These are grim economic times, fellow TEDsters, grim economic times indeed. And so, I would like to cheer you up with one of the great, albeit largely unknown, commercial success stories of the past 20 years. Comparable, in its own very peculiar way, to the achievements of Microsoft or Google. And it's an industry which has bucked the current recession with equanimity. I refer to organized crime.
Këto janë kohë të zymta për ekonominë shokë TEDistë, vërtet kohë të zymta për ekonominë. Prandaj dua tju ngre humorin me njërën nga më të famshmet, megjithse gjërësisht e pa njohur, histori të suksesit tregëtar të 20 viteve të fundit. E krahasueshme, në mënyrën e saj të veçantë, me arritjet e Microsoft apo Google. Dhe është një industri e cila i ka rezistuar krizës aktuale me qetësi. E kam fjalën për krimin e organizuar.
Now organized crime has been around for a very long time, I hear you say, and these would be wise words, indeed. But in the last two decades, it has experienced an unprecedented expansion, now accounting for roughly 15 percent of the world's GDP. I like to call it the Global Shadow Economy, or McMafia, for short.
Tashmë krimi i organizuar ekziston prej shumë kohësh, do thoni ju. Dhe këto janë fjalë me vend, vërtet. Por në dy dekadat e fundit ka përjetuar një zhvillim të pa precedentë. Tani përbën afërsisht 15 përqind të GDP botërore. Më pëlqen ta quaj Ekonomia Botërore në Hije, ose McMafia, shkurt.
So what triggered this extraordinary growth in cross-border crime? Well, of course, there is globalization, technology, communications, all that stuff, which we'll talk about a little bit later. But first, I would like to take you back to this event: the collapse of communism. All across Eastern Europe, a most momentous episode in our post-war history.
Pra çfarë e shkakton këtë rritje të jashtzakonshme të krimit pa kufij. Sigurisht është globalizimi, teknologjia, komunikacione e të gjitha këto gjëra, për te cilat do të flasim pak më vonë. Por në fillim do të doja tju ktheja pak mbrapa te kjo ngjarje. Rënia e komunizmit. Në të gjithë Europën lindore ndodh një ngjarje shumë e rëndësishme për historinë tonë të pas luftës.
Now it's time for full disclosure. This event meant a great deal to me personally. I had started smuggling books across the Iron Curtain to Democratic opposition groups in Eastern Europe, like Solidarity in Poland, when I was in my teens. I then started writing about Eastern Europe, and eventually I became the BBC's chief correspondent for the region, which is what I was doing in 1989. And so when 425 million people finally won the right to choose their own governments, I was ecstatic, but I was also a touch worried about some of the nastier things lurking behind the wall.
Është koha për një zbulim të plotë. Kjo ngjarje ka një kuptim të rëndësishëm për mua personalisht. Unë transportoja fshehurazi libra përtej perdes së hekurt drejt grupeve opozitare demokratike në Europën lindore, si Solidarnosc në Poloni, kur isha adoleshent. Më pas fillova të shkruaj mbi Europën lindore, dhe u bëra krye korrespondent i BBC për rajonin. Gjë të cilën bëja në 1989. Kështu që, kur 425 milion njerëz më në fund fituan të drejtën të zgjedhin qeveritë e tyre unë isha në ekstazë. Por, gjithashtu isha pak i shqetësuar për disa nga gjërat më të shëmtuara që fshiheshin pas murit.
It wasn't long, for example, before ethnic nationalism reared its bloody head in Yugoslavia. And amongst the chaos, amidst the euphoria, it took me a little while to understand that some of the people who had wielded power before 1989, in Eastern Europe, continued to do so after the revolutions there. Obviously there were characters like this. But there were also some more unexpected people who played a critical role in what was going on in Eastern Europe.
