este, cum este cu adevărat logistica muncii pe o altă planetă - traiul pe două planete, cu oameni pe Pământ și cu vehicule spațiale sau oameni pe Marte? Deci, gândiți-vă la cum e când ai prieteni, familie și colegi în California, pe Coasta de Vest sau în alte părți ale lumii. Atunci când încercați să comunicați cu ei, vă gândiți probabil, în primul rând, la asta: stai, ce oră este în California? Îi voi trezi? Este OK să sun? Dacă interacționați cu colegii din Europa, imediat vă gândiți: Cum coordonezi comunicarea când oamenii sunt la mare distanță? Noi nu avem oameni pe Marte acum, dar avem vehicule spațiale. Chiar acum, pe rover-ul Curiosity, este ora 6:10 dimineața. Așadar, e 06:10 dimineața pe Marte. Avem patru rovere pe Marte. Statele Unite au dus patru rovere pe Marte încă de la mijlocul anilor 1990, și am fost destul de privilegiată să lucrez la trei dintre ele. Eu sunt inginer de nave spațiale, inginer de operațiuni de nave spațiale, la Laboratorul Jet Propulsion al NASA din Los Angeles, California. Iar acești roboți sunt emisarii noștri robotizați. Ei sunt ochii și urechile noastre, și ei văd planeta pentru noi până când vom putea trimite oameni. Deci, noi învățăm cum să operăm pe alte planete, cu ajutorul roverelor. Așa că, înainte de a trimite oameni, trimitem roboți. Motivul pentru care există o diferență de timp pe Marte chiar acum, față de ora noastră este că ziua pe Marte este mai lungă decât ziua pe Pământ. Ziua noastră este de 24 de ore, pentru că atât timp durează ca Pământul să facă o rotație completă în jurul axei sale. Așa că ziua noastră este de 24 de ore. Marte are nevoie de 24 ore și aprox. 40 de minute pentru a efectua o rotație. Ziua marțiană durează cu 40 min. mai mult decât a Pământului. Noi, echipele de oameni care operează roverele de pe Marte, ca aceasta, trăim pe Pământ, dar lucrăm pe Marte. Așa că trebuie să gândim ca și cum noi suntem de fapt pe Marte, cu roverul. Treaba noastră, a acestei echipe din care fac parte, este de a trimite comenzi către rovere să le spună ce să facă în ziua următoare. Să le spună să circule, să foreze sau orice altceva ce ar trebui să facă. Așa că în timp ce doarme - și rover-ul doarme noaptea, deoarece are nevoie să-și reîncarce bateriile și să se ferească de frigul nopții marțiene. Deci, doarme. În timp ce doarme, noi lucrăm la programul lui pentru a doua zi. Așa că eu lucrez tura de noapte marțiană. (Râsete) Așadar, ca să vină la serviciu pe Pământ, la aceeași oră în fiecare zi pe Marte - cum ar fi, să zicem la ora 17:00, această echipă trebuie să fie la serviciu la ora 17:00 de pe Marte, în fiecare zi, adică cu 40 de minute mai târziu în fiecare zi, pentru a rămâne în sincronizare cu Marte. E ca și cum te deplasezi cu câte un fus orar în fiecare zi. Așa că într-o zi vin la 8:00, a doua zi cu 40 de minute mai târziu, la ora 8:40, a treia zi, cu 40 de minute mai târziu, la 9:20, următoarea zi la ora 10:00. Așa că vă mutați câte 40 de minute în fiecare zi, până veți veni la lucru în miezul nopții - miezul nopții de pe Pământ. Așa e ? Deci, vă puteți imagina cât de confuză este situația. De aceea, am ceasul marțian. (Râsete) Angrenajele acestui ceas au fost ajustate mecanic, astfel încât să ruleze mai lent. Și nu ne-am dat seama de la început - am primit acest ceas în 2004, când lucram cu Spirit și Opportunity, roverele de atunci. Noi nu au pornit gândindu-ne că vom avea nevoie de ceasuri marțiene. Ne-am gândit că avem ora pe computerele noastre și pe ecranele de control al misiunii, și că ar fi de ajuns. Da, și nu prea. Pentru că nu doar lucram după ora de pe Marte, ci și trăiam de fapt după acea oră. Erai confuz instantaneu și nu mai știai ce oră e, deci era necesar un ceas la mână care să-ți spună: Ce oră e pe Pământ ? Ce oră pe Marte ? Și nu doar ora ne încurca, aveam nevoie să comunicăm între noi despre asta. Un „sol" este o zi marțiană – ați reținut, 24 ore și 40 minute. Așa că, atunci când vorbim despre ceva ce se întâmplă pe Pământ, spunem „today” (Rom. astăzi), iar pentru Marte, noi spunem „tosol." (Râsete) „Yesterday” (Rom. ieri) a devenit „yestersol" pentru Marte. Vă spun, nu ne-am gândit de la început: „Hadeți să inventăm un limbaj nou." A fost doar foarte confuz. Îmi amintesc că cineva a venit la mine și mi-a spus: „Aș dori să fac această