So it all came to life in a dark bar in Madrid. I encountered my colleague from McGill, Michael Meaney. And we were drinking a few beers, and like scientists do, he told me about his work. And he told me that he is interested in how mother rats lick their pups after they were born. And I was sitting there and saying, "This is where my tax dollars are wasted --
אז הכל התחיל בבר חשוך במדריד. אני נפגשתי עם חברי לעבודה ממק'גיל, מייקל מיני. ושתינו כמה בירות, וכמו שמדענים עושים, הוא סיפר לי על העבודה שלו. והוא סיפר לי שהוא מתעניין באופן שבו חולדות אימהות מלקקות את הוולדות שלהם לאחר שהם נולדים. ואני ישבתי שם ואמרתי, "כאן כספי המיסים שלי מתבזבזים --
(Laughter)
(צחוק)
on this kind of soft science."
על סוג כזה של מדע רך."
And he started telling me that the rats, like humans, lick their pups in very different ways. Some mothers do a lot of that, some mothers do very little, and most are in between. But what's interesting about it is when he follows these pups when they become adults -- like, years in human life, long after their mother died. They are completely different animals. The animals that were licked and groomed heavily, the high-licking and grooming, are not stressed. They have different sexual behavior. They have a different way of living than those that were not treated as intensively by their mothers.
והוא התחיל להגיד לי שחולדות, כמו בני אדם, מלקקות את הגורים שלהם ברמות שונות. חלק מהאימהות עושות את זה הרבה, חלק מהאימהות עושות קצת מאוד, והרוב נמצאות בין לבין. אבל מה שמעניין לגבי זה זה כשהוא עוקב אחרי הגורים האלו כשהם הופכים לבוגרים -- כמו, שנים בחיי אדם, הרבה אחרי שאימם מתה. הן חיות אחרות לחלוטין. החיות שליקקו אותן וטופחו מאוד, הליקוק הרב והטיפוח, הן לא נמצאות תחת לחץ. יש להם התנהגות מינית שונה. יש להם דרך חיים שונה מאשר אלה שלא טופלו בנמרצות על ידי אימם.
So then I was thinking to myself: Is this magic? How does this work? As geneticists would like you to think, perhaps the mother had the "bad mother" gene that caused her pups to be stressful, and then it was passed from generation to generation; it's all determined by genetics. Or is it possible that something else is going on here?
אז חשבתי לעצמי: האם זה קסם? איך זה עובד? כמו שגנטיקאים היו רוצים שתחשבו, אולי לאימא היה את הגן של "האימא הרעה" שגרם לגורים שלה להיות לחוצים, ואז זה הועבר מדור לדור; הכל נקבע על ידי גנטיקה. או האם יתכן שמשהו אחר מתרחש כאן?
In rats, we can ask this question and answer it. So what we did is a cross-fostering experiment. You essentially separate the litter, the babies of this rat, at birth, to two kinds of fostering mothers -- not the real mothers, but mothers that will take care of them: high-licking mothers and low-licking mothers. And you can do the opposite with the low-licking pups. And the remarkable answer was, it wasn't important what gene you got from your mother. It was not the biological mother that defined this property of these rats. It is the mother that took care of the pups. So how can this work?
בחולדות, אנחנו יכולים לשאול את השאלה הזו ולענות עליה. אז מה שעשינו היה ניסוי של גידול באומנה בהצלבה. למעשה מפרידים בין השגר, הילדים של החולדה הזו, בלידה, לשני סוגים של אימהות אומנות -- לא האימהות האמיתיות, אלא אימהות שיטפלו בהם: אימהות שמלקקות הרבה, ואימהות שמלקקות מעט. ואפשר לעשות את ההיפך עם הגורים של אימהות שפחות מלקקות. והתשובה המדהימה היתה, שלא משנה איזה גן קיבלת מאימא שלך. זו לא היתה האם הביולוגית שהגדירה את התכונה הזו של החולדות. זו האם שטיפלה בגורים. אז איך זה יכול לעבוד?