Nuk u desh shumë për shembull që nacionalizmi etnik të ngrinte kokën e tij të përgjakur në Jugosllavi. Dhe përmes kaosit, mes euforisë, mu desh pak kohë për të kuptuar se disa nga njerëzit që mbanin pushtetin para 1989, në Europën lindore, vazhdonin ta kishin edhe pas revolucionit. Sigurisht kishte personazhe të tilla. Por kishte gjithashtu njerëz më të papritur të cilët luajtën një rol kritik në ç'ka ndodhte në Europën lindore.
Like this character. Remember these guys? They used to win the gold medals in weightlifting and wrestling, every four years in the Olympics, and they were the great celebrities of communism, with a fabulous lifestyle to go with it. They used to get great apartments in the center of town, casual sex on tap, and they could travel to the West very freely, which was a great luxury at the time. It may come as a surprise, but they played a critical role in the emergence of the market economy in Eastern Europe. Or as I like to call them, they are the midwives of capitalism. Here are some of those same weightlifters after their 1989 makeover.
Personazhe të tilla. I kujtoni këta çunat? Ata fitonin medaljet e arta në peshngritje dhe mundje, çdo katër vjet në Olimpiada. Dhe ata ishin të përkëdhelurit e mëdhenj te komunizmit. Kishin një stil jetese përrallor. Ata merrnin apartamente të medhenj në qendër të qytetit. Sex të rastësishëm me tepri. Ata gjithashtu mund të udhëtonin në perëndim shumë lirshëm, gjë që ishte një luks i madh në atë kohë. Mund të duket çudi, por ata luajtën një rol kritik në lindjen e ekonomisë së tregut në Europën lindore. Ose siç më pëlqen t'i quaj unë, ata ishin mamitë e kapitalizmit. Ja ku janë disa nga këta peshngritës pas transformimit të 1989.
Now in Bulgaria -- this photograph was taken in Bulgaria -- when communism collapsed all over Eastern Europe, it wasn't just communism; it was the state that collapsed as well. That means your police force wasn't working. The court system wasn't functioning properly. So what was a business man in the brave new world of East European capitalism going to do to make sure that his contracts would be honored? Well, he would turn to people who were called, rather prosaically by sociologists, privatized law enforcement agencies. We prefer to know them as the mafia. And in Bulgaria, the mafia was soon joined with 14,000 people who were sacked from their jobs in the security services between 1989 and 1991.
Tani në Bullgari, kjo fotografi është marrë në Bullgari, kur komunizmi u shpërbë në të gjithë Europën lindore nuk u shpërbë vetëm komunizmi, por i gjithë shteti. Kjo do të thotë se forcat policore nuk punonin. Sistemi gjygjësor nuk funksiononte në mënyrën e duhur. Pra ç'duhet të bënte një business man në botën e re të kapitalizmit të Europës lindore për tu siguruar që kontratat e tij të respektoheshin? Ai do të shkonte te këta njerëz të cilët quheshin, në mënyrë figurative, nga sociologët, agjensi të forcave të rendit private. Ne preferojmë t'a quajmë mafia. Dhe në Bullgari me mafian u bashkuan shpejt 14 mijë njerëz të cilët ishin pushuar nga punët e tyre në shërbimet e sigurisë ndërmjet 1989 dhe 1991.
Now, when your state is collapsing, your economy is heading south at a rate of knots, the last people you want coming on to the labor market are 14,000 men and women whose chief skills are surveillance, are smuggling, building underground networks and killing people. But that's what happened all over Eastern Europe. Now, when I was working in the 1990s, I spent most of the time covering the appalling conflict in Yugoslavia.
Tani, kur shteti po të shpërbëhet, ekonomia të ka marr të tatëpjetën, njerëzit e fundit që do që të futen në tregun e punës janë 14 mijë burra e gra, aftësitë kryesore të të cilëve janë mbikqyrja, janë kontrabana, ndërtimi i rrjeteve të fshehta, dhe vrasja e njerëzve. Por kjo është ajo që ndodhi në të gjithë Europën lindore. Gjatë punës time në vitet '90 kohën më të madhe e kalova duke u marrë me konfliktin e tmerrshëm në Jugosllavi.
