Το 1997, μια Γαλλίδα, η Ζαν Καλμέ, πέθανε μετά από 122 χρόνια και 164 μέρες στη Γη, περνώντας στην ιστορία ως το γηραιότερο άτομο. Η ηλικία της ήταν τόσο εντυπωσιακή που ένας εκατομμυριούχος υποσχέθηκε 1 εκ. δολάρια σε όποιον έσπαγε το ρεκόρ. Αλλά το να φτάσει κανείς σε αυτή την ηλικία ή και παραπάνω είναι κατόρθωμα που ελάχιστοι -ίσως και κανείς άνθρωπος- είναι πιθανόν να επιτύχουν. Τα ανθρώπινα σώματα απλώς δεν είναι φτιαγμένα για υπερβολική γήρανση. Το ανώτατό μας όριο είναι περίπου στα 90 χρόνια. Τι σημαίνει όμως η γήρανση και πώς αντιπαλεύεται την προσπάθεια του σώματος να κρατηθεί στη ζωή; Γνωρίζουμε από ένστικτο τι σημαίνει το πέρασμα της ηλικίας. Για κάποιους σημαίνει να αναπτύσσεσαι, ενώ για άλλους, να γερνάς. Η εύρεση επιστημονικής εξήγησης της γήρανσης αποτελεί πρόκληση. Μπορούμε να πούμε ότι η γήρανση συμβαίνει όταν εγγενείς διαδικασίες και η επαφή με το περιβάλλον, όπως το φως του ήλιου, οι τοξίνες στον αέρα, το νερό και η τροφή μας, προκαλούν αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία των μορίων και των κυττάρων του σώματος. Αυτές οι αλλαγές με τη σειρά τους προκαλούν την παρακμή και ακολούθως την κατάρρευση ολόκληρου του οργανισμού. Δεν καταλαβαίνουμε πλήρως τον ακριβή μηχανισμό της γήρανσης. Πρόσφατα οι επιστήμονες εντόπισαν εννέα σωματικά χαρακτηριστικά, που κυμαίνονται από γενετικές αλλαγές μέχρι μεταβολές στην ικανότητα αναγέννησης των κυττάρων, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο. Πρώτον, με το πέρασμα του χρόνου, το DNA στο σώμα μας φθείρεται και παρουσιάζει βλάβες. Αυτές συμβαίνουν φυσιολογικά στο DNA του σώματος όταν αναπαράγεται αλλά και σε κύτταρα που δεν διαιρούνται. Τα οργανίδια που λέγονται μιτοχόνδρια είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε αυτή τη βλάβη. Τα μιτοχόνδρια παράγουν μόρια τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP), την κυριότερη πηγή ενέργειας για όλες τις διεργασίες των κυττάρων, και επίσης ελέγχουν πολλές από τις δραστηριότητές τους, και παίζουν σημαντικό ρόλο στον προγραμματισμένο θάνατο των κυττάρων. Αν η λειτουργία των μιτοχονδρίων εξασθενήσει, τότε τα κύτταρα, και αργότερα τα όργανα του σώματος, μπαίνουν σε μια φάση παρακμής. Σημειώνονται και άλλες αλλαγές στη δομή των γονιδίων, γνωστές σαν επιγενετικές αλλαγές, που επηρεάζουν τους ιστούς και τα κύτταρα του σώματος. Γονίδια που είναι «βουβά» ή εμφανίζονται σε χαμηλά επίπεδα σε νεογέννητα γίνονται πιο εμφανή σε μεγαλύτερη ηλικία, και οδηγούν σε εκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, που επισπεύδουν τη γήρανση. Έστω και αν μπορούσαμε να αποφύγουμε αυτές τις επιβλαβείς γενετικές αλλαγές, δε θα μας έσωζαν ούτε τα ίδια μας τα κύτταρα. Το γεγονός παραμένει ότι η κυτταρική αναγέννηση, από την οποία εξαρτάται η ζωή μας, ελαττώνεται με την ηλικία. Το DNA στο σώμα μας είναι συσκευασμένο στα χρωμοσώματα, που καθένα φέρει δύο προστατευτικές περιοχές στα άκρα, τα τελομερή. Αυτά κονταίνουν κάθε φορά που τα κύτταρα διαιρούνται. Όταν τα τελομερή κοντύνουν υπερβολικά, τα κύτταρα παύουν να διαιρούνται και πεθαίνουν, μειώνοντας έτσι την ικανότητα του σώματος για ανανέωση. Με την ηλικία τα κύτταρα επίσης γερνούν με αποτέλεσμα να διακοπεί ο κύκλος των κυττάρων σε φάσεις κινδύνου, όπως η ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Αλλά επίσης η αντίδραση αυτή επιδεινώνεται με τα χρόνια, σταματώντας την αναπαραγωγή των κυττάρων και την ικανότητα πολλαπλασιασμού. Η γήρανση επηρεάζει και τα βλαστοκύτταρα που υπάρχουν σε πολλούς ιστούς και που διαιρούνται χωρίς περιορισμούς, για να εμπλουτίζουν άλλα κύτταρα. Με τα χρόνια τα βλαστοκύτταρα στο σώμα μας μειώνονται αριθμητικά και χάνουν το αναγεννητικό δυναμικό τους επηρεάζοντας την ανανέωση των κυττάρων και τη σωστή λειτουργία των οργάνων. Και άλλες αλλαγές, επίσης σχετίζονται με τη σωστή λειτουργία των κυττάρων. Με τη γήρανση χάνουν την ικανότητα να ξεχωρίζουν ποιοτικά τις πρωτεΐνες, και έτσι συσσωρεύονται σκάρτες και πιθανώς τοξικές ουσίες που μπορούν να προκαλέσουν έντονη μεταβολική δραστηριότητα, που ίσως και να αποβεί μοιραία γι αυτά. Επιβραδύνεται επίσης και η επικοινωνία μεταξύ κυττάρων, μέχρι που απειλείται η ικανότητα του σώματος να λειτουργήσει. Υπάρχουν πολλά σχετικά με τη γήρανση που δεν καταλαβαίνουμε ακόμα. Τελικά, τι θα μας βοηθήσει να παρατείνουμε τη ζωή μας; Η δίαιτα, η άσκηση, η ιατρική, ή μήπως κάτι άλλο; Η τεχνολογία του μέλλοντος, όπως τα νανο-ρομπότ που επισκευάζουν κύτταρα, ή η γονιδιακή θεραπεία, θα αυξήσουν τεχνητά τη ζωή μας; Κι ακόμη, θα θέλαμε στ' αλήθεια να ζούμε περισσότερο; Εμπνευόμενοι από την ηλικία των 122 χρόνων, ποιος ξέρει πού θα μας βγάλει η περιέργειά μας.