I am an a epigeneticist. I am interested in how genes are marked by a chemical mark during embryogenesis, during the time we're in the womb of our mothers, and decide which gene will be expressed in what tissue. Different genes are expressed in the brain than in the liver and the eye. And we thought: Is it possible that the mother is somehow reprogramming the gene of her offspring through her behavior? And we spent 10 years, and we found that there is a cascade of biochemical events by which the licking and grooming of the mother, the care of the mother, is translated to biochemical signals that go into the nucleus and into the DNA and program it differently. So now the animal can prepare itself for life: Is life going to be harsh? Is there going to be a lot of food? Are there going to be a lot of cats and snakes around, or will I live in an upper-class neighborhood where all I have to do is behave well and proper, and that will gain me social acceptance? And now one can think about how important that process can be for our lives.
אני אפיגנטיקאי. אני מתעניין באיך הגנים מסומנים בסימון כימי בזמן יצירת העובר, בזמן שאנחנו ברחם של האימהות שלנו, ונקבע באיזה אופן גן יבוטא באיזו רקמה. גנים שונים מבוטאים במוח מאשר בכבד ובעין. ואנחנו חשבנו: האם זה אפשרי שהאימא באופן כלשהו מתכנתת מחדש את הגן של הצאצא שלה דרך ההתנהגות שלה? והשקענו 10 שנים, ומצאנו שיש תגובת שרשרת של אירועים ביוכימיים שבעזרתה הליקוק והטיפוח של האם, הטיפול של האם, מתורגם לאיתותים ביוכימיים שנכנסים לתוך גרעין התא ולתוך ה-DNA ומתכנתים אותו באופן שונה. אז עכשיו החיה יכולה להכין את עצמה לחיים: האם החיים הולכים להיות קשוחים? האם הולך להיות הרבה אוכל? האם הולכים להיות הרבה חתולים ונחשים בסביבה, או שאני אחיה בשכונה ממעמד גבוה שבה כל שאצטרך זה להתנהג יפה ונכון, וזה יקנה לי קבלה חברתית? ועכשיו, אפשר לחשוב על כמה התהליך הזה יכול להיות חשוב בחיים שלנו.
We inherit our DNA from our ancestors. The DNA is old. It evolved during evolution. But it doesn't tell us if you are going to be born in Stockholm, where the days are long in the summer and short in the winter, or in Ecuador, where there's an equal number of hours for day and night all year round. And that has such an enormous [effect] on our physiology. So what we suggest is, perhaps what happens early in life, those signals that come through the mother, tell the child what kind of social world you're going to be living in. It will be harsh, and you'd better be anxious and be stressful, or it's going to be an easy world, and you have to be different. Is it going to be a world with a lot of light or little light? Is it going to be a world with a lot of food or little food? If there's no food around, you'd better develop your brain to binge whenever you see a meal, or store every piece of food that you have as fat.
אנחנו יורשים את ה-DNA של אבותינו. ה-DNA הוא ישן. הוא התפתח לאורך האבולוציה. אבל הוא לא אומר לנו אם אתה הולך להיוולד בשטוקהולם, היכן שהימים ארוכים בקיץ וקצרים בחורף, או באקוודור, היכן שיש מספר שווה של שעות יום ולילה לכל אורך השנה. ויש לזה השפעה ענקית על הפיזיולוגיה שלנו. אז מה שאנחנו מציעים זה, אולי מה שקורה בחיים המוקדמים, אותם אותות שמגיעים דרך האם, אומרים לילד באיזה מין עולם חברתי הוא הולך לחיות. הוא יהיה קשה, ועדיף שתהיה חרד ולחוץ, או שזה הולך להיות עולם קל, ואתה חייב להיות שונה. האם זה הולך להיות עולם עם הרבה אור או מעט אור? האם זה הולך להיות עולם עם הרבה מזון או מעט מזון? אם אין מזון בסביבה, כדאי שתפתח את המוח שלך לזלול מתי שאתה רואה ארוחה, או שתאגור כל פיסת מזון שאתה צורך כשומן.