And I couldn't help notice that the people who were perpetrating the appalling atrocities, the paramilitary organizations, were actually the same people running the organized criminal syndicates. And I came to think that behind the violence lay a sinister criminal enterprise. And so I resolved to travel around the world examining this global criminal underworld by talking to policemen, by talking to victims, by talking to consumers of illicit goods and services. But above all else, by talking to the gangsters themselves.
Ishte e lehtë të dalloja se ata që po kryenin ato mizori të tmerrshme, organizatat paraushtarake, ishin të njëjtit njerëz që drejtonin sindikatat e krimit të organizuar. Dhe fillova të mendoja se pas dhunës fshihej një sipërmarrje kriminale ogurzezë. Dhe kështu që fillova të udhëtojë nëpër botë për të studiuar krimin e fshehtë ndërkombëtar, duke folur me policë, duke folur me viktima, duke folur me përdorues të të mirave dhe shërbimeve të paligjshme. Por mbi të gjitha duke folur me vetë gangsterët.
And the Balkans was a fabulous place to start. Why? Well of course there was the issue of law and order collapsing, but also, as they say in the retail trade, it's location, location, location. And what I noticed at the beginning of my research that the Balkans had turned into a vast transit zone for illicit goods and services coming from all over the world. Heroin, cocaine, women being trafficked into prostitution and precious minerals.
Dhe Ballkani ishte një vend i shkëlqyer për të filluar. Pse? Sigurisht kishte problemin e shpërbërjes së ligjit e rendit. Por siç thonë në tregëtinë me pakicë, është vendndodhja, vendndodhja, vendndodhja. Dhe ajo që vura re në fillim të studimit tim ishte se Ballkani ishte shndërruar në një zonë gjigante tranziti për të gjitha të mirat e shërbimet e paligjshme për të gjithë botën. Heroinë, kokainë, gra që trafikoheshin si prostituta dhe metale të çmuara.
And where were they heading? The European Union, which by now was beginning to reap the benefits of globalization, transforming it into the most affluent consumer market in history, eventually comprising some 500 million people. And a significant minority of those 500 million people like to spend some of their leisure time and spare cash sleeping with prostitutes, sticking 50 Euro notes up their nose and employing illegal migrant laborers.
Dhe për ku ishin drejtuar? Drejt Bashkimit Europian, i cili tani kishte filluar të korrte përfitimet e globalizimit. Duke u kthyer në tregun më të begatë në histori. Duke përfshirë rreth 500 milion njerëz. Dhe një pjese të rëndësishme të këtyre 500 milion njerëzve u pëlqen të harxhojnë kohën e lirë dhe paratë e kursyera duke fjetur me prostituta, duke futur kartmonedha 50 Euro-she në hundë dhe duke punësuar punëtorë të emigruar ilegalisht.
Now, organized crime in a globalizing world operates in the same way as any other business. It has zones of production, like Afghanistan and Columbia. It has zones of distribution, like Mexico and the Balkans. And then, of course, it has zones of consumption, like the European Union, Japan and of course, the United States. The zones of production and distribution tend to lie in the developing world, and they are often threatened by appalling violence and bloodshed.
Tani, krimi i organizuar në botën e globalizuar vepron në të njëjtën mënyrë si bizneset e tjera. Ka zonat e prodhimit, si Afganistani e Kolumbia. Ka zonat e shpërndarjes, si Meksika dhe Ballkani. Dhe, padyshim, ka zonat e konsumit, si Bashkimi Europian, Japonia dhe sigurisht, Shtetet e Bashkuara. Zonat e prodhimit dhe shpërndarjes shtrihen përgjithsisht në botën në zhvillim. Dhe janë shpesh nën kërcënimin e dhunës së tmerrshme dhe gjakderdhjeve.
