As archaeologists pored over ancient tombs in Turfan in western China, they discovered some surprisingly well-preserved and familiar relics. Though hardened from over 1,000 years, there sat little crescent-shaped dumplings.
Toen archeologen oude tombes in Turfan, West-China doorzochten, ontdekten ze enkele bekende en onverwachts goedbewaarde relieken. Hoewel volledig verhard na 1.000 jaar, vonden ze kleine dumplings in de vorm van halve manen.
Exactly who invented dumplings remains a mystery. But some scholars suspect they were first spread around parts the ancient world by nomadic Turkic peoples living in western China and Central Asia. This is thought to be the case because “manti,” meaning “dumpling” or “steamed bun” in many Turkic languages, appears to be the root word for dumpling in several other languages. Ancient Turkic people probably stuffed their dumplings with meat. But it’s unclear when this practice began, or whether they learned the art of dumpling-making from others. However this happened, dumplings certainly gathered steam in ancient China.
Wie dumplings precies heeft uitgevonden blijft een mysterie. Sommige onderzoekers vermoeden dat ze eerst verspreid werden in delen van de antieke wereld door Turkse nomaden die in West-China en Centraal-Azië woonden. Men vermoed dit omdat ‘manti’, wat in veel Turkse talen ‘dumpling’ of ‘gestoomd broodje’ betekent, het stamwoord voor ‘dumpling’ lijkt te zijn in diverse andere talen. Oude Turken vulden hun dumplings vermoedelijk met vlees. Maar het is onduidelijk wanneer deze gewoonte begon en of ze de kunst van de dumplings geleerd hebben van anderen. Hoe dan ook, dumplings kwamen op stoom in het oude China.
That’s where they first appear in the written record: more than 1,700 years ago, in a mouthwatering rhapsody by scholar Shu Xi. In his poem, Shu alludes to certain cooking methods coming from alien lands. He describes a steamed wheat product as “mantou.” And he reverentially chronicles the preparation of kneaded dough balls called “lao wan.” They’re packed with pork, mutton and aromatics, dipped in black meat sauce, then quickly gobbled up, leaving people downwind to drool and fantasy-feast.
Dat is waar ze het eerst verschijnen in geschreven bronnen: meer dan 1.700 jaar geleden, in een verrukkelijke rapsodie door geleerde Shu Xi. In zijn gedicht verwijst Shu naar kooktechnieken uit onbekende landen. Hij omschrijft een gestoomd graanproduct als ‘mantou’. En hij beschrijft eerbiedig de bereiding van geknede deegballen genaamd ‘lao wan’. Ze zijn gevuld met varken, lamsvlees en kruiden, worden gedoopt in een zwarte vleessaus en dan snel opgegeten, wat mensen benedenwinds doet kwijlen en dagdromen.
Dumplings continued to take off and diversify in China over the next thousand years. Instead of the traditional meat filling, some communities opted for vegetarian dumplings. People developed new cooking methods. And because wheat was harder to cultivate outside of northern China, those in other regions began making dumplings using rice, tapioca, and sweet potato. The relationship between Chinese dumplings and those in other areas is tricky to trace, but food historians have made their best guesses based on available clues.
Dumplings werden in China steeds populairder en gevarieerder in de komende duizend jaar. In plaats van de traditionele vleesvulling opteerden sommige gemeenschappen voor vegetarische dumplings. Mensen ontwikkelden nieuwe bereidingsmethoden. En omdat graan moeilijker te verbouwen was buiten het noorden van China, maakten degenen in andere regio’s dumplings met rijst, tapioca, en zoete aardappel. De relatie tussen Chinese dumplings en die van andere regio’s is moeiljk te traceren, maar culinaire historici deden een goede gok
Turkic tribes spread and eventually established the Ottoman Empire around 1300 CE, bringing wrapped morsels west with them. In what’s now Turkey, most people wouldn’t have stuffed dumplings with pork due to Islamic restrictions. Instead, manti would come to be filled with ingredients like lamb, drizzled with garlic, yogurt, and melted butter, then topped with herbs and spices.
op basis van beschikbare aanwijzingen. Turkse stammen verspreidden en stichtten uiteindelijk het Ottomaans rijk rond 1.300 na Christus, en brachten omwikkelde hapjes mee. In het huidige Turkije, zouden de meesten geen dumplings met varkensvlees eten vanwege het islamitisch geloof. Manti zouden juist gevuld worden met ingrediënten zoals lam, gemengd met knoflook, yoghurt en gesmolten boter,
Some scholars believe that the Mongol Empire also helped disseminate dumplings,
en vervolgens besprenkeld met kruiden en specerijen.
perhaps introducing them to parts of Eastern Europe. These dumplings could have come by way of China or directly from some of the Turkic peoples the Mongols hired to run their empire. One theory is that this gave rise to dumplings like Russian pelmeni, and the larger pierogi and vareniki, eaten in Poland and Ukraine, stuffed with things like potato, cabbage, cheese, and cherries. The Mongol Empire also controlled Korea and might have likewise introduced dumplings there, where “mandu” may be eaten with regional ingredients like kimchi.