So this is good. Evolution has selected this to allow our fixed, old DNA to function in a dynamic way in new environments. But sometimes things can go wrong; for example, if you're born to a poor family and the signals are, "You better binge, you better eat every piece of food you're going to encounter." But now we humans and our brain have evolved, have changed evolution even faster. Now you can buy McDonald's for one dollar. And therefore, the preparation that we had by our mothers is turning out to be maladaptive. The same preparation that was supposed to protect us from hunger and famine is going to cause obesity, cardiovascular problems and metabolic disease. So this concept that genes could be marked by our experience, and especially the early life experience, can provide us a unifying explanation of both health and disease.
אז זה טוב. האבולוציה בררה את זה כדי לאפשר ל-DNA הקבוע, הישן שלנו, לתפקד בצורה דינמית בסביבות חדשות. אבל לפעמים דברים יכולים להשתבש; לדוגמא, אם אתם נולדים למשפחה ענייה והאותות הם, "אתה צריך לזלול, אתה צריך לאכול כל מזון שאתה עומד לפגוש." אבל עכשיו אנחנו, בני האדם, והמוח שלנו התפתחנו, ושינינו את האבולוציה אפילו מהר יותר. עכשיו אפשר לקנות במקדונלד'ס בדולר אחד. ומכאן, ההכנה שקיבלנו מהאימהות שלנו מתבררת כלא מתאימה. אותה ההכנה שהייתה אמורה להגן עלינו מרעב ומחסור חמור במזון הולכת לגרום להשמנת יתר, בעיות במערכת הדם ומחלות מטאבוליות. אז התפיסה הזו שגנים יכולים להיות מסומנים על ידי החוויות שלנו, ובמיוחד על ידי החוויות בתחילת החיים, יכולה לספק לנו הסבר אחד גם של בריאות וגם של מחלות.
But is true only for rats? The problem is, we cannot test this in humans, because ethically, we cannot administer child adversity in a random way. So if a poor child develops a certain property, we don't know whether this is caused by poverty or whether poor people have bad genes. So geneticists will try to tell you that poor people are poor because their genes make them poor. Epigeneticists will tell you poor people are in a bad environment or an impoverished environment that creates that phenotype, that property.
אבל האם זה נכון רק עבור חולדות? הבעיה היא, שאנחנו לא יכולים לבדוק את זה על בני אדם, כיוון שמבחינה אתית, אנחנו לא יכולים להקצות ילדים למצוקה באופן אקראי. אז אם ילד עני מפתח תכונה מסוימת, אנחנו לא יודעים אם היא נגרמה על ידי העוני או שלאנשים עניים יש גנים רעים. אז גנטיקאים ינסו להגיד לכם שאנשים עניים הם עניים כי הגנים שלהם עושים אותם עניים. אפיגנטיקאים יגידו לכם שאנשים עניים נמצאים בסביבה רעה או סביבה לא משגשגת שיוצרת את הפנוטיפ, התכונה הזו.
So we moved to look into our cousins, the monkeys. My colleague, Stephen Suomi, has been rearing monkeys in two different ways: randomly separated the monkey from the mother and reared her with a nurse and surrogate motherhood conditions. So these monkeys didn't have a mother; they had a nurse. And other monkeys were reared with their normal, natural mothers. And when they were old, they were completely different animals. The monkeys that had a mother did not care about alcohol, they were not sexually aggressive. The monkeys that didn't have a mother were aggressive, were stressed and were alcoholics. So we looked at their DNA early after birth, to see: Is it possible that the mother is marking? Is there a signature of the mother in the DNA of the offspring?