activitate pe vehicul mâine, pe rover." Și am zis: „Mâine mâine, sau mâine marțian?" Am început această terminologie, deoarece trebuia să comunicăm. (Râsete) „Tomorrow (Rom. mâine) a devenit „nextersol" sau „solorrow." Deoarece oamenii au preferințe diferite pentru anumite cuvinte. Unii dintre voi poate spun „sifon", iar alții spun „borviz". Așa că avem oameni care spun „nextersol" sau „solorrow." Și apoi ceva ce am observat după câțiva ani de lucru la aceste misiuni, a fost că noi, cei care lucrăm pe rovere, spunem „tosol." Cei care lucrează la misiunile debarcate și nu deplasează roverele, spun „tosoul." Așa că aș putea spune la ce misiune ai lucrat după accentul tău marțian. (Râsete) Deci, avem ceasurile și limbajul, detectăm o temă aici, nu? Astfel încât să nu fim derutați. Dar chiar și lumina zilei ne-ar putea încurca. Dacă te gândești că ai venit la locul de muncă chiar acum și este miezul nopții pe Marte, iar pe ferestre se revarsă lumina zilei de la noi, este iarăși ceva derutant. Se vede în această imagine a camerei de control că toate storurile sunt lăsate. Să nu existe nici o lumină care să ne distragă atenția. Storurile au fost lăsate peste tot cu o săptămână înainte de aterizare și nu fost ridicate până când n-am ieșit din timpul de pe Marte. Dar acest lucru este valabil și la tine acasă. Am lucrat de trei ori după ora marțiană, iar soțul meu zice: „În regulă, ne pregătim pentru ora de pe Marte”. Și pune folie peste toate ferestrele și draperii de culoare închisă, deci afectează și familiile noastre. Eu trăiam în acest mediu întunecat, dar și el, de asemenea. Și el s-a obișnuit. Obișnuia să-mi trimită e-mailuri grijulii, când era la serviciu: „E momentul potrivit să vin acasă? Ești trează? Ce oră este pe Marte?” Și am decis, e clar, are și el nevoie de un ceas marțian. (Râsete) Dar, desigur, suntem în 2016, deci există o aplicație pentru asta. (Râsete) Așa că acum, în loc de ceasuri, putem folosi telefoanele. Dar impactul asupra familiilor era doar la început; nu ne afecta doar pe aceia dintre noi care lucrau cu roverele, dar și pe familiile noastre, El e David Oh, unul dintre directorii de zbor, la plajă în Los Angeles, cu familia sa, la ora 1:00 noaptea. (Râsete) Deci, pentru că am aterizat în luna august și copiii nu mergeau la școală până în septembrie, ei au experimentat timpul marțian împreună cu tatăl lor, timp de o lună. Se sculau cu 40 de minute mai târziu, în fiecare zi. Și au preluat programul de lucru al tatălui. Așa că au trăit o lună după ora marțiană și a avut aceste aventuri incredibile, ca mersul la bowling în mijlocul nopții sau la plajă. Și unul dintre lucrurile pe care noi toți l-am descoperit este că puteți ajunge oriunde în Los Angeles, la 3:00 dimineața, când nu există trafic.
(Laughter)
(Râsete)
So we would get off work, and we didn't want to go home and bother our families, and we were hungry, so instead of going locally to eat something, we'd go, "Wait, there's this great all-night deli in Long Beach, and we can get there in 10 minutes!" So we would drive down -- it was like the 60s, no traffic. We would drive down there, and the restaurant owners would go, "Who are you people? And why are you at my restaurant at 3:00 in the morning?" So they came to realize that there were these packs of Martians, roaming the LA freeways, in the middle of the night -- in the middle of the Earth night. And we did actually start calling ourselves Martians. So those of us who were on Mars time would refer to ourselves as Martians, and everyone else as Earthlings.
Terminam serviciul și nu voiam să mergem acasă și să ne deranjăm familiile, dar ne era foame, așa că în loc să mâncăm ceva în apropiere, ne-am gândit: „Stai, e un local grozav deschis toată noaptea în Long Beach, și putem ajunge acolo în 10 minute!" Și conduceam până acolo - era ca-n anii ‘60, fără trafic. Ajungem acolo, iar patronii restaurantului se mirau: „Cine sunteți voi? Și de ce veniți la restaurantul meu la ora 3:00 dimineața? " Și au ajuns să înțeleagă că există aceste grupuri de marțieni, rătăcind pe autostrăzile din Los Angeles la miezul nopții – la miezul nopții de pe Pământ. Și chiar am început să ne autointitulăm marțieni. Deci, aceia dintre noi care erau pe ora marțiană ne numeam marțieni, iar toți ceilalți erau pământeni.