Take Mexico, for example. Six thousand people killed there in the last 18 months as a direct consequence of the cocaine trade. But what about the Democratic Republic of Congo? Since 1998, five million people have died there. It's not a conflict you read about much in the newspapers, but it's the biggest conflict on this planet since the Second World War. And why is it? Because mafias from all around the world cooperate with local paramilitaries in order to seize the supplies of the rich mineral resources of the region.
Merrni për shembull Meksikën. Gjashtë mijë njerëz të vrarë gjatë 18 muajve të fundit si pasojë direkte e tregëtisë së kokainës. Po në Republikën Demokratike të Kongos ç'ndodh? Që nga 1998, pesë milion njerëz kanë vdekur. Nuk është një konflikt për të cilin lezohet shpesh nëpër gazeta. Por është konflikti më i madhë në planet që pas luftës së dytë botërore. E pse ndodh kjo? Sepse mafia nga e gjithë bota bashkpunon me paraushtarakët vendas për të kapur furnizimet dhe burimet e pasura minerale të rajonit.
In the year 2000, 80 percent of the world's coltan was sourced to the killing fields of the eastern Democratic Republic of Congo. Now, coltan you will find in almost every mobile phone, in almost every laptop and games console. The Congolese war lords were selling this stuff to the mafia in exchange for weapons, and the mafia would then sell it on to Western markets. And it is this Western desire to consume that is the primary driver of international organized crime.
Në vitin 2000, 80% e koltanit botëror nxirrej nga fushat vrasëse në lindje të Republikës Demokratike të Kongos. Koltanin mund ta gjeni në çdo celular, gati në të gjith laptop-ët dhe konsolët e lojrave. Zotërinjtë e luftës kongolezë ja shesin këtë mall mafias në shkëmbim të armëve. Dhe mafia më vonë e shet atë në tregun perëndimor. Dhe është dëshira perëndimore për të konsumuar që është shtyrësi kryesor i krimit të organizuar ndërkombëtar.
Now, let me show you some of my friends in action, caught conveniently on film by the Italian police, and smuggling duty-not-paid cigarettes. Now, cigarettes out the factory gate are very cheap. The European Union then imposes the highest taxes on them in the world. So if you can smuggle them into the E.U., there are very handsome profits to be made, and I want to show you this to demonstrate the type of resources available to these groups.
Tani, më lejoni t'ju tregoj disa nga shokët e mi në veprim, të filmuar nga policia italiane duke kontrabanduar cigare pa pullë fiskale. Tani, cigaret kur dalin nga fabrika janë shumë të lira. Bashkimi Europian më pas vendos mbi to taksën më të lartë në botë. Kështu që nëse arrin t'i kontrabandosh ato në BE mund të arrish fitime shumë të këndëshme. Dua të shihni këtë për t'ju treguar llojin e burimeve që kanë në dispozicion këto grupe.
This boat is worth one million Euros when it's new. And it's the fastest thing on European waters. From 1994, for seven years, 20 of these boats made the trip across the Adriatic, from Montenegro to Italy, every single night. And as a consequence of this trade, Britain alone lost eight billion dollars in revenue. And instead that money went to underwrite the wars in Yugoslavia and line the pockets of unscrupulous individuals.
Ky varkë kushton një milion Euro kur është e re. Dhe është gjëja më e shpejtë në ujërat europiane. Nga 1994, për shtatë vjet, 20 varka të tilla bënin udhëtimin përmes Adriatikut, nga Mali i Zi për në Itali, çdo natë. Dhe për pasojë të kësaj tregëtie vetëm Britania humbi tetë miliard dollar të ardhura. Ato para shkuan për të bërë të mundur luftërat në Jugosllavi dhe për të mbushur xhepat e individëve të paskrrupull.
Now Italian police, when this trade started, had just two boats which could go at the same speed. And this is very important, because the only way you can catch these guys is if they run out of gas. Sometimes the gangsters would bring with them women being trafficked into prostitution, and if the police intervened, they would hurl the women into the sea so that the police had to go and save them from drowning, rather than chasing the bad guys.