אז עברנו להסתכל על בני הדודים שלנו, הקופים. עמיתי, סטיבן סומי, מגדל קופים בשתי דרכים שונות: הפריד באופן אקראי את הקוף מהאם וגידל אותה עם מטפלת ותנאי אמהות פונדקאית. אז לקופים האלו לא היתה אם, היתה מטפלת. וקופים אחרים גדלו אצל האימהות הנורמליות, הטבעיות שלהם. וכאשר הם התבגרו, הם היו בעלי חיים אחרים לגמרי. הקופים שהיתה להם אימא לא התעניינו באלכוהול, הם לא היו תוקפניים מבחינה מינית. הקופים שלא היתה להם אימא היו תוקפניים, היו לחוצים והיו אלכוהוליסטים. אז הסתכלנו על ה-DNA שלהם מיד לאחר הלידה, כדי לראות: האם זה אפשרי שהאימא מסמנת? האם יש חתימה של האימא ב-DNA של הצאצא שלה?
These are Day-14 monkeys, and what you see here is the modern way by which we study epigenetics. We can now map those chemical marks, which we call methylation marks, on DNA at a single nucleotide resolution. We can map the entire genome. We can now compare the monkey that had a mother or not. And here's a visual presentation of this. What you see is the genes that got more methylated are red. The genes that got less methylated are green. You can see many genes are changing, because not having a mother is not just one thing -- it affects the whole way; it sends signals about the whole way your world is going to look when you become an adult. And you can see the two groups of monkeys extremely well-separated from each other. How early does this develop? These monkeys already didn't see their mothers, so they had a social experience. Do we sense our social status, even at the moment of birth?
אלו קופים בגיל 14 יום, ומה שאתם רואים כאן היא הדרך המודרנית שבעזרתה אנחנו חוקרים אפיגנטיקה. אנחנו יכולים למפות את הסימונים הכימיים, שאנו קוראים להם סימני מתילציה, על DNA ברזולוציה של נוקלאוטיד בודד. אנחנו יכולים למפות את כל הגנום. אנחנו יכולים עכשיו להשוות בין הקוף שהיתה לו אימא או לא. והנה הצגה ויזואלית של זה. מה שאתם רואים זה שהגנים שקיבלו יותר מתילציה הם אדומים. הגנים שקיבלו פחות מתילציה הם ירוקים. אתם יכולים לראות שגנים רבים משתנים, כי מחסור באימא זה לא רק דבר אחד -- זה משפיע על כל הדרך; זה שולח אותות על כל האופן שהעולם הולך להיראות כשהופכים לבוגרים. ואתם יכולים לראות את שתי קבוצות הקופים מופרדות אחת מהשניה לחלוטין. כמה מוקדם זה מתפתח? הקופים האלו כבר לא ראו את האימהות שלהם, אז היה להם ניסיון חברתי. האם אנחנו חשים את המעמד החברתי שלנו, גם ברגע הלידה?
So in this experiment, we took placentas of monkeys that had different social status. What's interesting about social rank is that across all living beings, they will structure themselves by hierarchy. Monkey number one is the boss; monkey number four is the peon. You put four monkeys in a cage, there will always be a boss and always be a peon. And what's interesting is that the monkey number one is much healthier than monkey number four. And if you put them in a cage, monkey number one will not eat as much. Monkey number four will eat [a lot]. And what you see here in this methylation mapping, a dramatic separation at birth of the animals that had a high social status versus the animals that did not have a high status.
