Λοιπόν, ασχολούμαι και με άλλα πράγματα εκτός της φυσικής. Βασικά, τώρα ασχολούμαι κυρίως με άλλα πράγματα.
Well, I'm involved in other things, besides physics. In fact, mostly now in other things.
Ένα πράγμα είναι οι μακρινές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπινων γλωσσών. Και οι επαγγελματίες, ιστορικοί γλωσσολόγοι στις ΗΠΑ και στη Δυτική Ευρώπη προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν από οποιεσδήποτε μακρινές σχέσεις, μεγάλες ομαδοποιήσεις, ομαδοποιήσεις πολύ πίσω στο χρόνο, παλαιότερες και από τις γνωστές οικογένειες γλωσσών. Δεν τους αρέσει αυτό, νομίζουν ότι είναι ασταθές. Δεν νομίζω ότι είναι ασταθές. Και υπάρχουν κάποιοι υπέροχοι γλωσσολόγοι, οι περισσότεροι Ρώσοι, που εργάζονται πάνω σε αυτό στο Ινστιτούτο του Σάντα Φε και στη Μόσχα, και θα μου άρεσε να δω πού θα οδηγήσει κάτι τέτοιο.
One thing is distant relationships among human languages. And the professional, historical linguists in the U.S. and in Western Europe mostly try to stay away from any long-distance relationships, big groupings, groupings that go back a long time, longer than the familiar families. They don't like that. They think it's crank. I don't think it's crank. And there are some brilliant linguists, mostly Russians, who are working on that, at Santa Fe Institute and in Moscow, and I would love to see where that leads.
Είναι αλήθεια όντως ότι οδηγεί σε ένα μοναδικό πρόγονο περίπου 20, 25.000 χρόνια πίσω; Και τι γίνεται αν πάμε πιο παλιά απ' αυτόν τον μοναδικό πρόγονο, όπου υποθετικά υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ πολλών γλωσσών; Πόσο πίσω μπορεί να υπήρχε αυτό; Πόσο παλιά ήταν η σύγχρονη γλώσσα; Για πόσες δεκάδες χιλιάδες χρόνια μιλάμε;
Does it really lead to a single ancestor some 20, 25,000 years ago? And what if we go back beyond that single ancestor, when there was presumably a competition among many languages? How far back does that go? How far back does modern language go? How many tens of thousands of years does it go back?
Κρις Άντερσον: Έχετε κάποια διαίσθηση ή ελπίδα για ποια μπορεί να είναι η απάντηση;
Chris Anderson: Do you have a hunch or a hope for what the answer to that is?
Μάρευ Γκελ-Μαν: Θα έλεγα ότι η σύγχρονη γλώσσα πρέπει να είναι παλαιότερη από τις ζωγραφιές των σπηλαίων και τα ανάγλυφα των σπηλαίων και τα αγάλματα των σπηλαίων και τα πατήματα χορού στον μαλακό άργιλο των σπηλαίων της Δυτικής Ευρώπης στην Παλαιολιθική Εποχή, περίπου 35.000 χρόνια πριν ή νωρίτερα. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έκαναν όλα αυτά και δεν είχαν μια σύγχρονη γλώσσα. Οπότε θα φανταζόμουν ότι η ουσιαστική καταγωγή της γλώσσας ήταν τουλάχιστον τότε και μπορεί και παλαιότερα.
Murray Gell-Mann: Well, I would guess that modern language must be older than the cave paintings and cave engravings and cave sculptures and dance steps in the soft clay in the caves in Western Europe, in the Aurignacian Period some 35,000 years ago, or earlier. I can't believe they did all those things and didn't also have a modern language. So, I would guess that the actual origin goes back at least that far and maybe further. But that doesn't mean that all, or many, or most
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες, ή πολλές, ή οι περισσότερες από τις σημερινές ελεγμένες γλώσσες δεν θα μπορούσαν να προέρχονται πιθανόν από μία πολύ νεότερη, ας πούμε 20.000 χρόνια, ή κάτι τέτοιο. Είναι αυτό που λέμε δυσχέρεια.
of today's attested languages couldn't descend perhaps from one that's much younger than that, like say 20,000 years, or something of that kind. It's what we call a bottleneck.
ΚΑ: Ο Φίλιπ Άντερσον μπορεί να έχει δίκιο. Μπορεί απλά να ξέρετε περισσότερα για τα πάντα από οποιονδήποτε. Οπότε, ήταν τιμή μας. Σας ευχαριστώ Μάρευ Γκελ Μαν. (Χειροκρότημα)
CA: Well, Philip Anderson may have been right. You may just know more about everything than anyone. So, it's been an honor. Thank you Murray Gell-Mann. (Applause)