Kur kjo tregti filloi, policia italiane kishte vetëm dy varka që mund të arrinin të njëjtën shpejtësi. Dhe kjo është shumë e rëndësishme sepse e vetmja mënyrë për të kapur këta tipat është nëse u mbaron benzina. Disa herë gangsterët merrnin me vete gra që trafikoheshin për prostitucion. Dhe nëse policia ndërhynte, ata i flaknin gratë në det në mënyrë që policia të shkonte t'i shpëtonte nga mbytja, në vend që të ndiqte të këqitë.
So I have shown you this to demonstrate how many boats, how many vessels it takes to catch one of these guys. And the answer is six vessels. And remember, 20 of these speed boats were coming across the Adriatic every single night. So what were these guys doing with all the money they were making?
Jua tregova këto që të kuptonit se sa varka, se sa anije duhen për të kapur këta tipat. Dhe përgjigjja është gjashtë anije. Dhe kujtohuni që 20 varka të tilla kalonin Adriatikun çdo natë. Pra, ç'bënin kta tipat me gjithë ato para që fitonin?
Well, this is where we come to globalization, because that was not just the deregulation of global trade. It was the liberalization of international financial markets. And boy, did that make it easy for the money launderers. The last two decades have been the champagne era for dirty lucre.
Mirë, tani arrijmë te globalizimi sepse nuk ishte vetëm liberalizimi i tregëtisë botërore. Ishte liberalizimi i tregut financiar ndërkombëtar. Dhe sa i lehtë u bë pastrimi i parave. Dy dekadat e fundit kanë qenë epoka e champagne-s për fitimet e pista.
In the 1990s, we saw financial centers around the world competing for their business, and there was simply no effective mechanism to prevent money laundering. And a lot of licit banks were also happy to accept deposits from very dubious sources without questions being asked.
Gjatë viteve '90 kemi parë qendërat financiare nëpër botë të konkurrojnë për bizneset e tyre. Dhe thjesht nuk ishte një mekanizëm fitimprurës të parandaloje pastrimin e parave. Dhe shumë banka të rregullta ishin të lumtura të pranonin depozita prej burimeve shumë të dyshimta pa bërë pyetje.
But at the heart of this, is the offshore banking network. Now these things are an essential part of the money laundering parade, and if you want to do something about illegal tax evasion and transnational organized crime, money laundering, you have to get rid of them. On a positive note, we at last have someone in the White House who has consistently spoken out against these corrosive entities.
Por në zemër të kësaj, qëndron rrjeti i bankave offshore. Këto gjëra janë një pjesë thelbësore në zbulimin e pastrimit të parave. Dhe nëse do të bësh diçka për evazionin e paligjshëm të taksave për krimin e organizuar ndërkombëtar, për pastrimin e parave, duhet t'i heqësh qafe këto banka. Në anën pozitive, më në fundë kemi dikë në Shtëpinë e Bardhë që ka folur hapur vazhdimisht kundër këtyre qenjeve gërryese.
And if anyone is concerned about what I believe is the necessity for new legislation, regulation, effective regulation, I say, let's take a look at Bernie Madoff, who is now going to be spending the rest of his life in jail. Bernie Madoff stole 65 billion dollars. That puts him up there on the Olympus of gangsters with the Colombian cartels and the major Russian crime syndicates, but he did this for decades in the very heart of Wall Street, and no regulator picked up on it. So how many other Madoffs are there on Wall Street or in the city of London, fleecing ordinary folk and money laundering? Well I can tell you, it's quite a few of them.