אז בניסוי הזה, לקחנו שיליות של קופים שהיו במעמד חברתי שונה. מה שמעניין לגבי המעמד החברתי הוא שבכל המינים החיים, הם יבנו לעצמם היררכיה. קוף מספר אחד הוא הבוס; קוף מספר ארבע הוא הפשוט. תשימו ארבעה קופים בכלוב, תמיד יהיה בוס ותמיד יהיה פשוט. ומה שמעניין זה שקוף מספר אחת הרבה יותר בריא מקוף מספר ארבע. ואם תשימו אותם בכלוב, קוף מספר אחת לא יאכל הרבה. קוף מספר ארבע יאכל המון. ומה שאתם רואים פה היא מפת המתילציה הזו, הפרדה דרמטית בלידה של בעלי החיים שהיו במעמד חברתי גבוה מול בעלי החיים שלא היו במעמד חברתי גבוה.
So we are born already knowing the social information, and that social information is not bad or good, it just prepares us for life, because we have to program our biology differently if we are in the high or the low social status.
אז אנחנו נולדים כשאנחנו כבר יודעים את המידע החברתי, והמידע החברתי הזה הוא לא רע או טוב, הוא פשוט מכין אותנו לחיים, כי אנחנו צריכים לתכנת את הביולוגיה שלנו אחרת אם אנחנו במעמד החברתי הגבוה או הנמוך.
But how can you study this in humans? We can't do experiments, we can't administer adversity to humans. But God does experiments with humans, and it's called natural disasters.
אבל איך אפשר לחקור את זה בבני אדם? אנחנו לא יכולים לעשות ניסויים, אנחנו לא יכולים להכניס אנשים למצוקה. אבל אלוהים עושה ניסויים בבני אדם, וזה נקרא אסונות טבע.
One of the hardest natural disasters in Canadian history happened in my province of Quebec. It's the ice storm of 1998. We lost our entire electrical grid because of an ice storm when the temperatures were, in the dead of winter in Quebec, minus 20 to minus 30. And there were pregnant mothers during that time. And my colleague Suzanne King followed the children of these mothers for 15 years.
אחד מאסונות הטבע הקשים בהיסטוריה של קנדה התרחש במחוז שלי, בקוויבק. זו סופת הקרח ב-1998. אנחנו איבדנו את כל רשת החשמל שלנו בגלל סופת קרח כשהטמפרטורות היו, בשיא החורף בקוויבק, בין 20- ל-30-. והיו אימהות בהריון במשך הזמן הזה. ועמיתתי סוזן קינג עקבה אחרי הילדים של האימהות האלו במשך 15 שנים.
And what happened was, that as the stress increased -- and here we had objective measures of stress: How long were you without power? Where did you spend your time? Was it in your mother-in-law's apartment or in some posh country home? So all of these added up to a social stress scale, and you can ask the question: How did the children look? And it appears that as stress increases, the children develop more autism, they develop more metabolic diseases and they develop more autoimmune diseases. We would map the methylation state, and again, you see the green genes becoming red as stress increases, the red genes becoming green as stress increases, an entire rearrangement of the genome in response to stress.
ומה שקרה זה, שככל שהלחץ גדל -- וכאן היו לנו מידות אובייקטיביות של לחץ: כמה זמן היית ללא חשמל? איפה העברת את הזמן? האם זה היה בדירה של חמותך או בבית נופש מפונפן? אז כל אלו התחברו לסולם של לחץ חברתי, ואתם יכולים לשאול את השאלה: איך הילדים נראו? ונראה שככל שהלחץ עולה, הילדים מפתחים יותר אוטיזם, הם מפתחים יותר מחלות מטאבוליות והם מפתחים יותר מחלות אוטואימוניות. אנחנו מיפינו את מצב המתילציה, ושוב, אתם רואים את הגנים הירוקים הופכים לאדומים ככל שהלחץ עולה, הגנים האדומים הופכים לירוקים ככל שהלחץ עולה, סידור מחדש כולל של הגנום כתגובה ללחץ.
So if we can program genes, if we are not just the slaves of the history of our genes, that they could be programmed, can we deprogram them? Because epigenetic causes can cause diseases like cancer, metabolic disease and mental health diseases.