(Laughter)
(Râsete)
And that's because when you're moving a time-zone every day, you start to really feel separated from everyone else. You're literally in your own world. So I have this button on that says, "I survived Mars time. Sol 0-90." And there's a picture of it up on the screen. So the reason we got these buttons is because we work on Mars time in order to be as efficient as possible with the rover on Mars, to make the best use of our time. But we don't stay on Mars time for more than three to four months. Eventually, we'll move to a modified Mars time, which is what we're working now. And that's because it's hard on your bodies, it's hard on your families. In fact, there were sleep researchers who actually were studying us because it was so unusual for humans to try to extend their day. And they had about 30 of us that they would do sleep deprivation experiments on. So I would come in and take the test and I fell asleep in each one. And that was because, again, this eventually becomes hard on your body. Even though it was a blast. It was a huge bonding experience with the other members on the team, but it is difficult to sustain. So these rover missions are our first steps out into the solar system. We are learning how to live on more than one planet. We are changing our perspective to become multi-planetary. So the next time you see a Star Wars movie, and there are people going from the Dagobah system to Tatooine, think about what it really means to have people spread out so far. What it means in terms of the distances between them, how they will start to feel separate from each other and just the logistics of the time. We have not sent people to Mars yet, but we hope to. And between companies like SpaceX and NASA and all of the international space agencies of the world, we hope to do that in the next few decades. So soon we will have people on Mars, and we truly will be multi-planetary. And the young boy or the young girl who will be going to Mars could be in this audience or listening today. I have wanted to work at JPL on these missions since I was 14 years old and I am privileged to be a part of it. And this is a remarkable time in the space program, and we are all in this journey together. So the next time you think you don't have enough time in your day, just remember, it's all a matter of your Earthly perspective. Thank you. (Applause)
Și asta pentru că atunci când te deplasezi zilnic cu câte un fus orar, începi să te simți separat de toți ceilalți. Ești literalmente în propria lume. Așa că am acest ecuson: „Am supraviețuit orei de pe Marte. Sol 0-90." Și există o imagine a acestuia pe ecran. Am primit aceste ecusoane pentru că noi lucrăm conform orei de pe Marte, pentru a fi cât mai eficienți posibil cu roverul pe Marte, pentru a utiliza cât mai bine timpul. Dar nu rămânem pe ora marțiană mai mult de trei - patru luni. Ulterior, trecem la ora marțiană modificată, ca cea în care lucrăm acum. Pentru că e dificil pentru organismul nostru și pentru familii. De fapt, au venit cercetători ai somnului, care ne-au studiat, fiindcă era atât de neobișnuit pentru oameni să-și extindă ziua. Pe 30 dintre noi au făcut experimente referitoare la privarea de somn. Deci, am intrat să dau testele și am adormit la fiecare dintre ele. Și asta pentru că munca asta devine grea, în cele din urmă, pentru corpul tău. Chiar dacă a fost ceva minunat. A fost o experiență uriașă de unire cu ceilalți membri ai echipei, dar este dificil de susținut. Deci, aceste misiuni ale roverelor sunt primii pași în afara sistemului solar. Învățăm cum să trăim pe mai mult de o planetă. Ne schimbăm perspectiva și devenim multi-planetari. Așa că data viitoare când vedeți un film Star Wars, unde oamenii merg de la sistemul Dagobah la Tatooine, gândiți-vă ce înseamnă cu adevărat să ai oameni răspândiți atât de departe. Ce înseamnă, în privința distanțelor dintre ei, cum vor începe să se simtă separați unul de altul și chiar logistica timpului. Nu am trimis oameni pe Marte încă, dar sperăm să facem acest lucru. Iar împreună cu SpaceX și NASA și cu toate agențiile spațiale internaționale ale lumii, noi sperăm să facem acest lucru în următoarele câteva decenii. În curând vom avea oameni pe Marte, și vom deveni cu adevărat multi-planetari. Iar tânărul sau tânăra care va merge pe Marte ar putea fi în public astăzi. Am vrut să lucrez la laboratorul JPL la aceste misiuni de când aveam 14 ani și am privilegiul de a face parte din el. Iar acum este un moment remarcabil în programul spațial, și suntem cu toții împreună în această călătorie. Așadar, data viitoare când credeți că ziua nu e suficient de lungă, amintiți-vă că totul este o chestiune de perspectivă pământeană. Mulțumesc. (Aplauze)