Dhe nëse dikush është i shqetsuar mbi atë që unë besoj se është e nevojshme për një legjislacion të ri, vënie rregullash, vënie e vërtetë rregullash. Them t'i hedhim një sy Bernie Madoff-it i cili do e kalojë pjesën e jetës që i mbetet në burg. Bernie Madoff vodhi 65 miliard dollar. Kjo e vendos sipër, në Olimpin e gangsterëve bashkë me kartelet Kolumbiane, dhe me sindikatat kryesore Ruse të krimit. Por ai e bëri këtë për dekada mu në zemër të Wall Street-it. Dhe asnjë rregullator nuk e zuri. Pra sa Madoff të tjerë ka në Wall Street, apo në city-n e Londrës, duke rrjepur njerëz të zakonshëm, e duke pastruar para? Unë mund t'ju them se ka disa të tillë.
Let me go on to the 101 of international organized crime now. And that is narcotics. Our second marijuana farm photograph for the morning. This one, however, is in central British Columbia where I photographed it. It's one of the tens of thousands of mom-and-pop grow-ops in B.C. which ensure that over five percent of the province's GDP is accounted for by this trade.
Le të shkojmë në qendër të krimit të organizuar ndërkombëtar tani. Janë lëndët narkotike. Fotografia e dytë e një ferme marijuane për sot. Kjo, megjithatë, ndodhet në British Columbia-n qendrore ku e kam fotografuar. Është njëra prej dhjetëra mijëra mbjelljeve vetjake në B.C. e cila siguron mbi pesë përqind të GDP-së së provincës nëse do të llogaritej tregëtia e saj.
Now, I was taken by inspector Brian Cantera, of the Royal Canadian Mounted Police, to a cavernous warehouse east of Vancouver to see some of the goods which are regularly confiscated by the RCMP from the smugglers who are sending it, of course, down south to the United States where there is an insatiable market for B.C. Bud, as it's called, in part because it's marketed as organic, which of course goes down very well in California. (Laughter) (Applause)
U shoqërova nga inspektori Brian Cantera, i Policisë së Kalëruar Mbretërore Kanadeze, në një depo të errët në lindje të Vancouver-it për të parë disa nga mallërat që u konfiskohen rregullisht nga PKMK kontrabandistëve që i dërgojnë sigurisht, në jug për në Shtetet e Bashkuara ku ka një treg të pangopshëm për B.C. Bud, siç e quajnë, pjesërisht sepse reklamohet si bio, gjë që sigurisht pëlqehet shumë në Kaliforni. (Të qeshura) (Duartrokitje)
Now, even by the police's admission, this makes not a dent in the profits, really, of the major exporters. Since the beginning of globalization, the global narcotics market has expanded enormously. There has, however, been no concomitant increase in the resources available to police forces.
Sipas asaj që pranoi polici kjo s'përbën ndonjë dëm për eksportuesit e mëdhenj. Që nga fillimi i globalizimit tregu ndërkombëtar i lëndëve narkotike është përhapur jashtëzakonisht. Por, megjthatë, kjo nuk është shoqëruar me rritje në burimet e disponueshme nga forcat e policisë.
This, however, may all be about to change, because something very strange is going on. The United Nations recognized earlier this -- it was last month actually -- that Canada has become a key area of distribution and production of ecstasy and other synthetic drugs.
Por e gjitha kjo mund të ndryshojë. Sepse diçka shumë e çuditshme po ndodh. Kombet e Bashkuar njohën herët këtë, jo ishte muajin e kalur faktikisht, që Kanadja është bërë një zonë kyçe për shpërndarjen dhe prodhimin e ecstasy dhe drogërave të tjera sintetike.
Interestingly, the market share of heroin and cocaine is going down, because the pills are getting ever better at reproducing their highs. Now that is a game changer, because it shifts production away from the developing world and into the Western world. When that happens, it is a trend which is set to overwhelm our policing capacity in the West. The drugs policy which we've had in place for 40 years is long overdue for a very serious rethink, in my opinion.