אז אם אנחנו יכולים לתכנת גנים, אם אנחנו לא סתם העבדים של ההיסטוריה של הגנים שלנו, והם ניתנים לתכנות, האם אנחנו יכולים לתכנת אותם מחדש? כי גורמים אפיגנטיים יכולים לגרום למחלות כמו סרטן, מחלה מטבולית ומחלות נפשיות.
Let's talk about cocaine addiction. Cocaine addiction is a terrible situation that can lead to death and to loss of human life. We asked the question: Can we reprogram the addicted brain to make that animal not addicted anymore? We used a cocaine addiction model that recapitulates what happens in humans. In humans, you're in high school, some friends suggest you use some cocaine, you take cocaine, nothing happens. Months pass by, something reminds you of what happened the first time, a pusher pushes cocaine, and you become addicted and your life has changed.
בואו נדבר על התמכרות לקוקאין. התמכרות לקוקאין היא סיטואציה נוראית שיכולה להוביל למוות ולאיבוד חיי אדם. אנחנו שאלנו את השאלה: האם אנחנו יכולים לתכנת מחדש את המוח המכור להפוך את החיה הזו ללא מכורה יותר? השתמשנו במודל של התמכרות לקוקאין שמסכם את מה שקורה בבני האדם. בבני אדם, אתם בתיכון, כמה חברים מציעים לכם להשתמש בקצת קוקאין, אתה לוקח את הקוקאין, כלום לא קורה. חודשים עוברים, משהו מזכיר לך את מה שקרה בפעם הראשונה, סוחר סמים מציע לך קוקאין, ואתה הופך למכור והחיים שלך השתנו.
In rats, we do the same thing. My colleague, Gal Yadid, he trains the animals to get used to cocaine, then for one month, no cocaine. Then he reminds them of the party when they saw the cocaine the first time by cue, the colors of the cage when they saw cocaine. And they go crazy. They will press the lever to get cocaine until they die. We first determined that the difference between these animals is that during that time when nothing happens, there's no cocaine around, their epigenome is rearranged. Their genes are re-marked in a different way, and when the cue comes, their genome is ready to develop this addictive phenotype.
בחולדות, אנחנו עושים את אותו הדבר. עמיתי, גל ידיד, הוא מלמד את החיות להתרגל לקוקאין, אז, למשך חודש שלם, אין קוקאין. אז הוא מזכיר להם את המסיבה שבה הם ראו קוקאין בפעם הראשונה לפי סימן, צבעי הכלוב כשהם ראו קוקאין. והם משתגעים. הם ילחצו על הדוושה כדי לקבל קוקאין עד שהם ימותו. אנחנו בהתחלה קבענו שההבדל בין החיות האלו הוא שבמהלך הזמן שבו לא קרה דבר, אין קוקאין בסביבה, האפיגנום שלהם מסתדר מחדש. הגנים שלהם מסומנים מחדש בדרך שונה, וכשהסימן מופיע, הגנום שלהם מוכן לפתח את הפנוטיפ ההתמכרותי.
So we treated these animals with drugs that either increase DNA methylation, which was the epigenetic marker to look at, or decrease epigenetic markings. And we found that if we increased methylation, these animals go even crazier. They become more craving for cocaine. But if we reduce the DNA methylation, the animals are not addicted anymore. We have reprogrammed them. And a fundamental difference between an epigenetic drug and any other drug is that with epigenetic drugs, we essentially remove the signs of experience, and once they're gone, they will not come back unless you have the same experience. The animal now is reprogrammed. So when we visited the animals 30 days, 60 days later, which is in human terms many years of life, they were still not addicted -- by a single epigenetic treatment.