Sommige geleerden geloven dat ook het Mongoolse rijk de dumpling heeft helpen verspreiden en misschien zelfs heeft geïntroduceerd in delen van Oost-Europa. Deze dumplings kunnen via China geïntroduceerd zijn of direct via de Turkse mensen die de Mongolen inhuurden om hun rijk te besturen. Eén theorie is dat dit de bron is van dumplings zoals de Russische pelmeni en de grotere pierogi en vareniki die gegeten worden in Polen en Oekraïne, gevuld met onder andere aardappel, kool, kaas en kersen. Het Mongoolse Rijk had ook gezag op Korea en heeft mogelijkerwijs ook daar de dumpling geïntroduceerd, waar de ‘mandu’ gegeten kan worden met regionale ingrediënten zoals kimchi.
Later, after Chinese dumpling varieties were introduced to more countries, English speakers began calling them dumplings. The term means “little lumps” and is thought to have been first used in 16th century England to describe dough balls dropped in liquid. Like knödel and matzo balls, they would’ve had no filling. So, the word was actually confusingly imprecise, but it stuck, nonetheless. When Japan occupied China during the Second World War, Chinese “jiaozi” were brought to Japan, where they in turn became known as “gyoza” and were more typically pan-fried.
Later nadat de Chinese dumpling variaties in meerdere landen werd geïntroduceerd begonnen Engelstaligen ze dumplings te noemen. De term betekent ‘kleine klompjes’ en werd vermoedelijk het eerst gebruikt in het 16e eeuwse Engeland om deegballen te omschrijven die in vloeistof werden gedropt. Zoals knödel en matzo ballen zouden ze geen vulling hebben. Het woord was dus eigenlijk verwarrend onnauwkeurig, maar het bleef toch hangen. Toen Japan China bezette tijdens de Tweede Wereldoorlog, werden de Chinese ‘jiaozi’ naar Japan gebracht waar ze bekend werden als ‘gyoza’ en typisch in de pan gebakken werden.
So what about the fact that every region in Italy has its own variety of dumpling-like stuffed pasta? Some historians think that Arab conquerors brought dumplings when they reigned over Sicily between the 9th and 11th centuries. But the jury's still out.
Hoe zit het met het feit dat iedere regio in Italië zijn eigen versie heeft van dumpling-achtige gevulde pasta? Sommige historici denken dat Arabische veroveraars de dumplings brachten toen ze over Sicilië heersten tussen de negende en elfde eeuw. Maar het is nog steeds onbeslist.
It’s unlikely that all dumpling-esque dishes came from the same root tradition. In many cases, it may simply be that culinary visionaries from different cultures shared a similar revelation: that cooking fillings encased in dough would be delightful. Either way, we can appreciate these plump pockets of perfection— and the tangled, mysterious historical web that’s made dumplings so diverse and divine.
Het is onwaarschijnlijk dat alle dumpling-achtige gerechten van dezelfde traditie voortkwamen. In veel gevallen kan het zijn dat culinaire uitvinders uit verschillende culturen simpelweg dezelfde ontdekking maakten: dat vullingen omringd met deeg ongelooflijk lekker kunnen zijn. Hoe dan ook, we kunnen de volle zakjes perfectie zeker waarderen, evenals het verwarde, mysterieuze, geschiedenisrijke web dat de dumplings zo divers en overheerlijk maakte.
This video was made possible with support from Marriott Hotels. With over 590 hotels and resorts across the globe, Marriott Hotels celebrates the curiosity that propels us to travel. Check out some of the exciting ways TED-Ed and Marriott are working together and book your next journey at Marriott Hotels.
Deze video werd mede mogelijk gemaakt door Marriott Hotels. Met meer dan 590 hotels en resorts over de hele wereld, viert Marriott Hotels de nieuwsgierigheid dat ons aanzet om te reizen. Ontdek enkele interessante manieren waarop TED-Ed en Marriott samenwerken en boek je volgende reis in een Marriott Hotel.