Në mënyrë interesante, pjesa e tregut e heroinës dhe kokainës po bie sepse pilulat po bëhen edhe më të mira në riprodhimin e "bërjes" nga to. Kjo e ndryshon lojën. Sepse e sposton prodhimin larg botës në zhvillim drejt botës perëndimore, Ajo që po ndodh është një prirje e cila do të trondisë aftësinë e policisë tonë në perëndim. Politika ndaj drogës që kemi patur për 40 vjet është e vonuar e duhet riparë seriozisht, sipas meje.
Now, the recession. Well, organized crime has already adapted very well to the recession. Not surprising, the most opportunistic industry in the whole world. And it has no rules to its regulatory system. Except, of course, it has two business risks: arrest by law enforcement, which is, frankly, the least of their worries, and competition from other groups, i.e. a bullet in the back of the head.
Tani, kriza. Mirë, krimi i organizuar i është përshtatur tashmë shumë mirë krizës. Nuk është e habitshme që është industria më oportuniste në mbarë boten. Dhe nuk ka rregulla në sistemin e saj rregullator. Përjashtuar, sigurisht, dy rreziqeve të biznesit, arrestimi nga forcat e rendit, i cili, sinqerisht, është shqetësimi i tyre i fundit, dhe konkurenca nga grupet e tjera, pra një plumb pas koke.
What they've done is they've shifted their operations. People don't smoke as much dope, or visit prostitutes quite so frequently during a recession. And so instead, they have invaded financial and corporate crime in a big way, but above all, two sectors, and that is counterfeit goods and cybercrime. And it's been terribly successful. I would like to introduce you to Mr. Pringle. Or perhaps I should say, more accurately, Señor Pringle.
Ajo çfarë kanë bërë është zhvendosja e veprimtarisë. Njerëzit nuk tymosin aq shumë drogë, ose nuk vizitojnë aq shpesh prostituta gjatë një krize. Kështu që ata kanë pushtuar krimin financiar dhe të korporatave në mënyrë masive, dhe mbi të gjitha, dy sektorë, që janë mallrat e falsifikuara dhe cyber-krimi. Dhe kanë qenë tmerrësisht të suksesshëm. Do të doja t'ju prezantoja zotin Pringle. Ose mbase duhet të them, më saktë, Señor Pringle.
I was introduced to this bit of kit by a Brazilian cybercriminal. We sat in a car on the Avenue Paulista in São Paulo, together. Hooked it up to my laptop, and within about five minutes he had penetrated the computer security system of a major Brazilian bank. It's really not that difficult. And it's actually much easier because the fascinating thing about cybercrime is that it's not so much the technology.
U prezantova me këtë gjënë nga një cyber-kriminel Brazilian. Ishim ulur në një makinë në bulevardin Paulista në São Paulo, bashkë. E lidhi me laptop-in tim dhe brënda pësë minutave ai kishte depërtuar në sistemin kompiuterik të sigurisë të një banke kryesore Braziliane. Nuk ishte e vështirë vërtet. Dhe është seriozisht shumë më e lehtë sepse gjëja e bukur e cyber-krimit është se s'ka shumë të bëj me teknologjinë.
The key to cybercrime is what we call social engineering. Or to use the technical term for it, there's one born every minute. You would not believe how easy it is to persuade people to do things with their computers which are objectively not in their interest. And it was very soon when the cybercriminals learned that the quickest way to do this, of course, the quickest way to a person's wallet is through the promise of sex and love.
Çelësi i cyber-krimit është ajo që quajmë inxhinieri sociale. Ose po të përdorim termin teknik, lind nga një çdo minutë. S'do ta besonit se sa e lehtë është të bindësh njerëz të bëjnë me kompiuterat e tyre gjëra që objektivisht nuk u interesojnë. Dhe shumë shpejt cyber-kriminelët mësuan që rruga më e shpejtë për të bërë këtë, sigurisht, rruga më e shpejtë për te portofoli i një personi është nëpërmjet premtimit për seks e dashuri.