In 1997, a French woman named Jeanne Calment passed away after 122 years and 164 days on this Earth, making her the oldest known person in history. Her age was so astounding that a millionaire pledged $1 million to anyone who could break her record. But in reality, living to this age or beyond is a feat that very few, maybe even no humans, are likely to accomplish. Human bodies just aren't built for extreme aging. Our capacity is set at about 90 years. But what does aging really mean and how does it counteract the body's efforts to stay alive? We know intuitively what it means to age. For some, it means growing up, while for others, it's growing old. Yet finding a strict scientific definition of aging is a challenge. What we can say is that aging occurs when intrinsic processes and interactions with the environment, like sunlight, and toxins in the air, water, and our diets, cause changes in the structure and function of the body's molecules and cells. Those changes in turn drive their decline, and subsequently, the failure of the whole organism. The exact mechanisms of aging are poorly understood. But recently, scientists have identified nine physiological traits, ranging from genetic changes to alterations in a cell's regenerative ability that play a central role. Firstly, as the years pass, our bodies accumulate genetic damage in the form of DNA lesions. These occur naturally when the body's DNA replicates, but also in non-dividing cells. Organelles called mitochondria are especially prone to this damage. Mitochondria produce adenosine triphosphate, or ATP, the main energy source for all cellular processes, plus mitochondria regulate many different cell activities and play an important role in programmed cell death. If mitochondrial function declines, then cells and, later on, whole organs, deteriorate, too. Other changes are known to occur in the expression patterns of genes, also known as epigenetic alterations, that affect the body's tissues and cells. Genes silenced or expressed only at low levels in newborns become prominent in older people, leading to the development of degenerative diseases, like Alzheimer's, which accelerate aging. Even if we could avoid all these harmful genetic alterations, not even our own cells could save us. The fact remains that cellular regeneration, the very stuff of life, declines as we age. The DNA in our cells is packaged within chromosomes, each of which has two protective regions at the extremities called telomeres. Those shorten every time cells replicate. When telomeres become too short, cells stop replicating and die, slowing the body's ability to renew itself. With age, cells increasingly grow senescent, too, a process that halts the cell cycle in times of risk, like when cancer cells are proliferating. But the response also kicks in more as we age, halting cell growth and cutting short their ability to replicate. Aging also involves stem cells that reside in many tissues and have the property of dividing without limits to replenish other cells. As we get older, stem cells decrease in number and tend to lose their regenerative potential, affecting tissue renewal and maintenance of our organs original functions. Other changes revolve around cells' ability to function properly. As they age, they stop being able to do quality control on proteins, causing the accumulation of damaged and potentially toxic nutrients, leading to excessive metabolic activity that could be fatal for them. Intercellular communication also slows, ultimately undermining the body's functional ability. There's a lot we don't yet understand about aging. Ultimately, does longer life as we know it come down to diet, exercise, medicine, or something else? Will future technologies, like cell-repairing nanobots, or gene therapy, artificially extend our years? And do we want to live longer than we already do? Starting with 122 years as inspiration, there's no telling where our curiosity might take us.