אז טיפלנו בחיות האלו עם תרופות שמגבירות את המתילציה של ה-DNA, שהיה הסמן האפיגנטי שהסתכלנו עליו, או שמורידות את הסימונים האפיגנטים. וגילינו שכשאנחנו מגבירים את המתילציה, החיות הופכות לאפילו משוגעות יותר. הן הופכות לתאבות יותר לקוקאין. אבל אם אנחנו מפחיתים את המתילציה של ה-DNA, החיות לא מכורות יותר. אנחנו תיכנתנו אותן מחדש. וההבדל המהותי בין התרופה האפיגנטית לכל תרופה אחרת הוא שעם תרופות אפיגנטיות, אנחנו למעשה מורידים סימנים של ניסיון, וברגע שהם נעלמו, הם לא יחזרו, אלא אם כן יהיה לך נסיון דומה. החיה עכשיו מתוכנתת מחדש. אז כשבדקנו את החיות 30 ימים, 60 ימים אחר כך, שבמונחי שנות אדם מדובר על שנות חיים רבות, הן עדיין לא היו מכורות בעקבות טיפול אפיגנטי בודד.
So what did we learn about DNA? DNA is not just a sequence of letters; it's not just a script. DNA is a dynamic movie. Our experiences are being written into this movie, which is interactive. You're, like, watching a movie of your life, with the DNA, with your remote control. You can remove an actor and add an actor. And so you have, in spite of the deterministic nature of genetics, you have control of the way your genes look, and this has a tremendous optimistic message for the ability to now encounter some of the deadly diseases like cancer, mental health, with a new approach, looking at them as maladaptation. And if we can epigenetically intervene, [we can] reverse the movie by removing an actor and setting up a new narrative.
אז, מה למדנו על DNA? DNA הוא לא רק רצף של אותיות: הוא לא רק תסריט. DNA הוא סרט דינמי. החוויות שלנו נכתבות מחדש לתוך התסריט, שהוא אינטראקטיבי. אתם, כאילו, צופים בסרט של החיים שלכם, עם ה-DNA, עם השלט הרחוק שלכם. אתם יכולים להוציא שחקן ולהוריד שחקן. אז יש לכם, למרות הטבע הדטרמיניסטי של הגנטיקה, יש לכם שליטה על הדרך שבה הגנים שלכם נראים, ולזה יש מסר אופטימי אדיר ליכולת לתקוף חלק מהמחלות הקטלניות כמו סרטן, מחלות נפש, עם גישה חדשה, להסתכל עליהן כחוסר הסתגלות. ואם אנחנו יכולים להתערב אפיגנטית, אנחנו יכולים להחזיר אחורה את הסרט על ידי הוצאה של שחקן וארגון של העלילה מחדש.
So what I told you today is, our DNA is really combined of two components, two layers of information. One layer of information is old, evolved from millions of years of evolution. It is fixed and very hard to change. The other layer of information is the epigenetic layer, which is open and dynamic and sets up a narrative that is interactive, that allows us to control, to a large extent, our destiny, to help the destiny of our children and to hopefully conquer disease and serious health challenges that have plagued humankind for a long time.
אז מה שאמרתי לכם היום זה, ה-DNA שלנו מורכב למעשה משני מרכיבים, שתי שכבות של מידע. השכבה הראשונה של המידע היא ישנה, התפתחה ממיליוני שנים של אבולוציה. היא קבועה וקשה מאוד לשינוי. השכבה האחרת של המידע היא השכבה האפיגנטית, שהיא פתוחה ודינמית ומרכיבה עלילה שהיא אינטראקטיבית, שמאפשרת לנו לשלוט בשיעור ניכר על הגורל השלנו, לעזור לגורל של הילדים שלנו ובתקווה להכניע מחלות ואתגרי בריאות רציניים שהמיטו מגיפה על המין האנושי זמן רב.
So even though we are determined by our genes, we have a degree of freedom that can set up our life to a life of responsibility.
אז למרות שאנחנו נקבעים על ידי הגנים שלנו, יש לנו מידה של חופש שיכולה להפוך את החיים שלנו לחיים של אחריות.
Thank you.
תודה רבה.
(Applause)
(מחיאות כפיים)