I expect some of you remember the ILOVEYOU virus, one of the very great worldwide viruses that came. I was very fortunate when the ILOVEYOU virus came out, because the first person I received it from was an ex-girlfriend of mine. Now, she harbored all sorts of sentiments and emotions towards me at the time, but love was not amongst them. (Laughter) And so as soon as I saw this drop into my inbox, I dispatched it hastily to the recycle bin and spared myself a very nasty infection.
Besoj se disa nga ju e kujtojnë virusin I-Love-You, një nga viruset e mëdhenj mbarëbotëror. Unë isha shumë me fat kur u shfaq virusi I-Love-You. Sepse personi i parë prej të cilit e mora ishte një ish e dashura ime. Ajo ushqente gjithë llojet e ndjenjave ndaj meje në ato kohë por dashuria nuk ishte mes tyre. (Të qeshura) Dhe sapo e pashë këtë mesazh e dërgova me ngut në koshin e plehërave, dhe shpëtova veten nga një infeksion shumë i keq.
So, cybercrime, do watch out for it. One thing that we do know that the Internet is doing is the Internet is assisting these guys. These are mosquitos who carry the malarial parasite which infests our blood when the mosy has had a free meal at our expense.
Pra, cyber-krimi, kini kujdes nga ai. Një gjë të cilën e dimë mbi internetin është se interneti po i ndihmon këta tipat. Këto janë mushkonjat që mbartin parazitët e malaries të cilat infektojnë gjakun tuaj pasi mushkonja ka ngrënë falas me shpenzimet tona.
Now, Artesunate is a very effective drug at destroying the parasite in the early days of infection. But over the past year or so, researchers in Cambodia have discovered that what's happening is the malarial parasite is developing a resistance. And they fear that the reason why it's developing a resistance is because Cambodians can't afford the drugs on the commercial market, and so they buy it from the Internet. And these pills contain only low doses of the active ingredient. Which is why the parasite is beginning to develop a resistance.
Tani, Artesunate ëshë një ilaç shumë i efektshëm në shkatërrimin e parazitit në ditët e para të infeksionit. Por vitet e fundit studiues në Kamboxhia kanë zbuluar se ajo që po ndodh është që paraziti i malaries po krijon rezistencë. Dhe ata druhen se arsyeja e krijimit të rezistencës është sepse Kamboxhianët nuk mund t'a përballojnë blerjen e ilaçeve në treg kështu që ata i blejnë në internet. Dhe këto pilula përmbajnë vetëm doza të ulëta të përbërësit aktiv. Dhe ja pse paraziti po fillon të krijojë rezistencë.
The reason I say this is because we have to know that organized crime impacts all sorts of areas of our lives. You don't have to sleep with prostitutes or take drugs in order to have a relationship with organized crime. They affect our bank accounts. They affect our communications, our pension funds. They even affect the food that we eat and our governments.
Arsyeja që po jua them këtë është sepse duhet të dimë që krimi i organizuar ndikon të gjitha pjesët e jetës tonë. S'është e nevojshme të flesh me prostituta apo të marrësh drogë për të patur marrëdhënie me krimin e organizuar. Ata ndikojnë në llogaritë tona bankare. Ata ndikojnë në komunikimin tonë, në fondet tona të pensioneve. Madje ata ndikojnë në ushqimin që ne hamë dhe te qeveritë tona.
This is no longer an issue of Sicilians from Palermo and New York. There is no romance involved with gangsters in the 21st Century. This is a mighty industry, and it creates instability and violence wherever it goes. It is a major economic force and we need to take it very, very seriously. It's been a privilege talking to you. Thank you very much. (Applause)
Kjo nuk është më një çështje mes Siçilianëve nga Palermo dhe New York-ut. Nuk ka më romanticizëm të ndërthurur me gangsterët në shekullin e 21-të. Kjo është një industri e madhe që krijon paqëndrueshmëri dhe dhunë kudo që shkon. Është një forcë madhore ekonomike dhe ne duhet t'a marrim shumë, shumë seriozisht. Ishte një privilegj tju flisja. Ju faleminderit shumë. (Duartrokitje)